LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ-ĐỀ TÀI "THỰC TRẠNG TỔ CHỨC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ VÀ GIÁ THÀNH TRONG DOANH NGHIỆP THUỘC NGÀNH GIỐNG CÂY TRỒNG VIỆT NAM"

Chia sẻ: Pham Linh Dan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

214
lượt xem 75
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'luận án tiến sĩ kinh tế-đề tài "thực trạng tổ chức kế toán quản trị chi phí và giá thành trong doanh nghiệp thuộc ngành giống cây trồng việt nam"', luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ-ĐỀ TÀI "THỰC TRẠNG TỔ CHỨC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ VÀ GIÁ THÀNH TRONG DOANH NGHIỆP THUỘC NGÀNH GIỐNG CÂY TRỒNG VIỆT NAM"

iii L I CAM ðOAN Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên c u c a riêng tôi. Các s li u trong lu n án là trung th c. Nh ng k t qu trong lu n án chưa t ng ñư c công b trong b t c m t công trình nào khác. Tác gi lu n án Nguy n Qu c Th ng
iv L I C M ƠN Tác gi xin bày t s bi t ơn sâu s c t i PGS.TS. Ph m Th Gái, PGS.TS. Nguy n Năng Phúc - ngư i hư ng d n khoa h c, ñã nhi t tình hư ng d n tác gi hoàn thành lu n án. Tác gi xin trân tr ng cám ơn s h tr quí báu trong quá trình thu th p tài li u, thu th p phi u ñi u tra, ph ng v n c a các nhà qu n lý, k toán c a hi p h i thương m i gi ng cây tr ng Vi t Nam, công ty c ph n gi ng cây tr ng Thái Bình, công ty c ph n gi ng cây tr ng Trung Ương, công ty c ph n gi ng cây tr ng Ngh An…; Tác gi cũng c m ơn các ñ ng nghi p trong khoa k toán, các nhà qu n lý, các k toán trong các công ty thu c ngành gi ng cây tr ng, B Tài chính, B Nông nghi p và Phát tri n nông thôn ñã h tr tìm ki m tài li u cũng như góp ý cho tác gi s a ch a lu n án. Cu i cùng, Tác gi mu n bày t c m ơn b m , v và con ñã ñ ng viên, giúp ñ tác gi trong su t quá trình nghiên c u và hoàn thành Lu n án. Nguy n Qu c Th ng
v M CL C Trang Trang ph bìa ii L i cam ñoan iii L i c m ơn iv M cl c v Danh m c ch vi t t t vii Danh m c b ng, sơ ñ , bi u ñ ix M ðU 1 CHƯƠNG CƠ S LÝ LU N V T CH C K TOÁN QU N 1. TR CHI PHÍ, GIÁ THÀNH S N PH M TRONG DOANH NGHI P 1.1. Khái ni m, nguyên t c và nhi m v t ch c k toán 8 qu n tr chi phí giá thành s n ph m 1.2. N i dung v t ch c k toán qu n tr chi phí, giá thành 10 s n ph m trong doanh nghi p 1.3. Kinh nghi m t ch c k toán qu n tr chi phí c a m t 51 s nư c trên th gi i và bài h c v n d ng vi t nam CHƯƠNG TH C TR NG T CH C K TOÁN QU N TR 57 2. CHI PHÍ VÀ GIÁ THÀNH TRONG DOANH NGHI P THU C NGÀNH GI NG CÂY TR NG VI T NAM 2.1. T ng quan v các doanh nghi p thu c ngành gi ng cây 57 tr ng Vi t nam 2.2. Th c tr ng t ch c k toán qu n tr chi phí s n xu t và 70 giá thành s n ph m c a các doanh nghi p thu c ngành
vi gi ng cây trông Vi t nam 2.3. ðánh giá th c tr ng t ch c k toán qu n tr chi phí 91 s n xu t và giá thành s n ph m c a các doanh nghi p thu c ngành gi ng cây tr ng Vi t Nam CHƯƠNG NGUYÊN T C VÀ GI I PHÁP T CH C K 96 3. TOÁN QU N TR CHI PHÍ S N XU T, GIÁ THÀNH S N PH M TRONG CÁC DOANH NGHI P THU C NGÀNH GI NG CÂY TR NG VI T NAM 3.1. S c n thi t và nguyên t c hoàn thi n t ch c k toán 96 qu n tr chi phí s n xu t, giá thành s n ph m trong các doanh nghi p thu c ngành gi ng cây tr ng Vi t nam 3.2. Gi i pháp hoàn thi n t ch c k toán qu n tr chi phí 99 s n xu t và giá thành s n ph m trong các doanh nghi p thu c ngành gi ng cây tr ng Vi t nam 3.3. ði u ki n th c hi n các gi i pháp hoàn thi n t ch c 134 k toán qu n tr chi phí, giá thành s n ph m trong các doanh nghi p thu c ngành gi ng cây tr ng Vi t nam K T LU N 138 DANH M C CÔNG TRÌNH NGHIÊN C U C A 140 TÁC GI TÀI LI U THAM KH O 141 B NG BI U - PH L C 147-171
vii DANH M C CH VI T T T Ch vi t t t ð y ñ ti ng Vi t ð y ñ ti ng Anh AFTA Khu v c m u d ch t do ASEAN Free Trade Area ASEAN BHXH B o hi m xã h i BHYT B o hi m y t BVTV B o v th c v t DN Doanh nghi p CPNVLTT Chi phí nguyên v t li u tr c ti p CPNCTT Chi phí nhân công tr c ti p CNH-HðH Công nghi p hoá - hi n ñ i hoá CPSXC Chi phí s n xu t chung CPSX Chi phí s n xu t CVP Chi phí – Kh i lư ng – L i Cost – Volumne – Profit nhu n IAS Chu n m c k toán qu c t International Accounting Standard KTTC K toán tài chính KTQT K toán qu n tr HTX H p tác xã NVL Nguyên v t li u PX Phân xư ng SPDD S n ph m d dang SP S n ph m
viii SXC S n xu t chung SX S n xu t SXKD S n xu t kinh doanh SXNN S n xu t nông nghi p TK Tài kho n TSCð Tài s n c ñ nh tr Trang VAS Chu n m c k toán Vi t Nam Vietnamese Accounting Standard XHCN Xã h i ch nghĩa WTO T ch c thương m i th gi i World Trade Organization
ix DANH M C B NG, SƠ ð , BI U ð B ng Trang B ng 1.1 Phân tích ñi m hoà v n 48 B ng 1.2 Báo cáo s n xu t theo phương pháp bình quân 147 B ng 1.3 Báo cáo s n xu t theo phương pháp nh p trư c xu t trư c 148 B ng 2.1 Phi u xu t kho 83 B ng 2.2 B ng phân b v t li u công c d ng c 149 B ng 2.3 S chi ti t chi phí nguyên v t li u tr c ti p 150 B ng 2.4 B ng phân b ti n lương và b o hi m xã h i 151 B ng 2.5 S chi ti t chi phí nhân công tr c ti p 153 B ng 2.6 B ng phân b kh u hao 154 B ng 2.7 S chi ti t chi phí s n xu t chung 155 B ng 2.8 S chi ti t tài kho n 154 156 B ng 2.9 B ng t ng h p chi phí s n xu t 157 B ng 2.10 Báo cáo giá thành s n xu t s n ph m 158 B ng 3.1 Phân lo i chi phí theo cách ng x chi phí 105 B ng 3.2 M u phi u xu t kho theo h n m c 112 B ng 3.3 M u phi u xu t kho 112 B ng 3.4a Thanh toán theo phương th c khoán s n ph m 113 B ng 3.4b Phi u theo dõi lao ñ ng ñ i v i công nhân s n xu t tr c ti p 113 B ng 3.5 ð nh m c chi phí nguyên v t li u tr c ti p 116 B ng 3.6 D toán chi phí nguyên v t li u tr c ti p 121 B ng 3.7 B ng t ng h p k ho ch chi phí s n xu t năm 2009 121 B ng 3.8 S ñ nh m c và d toán chi phí s n xu t 127 B ng 3.9 S chi ti t chi phí nguyên v t li u tr c ti p 128 B ng 3.10 S chi ti t chi phí làm ñ t chu n b s n xu t 128
x B ng 3.11 S chi ti t chi phí nhân công tr c ti p 129 B ng 3.12 S chi ti t chi phí s n xu t chung 129 B ng 3.13 S chi ti t chi phí s n xu t kinh doanh d dang 130 B ng 3.14 Th tính giá thành s n ph m 131 B ng 3.15 Báo cáo trách nhi m c a trung tâm chi phí 159 B ng 3.16 Báo cáo trách nhi m c a trung tâm kinh doanh 159 B ng 3.17 Báo cáo trách nhi m c a trung tâm ñ u tư 160 B ng 3.18 Báo cáo chi phí s n xu t 161 B ng 3.19 Báo cáo chi phí s n xu t theo phương pháp bình quân 161 B ng 3.20 Báo cáo chi phí s n xu t theo phương pháp nh p trư c - 162 xu t trư c B ng 3.21 Báo cáo giá thành s n ph m 164 B ng 3.22 Báo cáo k t qu ho t ñ ng kinh doanh (d ng theo bi n phí) 165 Sơ ñ Sơ ñ 1.1 Giá thành s n xu t toàn b c a s n ph m 26 Sơ ñ 1.2 Giá thành s n xu t theo bi n phí 27 Sơ ñ 1.3 Giá thành có phân b h p lý chi phí c ñ nh 28 Sơ ñ 1.4 Giá thành toàn b c a s n ph m tiêu th 29 Sơ ñ 1.5 Quá trình t p h p chi phí theo công vi c 37 Sơ ñ 1.6 Chi phí s n xu t ñư c t p h p theo t ng phân xư ng 42 Sơ ñ 2.1 T ch c b máy qu n lý trong doanh nghi p thu c ngành 64 gi ng cây tr ng Vi t Nam Sơ ñ 2.2 T ch c b máy k toán trong doanh nghi p thu c ngành 66 gi ng cây tr ng Vi t Nam Sơ ñ 3.1 T ch c b máy k toán qu n tr t i các doanh nghi p thu c 100
xi ngành gi ng cây tr ng Vi t Nam Sơ ñ 3.2 K toán xác ñ nh chi phí s n ph m theo công vi c 107 Sơ ñ 3.3 K toán xác ñ nh chi phí s n ph m theo quá trình s n xu t 108 ð th ð th 1.1 Bi n phí t l 19 ð th 1.2 Bi n phí t l d ng so sánh 19 ð th 1.3 Bi n phí c p b c 20 ð th 1.4 ð nh phí b t bu c 21 ð th 1.5 ð nh phí không b t bu c 21 ð th 1.6 Bi u di n chi phí h n h p theo phương pháp ñ th phân tán 23 Bi u ñ Bi u ñ 2.1 So sánh cơ c u giá tr s n xu t nông nghi p năm 1990 và 60 2005
1 M ðU 1. TÍNH C P THI T C A ð TÀI Trong nh ng năm g n ñây, các doanh nghi p thu c ngành gi ng cây tr ng Vi t Nam ñã có nh ng bư c phát tri n m nh m , góp ph n không nh vào công cu c phát tri n kinh t xã h i, ñ m b o an ninh lương th c qu c gia. Tuy nhiên, trong ñi u ki n Vi t Nam chính th c tr thành thành viên th 150 (Tháng 11/2006) c a t ch c thương m i th gi i (WTO) ñem l i r t nhi u cơ h i nhưng cũng nhi u thách th c cho các doanh nghi p Vi t Nam nói chung và các doanh nghi p thu c ngành gi ng cây tr ng nói riêng. Các doanh nghi p không còn ñư c s b o h c a Nhà nư c v thu , v tr c p, ưu ñãi khác và c nh tranh ñang tr thành ñ ng l c thúc ñ y s phát tri n c a n n kinh t nói chung và doanh nghi p nói riêng, ñi u ñó ñ t ra cho công tác qu n lý kinh t tài chính là m t yêu c u b c xúc. Hàng lo t chính sách ch ñ qu n lý kinh t tài chính c n ph i s a ñ i, b sung, thay th cho phù h p v i n n kinh t h i nh p kinh t qu c t . Trong ñi u ki n ñó, t ch c k toán qu n tr nói chung, t ch c k toán qu n tr chi phí, giá thành s n ph m nói riêng m t cách khoa h c, h p lý cho các doanh nghi p thu c ngành gi ng cây tr ng Vi t Nam có ý nghĩa v m t th c ti n. T ch c k toán qu n tr chi phí s n xu t, giá thành s n ph m là khâu quan tr ng trong công tác qu n lý kinh t tài chính c a doanh nghi p. Trong ñi u ki n n n kinh t th trư ng và h i nh p kinh t qu c t ñ c nh tranh và t o l i th trong kinh doanh thì vi c tính ñúng, tính ñ và k p th i các y u t ñ u vào, giá thành s n ph m có ý nghĩa to l n trong vi c ñ nh giá bán s n ph m và xác ñ nh hi u qu s n xu t kinh doanh c a các doanh nghi p ngành gi ng cây tr ng. V m t lý lu n, t ch c k toán qu n tr chi phí s n xu t, giá thành s n ph m ñã ñư c th a nh n Vi t Nam. Tuy nhiên còn khá m i m , m t khác trong ñi u ki n n n kinh t th trư ng và h i nh p kinh t qu c t , t ch c k toán qu n tr chi phí s n xu t giá thành s n ph m c n ph i ñư c b sung và hoàn thi n cho phù h p v i yêu c u qu n tr doanh nghi p và thông l k toán qu c t . Xu t phát t v n ñ lý lu n và th c ti n, tác gi lu n án ch n nghiên c u ñ tài: “T ch c k toán qu n tr chi phí, giá thành s n ph m trong doanh nghi p
2 thu c ngành gi ng cây tr ng Vi t Nam”. Thông qua vi c th c hi n ñ tài, nghiên c u sinh mong mu n ñưa ra phương hư ng và các gi i pháp nh m hoàn thi n t ch c k toán qu n tr chi phí, giá thành s n ph m trong doanh nghi p thu c ngành gi ng cây tr ng Vi t Nam. 2. T NG QUAN Các v n ñ v k toán qu n tr nói chung, k toán qu n tr chi phí, giá thành nói riêng ñư c các tác gi Vi t Nam b t ñ u nghiên c u t ñ u nh ng năm 1990. Sau ñây là t ng quan m t s tài li u chính như sau: Tác gi Nguy n Vi t (năm 1995) ñã nghiên c u “V n ñ hoàn thi n k toán Vi t Nam” trong lu n án tác gi ñã trình bày phương hư ng và gi i pháp xây d ng h th ng k toán tài chính và k toán qu n tr trong các doanh nghi p Vi t Nam, tuy nhiên nh ng ñ xu t v k toán qu n tr trong công trình này là nh ng ñ xu t mang tính cơ b n nh t c a h th ng k toán qu n tr , trong b i c nh k toán qu n tr b t ñ u ñư c nghiên c u t i Vi t Nam. Tác gi Ph m Văn Dư c (năm 1997) ñã nghiên c u v “phương hư ng xây d ng n i dung và t ch c v n d ng k toán qu n tr vào các doanh nghi p Vi t Nam”. Trong công trình này, tác gi ñã có nh ng nghiên c u c th và ñ xu t các bi n pháp ng d ng k toán qu n tr vào th c ti n trong các doanh nghi p Vi t Nam, tuy nhiên nh ng nghiên c u này còn mang tính ch t chung cho t t c các lo i hình doanh nghi p, trong khi tính linh ho t c a k toán qu n tr l i r t cao, ph thu c vào ñ c ñi m ho t ñ ng kinh doanh c a t ng ngành. ð n ñ u nh ng năm 2000, ñã có nhi u nghiên c u v m t s v n ñ c th c a k toán qu n tr , ho c nghiên c u k toán qu n tr áp d ng riêng cho các doanh nghi p kinh doanh d ch v và doanh nghi p s n xu t. Tác gi Ph m Quang (năm 2002) nghiên c u v “phương hư ng xây d ng h th ng báo cáo k toán qu n tr và t ch c v n d ng vào các doanh nghi p Vi t Nam”, tác gi Tr n Văn Dung (năm 2002) nghiên c u v “T ch c k toán qu n tr và giá thành trong doanh nghi p s n xu t Vi t Nam”, tác gi Lê ð c Toàn (năm 2002) nghiên c u v “k toán qu n tr và phân tích chi phí s n xu t trong ngành s n xu t công nghi p Vi t Nam”, tác gi Giang Th Xuy n (năm 2002) nghiên c u v “t ch c k toán qu n tr và phân tích kinh doanh trong doanh nghi p Nhà nư c”. Có m t s công trình nghiên c u ng d ng
3 k toán qu n tr trong các ngành c th , như tác gi Ph m Th Kim Vân (năm 2002) nghiên c u v “t ch c k toán qu n tr chi phí và k t qu kinh doanh các doanh nghi p kinh doanh du l ch”, tác gi Nguy n Văn B o (năm 2002) v i lu n án “nghiên c u hoàn thi n cơ ch qu n lý tài chính và k toán qu n tr trong doanh nghi p nhà nư c v xây d ng”, tác gi Nguy n Th H ng Nga (năm 2004) nghiên c u “hoàn thi n t ch c k toán qu n tr trong các doanh nghi p d u khí Vi t Nam”, tác gi Dương Th Mai Hà Trâm (năm 2004) nghiên c u “xây d ng h th ng k toán qu n tr trong các doanh nghi p D t Vi t Nam”, tác gi Nguy n Thanh Quí (năm 2004) nghiên c u “xây d ng h th ng thông tin kinh t ph c v qu n tr doanh nghi p kinh doanh bưu chính vi n thông”, tác gi Ph m Th Thu (năm 2007) nghiên c u “xây d ng mô hình k toán qu n tr chi phí cho các doanh nghi p s n xu t dư c ph m Vi t Nam”, tác gi Tr n Văn H i (2007) nghiên c u “t ch c k toán qu n tr chi phí s n xu t và tính giá thành s n ph m trong các doanh nghi p khai thác than”, tác gi Văn Th Thái Thu (2008) nghiên c u “Hoàn thi n t ch c k toán qu n tr chi phí, doanh thu, k t qu kinh doanh trong các doanh nghi p kinh doanh khách s n Vi t Nam”, tác gi Huỳnh L i (2008) nghiên c u “Xây d ng k toán qu n tr trong doanh nghi p s n xu t Vi t Nam”. Trong các công trình này, các tác gi ñã h th ng các n i dung cơ b n c a h th ng k toán qu n tr và ñ xu t phương hư ng ng d ng k toán qu n tr vào các ngành c th theo ph m vi nghiên c u c a các ñ tài. M c dù v y, t t c các công trình nghiên c u v k toán qu n tr ñã công b ñ u chưa nghiên c u chuyên sâu v h th ng k toán qu n tr chi phí, giá thành s n ph m áp d ng cho các doanh nghi p thu c ngành gi ng cây tr ng Vi t Nam, trong khi ngành gi ng cây tr ng là ngành ñang r t c n nh ng thông tin k toán qu n chi phí, giá thành s n ph m và vi c v n d ng t nh ng lý thuy t cơ b n vào th c ti n ho t ñ ng kinh doanh c a ngành trong nh ng hoàn c nh kinh t – pháp lý c th không ph i là ñơn gi n. Bên c nh ñó, các lu n án ñã công b chưa ñi sâu nghiên c u v l ch s hình thành và phát tri n c a k toán qu n tr trên góc ñ m i quan h gi a n i dung c a h th ng k toán qu n tr v i môi trư ng kinh doanh c a các doanh nghi p. Hơn n a, m c dù các lu n án ñã nghiên c u v kinh nghi m ng d ng k toán qu n tr t i m t s nư c trên th gi i tuy nhiên ch m c ñ khái
4 quát nh t v k toán qu n tr , chưa ñi sâu nghiên c u v vi c v n d ng c th t ng phương pháp k toán qu n tr t ng n n kinh t và h th ng qu n lý v i các m c ñ phát tri n khác nhau, ñ t ñó rút ra nh ng bài h c kinh nhi m trong vi c xây d ng mô hình k toán qu n tr chi phí cho phù h p v i ñi u ki n phát tri n kinh t và h th ng qu n lý c a Vi t Nam. Chính vì v y, các v n ñ mà lu n án c n t p trung nghiên c u là t ch c k toán qu n tr chi phí, giá thành s n ph m áp d ng riêng cho các doanh nghi p thu c ngành gi ng cây tr ng Vi t Nam trên cơ s nghiên c u t ch c k toán qu n tr chi phí c a m t s nư c trên th gi i g n li n v i các b i c nh kinh t c th , kinh nghi m v n d ng các phương pháp k toán qu n tr chi phí, giá thành trong các n n kinh t khác nhau, ñ c bi t là các n n kinh t có tính ch t tương ñ ng v i n n kinh t Vi t Nam. 3. M C ðÍCH VÀ PH M VI NGHIÊN C U 3.1. M c ñích nghiên c u Cùng v i vi c h th ng hoá và phát tri n lý lu n chung v h th ng k toán qu n tr chi phí, giá thành s n ph m ph c v có hi u qu cho qu n tr n i b doanh nghi p, lu n án s phân tích ñánh giá th c tr ng h th ng k toán chi phí, giá thành s n ph m trong các doanh nghi p thu c ngành gi ng cây tr ng Vi t Nam, t ñó ñưa ra phương hư ng, gi i pháp ñ xây d ng, hoàn thi n t ch c k toán qu n tr chi phí, giá thành s n ph m trong các doanh nghi p thu c ngành gi ng cây tr ng Vi t Nam theo hư ng h th ng k toán qu n tr chi phí, giá thành s n ph m hi n ñ i ñ có th cung c p các thông tin h u ích cho các nhà qu n tr doanh nghi p trong vi c ra các quy t ñ nh kinh doanh. 3.2. Ph m vi nghiên c u Trong n n kinh t th trư ng, các doanh nghi p thu c ngành gi ng cây tr ng Vi t Nam hi n nay ngoài vi c ti n hành các ho t ñ ng s n xu t và tiêu th s n ph m (cây gi ng, h t gi ng, con gi ng, v t nuôi…) c a doanh nghi p mình mà còn ti n hành kinh doanh s n ph m, hàng hoá c a các doanh nghi p trong và ngoài nư c khác. Tuy nhiên lu n án không ñ c p ñ n các ho t ñ ng kinh doanh ñó mà ch t p trung nghiên c u và t ch c k toán qu n tr chi phí s n xu t, giá thành s n ph m
5 cho các ho t ñ ng s n xu t s n ph m ch y u (h t gi ng) c a chính b n thân các doanh nghi p thu c ngành gi ng cây tr ng Vi t Nam. Lu n án s nghiên c u t ch c k toán qu n tr chi phí s n xu t, giá thành s n ph m phù h p, linh ho t cho các doanh nghi p thu c ngành gi ng cây tr ng quy mô l n và quy mô nh và v a thu c các t nh mi n b c và mi n trung Vi t nam. Tác gi ñã l a ch n nghiên c u kh o sát tr c ti p t i ba doanh nghi p ñi n hình ñ i di n cho ba khu v c s n xu t cây gi ng và quy mô doanh nghi p. (Công ty c ph n gi ng cây tr ng Trung ương ñóng t i ñ a bàn Hà N i ñ i di n cho doanh nghi p quy mô l n và khu v c s n xu t gi ng cây rau, c , qu ng n ngày; Công ty c ph n gi ng cây tr ng Thái Bình ñóng t i ñ a bàn Thái Bình ñ i di n cho doanh nghi p quy mô l n và khu v c s n xu t gi ng lúa; Công ty c ph n gi ng cây tr ng Ngh An ñóng t i ñ a bàn Ngh An ñ i di n cho doanh nghi p quy mô nh và khu v c s n xu t gi ng cây dài ngày, cây lâm nghi p) 4. ð I TƯ NG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U 4.1. ð i tư ng nghiên c u ð ñ t ñư c m c tiêu nghiên c u, lu n án c n ph i nghiên c u các v n ñ sau: - Cơ s lý lu n v t ch c k toán qu n tr chi phí s n xu t, giá thành s n ph m - Th c ti n v n d ng t ch c k toán qu n tr chi phí m t s qu c gia trên th gi i và kh năng v n d ng kinh nghi m vào Vi t Nam. - Th c tr ng t ch c k toán qu n tr chi phí s n xu t, giá thành s n ph m trong các doanh nghi p thu c ngành gi ng cây tr ng Vi t Nam. - T ch c k toán qu n tr chi phí s n xu t, giá thành s n ph m phù h p và v n d ng có hi u qu trong các doanh nghi p thu c ngành gi ng cây tr ng Vi t Nam. 4.2. Phương pháp nghiên c u Phương pháp ñư c s d ng xuyên su t trong lu n án là phương pháp lu n duy v t bi n ch ng c a ch nghĩa duy v t l ch s . Lu n án trình bày, phân tích, ñánh giá các v n ñ trong m i quan h gi a các s v t hi n tư ng và tính l ch s c a chúng. M t s phương pháp c th ñư c s d ng trong khi th c hi n lu n án,
6 bao g m: Thu th p nghiên c u các tài li u th c p như sách, niên giám th ng kê, t p chí, báo cáo c a ngành, doanh nghi p thu c ngành gi ng cây tr ng, các website c a các doanh nghi p, c a các B ngành có liên quan. Phương pháp tham kh o ý ki n c a các chuyên gia, các nhà qu n lý trong lĩnh v c k toán qu n tr thu c các cơ quan qu n lý nhà nư c và các doanh nghi p ngành gi ng cây tr ng. Phương pháp phân tích, t ng h p, phân lo i ñ h th ng hoá khái quát các v n ñ lý lu n v t ch c k toán qu n tr chi phí, giá thành s n ph m. Phương pháp ñi u tra th ng kê ñ nghiên c u h th ng k toán chi phí giá thành trong các doanh nghi p thu c ngành gi ng cây tr ng Vi t Nam. Tác gi ñã ti n hành kh o sát tr c ti p m t s doanh nghi p thu c ngành gi ng cây tr ng Vi t Nam, bao g m công ty c ph n gi ng cây tr ng Trung Ương, công ty c ph n gi ng cây tr ng Thái Bình, công ty c ph n gi ng cây tr ng Ngh An. Bên c nh ñó trong năm 2007, tác gi ñã g i phi u ñi u tra t i 40 doanh nghi p thu c hi p h i thương m i gi ng cây tr ng Vi t Nam và ñã nh n ñư c 19 phi u tr l i, ñ t 47,5% (ph l c 1, 2, 3). Tác gi cũng s d ng k t qu ñi u tra t i m t s nư c trong khu v c và th gi i, ñ t ñó ñ xu t phương hư ng, gi i pháp t ch c k toán qu n tr chi phí, giá thành s n ph m cho các doanh nghi p thu c ngành gi ng cây tr ng Vi t Nam. 5. ðÓNG GÓP C A LU N ÁN Nh ng ñóng góp m i v m t h c thu t, lý lu n Lu n án nghiên c u kh năng áp d ng tri t lý qu n tr chi phí d a trên ho t ñ ng (Activity based costing- ABC) và k toán m c tiêu c a nh ng nư c phát tri n như M , Pháp ñó là m t trong nh ng phương pháp qu n tr chi phí và tính giá thành hi n ñ i ñã ñư c s d ng r ng rãi trên th gi i, nhưng h u như chưa áp d ng t i Vi t Nam, ñ xây d ng h th ng thông tin k toán qu n chi phí và tính giá thành s n ph m h u ích ph c v cho qu n tr doanh nghi p. K t qu nghiên c u cho th y t ch c k toán qu n tr và tính giá thành s n ph m hi n ñ i k t h p v i h th ng k toán qu n tr chi phí và tính giá thành truy n th ng ñã s d ng trong các doanh nghi p thu c ngành gi ng cây tr ng Vi t Nam có
7 tác d ng nâng cao kh năng x lý và cung c p thông tin trong vi c ra quy t ñ nh ng n h n và dài h n c a doanh nghi p. Mô hình k t h p này có th s d ng ñ tăng cư ng qu n tr doanh nghi p trong các doanh nghi p thu c ngành gi ng cây tr ng Vi t Nam trong th i gian t i. Nh ng phát hi n, ñ xu t m i rút ra ñư c t k t qu nghiên c u, kh o sát c a lu n án T k t qu nghiên c u và kh o sát, lu n án ñưa ra m t s ñ xu t t ch c k toán qu n tr chi phí và tính giá thành s n ph m nh m tăng cư ng qu n tr doanh nghi p thu c ngành gi ng cây tr ng Vi t Nam, bao g m: - V n d ng các phương pháp hi n ñ i ñ tách chi phí h n h p thành bi n phí và ñ nh phí nh m tăng cư ng ki m soát chi phí, h giá thành s n ph m. - Thi t l p h th ng báo cáo k toán qu n tr m i phù h p v i ñ c ñi m kinh doanh c a các doanh nghi p thu c ngành gi ng cây tr ng Vi t Nam, b sung cho h th ng báo cáo k toán tài chính hi n nay nh ng ch tiêu quan tr ng nh m ñánh giá chính xác hi u qu s d ng v n ñ u tư. - T ch c mô hình k toán qu n tr chi phí và tính giá thành s n ph m theo ki u k t h p ba b ph n (b ph n d toán, b ph n phân tích, b ph n tư v n và ra quy t ñ nh) nh m tăng quy n t ch và trách nhi m cao c a t ng b ph n và c p qu n tr trong môi trư ng c nh tranh toàn c u hi n nay. 6. N I DUNG VÀ B C C C A LU N ÁN Ngoài ph n m ñ u và k t lu n, lu n án ñư c chia thành ba chương: Chương 1: Cơ s lý lu n v t ch c k toán qu n tr chi phí, giá thành s n ph m trong doanh nghi p Chương 2: Th c tr ng t ch c k toán qu n tr chi phí, giá thành s n ph m trong các doanh nghi p thu c ngành gi ng cây tr ng Vi t Nam Chương 3: Nguyên t c và gi i pháp t ch c k toán qu n tr chi phí, giá thành s n ph m trong các doanh nghi p thu c ngành gi ng cây tr ng Vi t Nam
8 CHƯƠNG 1 CƠ S LÝ LU N V T CH C K TOÁN QU N TR CHI PHÍ, GIÁ THÀNH S N PH M TRONG DOANH NGHI P 1.1. KHÁI NI M, NGUYÊN T C VÀ NHI M V T CH C K TOÁN QU N TR CHI PHÍ GIÁ THÀNH S N PH M K toán qu n tr , v b n ch t là m t b ph n c u thành không th tách r i c a h th ng k toán, vì ñ u làm nhi m v t ch c h th ng thông tin kinh t trong doanh nghi p. T ch c k toán qu n tr là m t trong hai nhánh chính c a t ch c k toán trong doanh nghi p nhưng nó khác v i k toán tài chính ch không mang tính pháp l nh, chính vì v y tuỳ thu c vào t ng ñi u ki n c th c a t ng doanh nghi p (quy mô và ph m vi ho t ñ ng, môi trư ng s n xu t kinh doanh, th ch qu n lý kinh t tài chính, ñ c ñi m s n xu t kinh doanh, trình ñ qu n lý, năng l c và trình ñ c a ñ i ngũ k toán hi n có, tình hình trang b và ng d ng trang thi t b k thu t tính toán trong doanh nghi p…) s có cách t ch c k toán qu n tr nói chung và t ch c k toán qu n tr chi phí giá thành s n ph m nói riêng sao cho phù h p v i doanh nghi p mình. T ch c k toán qu n tr chi phí giá thành s n ph m là m t trong nh ng n i dung cơ b n và quan tr ng c a t ch c k toán qu n tr doanh nghi p, vi c th c hi n t ch c k toán qu n tr chi phí giá thành s n ph m ph i gi i quy t ñư c nh ng yêu c u ñ t ra v cung c p thông tin k toán, ñó là: thông tin ñư c cung c p ph i phù h p, ñ ng b , k p th i, linh ho t, rõ ràng, khách quan, hi u qu v chi phí và giá thành s n ph m trong doanh nghi p cho các ñ i tư ng s d ng thông tin. Thông qua vi c v n d ng mô hình t ch c b máy k toán qu n tr , t ch c trang b phương ti n, trang thi t b ñ thu th p, x lý thông tin, t ch c v n d ng các phương pháp chung c a k toán, phương pháp k thu t nghi p v cơ b n trong k toán qu n tr và t ch c cung c p thông tin k toán ph c v cho các ch c năng qu n tr doanh nghi p. Vì v y có th hi u: T ch c k toán qu n tr chi phí, giá thành s n ph m trong các doanh nghi p là ho t ñ ng ch quan c a doanh nghi p trong vi c s p x p, b trí nhân s và v n d ng các phương pháp chung, phương pháp k thu t
9 ñ c trưng c a k toán qu n tr nh m thu th p x lý và cung c p thông tin v chi phí, giá thành s n ph m cho các nhà qu n tr doanh nghi p nh m giúp cho vi c th c hi n các ch c năng qu n tr . T ch c k toán qu n tr chi phí giá thành s n ph m là công vi c n i b c a doanh nghi p. Song ñ k toán qu n tr th c hi n ñư c ñ y ñ ch c năng, nhi m v và phát huy h t vai trò c a nó trong qu n tr doanh nghi p thì vi c t ch c k toán qu n tr chi phí giá thành s n ph m ph i tuân th các nguyên t c sau ñây: Th nh t, Ph i phù h p v i ñ c ñi m v t ch c qu n lý, m c ñ phân c p qu n lý kinh t tài chính, quy trình công ngh và lo i hình s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p. Th hai, Ph i căn c vào ñ c ñi m và yêu c u c a n n kinh t th trư ng ñ i v i t ng doanh nghi p ñ xác ñ nh nh ng n i dung k toán qu n tr chi phí, giá thành s n ph m phù h p v i t ng lo i hình doanh nghi p. Th ba, Ph i ñ m b o cung c p thông tin m t cách nhanh chóng, k p th i, phù h p, ñ ng b , linh ho t v i yêu c u ra quy t ñ nh kinh doanh c a t ng c p qu n tr trong n i b doanh nghi p, cũng như vi c ñi u ch nh k p th i nh ng bi n pháp qu n lý và ki m so t ho t ñ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p. Th tư, Ph i ñ m b o phù h p v i yêu c u trình ñ qu n lý c a t ng doanh nghi p. ð ng th i ph i tính ñ n xu hư ng phát tri n c a công tác qu n lý và trình ñ qu n lý c a t ng doanh nghi p. Th năm, Ph i tuân th nguyên t c ti t ki m và hi u qu . Ti t ki m và hi u qu là nguyên t c c a t ch c k toán nói chung và t ch c k toán qu n tr chi phí giá thành s n ph m nói riêng. Th c hi n nguyên t c này ph i ñ m b o t ch c k toán qu n tr chi phí giá thành s n ph m m t cách khoa h c và h p lý, th c hi n t t nh t các ch c năng, nhi m v c a k toán qu n tr v i chi phí h ch toán ti t ki m nh t. Th sáu, Ph i có s k t h p hài hoà v i h th ng k toán tài chính doanh nghi p, tránh s trùng l p gi a k toán qu n tr và k toán tài chính. M c tiêu cơ b n c a k toán qu n tr chi phí giá thành là cung c p nh ng
10 thông tin v chi phí, giá thành c a ñơn v cho nh ng ngư i ra quy t ñ nh qu n lý, trong vi c l p k ho ch và giám sát các ho t ñ ng ñó. ð ñ t ñư c m c tiêu này, t ch c k toán qu n tr chi phí giá thành ph i th c hi n t t các nhi m v sau: M t là, t ch c h p lý b máy k toán qu n tr ñơn v ñ th c hi n ñư c toàn b công vi c k toán c a ñơn v v i s phân công, phân nhi m rõ ràng cho t ng b ph n, t ng ngư i trong b máy k toán. Hai là, t ch c thu th p, x lý thông tin, s li u k toán theo ph m vi, n i dung k toán qu n tr c a ñơn v xác ñ nh theo t ng th i kỳ. Ba là, t ch c ki m tra, giám sát các ñ nh m c, tiêu chu n, d toán. B n là, t ch c cung c p thông tin theo yêu c u qu n tr n i b c a ñơn v b ng báo cáo k toán qu n tr . Năm là, t ch c phân tích thông tin ph c v cho yêu c u l p k ho ch và ra quy t ñ nh c a Ban lãnh ñ o doanh nghi p. 1.2. N I DUNG V T CH C K TOÁN QU N TR CHI PHÍ, GIÁ THÀNH S N PH M TRONG DOANH NGHI P 1.2.1. T ch c k toán qu n tr chi phí giá thành s n ph m theo ch c năng c a thông tin k toán N u xét dư i góc ñ ch c năng, n i dung t ch c k toán qu n tr chi phí giá thành s n ph m bao g m: T ch c thu nh n thông tin: T ch c thu nh n thông tin là công vi c kh i ñ u c a toàn b quy trình k toán qu n tr chi phí, có ý nghĩa h t s c quan tr ng ñ i v i vi c ra quy t ñ nh c a các nhà qu n tr doanh nghi p. Thông tin ph c v cho vi c ra quy t ñ nh s n xu t kinh doanh c a các nhà qu n tr doanh nghi p không ch là thông tin quá kh mà còn bao g m c thông tin d ñoán trong tương lai, vì v y vi c thu nh n thông tin c a k toán qu n tr bao g m hai b ph n: M t là, thu nh n thông tin th c hi n quá kh : b ph n này th c ch t là ñư c th c hi n thông qua k toán chi ti t, chi ti t hoá các ch tiêu c a k toán tài chính. Vì v y, khi th c hi n n i dung này ñòi h i ph i tuân th nh ng nguyên t c, chu n
11 m c cơ b n c a k toán. Hai là, thu nh n thông tin tương lai: k toán qu n tr thu nh n và cung c p thông tin tương lai b ng cách xây d ng k ho ch chi phí, giá thành ñ ng th i xây d ng h th ng ñ nh m c chi phí, d toán chi phí s n xu t kinh doanh, giúp cho kh năng d ñoán tương lai và kh năng ñi u hành s n xu t kinh doanh có hi u qu cao cho các nhà qu n tr . Trên cơ s h th ng thông tin quá kh và h th ng thông tin d ñoán tương lai, k toán qu n tr phân lo i, l a ch n, t ng h p, cung c p thông tin phù h p cho vi c ra quy t ñ nh k p th i c a các nhà qu n tr doanh nghi p trong vi c ch ñ o ho t ñ ng s n xu t kinh doanh m t cách hi u qu nh t. T ch c phân tích thông tin: V i ngu n s li u thông tin v quá kh , thông tin d ñoán tương lai, k toán qu n tr không ch d ng l i vi c cung c p các thông tin ñó cho các nhà qu n tr mà còn ph i th c hi n vi c phân lo i, phân tích, ñánh giá, nêu ñư c các ý ki n ñ xu t, tư v n cho các nhà qu n tr trong vi c ra quy t ñ nh. ðây là công ño n quan tr ng nh t c a h th ng thông tin, nó s quy t ñ nh ñ n ch t lư ng ñ u ra c a m t h th ng. N u thông tin ñư c x lý t t, thì các thông tin ñ u ra s là nh ng thông tin h u ích là cơ s quan tr ng giúp cho các nhà qu n tr doanh nghi p có ñư c nh ng quy t ñ nh ñúng ñ n, phù h p. Ngư c l i, n u thông tin không ñư c x lý chính xác thì thông tin ñ u ra không nh ng không giúp ích cho các nhà qu n tr doanh nghi p ñưa ra các quy t ñ nh ñúng ñ n, phù h p mà có th d n ñ n các quy t ñ nh ñưa ra không phù h p, sai l m gây h u qu nghiêm tr ng. T ch c phân tích thông tin quá kh : căn c vào thông tin quá kh ñã thu th p ñư c, k toán ti n hành so sánh, phân tích tình hình th c hi n k ho ch, th c hi n d toán chi phí s n xu t kinh doanh. Thông qua ñó có th xác ñ nh ñư c t ng nhân t nh hư ng, t ñó nhà qu n tr ñưa ra các gi i pháp kh c ph c nh ng t n t i, khai thác kh năng ti m tàng ñ s d ng các ngu n l c c a doanh nghi p có hi u qu hơn. T ch c phân tích thông tin tương lai: k toán qu n tr ñ c bi t quan tâm t i