Luận án Tiến sĩ Quan hệ Quốc tế: Đối ngoại quốc phòng của Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào trong chiến lược bảo vệ và xây dựng tổ quốc hiện nay

Chia sẻ: Hương Hoa Cỏ Mới | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:185

Thêm vào BST

Báo xấu

54
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài là đánh giá tình hình nghiên cứu vấn đề, tác giả xác định mục tiêu chủ yếu của luận án là làm rõ quá trình hình thành và triển khai chiến lược ĐNQP từ năm 1986 đến nay (năm 2021). Trên cơ sở đó, tác giả đánh giá kết quả thực hiện chiến lược ĐNQP thông qua việc triển khai các hoạt động thực tiễn về hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng trong thời gian qua, đồng thời phân tích về định hướng và một số đề xuất, kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả triển khai ĐNQP của Lào trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Quan hệ Quốc tế: Đối ngoại quốc phòng của Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào trong chiến lược bảo vệ và xây dựng tổ quốc hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NGOẠI GIAO HỌC VIỆN NGOẠI GIAO ------------------ SONEPHET PHOMLOUANGSY ĐỐI NGOẠI QUỐC PHÒNG CỦA CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO TRONG CHIẾN LƯỢC BẢO VỆ VÀ XÂY DỰNG TỔ QUỐC HIỆN NAY LUẬN ÁN TIẾN SĨ CHUYÊN NGÀNH QUAN HỆ QUỐC TẾ Mã số: 9310206 Hà Nội, năm 2021
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NGOẠI GIAO HỌC VIỆN NGOẠI GIAO ------------------ SONEPHET PHOMLOUANGSY ĐỐI NGOẠI QUỐC PHÒNG CỦA CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO TRONG CHIẾN LƯỢC BẢO VỆ VÀ XÂY DỰNG TỔ QUỐC HIỆN NAY Chuyên ngành: Quan hệ Quốc tế Mã số: 9310206 LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC GS.TS. NGUYỄN THÁI YÊN HƯƠNG Hà Nội, năm 2021
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cảm đoan Luận án “Đối ngoại quốc phòng của Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào trong chiến lược bảo vệ và xây dựng tổ quốc hiện nay” là công trình nghiên cứu của tôi. Các nội dung nghiên cứu và kết quả trình bày trong Luận án là trung thực và chưa từng được công bố. Hà Nội, ngày tháng 11 năm 2021 Tác giả luận án SONEPHET PHOMLOUANGSY
LỜI CẢM ƠN Trước hết, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất tới GS.TS. Nguyễn Thái Yên Hương, người đã dành nhiều tâm huyết và công sức hướng dẫn, động viên tôi trong suốt quá trình thực hiện Luận án. Tôi xin chân thành cảm ơn những ý kiến đóng góp quý báu và có giá trị của các nhà khoa học, các thầy cô tại buổi thảo luận ở Bộ môn và Bảo vệ cơ sở giúp tôi hoàn thiện Luận án. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của tập thể Phòng Đào tạo sau đại học, Ban Đào tạo, Học viện Ngoại giao đã tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành Luận án. Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và lòng biết ơn sâu sắc tới bạn bè, người thân trong gia đình, những người luôn cổ vũ, động viên, hỗ trợ, giúp đỡ kịp thời để tôi yên tâm thực hiện công trình nghiên cứu của mình. Hà Nội, ngày tháng 11 năm 2021 Tác giả luận án SONEPHET PHOMLOUANGSY
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN MỤC LỤC DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ ĐỐI NGOẠI QUỐC PHÒNG TRONG CHIẾN LƯỢC BẢO VỆ VÀ XÂY DỰNG TỔ QUỐC CỦA LÀO............................................................................................................16 1.1. Cơ sở lý luận .............................................................................................16 1.1.1. Một số h i niệm về đối ngoại và đối ngoại quốc phòng .................16 1.1.2. Quan điểm của Chủ nghĩa M c-Lênin về đối ngoại ........................18 1.1.3. Tư tưởng Caysỏn Phômvihản về đối ngoại .......................................22 1.1.4. Quan điểm của Đảng, Nhà nước Lào về kết hợp đối ngoại, quốc phòng-an ninh ..............................................................................................25 1.2. Cơ sở thực tiễn .........................................................................................34 1.2.1. Tình hình thế giới, khu vực và trong nước .......................................34 1.2.1.1. Bối cảnh thế giới, khu vực ........................................................ 34 1.2.1.2. Tình hình trong nước ................................................................ 40 1.2.2. Sự đổi mới tư duy về đối ngoại của Đảng Nhân dân cách mạng Lào từ Đại hội IV đến Đại hội XI .......................................................................42 1.2.3. Phương thức lãnh đạo, nguyên tắc, chủ trương và phương châm của Đảng N M Lào về đối ngoại và ĐNQP. ...........................................46 1.2.4. Tầm quan trọng của việc củng cố và nâng cao sức mạnh quốc phòng của Lào, mở rộng đối ngoại quốc phòng .........................................48 1.3. Nội dung chiến lược đối ngoại quốc phòng trong chiến lược bảo vệ và xây dựng tổ quốc .............................................................................................52 1.3.1. Khái quát về chiến lược đối ngoại quốc phòng của Lào ..................52
1.3.2. Vai trò của đối ngoại quốc phòng của Lào trong chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới ............................................................................54 1.3.3. Một ố h nh thức hoạt động trong triển khai chiến lược đối ngoại quốc phòng ....................................................................................................55 TIỂU KẾT...........................................................................................................56 CHƯƠNG 2: THỰC IỄN IỂN KHAI CHIẾN LƯỢC ĐỐI NGOẠI QUỐC PHÒNG CỦA L O N M1 ĐẾN NA ..................................58 2.1. Nội dung triển khai chiến lược đối ngoại quốc phòng trong chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc...........................................................................58 2.1.1. Nội dung cơ bản của chiến lược bảo vệ và xây dựng Tổ quốc ........58 2.1.2. Kết hợp quốc phòng, an ninh, đối ngoại trong bảo vệ, xây dựng Tổ quốc trong thời kỳ mới .................................................................................61 2.1.3. Tăng cường đối ngoại quốc phòng để xây dựng đường biên giới h u ngh với c c nước láng giềng .......................................................................63 2.1.4. Th c đ y hợp tác quốc phòng với ASEAN........................................65 2.2. Triển khai thực hiện mục tiêu, ưu tiên và trọng tâm đối ngoại quốc phòng của Lào .................................................................................................66 2.2.1. Mục tiêu của chiến lược đối ngoại quốc phòng của Lào .................66 2.2.2. Ưu tiên của chiến lược đối ngoại quốc phòng của Lào ...................68 2.2.3. Trọng tâm trong triển khai chiến lược đối ngoại quốc phòng Lào .69 2.3. Thực tiễn triển khai chiến lược đối ngoại quốc phòng .........................72 2.3.1. Đối ngoại quốc phòng ong phương .................................................72 ớ ốc gia láng giềng ..................................................... 73 ớ nướ th nh n AN .............................................. 89 ớ nướ tr n thế g ớ ........................................................ 91 2.3.2. Đối ngoại quốc phòng đa phương .....................................................97 2.3.2.1. Hợ t ố h ng hư ng trong h n hổ ASEAN....... 98
2.3.2.2. Hợ t ố h ng hư ng trong hế hợp tác khu vực và liên khu vực ............................................................................. 103 TIỂU KẾT.........................................................................................................105 CHƯƠNG 3: ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ TRIỂN KHAI CHIẾN LƯỢC ĐỐI NGOẠI QUỐC H NG CỦA L O Đ NH HƯ NG MỘT SỐ ĐỀ XUẤT, KIẾN NGH .........................................................................................107 3.1. Đánh giá kết quả triển khai chiến lược đối ngoại quốc phòng ..........107 3.1.1. Thành c ng .......................................................................................107 3.1.2. Hạn chế .............................................................................................109 3.1.3. Nguyên nhân.....................................................................................111 g n nh n ư ến th nh ng .......................................... 111 g n nh n hạn chế ................................................ 113 3.1.4. Bài học kinh nghiệm ........................................................................115 3.2. Đ nh hư ng đối ng ại uốc h ng của Là tr ng th i gian t i ........117 3.2.1. Dự báo nh ng nhân tố t c động và yêu cầu đối với hoạch đ nh chiến lược đối ngoại quốc phòng...............................................................117 3.2.1.1. Nhân tố t ộng ến việc hoạ h ịnh chiến lượ ối ngoại quốc phòng c a Lào ............................................................................ 117 3.2.1.2. Yêu cầ ối với việc hoạ h ịnh chiến lượ ối ngoại quốc phòng ................................................................................................... 122 ế l ợ Lào ...125 Ư t n ề ối ngoại quốc phòng ........................................... 125 Phư ng hướng về ối ngoại quốc phòng c a Lào ................. 126 3.2.3. Chủ trương chiến lược về đối ngoại quốc phòng ...........................130 3.3. Một số đề xuất, kiến ngh ......................................................................136 3.3.1. Một số đề xuất ...................................................................................136 3.3.1.1. Giải pháp tổng thể nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chiến lượ ối ngoại quốc phòng .................................................................. 136
3.3.1.2. Giải pháp cụ thể trong triển khai chiến lượ ối ngoại quốc phòng ................................................................................................... 141 3.3.2. Một số kiến ngh ...............................................................................145 TIỂU KẾT.........................................................................................................146 KẾT LUẬN .......................................................................................................148 DANH MỤC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ ......................................................151 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................................152 PHỤ LỤC ..........................................................................................................169
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt AC ASEAN Community Cộng đồng ASEAN Hội nghị không chính thức Tư ASEAN Chiefs of Defence ACDFIM lệnh Lực lượng Quốc phòng Forces Informal Meeting các nước thành viên AS AN ASEAN Defence Ministers Hội nghị Bộ trưởng Quốc ADMM Meeting phòng các nước ASEAN Hội nghị Bộ trưởng Quốc ASEAN Defence Ministers ADMM+ phòng các nước ASEAN mở Meeting Plus rộng AEC ASEAN Economic Community Cộng đồng Kinh tế ASEAN ASEAN Political-Security Cộng đồng Chính trị An ninh APSC Community ASEAN ARF ASEAN Regional Forum Diễn đàn Khu vực ASEAN ASEAN Socio - Cultural Cộng đồng Văn hóa - Xã hội ASCC Community ASEAN The Association of Southeast Hiệp hội các quốc gia Đông ASEAN Asian Nations Nam Á BQP Bộ Quốc phòng BVTQ Bảo vệ Tổ quốc CA-TBD Châu Á-Thái Bình Dương CHDCND Cộng hòa Dân chủ Nhân dân CLĐN Chiến lược đối ngoại CSĐN Chính sách đối ngoại CSQP Chính sách quốc phòng ĐNQP Đối ngoại quốc phòng
ĐNQS Đối ngoại quân sự Đối thoại Hội nghị Cao cấp An ninh Shangri-La Dialogue Shangri-La châu Á-Thái Bình Dương HNHTrung Hội nhập hợp tác quốc tế QuốcT HNQT Hội nhập quốc tế LHQ United Nations Liên hiệp quốc Moscow Conference on Hội nghị An ninh Quốc tế MCIS International Security Moscow NDCM Nhân dân Cách mạng NGBP Ngoại giao Biên phòng NGQP Ngoại giao Quốc phòng NGQS Ngoại giao Quân sự PKO Peacekeeping Operations Hoạt động Gìn giữ hòa bình Prisoner Of War/Missing in Vấn đề tù binh và người mất POW/MIA Action tích trong chiến tranh QĐND Quân đội Nhân dân QP-AN Quốc phòng-an ninh QPĐP Quốc phòng đa phương QPTD Quốc phòng toàn dân XHCN Xã hội Chủ nghĩa GDP Gross Domestic Product Tổng sản phẩm quốc nội
1 MỞ ĐẦU 1. Lý d chọn đề tài Trong lịch sử đấu tranh giành độc lập dân tộc của nhân dân các nước trên thế giới thời kỳ cận hiện đại, cuộc đấu tranh kiên cường chống thực dân Pháp và đế quốc cũng như lực lượng tay sai, đã lập nên nhà nước CHDCND Lào vào ngày 2/12/1975. Đây là thắng lợi có ý nghĩa lịch sử và mang tính thời đại, đã mở ra kỷ nguyên mới đối với nhân dân Lào, kỷ nguyên xây dựng đất nước hòa bình, độc lập, dân chủ, thống nhất, phồn vinh và tiến bộ xã hội, góp phần vào sự nghiệp đấu tranh chung vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội của Lào nói riêng và trên thế giới nói chung. Sau khi giành độc lập, nền kinh tế Lào vô cùng khó khan, sản xuất trong nước đình đốn, đời sống nhân dân đói nghèo. Tiềm lực kinh tế vô cùng nhỏ b . Hoạt động đối ngoại chưa được mở rộng. Bối cảnh quốc tế diễn biến phức tạp đã đặt ra yêu cầu bức thiết Đảng và Nhà nước Lào. Về kinh tế, Lào phải đổi mới tư duy. Về đối ngoại, tạo dựng môi trường hòa bình bên ngoài thuận lợi để giữ vững ổn định và xây dựng đất nước. Trên cơ sở đó, Đảng NDC Lào đã nhận thức rõ về đường lối, chủ trương, lập trường quốc tế đúng đắn, sáng tạo và kết hợp đúng đắn giữa sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. Năm 1986, Đại hội lần thứ IV Đảng NDC Lào đã xác định đường lối đổi mới nhằm thích ứng với những chuyển biến trong nước và quốc tế, điều chỉnh nội dung chính sách đối ngoại của Đảng nói chung, chính sách quốc phòng của Lào nói riêng, phù hợp với xu hướng hòa bình, độc lập, hữu nghị và hợp tác phát triển. Quá trình đổi mới đã khơi dậy sức mạnh toàn dân, giải phóng sức lao động và đưa đến những thành công, được coi là những bước ngoặt lớn trong tư duy lãnh đạo của Lào. Từ đó đến nay, Đảng, Nhà nước và QĐND Lào giành được nhiều thành tựu quan trọng, to lớn trên tất cả các lĩnh vực: chính trị nội bộ ổn định, trật tự xã hội được đảm bảo, an ninh-quốc phòng được giữ vững và tăng cường, kinh tế-xã hội, văn hóa, giáo dục từng bước được nâng cao, đời sống nhân dân từng bước được cải thiện, vị thế, vai trò của đất nước trên trường quốc tế và khu vực không ngừng được nâng cao. Bên cạnh đẩy mạnh đối ngoại nhà nước, hoạt động ĐNQP giữa QĐND Lào với các nước trên thế giới cũng như trong các khuôn khổ đa phương
2 cũng được thúc đẩy nhằm tăng cường lòng tin giữa các nước. ặc dù đã đạt được một số thành tựu nhưng ĐNQP của Lào còn có nhiều vấn đề cần phải giải quyết như: quy hoạch chiến lược trong quan hệ hợp tác quốc phòng với các nước; quản lý tập trung, thống nhất chiến lược ĐNQP; gắn ĐNQP với kinh tế, văn hóa, chính trị và an ninh; thực hiện các cơ chế, quy định, quy chế phối hợp trong chiến lược ĐNQP; công tác nghiên cứu, dự báo chiến lược, quy hoạch đào tạo, bồi dưỡng cán bộ về đối ngoại; tổng kết và rút kinh nghiệm triển khai chiến lược ĐNQP. Tuy nhiên, bối cảnh quốc tế của thời hậu Chiến tranh lạnh cùng với địa vị quốc tế của mỗi nước từ sau đổi mới, mở cửa đã xuất hiện những nhân tố mới tác động đến đường lối đối ngoại của Lào, trong đó có ĐNQP. Thực tế cũng cho thấy, thời gian qua, mặc dù ĐNQP của Lào đã đạt được nhiều kết quả nhất định nhưng cũng bộc lộ những hạn chế cần phân tích để làm rõ nguyên nhân, tìm ra giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả trong việc thực hiện chiến lược bảo vệ và xây dựng đất nước Lào trong bối cảnh môi trường an ninh quốc tế, khu vực có nhiều thay đổi ảnh hưởng trực tiếp đến việc thực hiện ĐNQP, qua đó, nâng cao hiệu quả thực hiện chiến lược ĐNQP. Đặc biệt, trong xu thế hợp tác hiện nay, các nước lớn và các nước phát triển ngày càng tăng cường hợp tác với ASEAN, nhất là với các nước tiểu vùng Mê Công mở rộng, góp phần tạo nên diện mạo mới cho khu vực. Từ một nước tương đối biệt lập với bên ngoài do không có biển, Lào dần trở thành điểm trung chuyển và là bước đệm quan trọng của khu vực Đông Nam Á lục địa, là nơi các nước lớn và các nước láng giềng đang tìm mọi cách gia tăng ảnh hưởng chính trị và kinh tế, nhằm thực hiện các chiến lược phát triển lâu dài của họ. Điều này đã và đang đặt ra những thách thức không nhỏ đối với việc thực hiện bảo vệ và xây dựng đất nước Lào nói chung, và ĐNQP nói riêng. Trong khi, dù đã có một số công trình nghiên cứu về quốc phòng của Lào nhưng vẫn chưa có một công trình nào nghiên cứu toàn diện, chuyên sâu về vấn đề lĩnh vực quốc phòng, nhất là ở khía cạnh ĐNQP từ khi Lào tiến hành sự nghiệp đổi mới đất nước đến nay. Vì vậy, trước sự thay đổi của bối cảnh quốc tế, khu vực, cạnh tranh chiến lược cũng như sự phát triển của tình hình tại Lào, việc đánh giá, tổng kết, nghiên cứu về chiến lược ĐNQP là rất cần thiết để Lào kịp
3 thời có những điều chỉnh phù hợp về chiến lược, chính sách, hoạt động ĐNQP, góp phần nâng cao hơn nữa hiệu quả trong thực hiện chiến lược bảo vệ và xây dựng đất nước Lào. Xuất phát từ những lý do đó, tác giả chọn đề tài luận án: “Đố ngoạ ố h ng Cộng h D n h h n d n L o trong h ến lượ bảo ệ x dựng Tổ ố h ện n ” là luận án tiến sĩ chuyên ngành quan hệ quốc tế. 2. Tình hình nghiên cứu các vấn đề Về hoạt động đối ngoại, từ năm 1975 đến nay, trong quá trình thực hiện chiến lược bảo vệ và xây dựng đất nước theo định hướng XHCN, cũng như tiến hành công tác đổi mới và hội nhập kinh tế quốc tế từ năm 1986, Đảng NDC Lào đã xác định và lãnh đạo tổ chức thực hiện chính sách đối ngoại phù hợp với từng giai đoạn cụ thể của cách mạng. Thực tiễn công tác đối ngoại đã khẳng định sự đúng đắn của đường lối, chính sách đối ngoại qua từng giai đoạn, phù hợp với hoàn cảnh lịch sử cụ thể của đất nước cũng như tình hình khu vực và thế giới. Từ năm 1986 đến nay, trong thực hiện nhiệm vụ chiến lược bảo vệ và xây dựng Tổ quốc, Đảng, Nhà nước, QĐND Lào đã ban hành nhiều văn bản pháp quy, thể hiện các quyền dân chủ, các quy định về chế độ, quyền lợi, về trách nhiệm, nghĩa vụ của công nhân, quân nhân nói chung, sĩ quan quân đội nói riêng đối với Tổ quốc. Nhiều nhà khoa học của nhà nước và quân đội đã có nhiều công trình nghiên cứu, góp phần cung cấp những luận cứ khoa học có liên quan đến ĐNQP qua các bài báo hoặc các bài viết riêng lẻ trong một số cuốn sách. 2.1. c nội dung đã được đề cập c c ng tr nh nghiên cứu vấn đề chính tr và đối ngoại ở Lào được để cập trong một số cuốn sách bài báo tiểu biểu như: Cuốn sách “70 năm goạ giao Lào 1975-2015”, do Nxb Viện Quan hệ Quốc tế, Bộ Ngoại giao Lào, Viêng Chăn phát hành đã tổng hợp, phân tích những nội dung, thông tin về quá trình hoạt động, công tác đối ngoại và ngoại giao Lào từ thời điểm trước và sau khi giành độc lập cũng như từ khi tiến hành đổi mới vào năm 1986 đến năm 2015. Cuốn sách “Đo n ết l n m nh h ến ấ ặ b ệt g ữ n ộ h nướ Lào- ệt m, ệt m-L o, thự t ễn b họ nh ngh ệm” của BQP nước CHDCND Lào do Nxb Chính trị Quốc gia, Viêng Chăn phát hành. Các tác giả
4 đã trình bày rất rõ trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc xâm lược (1945-1975), dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và Đảng NDC Lào, tình đoàn kết chiến đấu gắn bó thủy chung giữa hai dân tộc đã được nâng lên một tầm cao mới, trong đó, mối quan hệ gắn bó keo sơn, phối hợp hiệu quả giữa hai quân đội hai nước đã trở thành biểu tượng sáng ngời của liên minh đoàn kết chiến đấu đặc biệt Lào-Việt Nam, Việt Nam-Lào. Cuốn sách được chia thành ba phần: Những vấn đề chung; Liên minh đoàn kết chiến đấu đặc biệt giữa hai quân đội hai nước Lào-Việt Nam, Việt Nam-Lào, quá trình xây dựng, chiến đấu, trưởng thành và chiến thắng vẻ vang; Ý nghĩa lịch sử và bài học kinh nghiệm của liên minh chiến đấu đặc biệt Lào-Việt, Việt-Lào. Cuốn sách “Q n ểm ường lố hính s h Đảng, h nướ thự h ện nh n ền ở CHDC D L o”. Viện Khoa học-Xã hội Quốc gia, Nxb Quốc gia, Viêng Chăn. Đây là công trình đầu tiên đi sâu nghiên cứu tìm hiểu về nhân quyền từ năm 2007 đến năm 2010. Những nội dung đã trực tiếp công bố và tuyên truyền cho cán bộ, viên chức, bộ đội, công an và nhân dân các bộ tộc Lào về các quyền cơ bản của mình theo hiến pháp và pháp luật của Lào đã quy định, để góp phần vào sự nghiệp bảo vệ và xây dựng Tổ quốc. Cuốn sách “60 năm Đảng nh n d n h mạng L o”, Ban Tuyên huấn Trung ương Đảng đã đi sâu nghiên cứu lịch sử hình thành, phát triển; sứ mệnh lịch sử và thành tích của Đảng NDC Lào trong những năm qua. Đáng chú ý, phần 3 đi sâu nghiên cứu về vấn đề “Tăng cường khả năng lãnh đạo của Đảng NDCM Lào hướng tới xây dựng đất nước vững mạnh, nhân dân hạnh phúc, xã hội hòa thuận, dân chủ, công bằng và thịnh vượng”. Cuốn sách “50 năm Q n hệ ngoạ g o L o-Tr ng Q ố ( 5/4/ 96 - 25/4/2011)”, do Nxb Quốc gia, Viêng Chăn, phát hành. Cuốn sách đã khái quát về nền tảng của mối quan hệ Lào-Trung Quốc trong lịch sử và thời kỳ mới; đề cập đến sự thay đổi trong quan hệ Lào và Trung Quốc dẫn đến việc hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao Lào-Trung Quốc vào ngày 25/4/1961; Rút ra bài học kinh nghiệm thúc đẩy quan hệ hai nước; Đưa ra nhận định về xu hướng mối quan hệ láng giềng chiến lược Lào và Trung Quốc trong tương lai.
5 Cuốn sách “Một số ấn ề bản ề lý l ận thự t ễn trong hong tr o thú ẩ sự ngh ệ ổ mớ ở L o ệt m” của tập thể tác giả Chương Sổm Bun Khăn, Thong Sa Lit ăng No êk, Sin La Vông Khut Phay Thun, Kị Kẹo Khay Khăm Phị Thun, Bo Seng Khăm Vông Đa La, do Nxb Chính trị Quốc gia, Viêng Chăn, phát hành. Các tác giả đã đề cập và giải thích rõ nội dung từng vấn đề trong sự nghiệp đổi mới của hai nước Lào và Việt Nam như: Tiếp tục đổi mới là sự nghiệp, nhiệm vụ và sự nghiệp thiêng liêng của Đảng nhân Cách mạng Lào; Tiếp túc thúc đẩy tư tưởng-lý luận của Đảng trong sự nghiệp đổi mới; Những nhân tố chủ yếu bảo đảm cho sự đổi mới thành công về kinh tế; Giáo dục-đào tạo cán bộ của Đảng NDC Lào trong sự nghiệp đổi mới và một số điểm đổi mới nổi bật về văn hóa-xã hội ở nước CHDCND Lào. Cuốn sách “Đ m h n ngoạ g o” do Bun Kợt Săng Sôm Săc, Nxb Quốc gia, Viêng Chăn phát hành năm 2008 đã đề cập vấn đề đàm phán và chủ quyền quốc gia, tính chất của đàm phán ngoại giao, những nguyên tắc của đàm phán, những hình thức của đàm phán, xác định kế hoạch đàm phán, những khâu đàm phán, văn hóa trong đàm phán, sách lược trong đàm phán, nhân tố công trong đàm phán, những vấn đề nên tránh trong đàm phán, đánh giá nhà đàm phán và đạo đức của nhà đàm phán .v.v. Cuốn sách “ hững ng n tắ ngoạ g o” do Bun Kợt Săng Sôm Săc, Nxb Quốc gia, Viêng Chăn, phát hành năm 2006 đã đề cập đến những khái niệm cơ bản về ngoại giao và chính sách đối ngoại, ngoại giao và quan hệ quốc tế, quan hệ ngoại giao, bộ máy ngoại giao, hoạt động của Đại sứ quán, miễn trừ ngoại giao và ngoại giao trong thế kỳ XXI .v.v. Cuốn sách “Lị h sử n hệ ngoạ g o L o” của Viện Quan hệ Quốc tế, Bộ Ngoại giao Lào do Nxb Thạvisay, Viêng Chăn, phát hành năm 2009 đã phân tích một cách toàn diện từ quá trình đấu tranh của nhân dân Lào tiến tới việc thành lập nước CHDCND Lào vào năm 1975. Đề cập chính sách đối ngoại và hoạt động đối ngoại của CHDCND Lào sau khi thành lập, với sự phân chia các giai đoạn cụ thể như: CSĐN và hoạt động đối ngoại trong những năm 1975- 1979; 1980-1985; 1986-1990; 1991-1995; 1996-2000; 2001-2005; 2006-2009.
6 Trong các công trình nghiên cứu về chính sách và quan hệ đối ngoại Lào, các công trình liên quan đến quan hệ Lào-Việt Nam luôn có vị trí nổi bật. Trong lịch sử đấu tranh giành độc lập, tự do và xây dựng đất nước, Đảng, Nhà nước Lào luôn coi trọng quan hệ đặc biệt Lào-Việt Nam. Văn kiện Đại hội Đảng được thông qua tại các kỳ họp Đại hội của Đảng NDC Lào luôn khẳng định tình hữu nghị vĩ đại, đoàn kết đặc biệt và sự hợp tác toàn diện giữa Đảng, Nhà nước, Nhân dân hai nước nói chung, quân đội hai nước nói riêng, được chủ tịch Hồ Chí inh, Chủ tịch Caysỏn Phomvihản, Chủ tịch Xuphanuvong dày công vun đắp, được thử thách bằng xương máu của biết bao chiến sĩ cách mạng hai nước trong cuộc đấu tranh giành độc lập tự do trong nhiều thập kỷ qua. ối quan hệ đó đã trở thành mối quan hệ mẫu mực, thủy chung, trong sáng, đặc biệt và hiếm có trong quan hệ quốc tế hiện nay. Nghiên cứu về cơ ở lý luận trong QĐN Lào được thể hiện trong cuốn sách như: Cuốn sách “X dựng QĐ D L o l n ộ h mạng, hính , h ện ạ ” của tác giả Chăn Sa on Chăn Nha Lat đã làm rõ cơ sở khoa học, khái niệm QĐND Lào là quân đội cách mạng, chính quy, hiện đại; nội dung xây dựng QĐND Lào là quân đội cách mạng, chính quy, hiện đại; Làm rõ quan điểm của Đảng, chính sách của nhà nước về xây dựng QĐND Lào là quân đội cách mạng, chính quy, hiện đại; nghiên cứu bài học của QĐND Việt Nam trong xây dựng quân đội cách mạng, chính quy tinh nhuệ, hiện đại; Đánh giá thực trạng, rút ra những bài học kinh nghiệm và xác định một số phương hướng, nhằm thực hiện một số giải pháp cơ bản: củng cố tổ chức trong quân đội vững mạnh về chính trị; Nâng cao vai trò lãnh đạo trực tiếp, tập trung thống nhất của Đảng và sức mạnh chiến đấu của tổ chức đảng trong quân đội; Xây dựng và tổ chức thực hiện nghiêm kỷ luật của quân đội. Tác giả xác định, nâng cao ý thức chấp hành kỷ luật và tăng cường thực hiện pháp luật trong QĐND Lào là nội dung quan trọng đối với quân đội cách mạng, chính quy, hiện đại; nghiên cứu trang bị vũ khí, kỷ luật hiện đại và cần thiết cho quân đội; thực hiện đường lối đối ngoại và mở rộng hợp tác ngoại giao trước, sau như một của Đảng NDCM Lào… Công trình nghiên cứu vấn đề đối ngoại và đối ngoại quốc phòng Lào một số tác phẩm tiêu biểu như Cuốn sách “Lị h sử n hệ ố ngoạ QĐ D L o” của Cục Đối ngoại, BQP Lào, do Nxb Cơ yếu Quân đội, Viêng Chăn phát hành
7 năm 2015. Cuốn sách đã trình bày một cách toàn diện về lịch sử, quá trình hoạt động của ĐNQP dưới sự lãnh đạo của Đảng NDC Lào và Đảng ủy BQP Lào theo từng giai đoạn trong những năm (1930-1975; 1975-1985; 1985-2015). Cuốn sách chia thành 3 phần: Công tác đối ngoại của QĐND Lào dưới sự lãnh đạo của Đảng; Sự ra đời và sự chuyển đổi công tác đối ngoại thời kỳ đấu tranh giành độc lập cũng như bảo vệ và xây dựng đất nước dưới sự lãnh đạo của Đảng. Dưới sự lãnh đạo của Đảng NDC Lào, công tác ĐNQP đã có những bước phát triển, ở phần này cuốn sách đã trình bày rõ về bước ngoặt của sự kết hợp đấu tranh về ngoại giao với chủ nghĩa thực dân Pháp kiểu mới (1955-1975); Công tác đối ngoại được tăng cường trên cơ sở phát triển của QĐND Lào và trao đổi ngoại giao, tổ chức thực hiện đường lối đối ngoại, đàm phán, mở rộng quan hệ hợp tác song phương, đa phương và các tổ chức quốc tế (1976-2015). Cuốn sách “Chính sách ố h ng nướ CHDC D L o”, Nxb Quân đội phát hành năm 2013, đã nêu những quan điểm cơ bản về chính sách quốc phòng của Lào, xây dựng cơ sở quốc phòng toàn dân toàn diện, xây dựng lực lượng quốc phòng và QĐND Lào, cơ chế lãnh đạo, quản lý quốc phòng, cơ cấu tổ chức BQP, phương hướng xây dựng Quân đội nhân dân và Dân quân tự vệ vững mạnh toàn diện và sự hợp tác về quốc phòng-an ninh theo khuôn khổ song phương và đa phương. Cuốn sách “Tư tưởng hỉ ạo ồng hí Khămt hăn on ớ sự ngh ệ bảo ệ h t tr ển ất nướ ”, của Ban Tuyên huấn Trung ương Đảng, do Nxb Quốc gia, Viêng Chăn phát hành năm 2004, đã tập trung những ý kiến của các lãnh đạo Đảng, Nhà nước Lào nhân dịp 80 năm ngày sinh của Chủ tịch Khămtay Siphanđon. Các bài viết mang tính ca ngợi những thành tích, bản lĩnh chính trị, đạo đức của các thế hệ lãnh đạo làm tấm gương mẫu mực đối với thế hệ mai sau trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước Lào. Nội dung liên quan đến đề tài trong cuốn sách là “Tư tưởng hỉ ạo Ch tị h Khămt PhănĐon ề n hệ ố tế, tạo ề ện th ật lợ ho sự h t tr ển ất nướ ” của tác giả Vi Lay Văn Phôm Khê, theo tư tưởng chỉ đạo đó tác giả đã rút ra những bài học kinh nghiệm về chính sách ngoại giao dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Khămtay SiPhănĐon nhằm tận dụng nguồn lực bên ngoài thúc đẩy sự phát triển của đất nước. Cuốn sách “Q n hệ ngoạ g o L o- g nh n dị 50 năm”, Viện Quan hệ Quốc tế, Bộ Ngoại giao Lào đã khái quát về
8 quan hệ ngoại giao Lào-Nga trong 50 năm qua, bắt đầu từ điểm xuất phát ký kết thiết lập quan hệ ngoại giao, mối quan hệ Lào-Nga trong những năm 1960-1975, 1975-1990, 1991-2010. Trên cơ sở đó, tác giả đã nhận định về xu hướng hợp tác giữa Lào và Nga về vấn đề chính trị, an ninh, kinh tế thương mại, văn hóa-xã hội, giáo dục đầu tư và du lịch… Cuốn sách “Q n hệ ngoạ g o L o-Australia dị 60 năm” của Viện Quan hệ Quốc tế, Bộ Ngoại giao Lào đã đánh giá về các điểm nổi bật trong quan hệ Lào - Australia trong các lĩnh vực và đưa ra nhận định về quan hệ Lào - Australia trong tương lai. Nghiên cứu vấn đề đối ngoại và đối ngoại quốc phòng ở Việt Nam Bộ sách “Lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam (1930 - 2007)”, do Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam phối hợp với Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng NDCM Lào biên soạn và được Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội xuất bản vào năm 2011. Cuốn sách có ý nghĩa lý luận chính trị sâu sắc, thể hiện mối quan hệ đặc biệt, thủy chung, son sắt giữa hai Đảng, hai Nhà nước, hai ặt trận, hai quân đội và nhân dân hai nước Việt Nam và Lào. Cả hai dân tộc đều cùng chiến đấu kiên cường, bất khuất, chống kẻ thù chung giành độc lập, tự do cho mỗi nước. Hai Đảng đều có chung một đường lối bắt nguồn từ đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Đông Dương - đường lối cách mạng dân tộc, dân chủ tiến lên cách mạng xã hội chủ nghĩa. Quá trình đấu tranh cách mạng hai nước đã trải qua nhiều chặng đường với biết bao hy sinh, gian khổ, vượt qua mọi thử thách, trước nhiều biến động và thay đổi to lớn, kề vai, sát cánh bên nhau chiến đấu và giành thắng lợi vẻ vang. Nội dung sách đề cập đến nhiều lĩnh vực hợp tác giữa Lào-Việt Nam, trong đó có hợp tác quốc phòng, an ninh. Cuốn sách “Đường lố ố ngoạ , hính s h ố ngoạ ệt m trong g oạn mớ ”, tác giả Phạm Bình inh (Chủ biên), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2011. Cuốn sách tập hợp các công trình của các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực đối ngoại nhằm luận giải nội hàm các chủ trương, định hướng quan trọng của đường lối, chính sách đối ngoại của Việt Nam thời kỳ đổi mới, các chuyên đề nghiên cứu đã bao quát một cách khá toàn diện những vấn đề trọng tâm của công tác đối ngoại. Tác giả Đại tá Lê Kim Dũng nghiên cứu về “Công tác Đ QP-an ninh trong giai oạn mớ ”, đã trình bày rõ về quan hệ giữa hội nhập quốc tế về quốc phòng, an ninh
9 với độc lập, tự chủ của đất nước và hội nhập quốc tế trên các lĩnh vực khác; về nguyên tắc tham gia hội nhập quốc tế trên các lĩnh vực quốc phòng-an ninh và những định hướng lớn về quốc phòng-an ninh trong thời gian tới. Cuốn sách “Một số ấn ề ng t Đ QP ệt m” của tác giả Nguyễn Huy Hiệu, do Nxb QĐND phát hành năm 2008, đã giới thiệu khái lược lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam, trong đó nhấn mạnh đến tư tưởng quân sự, nghệ thuật quân sự độc đáo và đặc sắc của Việt Nam, nhất là kết hợp quân sự, chính trị và ngoại giao để giành độc lập chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc XHCN Việt Nam trong tình hình mới là tổng hợp của chiến lược quốc phòng, an ninh, đối ngoại và chiến lược phát triển kinh tế, văn hóa-xã hội của đất nước. Tác giả đã trình bày cụ thể, chi tiết về đối ngoại quân sự trong thời chiến, thời bình và ĐNQS trong tương lai. Nội dung cuốn sách gồm 15 phần, trong đó đáng chú ý là phần: Khái lược về ĐNQS trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc; CSĐN của Đảng, Nhà nước trong kháng chiến chống Pháp, chống và thời kỳ đổi mới, xây dựng, bảo vệ Tổ quốc; ấy vấn đề công tác ĐNQS trong kháng chiến chống , cứu nước và hoạt động ĐNQP hiện nay; ĐNQP Việt Nam trong thời kỳ đối mới; ĐNQS với nhiệm vụ xây dựng quân đội trong thời kỳ mới; Đổi mới tư duy ĐNQP trong thình hình mới. Một ố t c giả Việt Nam cũng nghiên cứu chính sách đối ngoại và quan hệ đối ngoại của Đảng, Nhà nước CHDCND Lào, trong đó phần lớn đề cập đến quan hệ Việt Nam-Lào, cụ thể như Bài nghiên cứu “Quan hệ đặc biệt Việt-Lào trong lĩnh vực đối ngoại” của tác giả Phạm Gia Khiêm, đăng trên Đặc san Việt Nam-Lào (Báo Thế giới & Việt Nam) vào năm 2007. Nội dung nhấn mạnh, sau thắng lợi năm 1975, Việt Nam và Lào hoàn toàn độc lập, thống nhất và cùng đi lên CNXH, quan hệ hai nước bước sang một giai đoạn mới. Việt Nam và Lào ký kết Hiệp ước Hữu nghị và hợp tác, khẳng định đoàn kết trước sau như một, ủng hộ lẫn nhau nhằm bảo vệ chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ; tăng cường phối hợp hoạt động đối ngoại nhằm nâng cao vị thế của mỗi nước trên trường quốc tế. Hoạt động đối ngoại hai nước tập trung vào một số nhiệm vụ chính sau: (i) Làm đầu mối thúc đẩy các Bộ, ngành và địa phương hai nước triển khai những thỏa thuận hợp tác, cơ chế, và (ii) Giải quyết các vấn đề phát sinh trong quan hệ hai nước.
10 Trong bài nghiên cứu “Tăng ường hợ t to n d ện ệt-L o l n tầm o mớ ”, đăng trên Đặc san Việt Nam-Lào (Báo Thế giới & Việt Nam) vào năm 2007, tác giả Nguyễn Sinh Hùng đã đề cập đến việc hai nước ký kết hiệp định thành lập Ủy ban hợp tác kinh tế, văn hóa Việt Nam-Lào vào năm 1976 nhằm tăng cường tình đoàn kết, đẩy mạnh và mở rộng hợp tác giúp đỡ lẫn nhau hàn gắn viết thương chiến tranh, cùng xây dựng các cơ sở hạ tầng cần thiết cho công cuộc phát triển kinh tế, xã hội của mỗi nước, trên tinh thần quốc tế trong sáng, tôn trọng độc lập chủ quyền của nhau, bình đẳng và cùng có lợi; về công tác đào tạo nguồn nhân lực được lãnh đạo cấp cao hai nước coi trọng và ưu tiên; hợp tác trong lĩnh vực khoa học k thuật, văn hóa xã hội cũng được triển khai có hiệu quả và hợp tác đầu tư đã được quan tâm tiến triển khá mạnh mẽ. Bài nghiên cứu “Bộ ộ b n h ng trong trình x dựng b n g ớ h bình hữ nghị ệt m-Lào” của tác giả Phạm Huy Tập, đăng trên Tạp chí Văn phòng Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (chuyên đề tháng 9/2012), đã đề cập đến việc cán bộ, chiến s Bộ đội biên phòng QĐND luôn được Đảng, Nhà nước, Quân đội Việt Nam giao nhiệm vụ làm nòng cốt trong xây dựng đường biên giới hòa bình, hữu nghị với các quốc gia láng giềng, trong đó có Lào. Đây là điểm nổi bật trong quan hệ đoàn kết đặc biệt, liên minh chiến đấu giữa quân đội hai nước Việt Nam và Lào qua các giai đoạn chiến đấu chống thực dân Pháp và đế quốc . Trong những năm tiếp theo, BQP Việt Nam đã tiếp tục cử các đoàn chuyên gia quân sự và các đoàn quân tình nguyện sang giúp nhân dân Lào xây dựng lực lượng, chiến đấu bảo vệ căn cứ địa trung ương và vùng giải phóng. Từ năm 1976 đến nay, QĐND Việt Nam tiếp tục sát cánh cùng với QĐND Lào trong các hoạt động tiễu phỉ, tăng cường tuần tra bảo vệ biên giới, bảo vệ độc lập chủ quyền của mỗi nước, góp phần đập tan âm mưu phá hoại của các thế lực thù địch. 2.2. Một ố nhận x t về t nh h nh nghiên cứu đề tài và nh ng vấn đề đ t ra cần phải giải quyết - Một số nhận x t ề tình hình ngh n ề t : Những nghiên cứu đầy đủ và toàn diện của tác giả Lào về ĐNQP của Lào có thể nói là khá khiêm tốn, nếu