Luận án Tiến sĩ Ngữ văn: Nghiên cứu văn bản và đặc điểm sử dụng chữ Hán trong Ngôn chí thi tập của Phùng Khắc Khoan

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI<br /> ***************<br /> <br /> PHÙNG DIỆU LINH<br /> <br /> NGHIÊN CỨU VĂN BẢN VÀ ĐẶC ĐIỂM SỬ DỤNG CHỮ HÁN<br /> TRONG NGÔN CHÍ THI TẬP CỦA PHÙNG KHẮC KHOAN<br /> <br /> LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGỮ VĂN<br /> <br /> HÀ NỘI- 2017<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> MỞ ĐẦU<br /> <br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài ......................................................................................................1<br /> 2. Mục đích nghiên cứu...........................................................................................................2<br /> 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .....................................................................................2<br /> 4. Phƣơng pháp nghiên cứu ....................................................................................................3<br /> 5. Đóng góp mới của luận án..................................................................................................7<br /> 6. Cấu trúc của luận án ............................................................................................................8<br /> CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN TỚI ĐỀ TÀI..........9<br /> <br /> 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu văn bản và đặc điểm sử dụng chữ Hán trong<br /> Ngôn chí thi tập .................................................................................................... 9<br /> 1.2. Giới thuyết một số khái niệm thuộc cơ sở lí luận của luận án .................... 20<br /> 1.3. Định hƣớng nghiên cứu của đề tài............................................................... 26<br /> Tiểu kết ............................................................................................................... 27<br /> CHƢƠNG 2: XÁC ĐỊNH BẢN NỀN VĂN BẢN NGÔN CHÍ THI TẬP................................28<br /> <br /> 2.1. Các bản Ngôn chí thi tập hiện tồn ............................................................... 28<br /> 2.2. Đánh giá chung về các văn bản hiện tồn ..................................................... 44<br /> 2.3. Phả hệ văn bản hiện tồn của Ngôn chí thi tập xây dựng bằng phần mềm PAUP<br /> V4 ....................................................................................................................... 50<br /> 2.4. Bản nền, bản đối hiệu, bản tham khảo văn bản Ngôn chí thi tập ................ 55<br /> Tiểu kết ............................................................................................................... 57<br /> CHƢƠNG 3: XÁC LẬP VÀ ĐÁNH GIÁ THIỆN BẢN NGÔN CHÍ THI TẬP ......................59<br /> <br /> 3.1. Hiệu khám và biện ngụy quyển 1, 2 văn bản Ngôn chí thi tập..................................59<br /> 3.2. Hiệu khám và biện ngụy quyển 3, 4, 5 văn bản Ngôn chí thi tập..............................72<br /> 3.3. Đặc điểm thiện bản Ngôn chí thi tập ...........................................................................92<br /> Tiểu kết ............................................................................................................... 93<br /> CHƢƠNG 4: ĐẶC ĐIỂM SỬ DỤNG CHỮ HÁN CỦA PHÙNG KHẮC KHOAN TRONG<br /> NGÔN CHÍ THI TẬP..........................................................................................................................95<br /> <br /> 4.1. Đặc điểm tần số xuất hiện trung bình của chữ Hán trong Ngôn chí thi tập ....... 95<br /> 4.2. Đặc điểm kết hợp và ý nghĩa của nhóm từ có số lần xuất hiện cao ............ 99<br /> trong Ngôn chí thi tập ......................................................................................... 99<br /> 4.3. Giá trị biểu đạt của nhóm từ có số lần xuất hiện cao trong Ngôn chí thi tập ... 113<br /> 4.4. Đặc điểm phong cách sử dụng ngôn ngữ trong Ngôn chí thi tập .............. 133<br /> <br /> Tiểu kết ............................................................................................................. 141<br /> KẾT LUẬN .................................................................................................................143<br /> <br /> DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN TỚI LUẬN ÁN<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> PHỤ LỤC<br /> Phụ lục 1: Bảng dữ liệu đối hiệu 80 bài đầu thuộc 8 bản Ngôn chí thi tập dùng trong xây<br /> dựng sơ đồ phả hệ văn bản.<br /> Phụ lục 2: Đơn vị tác phẩm thuộc thiện bản Ngôn chí thi tập.<br /> Phụ lục 3: Biện ngụy dị văn quyển 1, 2 văn bản Ngôn chí thi tập<br /> Phụ lục 4: Bảng văn tự Hán xuất hiện trong thơ Phùng Khắc Khoan thuộc<br /> <br /> Ngôn chí thi tập<br /> <br /> 1<br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> 1.1. Phùng Khắc Khoan là tác giả văn học lớn ở cuối thế kỷ XVI đầu thế kỷ XVII.<br /> Giáo trình Văn học Việt Nam (Thế kỷ X- nửa đầu thế kỷ XVIII) đánh giá: “thơ<br /> văn Phùng Khắc Khoan vừa có phần đối lập vừa có phần thống nhất với thơ văn<br /> Nguyễn Bỉnh Khiêm. Hai tác gia lớn này dƣờng nhƣ đã bổ sung cho nhau tạo nên<br /> diện mạo đa dạng và phong phú của việc phản ánh lịch sử xã hội Việt Nam thời<br /> bấy giờ” [39, 418]. Tuy nhiên, cho tới nay, mặc dù đƣợc nghiên cứu và đề cập<br /> nhiều, đã có hai hội thảo lớn đƣợc tổ chức, nhƣng những khảo cứu về Phùng Khắc<br /> Khoan lại chƣa thực sự đầy đủ. Thành công và có nhiều đóng góp nhất là mảng<br /> nghiên cứu về cuộc đời, hành trạng, nội dung sáng tác văn học của Phùng Khắc<br /> Khoan, còn mảng khuyết thiếu nhiều nhất là những nghiên cứu chuyên sâu về văn<br /> bản và đặc điểm ngôn ngữ văn tự trong sáng tác thơ chữ Hán Phùng Khắc Khoan.<br /> 1.2. Ngôn chí thi tập 言志詩集 (NCTT) đƣợc đánh giá là tập thơ thành công nhất<br /> của Phùng Khắc Khoan trong 4 tập thơ chữ Hán còn lại tới ngày nay. Các nhà<br /> nghiên cứu thuộc những lĩnh vực khác nhau (văn học, sử học, văn học sử, triết<br /> học,...) khi tìm hiểu về Phùng Khắc Khoan đều lấy tập thơ này làm dẫn chứng tiêu<br /> biểu trong phân tích, chứng minh. Tuy nhiên, chƣa có một chuyên luận nào khảo<br /> sát, nghiên cứu toàn diện về các vấn đề văn bản cũng nhƣ ngôn ngữ văn tự của tác<br /> phẩm. Chƣa có một sơ đồ truyền bản nào đƣợc thiết lập cũng chƣa có một thiện<br /> bản nào đƣợc đƣa ra trên cơ sở hiệu khám tỉ mỉ văn bản hiện tồn ngõ hầu có thể<br /> làm căn cứ cho những nghiên cứu khác. Bên cạnh đó, đặc điểm sử dụng ngôn ngữ<br /> văn tự của tác giả trong tác phẩm vẫn gần nhƣ bị bỏ ngỏ. Luận án của chúng tôi cố<br /> gắng bổ sung phần nhỏ vào mảng khuyết thiếu đó.<br /> 1.3. Trong chƣơng trình Ngữ văn ở các cấp học phổ thông, tác phẩm Văn học<br /> trung đại chiếm số lƣợng không nhỏ, việc giảng dạy hay cảm thụ những tác phẩm<br /> này luôn là một thách thức bởi cách biệt về lịch sử, tƣ tƣởng, văn hóa, ý thức hệ.<br /> Những thứ trƣớc kia gần gũi đơn giản với ngƣời đọc thì nay phải thông qua công<br /> tác huấn hỗ, chú giải, dịch thuật,...mới khỏa lấp phần nào khoảng cách lịch sử này.<br /> Với mục tiêu xây dựng thiện bản văn bản đồng thời nghiên cứu về đặc điểm sử<br /> dụng chữ Hán trên cơ sở thiện bản đã đƣợc xác lập, luận án của chúng tôi cố gắng<br /> góp phần khắc phục sự đứt gãy thuộc về lịch sử nói trên.<br /> <br />