Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý kiểm định chất lượng giáo dục trường trung học phổ thông tại thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:222

Thêm vào BST

Báo xấu

275
lượt xem 64
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và đánh giá thực tiễn luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý kiểm định chất lượng giáo dục trường trung học phổ thông tại thành phố Hồ Chí Minh xây dựng các giải pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng hoạt động KĐCLGD trường THPT ở Tp.HCM.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý kiểm định chất lượng giáo dục trường trung học phổ thông tại thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ---------------------------------- Đặng Thị Thùy Linh QUẢN LÝ KIỂM ĐỊNH CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành : QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số : 62.14.01.14 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 1. GS.TS. Nguyễn Lộc 2. PGS.TS. Trần Tuấn Lộ Thành phố Hồ Chí Minh - 2014
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả ĐẶNG THỊ THÙY LINH 1
LỜI CẢM ƠN Về những người thầy kính yêu, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến GS.TS NGUYỄN LỘC và PGS.TS TRẦN TUẤN LỘ đã tận tình hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện luận án. Tôi cũng xin cảm tạ đến các thầy cô trường Đại học Sư Phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã tận tình giúp đỡ, hỗ trợ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án này. Xin cảm ơn Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh, Cục Khảo thí và Kiểm định Chất lượng Giáo dục, Đại học Quốc Gia Thành phố Hồ Chí Minh đã cung cấp tư liệu, khích lệ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành luận án. Chân thành cảm ơn hiệu trưởng các trường THPT Thành phố Hồ Chí Minh đã giúp tôi trong suốt quá trình khảo sát, lấy dữ liệu và cung cấp thông tin. Luận án này có được cũng nhờ sự giúp đỡ và hỗ trợ quý báu của những người thân trong gia đình và bạn bè đồng nghiệp. Tôi đã nhận và xin cảm ơn ý kiến tư vấn, sự giúp đỡ lớn lao của các cơ quan và các cá nhân đã hỗ trợ giúp đỡ tôi trong thời gian qua. Luận án không sao tránh khỏi những sơ sót, khiếm khuyết khi nghiên cứu và biên tập. Kính mong được sự chỉ dẫn và hỗ trợ tiếp tục của quý thầy cô, và quý đồng nghiệp. 2
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................................1 LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................2 MỤC LỤC ..................................................................................................................3 DANH MỤC CỤM TỪ VIẾT TẮT .........................................................................8 DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................9 DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ - HÌNH .......................................................................11 MỞ ĐẦU ..................................................................................................................12 1. Lý do chọn đề tài ..............................................................................................12 2. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................14 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ..................................................................14 4. Giả thuyết nghiên cứu .......................................................................................14 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................................15 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu............................................................................15 7. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................15 8. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của luận án ..........................................20 9. Cấu trúc luận án ................................................................................................22 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ KIỂM ĐỊNH CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC TRƯỜNG THPT ................................................................................23 1.1.Tổng quan nghiên cứu ....................................................................................23 1.1.1. Những nghiên cứu ngoài nước ...............................................................23 1.1.2. Những nghiên cứu trong nước ................................................................30 3
1.2. Các khái niệm cơ bản .....................................................................................37 1.2.1. Chất lượng, chất lượng giáo dục, chất lượng giáo dục trường trung .....37 học phổ thông ...................................................................................................37 1.2.2. Kiểm định, kiểm định chất lượng giáo dục, kiểm định chất lượng giáo 44 dục trường THPT..............................................................................................45 1.2.3. Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý chất lượng giáo dục ........................49 1.2.4. Quản lý kiểm định chất lượng giáo dục trường trung học phổ thông ....53 1.3. Kiểm định chất lượng giáo dục trường trung học phổ thông ........................54 1.3.1. Cơ sở pháp lý về kiểm định chất lượng giáo dục trường THPT ............54 1.3.2. Mục đích và nguyên tắc kiểm định chất lượng giáo dục trường trung ..59 học phổ thông ...................................................................................................59 1.3.3. Quy trình và chu kỳ kiểm định chất lượng giáo dục trường trung học ..60 phổ thông ..........................................................................................................60 1.3.4. Tiêu chuẩn, tiêu chí, chỉ số trong đánh giá chất lượng trường trung học phổ thông ..........................................................................................................65 1.3.5. Tiêu chuẩn đánh giá chất lượng trường trung học phổ thông của Bộ ....66 Giáo dục và Đào tạo .........................................................................................66 1.3.6. Kiểm định viên .......................................................................................68 1.4. Quản lý kiểm định chất lượng giáo dục trường trung học phổ thông............69 1.4.1. Phân cấp quản lý giáo dục ......................................................................69 1.4.2. Phân cấp quản lý và nội dung quản lý kiểm định chất lượng giáo dục trường trung học phổ thông ..............................................................................69 1.4.3. Chức năng quản lý kiểm định chất lượng giáo dục trường THPT .........71 4
1.5. Một số yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến kiểm định chất lượng giáo dục trường trung học phổ thông ..............................................................................................76 1.5.1. Chương trình giáo dục bậc trung học phổ thông ....................................76 1.5.2. Nghị quyết 29 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục ...............................................................................77 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .....................................................................................80 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG KIỂM ĐỊNH CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC VÀ QUẢN LÝ KIỂM ĐỊNH CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC TRƯỜNG THPT TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH GIAI ĐOẠN 2010-2014 .....................................81 2.1. Tổng quan trường trung học phổ thông tại Thành phố Hồ Chí Minh ...........81 2.2. Mẫu khảo sát xử lý số và qui ước cách thức liệu...........................................87 2.2.1. Mẫu khảo sát ..........................................................................................87 2.2.2. Qui ước cách thức xử lý số liệu ..............................................................89 2.3. Thực trạng kiểm định chất lượng giáo dục trường trung học phổ thông tại Thành phố Hồ Chí Minh .......................................................................................89 2.3.1. Thực trạng hoạt động tự đánh giá trường trung học phổ thông theo tiêu chuẩn.................................................................................................................89 2.3.2. Thực trạng hoạt động đánh giá ngoài trường THPT theo tiêu chuẩn.....96 2.3.3. Thực trạng về việc duy trì và cải tiến chất lượng sau đánh giá ngoài ..111 2.4. Thực trạng quản lý kiểm định chất lượng giáo dục trường trung học phổ thông tại Thành phố Hồ Chí Minh .....................................................................112 2.4.1. Lập kế hoạch tự đánh giá và đánh giá ngoài ........................................112 2.4.2. Tổ chức thực hiện tự đánh giá và đánh giá ngoài.................................114 2.4.3. Chỉ đạo thực hiện tự đánh giá và đánh giá ngoài .................................115 2.4.4. Kiểm tra đánh giá việc thực hiện tự đánh giá và đánh giá ngoài .........116 5
2.5. Tập huấn chuyên môn về kiểm định chất lượng giáo dục trường trung học phổ thông ............................................................................................................118 2.5.1. Thực trạng tập huấn tự đánh giá và đánh giá ngoài .............................118 2.5.2. Nhu cầu bồi dưỡng chuyên môn trong lĩnh vực kiểm định chất lượng giáo dục phổ thông .........................................................................................120 2.6. Đánh giá tác động của kiểm định chất lượng giáo dục trường trung học phổ thông đến việc cải tiến chất lượng giáo dục .......................................................122 2.7. Đánh giá chung về những ưu điểm và hạn chế của quản lý kiểm định chất lượng giáo dục trường trung học phổ thông tại Thành phố Hồ Chí Minh..........123 2.7.1. Những ưu điểm .....................................................................................123 2.7.2. Những hạn chế ......................................................................................124 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ...................................................................................127 CHƯƠNG 3: CÁC GIẢI PHÁP QUẢN LÝ KIỂM ĐỊNH CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH .............................................................................................................128 3.1. Định hướng phát triển kiểm định chất lượng giáo dục trường trung học phổ thông tại Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2020 ..............................................128 3.2. Nguyên tắc đề xuất các giải pháp ................................................................129 3.2.1. Tính cần thiết ........................................................................................129 3.2.2. Tính khả thi...........................................................................................129 3.2.3. Tính phù hợp ........................................................................................130 3.2.4. Tính kế thừa ..........................................................................................130 3.2.5. Tính hiệu quả ........................................................................................130 3.3. Nội dung các giải pháp quản lý kiểm định chất lượng giáo dục trường trung học phổ thông Thành phố Hồ Chí Minh .............................................................130 6
3.3.1. Nhóm giải pháp 1. Xây dựng chuyên đề bồi dưỡng và tổ chức bồi dưỡng kiểm định viên cho hoạt động tự đánh giá và đánh giá ngoài ........................130 3.3.2. Nhóm giải pháp 2. Quản lý hoạt động tự đánh giá ..............................134 3.3.3. Nhóm giải pháp 3. Quản lý hoạt động đánh giá ngoài .........................144 3.3.4. Nhóm giải pháp 4. Ứng dụng công nghệ thông tin và xây dựng các chính sách hỗ trợ kiểm định chất lượng giáo dục trường THPT tại Tp.HCM. ........................................................................................................................146 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các giải pháp .....................149 3.5. Thực nghiệm nhóm giải pháp 1: Xây dựng chuyên đề bồi dưỡng và tổ chức bồi dưỡng kiểm định viên chất lượng giáo dục phổ thông .................................151 3.5.1. Mục tiêu thực nghiệm...........................................................................151 3.5.2. Nội dung thực nghiệm ..........................................................................152 3.5.3. Tổ chức thực nghiệm ............................................................................152 3.5.4. Tiến hành thực nghiệm dạy học qua 3 giai đoạn ..................................153 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ...................................................................................163 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .......................................................................164 1. Kết luận ...........................................................................................................164 2. Khuyến nghị ....................................................................................................166 NHỮNG CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ...............................................................................................................168 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................169 PHỤ LỤC ...............................................................................................................180 7
DANH MỤC CỤM TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Đọc là AUN Asean University Net Work (Mạng lưới các trường Đại học Đông Nam Á) CBQL Cán bộ quản lý CB Cán bộ CHXHCN Cộng hòa xã hội chủ nghĩa CL Công lập CSVC Cơ sở vật chất ĐTB Điểm trung bình ĐGN Đánh giá ngoài KĐCLGD Kiểm định chất lượng giáo dục GD Giáo dục GV Giáo viên GD và ĐT Giáo dục và Đào tạo NCKH Nghiên cứu khoa học NV Nhân viên THPT Trung học phổ thông TĐG Tự đánh giá THCS Trung học cơ sở TCCN Trung cấp chuyên nghiệp Tp.HCM Thành phố Hồ Chí Minh UNESCO United Nations Educational Scientific and Cultural Organization (Tổ chức Văn hóa Khoa học Giáo dục Liên hiệp quốc) XHCN Xã hội chủ nghĩa 8
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Kết quả phân tích các chỉ số trong tiêu chuẩn đánh giá chất lượng trường THPT của Bộ GD và ĐT ............................................................................................56 Bảng 2.1.Tổng hợp số liệu về số học sinh, số lớp, số trường, số giáo viên ...............70 Bảng 2.2. Thông tin về hiệu trưởng trường THPT ....................................................71 Bảng 2.3.Trình độ giáo viên THPT năm học 2012-1013...........................................72 Bảng 2.4. Cơ sở vật chất trường THPT theo thống kê năm 2013 ..............................73 Bảng 2.5. Kết quả học tập của học sinh THPT .........................................................74 Bảng 2.6. Kết quả hạnh kiểm học sinh THPT ...........................................................74 Bảng 2.7. Kết quả thi tốt nghiệp THPT trong 3 năm gần đây ...................................74 Bảng 2.8. Số lượng mẫu khảo sát...............................................................................76 Bảng 2.9. Khảo sát việc tổ chức thực hiện tự đánh giá trong trường THPT .............79 Bảng 2.10. Khảo sát việc tổ chức thực hiện nhiệm vụ của trưởng đoàn đánh giá ngoài. ..........................................................................................................................88 Bảng 2.11. Bảng khảo sát năng lực làm việc của đoàn đánh giá ngoài (do thành viên hội đồng tự đánh giá nhận xét) ..................................................................................94 Bảng 2.12. Bảng khảo sát năng lực làm việc của đoàn đánh giá ngoài (do thành viên đoàn đánh giá ngoài tự nhận xét) ..............................................................................95 Bảng 2.13. Kết quả đánh giá ngoài của 13 trường THPT áp dụng bộ tiêu chuẩn theo Quyết định số 80/2008/QĐ-BGDĐT ngày 30/12/2008. ............................................97 Bảng 2.14. Kết quả đánh giá ngoài của 3 trường THPT áp dụng bộ tiêu chuẩn theo Thông tư số 42/2012/TT-BGDĐT ngày 23/11/2012. ...............................................99 Bảng 2.15. So sánh một số chỉ số quan trọng giữa các trường THPT. ...................100 Bảng 2.16. Khảo sát việc lập kế hoạch tự đánh giá và đánh giá ngoài trường THPT ... ..................................................................................................................................102 Bảng 2.17. Khảo sát việc tổ chức thực hiện tự đánh giá và đánh giá ngoài trường THPT .......................................................................................................................103 9
Bảng 2.18. Khảo sát việc chỉ đạo thực hiện tự đánh giá và đánh giá ngoài trường THPT .......................................................................................................................104 Bảng 2.19. Khảo sát việc kiểm tra, đánh giá tự đánh giá và đánh giá ngoài trường THPT ........................................................................................................................106 Bảng 2.20. Nhu cầu bồi dưỡng chuyên môn trong lĩnh vực KĐCLGD .................110 Bảng 2.21. Tác động của KĐCLGD trường THPT đến việc cải tiến và nâng cao chất lượng giáo dục. .................................................................................................113 Bảng 3.1. Tổng hợp về tính cần thiết và tính khả thi của các giải pháp ..................140 Bảng 3.2. Kết quả khảo sát thực nghiệm đầu vào ....................................................144 Bảng 3.3. Kết quả khảo sát lý thuyết quá trình ........................................................145 Bảng 3.4. Kết quả bài thực hành quá trình về viết báo cáo tự đánh giá tiêu chuẩn 4 .... ..................................................................................................................................146 Bảng 3.5. Kết quả khảo sát lý thuyết đầu ra ............................................................147 Bảng 3.6. Kết quả khảo sát thực hành đầu ra ..........................................................147 Bảng 3.7. Lấy ý kiến về tính khả thi và tính cần thiết của nội dung chuyên đề đào tạo kiểm định viên cho hoạt động tự đánh giá và hoạt động đánh giá ngoài ...........148 10
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ - HÌNH Sơ đồ 1.1. Chất lượng giáo dục theo đầu vào - quá trình - đầu ra của Mỹ. ............. 30 Sơ đồ 1.2. Các thành phần chất lượng cơ bản của trường phổ thông. ..................... 33 Sơ đồ 1.3. Qui trình kiểm định chất lượng giáo dục trường THPT với chu kỳ 5 năm. ................................................................................................................................... 50 Sơ đồ 1.4. Qui trình tự đánh giá trường THPT theo tiêu chuẩn của Bộ GD và ĐT . 52 Sơ đồ 1.5. Qui trình đánh giá ngoài trường THPT theo tiêu chuẩn của Bộ GD và ĐT.............................................................................................................................. 53 Sơ đồ 1.6. Cấu trúc hệ thống tiêu chuẩn, tiêu chí, chỉ số. ......................................... 55 Sơ đồ 1.7. Phân cấp quản lý và nội dung quản lý KĐCLGD trường THPT .................................................................................................................................. 61 Sơ đồ 1.8. Các chức năng quản lý. ............................................................................ 62 Sơ đồ 2.1. Qui trình thực hiện đánh giá ngoài trường THPT. .................................. 90 Sơ đồ 3.1. Qui trình kỹ thuật viết báo cáo tự đánh giá. .......................................... 125 Sơ đồ 3.2. Qui trình thẩm định kết quả đánh giá ngoài. ......................................... 136 Sơ đồ 3.3. Sơ đồ phần mềm quản lý KĐCLGD phổ thông. .................................. 138 Hình 1.1. Các cấp độ quản lý chất lượng theo Sallis (1993). ................................... 40 Hình 1.2. Quy trình quản lý kiểm định chất lượng giáo dục trường THPT .............. 68 11
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Kiểm định chất lượng trong giáo dục và đào tạo nói chung và giáo dục phổ thông nói riêng có một vị trí quan trọng trong công tác đảm bảo chất lượng giáo dục. Vì vậy, kiểm định chất lượng giáo dục được xem là một trong các công cụ quan trọng của việc đảm bảo chất lượng, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, tăng cường trách nhiệm giải trình của cơ sở giáo dục với các cơ quan có thẩm quyền và với xã hội về hiệu quả, sự minh bạch nguồn lực mà cơ sở giáo dục đó sử dụng để cung ứng dịch vụ giáo dục. Trong bối cảnh đất nước vận hành nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế về giáo dục ngày càng sâu rộng, kiểm định chất lượng được xem là một công cụ góp phần hoàn thiện thể chế thị trường định hướng XHCN trong lĩnh vực quản lý giáo dục và đào tạo. Nhờ có thông tin kiểm định chất lượng giáo dục chân thực, khách quan được cung cấp minh bạch mà học sinh, gia đình học sinh, các cơ quan, tổ chức xã hội biết được năng lực đảm bảo chất lượng của một cơ sở giáo dục để đặt lòng tin lựa chọn vào học tập ở cơ sở giáo dục chất lượng tốt, sẵn sàng trả tiền học phí tương ứng với chất lượng giáo dục được cung cấp. Trong nhiều năm qua, công tác kiểm định chất lượng giáo dục được triển khai ở một số địa phương kể từ khi Luật Giáo dục 2005 có hiệu lực, nhưng vấn đề quản lý nhà nước đối với hoạt động kiểm định chất lượng vẫn chưa đáp ứng được đòi hỏi từ thực tiễn. Tp.HCM là nơi đi đầu cả nước về công tác xã hội hóa giáo dục với sự có mặt của nhiều trường phổ thông dân lập, tư thục cùng cung cấp các dịch vụ giáo dục với các trường công lập. Tuy nhiên, công tác quản lý kiểm định chất lượng giáo dục nói chung và quản lý kiểm định chất lượng giáo dục trường THPT nói riêng còn nhiều hạn chế trên các bình diện về chính sách kiểm định, cơ chế, phát triển đội ngũ chuyên gia, sự đồng thuận của các cơ sở giáo dục và của xã hội đối với công tác kiểm định chất lượng giáo dục. Tình hình chung này, trong kết luận số 51- KL/TW ngày 29/10/2012 của Hội nghị lần thứ 6 Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XI 12
đã đánh giá “Chất lượng giáo dục và đào tạo chưa đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Chưa giải quyết tốt mối quan hệ giữa tăng quy mô và nâng cao chất lượng đào tạo” [5]. Đánh giá cao vai trò của quản lý giáo dục trong việc nâng cao chất lượng giáo dục, Nghị quyết Hội nghị lần 8 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về đổi mới căn bản toàn diện đã có giải pháp “Thực hiện đánh giá chất lượng giáo dục, đào tạo ở cấp độ quốc gia, địa phương, từng cơ sở giáo dục, đào tạo và đánh giá theo chương trình của quốc tế để làm căn cứ đề xuất chính sách, giải pháp cải thiện chất lượng giáo dục, đào tạo. Hoàn thiện hệ thống kiểm định chất lượng giáo dục. Định kỳ kiểm định chất lượng các cơ sở giáo dục, đào tạo và các chương trình đào tạo; công khai kết quả kiểm định.” [6]. Lý luận về quản lý chất lượng giáo dục cùng kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn triển khai công tác kiểm định chất lượng giáo dục ở Tp.HCM trong những năm qua cho thấy công tác kiểm định chất lượng giáo dục chỉ có thể được thực hiện tốt và có hiệu quả khi đáp ứng các điều kiện bảo đảm chất lượng ở cấp hệ thống và cấp trường (từng cơ sở GD và ĐT). Hơn nữa, phân quyền (phân cấp - phi Trung ương hóa quản lý) trong quản lý giáo dục đến các cơ sở giáo dục đã đặt ra yêu cầu về trách nhiệm giải trình của cơ sở giáo dục về chất lượng giáo dục và đòi hỏi quản lý nhà nước phải tập trung nhiệm vụ hàng đầu là quản lý chất lượng. Ngoài ra, nhu cầu từ phía cha mẹ, học sinh về chất lượng giáo dục cũng là một trong những thách thức lớn của nhà trường. Sự cạnh tranh nguồn lực từ các phía (kể cả ngân sách nhà nước) cũng thúc bách các cơ sở giáo dục xem chất lượng là yếu tố quyết định hàng đầu. Nói chung, chất lượng giáo dục luôn là mối quan tâm của tất cả các ngành, các cấp. Từ năm 2009, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành và triển khai các qui định về thực hiện KĐCLGD trường THPT. Tại Tp.HCM đã triển khai hoạt động KĐCLGD trường THPT theo chỉ đạo của Bộ GD và ĐT cũng đã đạt được một số kết quả đáng kể. Tuy nhiên, hoạt động này vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Cụ thể, tính đến thời điểm tháng 4 năm 2013, Tp.HCM có 186 trường THPT, trong đó có 102 trường THPT công lập. Theo báo cáo sơ kết hoạt động kiểm định chất lượng giáo 13
dục của Sở GD và ĐT Tp.HCM, chỉ có 50% các trường THPT công lập hoàn thành tự đánh giá và 3,2% các trường THPT công lập hoàn thành đánh giá ngoài. Đây là tỷ lệ khá khiêm tốn so với yêu cầu đặt ra. Việc nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng giáo dục nói chung và giáo dục trung học phổ thông nói riêng trở thành nhu cầu hết sức cấp thiết. Trong thời gian qua, tuy đã có nhiều công trình nghiên cứu về quản lý chất lượng giáo dục, bảo đảm chất lượng giáo dục, nhưng chủ yếu tập trung ở lĩnh vực giáo dục đại học song chưa có công trình nghiên cứu chuyên sâu về kiểm định chất lượng giáo dục trường THPT cũng như việc quản lý công tác này tại Tp.HCM. Vì vậy, đề tài “Quản lý kiểm định chất lượng giáo dục trường trung học phổ thông tại Thành phố Hồ Chí Minh“ được chọn để nghiên cứu trong khuôn khổ luận án tiến sĩ chuyên ngành về quản lý giáo dục. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và đánh giá thực tiễn về quản lý KĐCLGD trường THPT, từ đó xây dựng các giải pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng hoạt động KĐCLGD trường THPT ở Tp.HCM. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu: Quản lý chất lượng giáo dục trường THPT. 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Quản lý KĐCLGD trường THPT ở Tp.HCM. 4. Giả thuyết nghiên cứu Quản lý KĐCLGD trường THPT tại Tp.HCM còn một số hạn chế như việc lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo thực hiện cũng như kiểm tra đánh giá hoạt động KĐCLGD chưa thường xuyên, chưa đồng bộ, kiểm định viên chưa được đào tạo chuyên nghiệp. Nếu xây dựng các giải pháp quản lý hoạt động này khả thi, phù hợp với cơ sở khoa học và thực tiễn về quản lý chất lượng giáo dục sẽ cải tiến được chất lượng hoạt động KĐCLGD trường THPT tại Tp.HCM. 14
5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về KĐCLGD và quản lý KĐCLGD trường THPT. 5.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng KĐCLGD và quản lý KĐCLGD trường THPT tại Tp.HCM. 5.3. Xây dựng các giải pháp quản lý KĐCLGD trường THPT tại Tp.HCM. 5.4. Thực nghiệm 1 giải pháp và khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các giải pháp quản lý KĐCLGD trường THPT tại Tp.HCM đã đề xuất. 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu - Về loại hình trường THPT: Theo số liệu của Sở GD và ĐT Tp.HCM năm 2013, Tp.HCM có 186 trường THPT trong đó có 102 trường THPT công lập và 84 trường THPT ngoài công lập. Luận án này chỉ nghiên cứu thực trạng KĐCLGD và quản lý KĐCLGD, đồng thời xây dựng các giải pháp quản lý KĐCLGD trường THPT công lập trên địa bàn Tp.HCM thuộc Sở GD và ĐT Tp.HCM quản lý, không tính đến các trường THPT ngoài công lập, trường THPT có yếu tố nước ngoài (trường THPT dạy, học và thi theo chương trình nước ngoài). - Về nội dung các giải pháp: Luận án chỉ tập trung nghiên cứu các giải pháp quản lý KĐCLGD trường THPT ở cấp Tp.HCM (Sở GD và ĐT, trường THPT), không tính đến các giải pháp cấp quốc gia (Bộ GD và ĐT, Trung ương). - Về phạm vi thực nghiệm: Thực nghiệm tính khả thi và tính cần thiết của giải pháp xây dựng chuyên đề bồi dưỡng và tổ chức tập huấn bồi dưỡng kiểm định viên cho hoạt động tự đánh giá và đánh giá ngoài trường THPT. - Về thời gian: Từ năm 2010 đến 2014. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp luận 7.1.1. Quan điểm hệ thống Luận án tiếp cận theo quan điểm hệ thống để nghiên cứu về KĐCLGD và quản lý KĐCLGD trường THPT. Hoạt động KĐCLGD là một thành tố trong hệ thống 15
quản lý giáo dục nói chung và hệ thống giáo dục phổ thông nói riêng. Hoạt động KĐCLGD có mối liên hệ chặt chẽ với các hoạt động giáo dục khác, và cùng góp phần để quản lý chất lượng trường THPT. 7.1.2. Quan điểm thực tiễn Luận án tiếp cận theo quan điểm thực tiễn để nghiên cứu về KĐCLGD và quản lý KĐCLGD trường THPT. Nhu cầu thực tiễn trong đời sống xã hội, văn hóa, các hoạt động khác đều có liên quan đến giáo dục. Chất lượng giáo dục theo quan điểm thực tiễn là thỏa mãn các nhu cầu của người người học, vì vậy KĐCLGD phải trên cơ sở các nhu cầu của người học để xây dựng các tiêu chuẩn đánh giá chất lượng. 7.1.3. Quan điểm lịch sử- logic Luận án tiếp cận theo quan điểm lịch sử-logic. Mọi hoạt động trong tổng thể quá trình KĐCLGD trường THPT luôn vận động và phát triển không ngừng trong điều kiện và bối cảnh lịch sử chung của đất nước và của hệ thống giáo dục Việt Nam. Do vậy, khi xây dựng các giải pháp quản lý hoạt động KĐCLGD trường THPT tại Tp.HCM phải đặt hoạt động KĐCLGD trong sự định hướng phát triển chung của thành phố và định hướng phát triển giáo dục của cả quốc gia. 7.1.4. Quan điểm tiếp cận mục tiêu Luận án tiếp cận theo quan điểm mục tiêu. Các hoạt động trong nghiên cứu luận án này đều hướng đến mục tiêu cụ thể là nghiên cứu lý luận và đánh giá thực tiễn về quản lý KĐCLGD trường THPT, từ đó xây dựng các giải pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng hoạt động KĐCLGD trường THPT ở Tp.HCM. 7.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể 7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Phân tích, tổng hợp các nghiên cứu về quản lý chất lượng, đánh giá chất lượng, kiểm định chất lượng giáo dục nói chung cũng như chất lượng giáo dục phổ thông nói riêng. Nghiên cứu, phân tích lý luận về quản lý giáo dục và quản lý kiểm định chất lượng giáo dục trường THPT. Phân tích bộ tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục trường THPT hiện nay. 16
Nghiên cứu cơ sở lý luận thông qua việc hệ thống hóa, phân tích và tổng hợp các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài. 7.2.2. Phương pháp điều tra bằng các phiếu khảo sát Mục đích khảo sát Nhằm rút ra được các số liệu, các nhận định, đánh giá mang tính khách quan, chính xác, tin cậy về thực trạng KĐCLGD và thực trạng quản lý KĐCLGD trường THPT tại Tp.HCM. Nội dung khảo sát gồm Khảo sát thực trạng hoạt động tự đánh giá và thực trạng hoạt động đánh giá ngoài trường THPT. Khảo sát thực trạng quản lý các hoạt động tự đánh giá và quản lý hoạt động đánh giá ngoài thông qua việc lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo và kiểm tra các hoạt động tự đánh giá và đánh giá ngoài trường THPT của cấp Sở GD và ĐT. Khảo sát nhu cầu bồi dưỡng trong chuyên môn kiểm định chất lượng giáo dục và đánh giá tác động của hoạt động KĐCLGD đến việc cải tiến và nâng cao chất lượng giáo dục trường THPT. Khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của nội dung chuyên đề bồi dưỡng kiểm định viên phổ thông, đồng thời khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các giải pháp. Đối tượng và công cụ khảo sát Đối tượng khảo sát là CBQL cấp Sở; CBQL, GV của trường THPT; thành viên đoàn đánh giá ngoài trường THPT. Công cụ khảo sát là phiếu khảo sát thực trạng KĐCLGD và quản lý KĐCLGD trường THPT tại Tp.HCM (Phụ lục 1). 7.2.3. Phương pháp phỏng vấn Mục đích phỏng vấn Nhằm thu thập thêm thông tin về việc hoạt động KĐCLGD cũng như thực trạng tổ chức quản lý hoạt động KĐCLGD trường THPT. Nội dung phỏng vấn 17
Phỏng vấn hiệu trưởng trường THPT, CBQL cấp Sở về chỉ đạo, triển khai tổ chức thực hiện, giám sát đánh giá hoạt động KĐCLGD trường THPT tại Tp.HCM. Phỏng vấn về những khó khăn và thuận lợi trong quá trình thực hiện KĐCLGD trường THPT. Đối tượng và công cụ phỏng vấn Đối tượng phỏng vấn là cán bộ quản lý trường THPT. Công cụ phỏng vấn là phiếu phỏng vấn hiệu trưởng trường THPT (Phụ lục 2). 7.2.4. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động Mục đích nghiên cứu sản phẩm hoạt động Nhằm tìm hiểu về những hoạt động quản lý cấp Bộ, cấp Sở, cấp Trường về KĐCLGD phổ thông thông qua các văn bản chỉ đạo. Nội dung nghiên cứu sản phẩm hoạt động Nghiên cứu, phân tích, tổng hợp một số văn bản qui phạm pháp luật chỉ đạo từ các cơ quan quản lý về KĐCLGD phổ thông (Phụ lục 11 và Phụ lục 12). Nghiên cứu, phân tích, đánh giá, tổng hợp các hồ sơ tự đánh giá, đánh giá ngoài và công nhận mức chất lượng giáo dục của trường THPT tại Tp.HCM. Nghiên cứu, phân tích, đánh giá, tổng hợp các báo cáo tổng kết năm học, tổng kết ngành về hoạt động giáo dục, tài chính, ngoại khóa,... của trường THPT. 7.2.5. Phương pháp chuyên gia Mục đích Nhằm thu thập ý kiến của các chuyên gia trong lĩnh vực quản lý giáo dục, quản lý chất lượng giáo dục, đặc biệt là các chuyên gia trong lĩnh vực kiểm định chất lượng giáo dục phổ thông. Nội dung Trao đổi để xin ý kiến về bộ tiêu chuẩn, quy trình tổ chức KĐCLGD, về tổ chức các hoạt động tự đánh giá và đánh giá ngoài về KĐCLGD trường THPT. Đối tượng và công cụ Đối tượng 3 chuyên gia về kiểm định chất lượng giáo dục và 9 chuyên gia về quản lý giáo dục. 18
Công cụ Trao đổi trực tiếp để lấy ý kiến theo các nội dung phiếu phỏng vấn chuyên gia (Phụ lục 3). 7.2.6. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm Mục đích Nhằm tìm hiểu kinh nghiệm của các tỉnh, thành khác về tổ chức quản lý KĐCLGD trường THPT và tìm hiểu kinh nghiệm một số nước trên thế giới về KĐCLGD và quản lý KĐCLGD. Nội dung Trao đổi kinh nghiệm quản lý KĐCLGD trường THPT của Sở GD và ĐT tại một số tỉnh thành khác trong cả nước. Học tập kinh nghiệm quốc tế về KĐCLGD thông qua việc tham dự các hội thảo khoa học quốc tế trong và ngoài nước. Đối tượng và công cụ Đối tượng là một số kinh nghiệm quản lý KĐCLGD trường THPT của Thành phố Hà Nội, Tỉnh Sóc Trăng, Tỉnh Tây Ninh. Công cụ là trao đổi và quan sát trực tiếp thông qua các nội dung được trình bày cụ thể ở Phụ lục 9. 7.2.7. Phương pháp thực nghiệm Mục đích Luận án đã sử dụng phương pháp thực nghiệm để chứng minh rằng giải pháp được xây dựng là phù hợp với cơ sở lý luận và thực tiễn về KĐCLGD trường THPT tại Tp.HCM. Ngoài ra, thông qua thực nghiệm để làm sáng tỏ giả thuyết khoa học của luận án là nếu xây dựng và thực hiện được các giải pháp khả thi phù hợp về quản lý KĐCLGD thì sẽ nâng cao được chất lượng của hoạt động KĐCLGD trường THPT tại Tp.HCM. Nội dung Tiến hành tổ chức thực nghiệm giải pháp Xây dựng chuyên đề đào tạo bồi dưỡng và tổ chức đào tạo bồi dưỡng kiểm định viên phổ thông. Đối tượng và công cụ Đối tượng là một số CBQL, GV của trường THPT tại Tp.HCM. Công cụ là xây dựng nội dung chuyên đề và tổ chức bồi dưỡng theo chuyên đề. Tổ chức đo lường đánh giá thành quả học tập của người học về kiến thức, kỹ 19