Luận án Tiến sĩ Ngữ văn: Phê bình văn học Việt Nam 1945 - 1986 ( Nhìn từ phương diện chức năng)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI<br /> -------------------<br /> <br /> NGÔ VĂN TUẦN<br /> <br /> PHÊ BÌNH VĂN HỌC VIỆT NAM 1945-1986<br /> (Nhìn từ phương diện chức năng)<br /> <br /> LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGỮ VĂN<br /> <br /> HÀ NỘI - 2015<br /> <br /> BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI<br /> -------------------<br /> <br /> NGÔ VĂN TUẦN<br /> <br /> PHÊ BÌNH VĂN HỌC VIỆT NAM 1945-1986<br /> (Nhìn từ phương diện chức năng)<br /> <br /> Chuyên ngành: Lí luận văn học<br /> Mã số:<br /> <br /> 62.22.01.20<br /> <br /> LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGỮ VĂN<br /> <br /> NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC<br /> GS.TS Trần Đình Sử<br /> <br /> HÀ NỘI - 2015<br /> <br /> LỜI CAM ĐOAN<br /> Tôi xin cam đoan bản luận án này là kết quả nghiên cứu của cá nhân tôi.<br /> Các số liệu và tài liệu được trích dẫn trong luận án là trung thực. Kết quả nghiên<br /> cứu này không trùng với bất cứ công trình nào đã được công bố trước đó.<br /> Tôi chịu trách nhiệm với lời cam đoan của mình.<br /> Hà Nội, tháng 2 năm 2015<br /> Tác giả luận án<br /> <br /> Ngô Văn Tuần<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> MỞ ĐẦU ......................................................................................................................1<br /> 1. Lí do chọn đề tài .......................................................................................................1<br /> 2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................3<br /> 3. Phương pháp nghiên cứu ..........................................................................................4<br /> 4. Nhiệm vụ và đóng góp của luận án ..........................................................................5<br /> 5. Bố cục của luận án....................................................................................................6<br /> Chương 1. TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN ÁN .................7<br /> 1.1. Hướng tiếp cận vấn đề nghiên cứu của luận án ....................................................7<br /> 1.2. Tình hình nghiên cứu về phê bình văn học Việt Nam giai đoạn 1945-1986...8<br /> 1.3. Những vấn đề đặt ra ............................................................................................24<br /> Chương 2. CHỨC NĂNG PHÊ BÌNH NHƯ MỘT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ..26<br /> 2.1. Khái lược về phê bình văn học ...........................................................................26<br /> 2.1.1. Khái niệm phê bình văn học ....................................................................26<br /> 2.1.2. Đối tượng và phạm vi của phê bình văn học ...........................................28<br /> 2.1.3. Tính chất của phê bình văn học ...............................................................30<br /> 2.1.4. Phương pháp phê bình văn học ...............................................................33<br /> 2.2. Chức năng của phê bình văn học ........................................................................35<br /> 2.2.1. Chức năng nhận thức ...............................................................................36<br /> 2.2.2. Chức năng diễn giải tác phẩm văn học ....................................................37<br /> 2.2.3. Chức năng quy phạm hoá và xác lập kinh điển của văn học ..................38<br /> 2.2.4. Chức năng xác lập trường phái ................................................................41<br /> 2.2.5. Chức năng tự ý thức .................................................................................42<br /> 2.3. Chức năng phê bình văn học theo quan điểm lãnh đạo của Đảng giai đoạn<br /> 1945-1986 ...................................................................................................................44<br /> 2.3.1. Bối cảnh xã hội, lịch sử của phê bình văn học 1945-1986 .....................44<br /> 2.3.2. Quan niệm về chức năng của phê bình văn học trong đường lối văn nghệ<br /> của Đảng giai đoạn 1945-1986 ..................................................................................45<br /> Chương 3. PHÊ BÌNH VĂN HỌC TRONG CHỨC NĂNG XÂY DỰNG NỀN<br /> VĂN HỌC CÁCH MẠNG.......................................................................................52<br /> 3.1. Chức năng xây dựng nền văn học cách mạng ....................................................52<br /> 3.1.1. Các quan điểm chỉ đạo .............................................................................52<br /> 3.1.2. Mô hình của nền văn học mới - văn học cách mạng ...............................55<br /> 3.1.3. Nhiệm vụ của nền phê bình văn học cách mạng .....................................56<br /> <br /> 3.2. Phê bình văn học thực hiện chức năng khẳng định các giá trị của nền văn học<br /> cách mạng ...................................................................................................................58<br /> 3.2.1. Từng bước khẳng định nền văn học cách mạng ......................................58<br /> 3.2.2. Khẳng định đội ngũ văn học ....................................................................84<br /> 3.3. Chức năng xây dựng các kinh điển mới .............................................................89<br /> 3.3.1. Về vấn đề tiêu chí xây dựng các kinh điển trong văn học ......................89<br /> 3.3.2. Tác gia kinh điển được tôn vinh ..............................................................92<br /> 3.4. Phê bình tự ý thức về nền văn học và về chính phê bình .................................101<br /> Chương 4. PHÊ BÌNH VĂN HỌC TRONG CHỨC NĂNG ĐẤU TRANH<br /> TƯ TƯỞNG ............................................................................................... 107<br /> 4.1. Chức năng đấu tranh tư tưởng của phê bình văn học .......................................107<br /> 4.1.1. Các quan điểm chỉ đạo ...........................................................................107<br /> 4.1.2. Phạm vi đấu tranh tư tưởng ...................................................................109<br /> 4.2. Phê bình đấu tranh chống các tư tưởng, các trào lưu văn học phi Marxist ......110<br /> 4.3. Phê bình phê phán những hiện tượng văn học được coi là không phù hợp với<br /> đường lối văn nghệ của Đảng...................................................................................113<br /> 4.3.1. Giai đoạn 1945-1954 .............................................................................113<br /> 4.3.2. Giai đoạn 1955-1964 .............................................................................119<br /> 4.3.3. Giai đoạn 1965-1975 .............................................................................122<br /> 4.4. Một số trường hợp tiêu biểu của đấu tranh tư tưởng trong phê bình văn học..124<br /> 4.4.1. Trường hợp Phá vây của Phù Thăng – cuốn truyện được coi là thể hiện<br /> “tư tưởng hoà bình chủ nghĩa” .................................................................................124<br /> 4.4.2. Trường hợp Những người thợ mỏ của Võ Huy Tâm – cuốn truyện bị<br /> xem là “thiếu tính Đảng” ..........................................................................................128<br /> 4.4.3. Trường hợp Đống rác cũ của Nguyễn Công Hoan – cuốn truyện bị xem<br /> là “nặng yếu tố tự nhiên chủ nghĩa” .........................................................................133<br /> 4.4.4. Trường hợp tiểu thuyết Vào đời của Hà Minh Tuân – cuốn truyện bị coi<br /> là “xuyên tạc sự thật của chế độ ta” .........................................................................137<br /> KẾT LUẬN .............................................................................................................147<br /> CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ LUẬN ÁN ... 151<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................152<br /> PHỤ LỤC .................................................................................................................162<br /> <br />