Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán cấp tiểu học tại thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:218

Thêm vào BST

Báo xấu

36
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục "Quản lý hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán cấp tiểu học tại thành phố Hồ Chí Minh" trình bày các nội dung chính sau: Cơ sở lý luận quản lý hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán cấp tiểu học; Thực trạng quản lý hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh; Biện pháp quản lý hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán cấp tiểu học tại thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH --------------------- HUỲNH THỊ KIM TRANG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TÍCH HỢP TRONG MÔN TOÁN CẤP TIỂU HỌC TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thành phố Hồ Chí Minh - 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH --------------------- HUỲNH THỊ KIM TRANG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TÍCH HỢP TRONG MÔN TOÁN CẤP TIỂU HỌC TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 62 14 01 14 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN KIM DUNG TS. VŨ LAN HƯƠNG Thành phố Hồ Chí Minh - 2024
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận án Tiến sĩ Khoa học Giáo dục “Quản lý hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh” là công trình do chính tôi nghiên cứu và thực hiện. Các thông tin, số liệu sử dụng, kết quả xử lý trong luận án này hoàn toàn trung thực, chính xác, có dẫn nguồn từ các tài liệu giảng dạy ở các trường Đại học; nguồn từ Phòng Giáo dục Tiểu học của Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh. Tác giả luận án Huỳnh Thị Kim Trang
ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT..................................................................... vi DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................................... vii MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TÍCH HỢP TRONG MÔN TOÁN CẤP TIỂU HỌC .....................................................11 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề......................................................................11 1.1.1. Nghiên cứu vấn đề về hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học ......................................................................................................................11 1.1.2. Nghiên cứu vấn đề quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học ................................................................................................................17 1.1.3. Nhận định về tổng quan và các vấn đề cần giải quyết .......................26 1.2. Khái niệm công cụ .......................................................................................29 1.2.1. Hoạt động DHTH trong môn Toán ....................................................29 1.2.2. Quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học ...................31 1.3. Hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học .........................................33 1.3.1. Vai trò của hoạt động DHTH trong môn Toán ..................................33 1.3.2. Mục tiêu của dạy học tích hợp trong môn Toán ................................35 1.3.3. Nội dung, chương trình của môn Toán ..............................................37 1.3.4. Phương pháp và hình thức DHTH trong môn Toán ..........................40 1.3.5. Kiểm trá đánh giá của hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán .42 1.3.6. Điều kiện hỗ trợ hoạt động dạy học tích hợp .....................................44 1.4. Quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học ............................45 1.4.1. Yêu cầu và tầm quan trọng của quản lý hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán cấp tiểu học .......................................................................45 1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán cấp tiểu học ................................................................................................................47
iii 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán cấp tiểu học ................................................................................................61 1.5.1. Nhận thức của CBQL, GV về hoạt động DHTH trong môn Toán ....61 1.5.2. Năng lực của các lực lượng giáo dục .................................................61 1.5.3. Văn bản, nguồn tài nguyên ................................................................62 1.5.4. Điều kiện về cơ sở vật chất ................................................................62 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ........................................................................................64 CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TÍCH HỢP TRONG MÔN TOÁN CẤP TIỂU HỌC TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH .65 2.1. Tổng quan kinh tế xã hội và đặc điểm giáo dục tiểu học Thành phố Hồ Chí Minh ....................................................................................................................65 2.1.1. Tổng quan về kinh tế - xã hội tại Thành phố Hồ Chí Minh ...............65 2.1.2. Đặc điểm Giáo dục tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh .................66 2.2. Tổ chức khảo sát, đánh giá thực trạng .........................................................69 2.2.1. Mục đích khảo sát ..............................................................................69 2.2.2. Nội dung khảo sát ..............................................................................70 2.2.3. Phương pháp khảo sát ........................................................................70 2.2.4. Địa bàn nghiên cứu ............................................................................71 2.2.5. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................72 2.2.6. Phương pháp xử lý số liệu khảo sát ...................................................72 2.3. Tìm hiểu thực trạng hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh ................................................................................................75 2.3.1. Nhận thức về DHTH trong môn Toán cấp tiểu học ...........................75 2.3.2. Thực trạng về hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học .........78 2.3.3. Các điều kiện hỗ trợ hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học ......................................................................................................................87 2.4. Tìm hiểu thực trạng về quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh .........................................................................89
iv 2.4.1. - Nhận thức về tầm quan trọng của việc quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học .................................................................................89 2.4.2. Thực trạng công tác quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học ................................................................................................................93 2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học ..............................................................................................................109 2.6. Đánh giá chung ..........................................................................................111 2.6.1. Ưu điểm............................................................................................111 2.6.2. Hạn chế ............................................................................................113 2.6.3. Nguyên nhân của những hạn chế .....................................................117 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ......................................................................................118 CHƯƠNG 3............................................................................................................120 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TÍCH HỢP TRONG MÔN TOÁN CẤP TIỂU HỌC TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH .........................120 3.1. Nguyên tắc xây dựng biện pháp quản lý hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán cấp tiểu học......................................................................................120 3.1.1. Đảm bảo tính mục tiêu .....................................................................120 3.1.2. Đảm bảo tính hệ thống và đồng bộ ..................................................120 3.1.3. Đảm bảo tính khả thi ........................................................................121 3.1.4. Đảm bảo tính hiệu quả .....................................................................121 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán cấp tiểu học.....................................................................................................................122 3.2.1. Quản lý cách thức tổ chức nâng cao nhận thức của CBQL, GV trong hoạt động DHTH. .......................................................................................122 3.2.2. Quản lý việc tổ chức, sắp xếp kế hoạch DHTH trong môn toán cấp tiểu học ..............................................................................................................125 3.2.3. Cải tiến phương thức bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho đội ngũ CBQL và GV tại trường .............................................................................129
v 3.2.4. Quản lý xây dựng nguồn tài nguyên phục vụ cho hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học ...............................................................................134 3.2.5. Điều chỉnh kịp thời các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học .....................................................................135 3.2.6. Mối quan hệ giữa các biện pháp ......................................................138 3.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất .....139 3.3.1. Mục đích, nội dung, đối tượng và phương pháp khảo nghiệm ........139 3.3.2. Kết quả khảo nghiệm .......................................................................140 3.4. Tổ chức thực nghiệm một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh ..............................153 3.4.1. Mục đính, nội dung, hình thức, giả thuyết thực nghiệm ..................153 3.4.2. Tiến trình thực nghiệm .....................................................................154 3.4.3. Kết quả- đánh giá thực nghiệm ........................................................157 3.4.4. Kết luận chung về thực nghiệm .......................................................166 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ......................................................................................168 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .......................................................................170 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nội dung đầy đủ HT Hiệu trưởng PHT Phó hiệu trưởng BGD & ĐT Bộ Giáo dục và Đào tạo CBQL Cán bộ quản lý CT. GDPT 2006 Chương trình giáo dục phổ thông 2006 CT. GDPT 2018 Chương trình giáo dục phổ thông 2018 DHTH Dạy học tích hợp SHCM Sinh hoạt chuyên môn GV Giáo viên GDPT Giáo dục phổ thông HS Học sinh PGD & ĐT Phòng Giáo dục và Đào tạo SGD & ĐT Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh SGK Sách giáo khoa TPHCM Thành phố Hồ Chí Minh ĐTB Điểm trung bình ĐLC Độ lệch chuẩn NDCT Nội dung chương trình KHDH Kế hoạch dạy học KHBD Kế hoạch bài dạy PPDH Phương pháp dạy học SHCM Sinh hoạt chuyên môn BDCM Bồi dưỡng chuyên môn KTĐG Kiểm tra đánh giá ĐKHT Điều kiện hỗ trợ PC & NL Phẩm chất và năng lực
vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Quy mô phát triển mạng lưới trường, lớp, học sinh ................................. 66 Bảng 2.2: Đánh giá xếp loại đội ngũ giáo viên ......................................................... 67 Bảng 2.3: Đánh giá xếp loại năng lực học sinh ........................................................ 68 Bảng 2.4: Kết quả khảo sát năng lực học sinh lớp 3 môn Toán ............................... 69 Bảng 2.5: Bảng đánh giá độ tin cậy của thang đo ..................................................... 73 Bảng 2.6: Nhận thức về hoạt động DHTH ................................................................ 76 Bảng 2.7: Thực trạng về nội dung chương trình môn Toán cấp tiểu học ................. 79 Bảng 2.8: Thực trạng về phương pháp-hình thức tổ chức hoạt động DHTH ........... 83 Bảng 2.9:Thực trạng về kiểm tra – đánh giá hoạt động DHTH ................................ 84 Bảng 2.10: Thực trạng về các điều kiện hỗ trợ hoạt động DHTH ............................ 88 Bảng 2.11: Nhận thức về tầm quan trọng của quản lý hoạt động DHTH ................. 90 Bảng 2.12: Quản lý nội dung chương trình.............................................................933 Bảng 2.13: Quản lý kế hoạch dạy học và kế hoạch bài dạy ...................................... 95 Bảng 2.14: Quản lý phương pháp DHTH ................................................................. 98 Bảng 2.15: Quản lý sinh hoạt chuyên môn về DHTH ............................................100 Bảng 2.16: Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực chuyên môn giáo viên............103 Bảng 2.17: Quản lý công tác kiểm tra - đánh giá hoạt động DHTH ......................105 Bảng 2.18: Quản lý các điều kiện hỗ trợ cho hoạt động DHTH .............................107 Bảng 2.19: Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động DHTH ..........................109 Bảng 3.1: Quản lý cách thức tổ chức nâng cao nhận thức của CBQL và GV trong hoạt động DHTH .............................................................................................................141 Bảng 3.2: Quản lý việc tổ chức, sắp xếp kế hoạch DHTH ....................................144 Bảng 3.3: Cải tiến phương thức bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho CBQL và GV tại trường .................................................................................................................147 Bảng 3.4: Quản lý xây dựng nguồn tài nguyên phục vụ cho hoạt động DHTH ......150 Bảng 3.5: Điều chỉnh kịp thời các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động DHTH .................................................................................................................................151
viii DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1. Sơ đồ Ngũ giác sư phạm ...........................................................................30 Hình 1.2: Sơ đồ Hoạt động dạy học tích hợp ............................................................45 Hình 1.3: Sơ đồ Quản lý hoạt động dạy học theo nội dung ......................................47 Hình 1.4: Sơ đồ Quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học ...............63
1 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Căn cứ kết luận của Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khoá XI họp tại Hà Nội từ ngày 30-9 đến ngày 9-10-2013 cho thấy sự nghiệp giáo dục và đào tạo nước ta đã đạt được những thành tựu quan trọng, trong đó có nói đến chất lượng và hiệu quả giáo dục ở các cấp học có tiến bộ. Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục vẫn còn những hạn chế bất cập như chất lượng chuyên môn, nghiệp vụ, có mặt chưa đáp ứng yêu cầu, phương pháp dạy học chưa thật sự chú trọng phát triển tư duy, năng lực sáng tạo, kĩ năng thực hành của người học. Trong khi đó “quản lý tốt là tiền đề căn bản để dạy tốt và học tốt” (Ban Chấp hành Trung ương Đảng, 2013) Trong bối cảnh đó, Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (khóa XI) đã thông qua Nghị quyết số 29/NQ-TW ngày 4 tháng 11 năm 2013 về Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Vì vậy, đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục được khẳng định là vấn đề cấp thiết trong giai đoạn hiện nay. Bên cạnh đó Quốc hội cũng đã ban hành Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28 tháng 11 năm 2014 về Đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông, góp phần đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo; chuyển nền giáo dục nặng về truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục phát triển toàn diện cả về phẩm chất và năng lực, hài hòa đức, trí, thể, mĩ và phát huy tốt nhất tiềm năng của mỗi học sinh. Thực tế hiện nay, nền giáo dục của các nước phát triển đã chuyển hướng “từ chương trình theo định hướng nội dung thành chương trình theo định hướng năng lực” (Hoàng Hoà Bình, 2015). Chương trình giáo dục Việt Nam cần đổi mới để đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế. Để thực hiện các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội và Chỉ thị, Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, ngày 26/12/2018 Bộ Giáo dục và Đào tạo (BGD & ĐT) ban
2 hành Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT về việc thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018 (CT.GDPT 2018). CT. GDPT 2018 được xây dựng theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh. Dạy học tích hợp (DHTH) là xu thế chung của CT. GDPT các nước. Ở Việt Nam, DHTH đã được thực hiện trong CT hiện hành (CT.GDPT 2006). So với CT.GDPT 2006, chủ trương DHTH trong CT GDPT 2018 có một số điểm khác như: tăng cường tích hợp nhiều nội dung trong cùng một môn học; yêu cầu tích hợp được thể hiện cả trong mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục và đánh giá kết quả giáo dục. (Nguyễn Minh Thuyết, 2019). Chính vì thế trong CT. GDPT 2018, DHTH trong môn Toán được thể hiện thông qua sự kết nối, tích hợp giữa các ý tưởng toán học, giữa toán học với thực tiễn, giữa toán học với các môn học và hoạt động giáo dục khác, đặc biệt với các môn Khoa học, Công nghệ, Kĩ thuật để thực hiện giáo dục STEM. (CT. GDPT 2018). Ngoài ra, để có thể hội nhập quốc tế, năng lực của học sinh Thành phố Hồ Chí Minh cũng phải được hình thành qua việc học toán, nhằm đáp ứng với những thách thức của đời sống hiện tại và tương lai. Muốn thế, trong hoạt động dạy, GV không chỉ dạy kiến thức toán đơn thuần mà mục tiêu cốt lõi là gắn việc dạy học toán với việc tích hợp, “ huy động nội dung, kiến thức, kỹ năng thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau, ở các môn học khác để tạo ra các tình huống phức hợp – thường là gắn với thực tiễn. Chính nhờ quá trình đó, HS nắm vững kiến thức, hình thành khái niệm, phát triển năng lực và các phẩm chất cá nhân”. (Đỗ Hương Trà nnk., 2015) Với những yêu cầu đó, các cấp quản lý từ BGD & ĐT, Sở Giáo dục và Đào tạo (SGD & ĐT) đến Phòng Giáo dục và Đào tạo (PGD & ĐT) đã chỉ đạo thông qua văn bản hướng dẫn chuyên môn thực hiện chương trình giáo dục phổ thông hiện hành theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất học sinh từ năm học 2017 - 2018. Trong đó đặc biệt lưu ý tăng cường quyền tự chủ của nhà trường trong việc thực hiện kế hoạch giáo dục cũng như giao quyền chủ động điều chỉnh xây dựng các bài học theo chủ đề, tích hợp các kiến thức như CT. GDPT 2018 (Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2017). Do đó công tác quản lý hoạt động dạy học ở các trường nói chung và công tác
3 quản lý hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán nói riêng cần phải được đặc biệt quan tâm nhất là trong giai đoạn cả nước đang tiến hành thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Chương trình giáo dục tiểu học hiện nay đang tồn tại song song 02 chương trình: CT. GDPT 2006 và CT. GDPT 2018. Trong đó sách giáo khoa (SGK) toán tiểu học từ lớp 1 đến lớp 3 được biên soạn theo CT. GDPT 2018 có tích hợp liên môn giữa môn Toán và các môn học khác nhằm tạo cơ hội cho HS được trải nghiệm, áp dụng toán học vào thực tiễn. Riêng đối với các lớp 4 và lớp 5 môn Toán vẫn chưa thể hiện tường minh những nội dung tích hợp theo chủ đề hoặc tích hợp liên môn để GV có thể lồng ghép những nội dung, kiến thức, kỹ năng thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau, ở các môn học khác. SGK chưa đưa các tình huống thực tế của cuộc sống vào việc học toán mà trong SGK hiện nay chỉ thể hiện tiềm ẩn bên trong một số bài toán giải có lời văn, đây là dạng tích hợp ở mức độ thấp. Bên cạnh đó hạn chế về năng lực của giáo viên phần nào cũng làm hoạt động DHTH trong môn Toán chưa được thực hiện có hiệu quả nhất là đối với các lớp đang thực hiện CT. GDPT 2006. Do đó, việc chủ động tổ chức sắp xếp các bài học toán theo chủ đề vẫn chưa được GV mạnh dạn thực hiện vì với các GV thì SGK vẫn còn là pháp lệnh. Điều này cần có sự chỉ đạo, giám sát triệt để từ các cấp quản lý, nhất là cấp quản lý trực tiếp tại các đơn vị trường học để giúp GV có những thay đổi từ nhận thức đi đến hành động đúng phù hợp với tinh thần đổi mới hiện nay. Trong khi đó, hiện nay chưa có công trình nào nghiên cứu chuyên sâu về quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học Từ những vấn đề trên, chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu: “Quản lý hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh” 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học, đánh giá thực trạng công tác quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh. Từ đó luận án đề xuất biện pháp và thực nghiệm một số biện pháp quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học, nhằm góp phần giúp công tác quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành
4 phố Hồ Chí Minh đạt hiệu quả thiết thực, đáp ứng yêu cầu dạy học theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất của HS. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1- Khách thể nghiên cứu: Hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học. 3.2- Đối tượng nghiên cứu: Quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh. 4. Câu hỏi nghiên cứu - Quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học căn cứ trên những cơ sở lý luận nào? - Thực trạng quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại thành phố Hồ Chí Minh được thực hiện như thế nào? - Đề xuất những biện pháp quản lý nào để cải tiến công tác quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại thành phố Hồ Chí Minh? 5. Giả thuyết khoa học Quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán vẫn còn có những vấn đề hạn chế trong công tác quản lý quá trình triển khai hoạt động dạy học. Nếu xác lập được cơ sở lý luận về quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học, đánh giá khách quan thực trạng quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học thì sẽ đề xuất các biện pháp góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học ở thành phố Hồ Chí Minh. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu 6.1- Hệ thống hoá, xây dựng được các cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học. 6.2- Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh. 6.3- Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh. 6.4- Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất.
5 6.5- Thực nghiệm hai biện pháp quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh. 7. Phạm vi nghiên cứu 7.1- Giới hạn nội dung: Luận án tập trung nghiên cứu về công tác quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán của Hiệu trưởng trường tiểu học công lập Thành phố Hồ Chí Minh, chủ yếu tập trung vào hoạt động dạy của GV 7.2- Giới hạn địa bàn khảo sát: Luận án tập trung nghiên cứu, tìm hiểu công tác quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán ở tiểu học thuộc 10 quận huyện trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh 7.3- Giới hạn về thời gian: Luận án nghiên cứu công tác quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học từ năm học 2017 – 2018 đến năm học 2019- 2020. 8. Phương pháp tiếp cận và phương pháp nghiên cứu 8.1- Phương pháp tiếp cận Luận án được nghiên cứu dựa trên các quan điểm tiếp cận sau: 8.1.1- Tiếp cận hệ thống - cấu trúc Tiếp cận hệ thống – cấu trúc đòi hỏi trong quá trình nghiên cứu phải xem xét đối tượng một cách toàn diện, nhiều mặt, nhiều mối quan hệ khác nhau và trong trạng thái vận động, phát triển của chúng. Từ đó tìm ra bản chất và quy luật vận động của đối tượng nghiên cứu. Hệ thống quản lý hoạt động DHTH bao gồm mối quan hệ biện chứng giữa các yếu tố: mục đích, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức, kiểm tra đánh giá và các điều kiện ảnh hưởng đến hoạt động DHTH. Những biện pháp quản lý hoạt động DHTH phải nằm trong hệ thống quản lý hoạt động giáo dục của nhà trường để đưa nhà trường đạt tới những mục tiêu đã đề ra theo đúng các chức năng, nội dung quản lý của một tổ chức. 8.1.2- Tiếp cận lịch sử - logic Tiếp cận lịch sử - logic đòi hỏi trong quá trình nghiên cứu cần tìm hiểu quá trình diễn biến và phát triển của hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học để có biện pháp quản lý hoạt động DHTH hiệu quả. 8.1.3- Tiếp cận thực tiễn
6 Tiếp cận thực tiễn đòi hỏi trong quá trình nghiên cứu cần phải xem xét, bám sát thực tiễn và phân tích những khó khăn, những hạn chế trong hoạt động DHTH và quản lý hoạt động DHTH để từ đó đề xuất biện pháp quản lý có hiệu quả hơn. 8.2- Phương pháp nghiên cứu 8.2.1- Phương pháp nghiên cứu lý luận - Mục đích: Tham khảo, nghiên cứu tài liệu, văn bản chỉ đạo của Đảng, Nhà nước nhằm định hướng cho việc nghiên cứu luận án và xây dựng các khái niệm công cụ, khung lý luận về quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học. - Nội dung: Tìm hiểu và nghiên cứu một số tài liệu, tác phẩm, công trình nghiên cứu trong và ngoài nước đã công bố có liên quan đến: Tích hợp; DHTH; DHTH trong môn Toán; hoạt động DHTH; Quản lý, Quản lý HĐDH, quản lý nhà trường…nhằm phát triển thành cơ sở lý luận của luận án. - Cách thực hiện: Trên cơ sở phân tích, tổng hợp, so sánh các tài liệu và công trình nghiên cứu lý luận, thực tiễn của các nhà khoa học, từ đó xác lập hệ thống cơ sở lý luận cho việc quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh. 8.2.2- Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn 8.2.2.1- Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi - Mục đích: Xây dựng phiếu thăm dò nhằm mục đích thu thập thông tin về thực trạng quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học hiện nay trong đội ngũ CBQL và GV. Đồng thời xây dựng phiếu khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học hiện nay tại Thành phố Hồ Chí Minh. - Nội dung: Phiếu thăm dò thực trạng được xây dựng từ câu hỏi khảo sát về hoạt động DHTH trong môn Toán hiện nay; quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán; các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán và các câu hỏi khảo nghiệm được xây dựng dựa trên các biện pháp quản lý về hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh. (Phụ lục 1, 2)
7 - Cách thực hiện: Để có minh chứng cụ thể cho quá trình khảo sát, khảo nghiệm các biện pháp, bảng hỏi được xây dựng theo trình tự sau: + Thực trạng hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học. + Thực trạng quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học. + Các yếu tố ảnh hưởng, tác động đến quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học. + Sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất. 8.2.2.2- Phương pháp phỏng vấn sâu - Mục đích: Thu thập thông tin dựa trên cơ sở quá trình giao tiếp, trả lời câu hỏi về hoạt động DHTH và công tác quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán của một số CBQL và GV để hỗ trợ cho phương pháp điều tra bằng bảng hỏi. - Nội dung: tìm hiểu sâu về hoạt động DHTH và công tác quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán của cấp tiểu học hiện nay, cũng như tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán ở các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. (Phụ lục 3) - Cách thực hiện: sử dụng trang web bitly.com (có thống kê số liệu truy cập) để lấy ý kiến của CBQL và GV về những nội dung trên. 8.2.2.3- Phương pháp nghiên cứu hồ sơ, sản phẩm hoạt động - Mục đích: Tìm hiểu việc quản lý hoạt động DHTH ở một số trường, qua đó rút ra các kinh nghiệm thực tiễn quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại thành phố Hồ Chí Minh. - Nội dung: các sản phẩm bao gồm một số kế hoạch dạy học trong môn Toán đã được các đơn vị sắp xếp lại theo chủ đề; một số bài học trong môn Toán có tích hợp nội môn hoặc liên môn do HT chỉ đạo GV ở một số trường tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh thực hiện. (Phụ lục 4) - Cách thực hiện: Tổ chức phân tích một số kế hoạch dạy học trong môn Toán đã được các đơn vị sắp xếp lại theo chủ đề; phân tích một số bài học trong môn Toán có tích hợp nội môn hoặc liên môn do HT chỉ đạo GV ở một số trường tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh soạn giảng để thực hiện chuyên đề.
8 8.2.2.4- Phương pháp thực nghiệm - Mục đích: Kiểm chứng tính khả thi và tính hiệu quả khi thực hiện một số biện pháp quản lý nhằm góp phần khẳng định tính đúng đắn của giả thuyết khoa học. - Nội dung: Triển khai thực hiện một số biện pháp vào việc quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh. - Cách thực hiện: Đánh giá, so sánh kết quả quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học trước và sau khi tiến hành thử nghiệm để nhận định về tính khả thi và hiệu quả của các biện pháp. 8.2.3- Phương pháp xử lý dữ liệu - Mục đích: Tổng hợp số liệu khảo sát, định tính và định lượng dữ liệu qua các thông tin và số liệu cụ thể để đánh giá thực trạng vấn đề nghiên cứu. - Nội dung: Thống kê kết quả khảo sát thu thập được từ phỏng vấn sâu CBQL và GV để đánh giá thực trạng hoạt động DHTH và thực trạng quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại các trường trên địa bàn nghiên cứu; kiểm chứng, phân tích, chứng minh các luận điểm nghiên cứu và rút ra các kết luận khoa học. - Cách thực hiện: * Xử lý dữ liệu điều tra bằng bảng hỏi: dữ liệu thu được sau khảo sát thực tiễn từ phương pháp điều tra bằng bảng hỏi, sử dụng phần mềm SPSS (phiên bản 23.0) để xử lý và phân tích nhằm đánh giá về mặt định lượng và định tính, đảm bảo độ tin cậy của các kết quả thu được. Các thông số và phép toán thống kê được sử dụng trong nghiên cứu này là phân tích thống kê mô tả và phân tích thống kê suy luận. + Phân tích thống kê mô tả: dựa trên các điểm trung bình của từng nội dung, cũng như dựa vào độ lệch chuẩn để mô tả sự phân tán hay mức độ tập trung của các câu trả lời, nhằm đánh giá thực trạng về hoạt động DHTH và quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán ở các trường tiểu học tại thành phố Hồ Chí Minh. + Phân tích thống kê suy luận: dựa vào độ tin cậy; mức ý nghĩa p, nếu p
9 xử lý này nhằm kiểm tra tính tương quan giữa mức độ tin cậy về việc thực hiện của các đối tượng điều tra để từ đó có những nhận định về các hoạt động. * Xử lý dữ liệu phỏng vấn sâu: dữ liệu phỏng vấn sâu được ghi lại bằng văn bản, phân tích nội dung để phân loại; một số nội dung sẽ được trích dẫn nguyên văn trong những trường hợp so sánh đối chiếu. * Xử lý dữ liệu từ nghiên cứu sản phẩm hoạt động: nghiên cứu nội dung các biên bản họp tổ khối; kế hoạch được sắp xếp lại theo Chủ đề; kế hoạch bài dạy theo Chủ đề, phiếu dự giờ GV. Trên cơ sở đó, khẳng định, phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học ở thành phố Hồ Chí Minh. 9. Đóng góp mới của đề tài - Về lý luận: Luận án đã tổng quan một số vấn đề cơ bản liên quan tới nghiên cứu, phân tích rõ những cơ sở lý luận về quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học. Từ đó, xây dựng khung lý luận về quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh. - Về thực tiễn: Luận án đưa ra thực trạng; làm rõ nguyên nhân của những thực trạng về hoạt động DHTH và quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh. Từ đó, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh trên cơ sở khoa học và có thể áp dụng vào thực tiễn. 10. Những luận điểm bảo vệ - Hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh phải được GV nhận thức đúng và thực hiện đồng bộ. Đảm bảo cho HS có thể học tập thuận lợi và có hiệu quả ở các lớp trên. - Quản lý năng lực chuyên môn của GV và năng lực chỉ đạo trong công tác quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học là một trong các vấn đề cần được xem là quan trọng nhất trong mọi đổi mới. - Các biện pháp quản lý hoạt động DHTH trong môn Toán cấp tiểu học được đề xuất nhằm giảm thiểu những hạn chế từ công tác quản lý.
10 11. Cấu trúc của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục, luận án gồm ba chương: - Chương 1: Cơ sở lý luận quản lý hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán cấp tiểu học. - Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh - Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học tích hợp trong môn Toán cấp tiểu học tại Thành phố Hồ Chí Minh.