Luận án Tiến sĩ Khoa học Giáo dục: Rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học ngành Sư phạm Sinh học bằng dạy học vi mô

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI<br /> <br /> TRƢƠNG THỊ THANH MAI<br /> <br /> RÌN LUYÖN Kü N¡NG D¹Y HäC CHO SINH VI£N<br /> §¹I HäC NGµNH S¦ PH¹M SINH HäC<br /> B»NG D¹Y HäC VI M¤<br /> Chuyên ngành: Lý luận và Phƣơng pháp dạy học bộ môn Sinh học<br /> Mã số: 62.14.01.11<br /> <br /> LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học:<br /> 1. PGS. TS. Dƣơng Tiến Sỹ<br /> 2. PGS. TS. Phan Đức Duy<br /> <br /> HÀ NỘI - 2016<br /> <br /> i<br /> <br /> LỜI CAM ĐOAN<br /> <br /> Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng<br /> tôi. Các kết quả, số liệu trình bày trong luận án là trung thực và<br /> chƣa đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nào khác.<br /> <br /> Hà Nội, ngày<br /> <br /> tháng<br /> <br /> năm 2016<br /> <br /> Tác giả<br /> <br /> TRƢƠNG THỊ THANH MAI<br /> <br /> ii<br /> LỜI CẢM ƠN<br /> <br /> Trong quá trình hoàn thành luận án này, tôi đã nhận đƣợc những sự giúp đỡ<br /> vô cùng quý báu của các tập thể và cá nhân.<br /> Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến các thầy giáo hƣớng dẫn khoa học:<br /> PGS.TS. Dƣơng Tiến Sỹ và PGS.TS. Phan Đức Duy, những ngƣời đã tận tâm<br /> giúp đỡ, hƣớng dẫn tôi trong quá trình nghiên cứu, thực hiện đề tài.<br /> Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể bộ môn Phƣơng pháp dạy học, khoa Sinh<br /> học, Phòng Sau đại học, Ban Giám hiệu Trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội đã tạo<br /> mọi điều kiện cho tôi học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án.<br /> Tôi xin chân thành cảm ơn các trƣờng ĐHSP, trƣờng THPT và các giảng<br /> viên, giáo viên đã gửi ý kiến đóng góp để luận án đƣợc hoàn thiện hơn.<br /> Tôi xin chân thành cảm ơn đồng nghiệp, gia đình và bạn bè đã luôn động<br /> viên, khuyến khích tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.<br /> <br /> Hà Nội, ngày<br /> <br /> tháng<br /> <br /> năm 2016<br /> <br /> Tác giả<br /> <br /> TRƢƠNG THỊ THANH MAI<br /> <br /> iii<br /> MỤC LỤC<br /> Trang<br /> MỞ ĐẦU ..................................................................................................................1<br /> 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI .........................................................................................1<br /> 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU .................................................................................3<br /> 3. ĐỐI TƢỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU.................................................3<br /> 4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC .................................................................................3<br /> 5. PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI .............................................................3<br /> 6. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU .................................................................................3<br /> 7. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .........................................................................4<br /> 8. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN ......................................................7<br /> 9. CẤU TRÚC CỦA LUẬN ÁN ...............................................................................7<br /> Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ...........................8<br /> 1.1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VẬN DỤNG DẠY HỌC<br /> VI MÔ ĐỂ RÈN LUYỆN KỸ NĂNG DẠY HỌC .................................................8<br /> 1.1.1. Trên thế giới ................................................................................................8<br /> 1.1.2. Ở Việt Nam ...............................................................................................12<br /> 1.2. CƠ SỞ LÝ LUẬN ...........................................................................................16<br /> 1.2.1. Dạy học vi mô ...........................................................................................16<br /> 1.2.2. K n ng dạy học .........................................................................................21<br /> 1.3. CƠ SỞ THỰC TIỄN ......................................................................................37<br /> 1.3.1. Thực trạng việc rèn luyện kỹ n ng dạy học môn Sinh học tại các trƣờng<br /> đại học sƣ phạm...................................................................................................37<br /> 1.3.2. Thực trạng và nhu cầu rèn luyện kỹ n ng dạy học của SV ngành sƣ phạm<br /> sinh học ...............................................................................................................40<br /> 1.3.3. Ý kiến của GV phổ thông tham gia hƣớng dẫn thực tập Sƣ phạm về hệ<br /> thống KNDH cần rèn luyện cho SV ....................................................................46<br /> KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ......................................................................................48<br /> Chƣơng 2: RÈN LUYỆN KỸ NĂNG DẠY HỌC CHO SINH VIÊN ĐẠI<br /> HỌC NGÀNH SƢ PHẠM SINH HỌC BẰNG DẠY HỌC VI MÔ ...................49<br /> 2.1. THAO TÁC HÓA CÁC KỸ NĂNG DẠY HỌC ..........................................49<br /> <br /> iv<br /> 2.1.1. Hệ thống KNDH đƣợc rèn luyện bằng DHVM .........................................49<br /> 2.1.2. Thao tác hóa các kỹ n ng dạy học .............................................................51<br /> 2.1.3. Thiết kế bộ công cụ hỗ trợ việc vận dụng dạy học vi mô trong rèn luyện<br /> kỹ n ng dạy học cho sinh viên ngành sƣ phạm sinh học .....................................62<br /> 2.1.4. Quy trình vận dụng dạy học vi mô trong rèn luyện kỹ n ng dạy học cho<br /> sinh viên ngành sƣ phạm sinh học .......................................................................67<br /> 2.2. XÂY DỰNG TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ ĐẠT ĐƢỢC VỀ KỸ<br /> NĂNG DẠY HỌC .................................................................................................78<br /> 2.2.1. Nguyên tắc xây dựng bộ tiêu chí đánh giá KNDH ....................................78<br /> 2.2.2. Xây dựng thang phân loại mức độ đạt đƣợc về kỹ n ng dạy học môn<br /> Sinh học...............................................................................................................79<br /> 2.2.3. Quy trình xây dựng bộ tiêu chí đánh giá kỹ n ng dạy học môn Sinh học ....80<br /> 2.2.4. Kết quả xây dựng rubric đánh giá mức độ đạt đƣợc về KNDH .................83<br /> 2.3. XÂY DỰNG TÀI LIỆU HƢỚNG DẪN RÈN LUYỆN KỸ NĂNG DẠY<br /> HỌC CHO SINH VIÊN NGÀNH SƢ PHẠM SINH HỌC BẰNG DẠY<br /> HỌC VI MÔ ..........................................................................................................93<br /> Chƣơng 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM.............................................................99<br /> 3.1. MỤC ĐÍCH THỰC NGHIỆM ......................................................................99<br /> 3.2. NỘI DUNG THỰC NGHIỆM .......................................................................99<br /> 3.3. PHƢƠNG PHÁP THỰC NGHIỆM ..............................................................99<br /> 3.3.1. Chọn lớp đối chứng và lớp thực nghiệm....................................................99<br /> 3.3.2. ố trí thực nghiệm ...................................................................................100<br /> 3.3.3. Phƣơng pháp thu thập dữ liệu và đo lƣờng ..............................................102<br /> 3.4. KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM .......................................................................102<br /> 3.4.1. Phân tích đ nh lƣợng kết quả thực nghiệm ..............................................102<br /> 3.4.2. Phân tích đ nh tính kết quả thực nghiệm..................................................116<br /> KẾT UẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................................121<br /> TÀI IỆU THAM KHẢO...................................................................................123<br /> DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC Đà CÔNG BỐ LIÊN<br /> QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI ...........................................................................................129<br /> PHỤ LỤC<br /> <br />