Luận án Tiến sĩ Quản trị kinh doanh: Nghiên cứu hành vi người tiêu dùng thịt bò nhập khẩu trên địa bàn thành phố Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:186

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án Tiến sĩ Quản trị kinh doanh "Nghiên cứu hành vi người tiêu dùng thịt bò nhập khẩu trên địa bàn thành phố Hà Nội" trình bày các nội dung chính sau: Hệ thống hóa và phát triển cơ sở lý luận và thực tiễn về hành vi người tiêu dùng thịt bò nhập khẩu; Đánh giá thực trạng hành vi người tiêu dùng thịt bò nhập khẩu trên địa bàn phố Hà Nội; Phân tích các yếu tố ảnh hưởng tới hành vi người tiêu dùng thịt bò nhập khẩu trên địa bàn thành phố Hà Nội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Quản trị kinh doanh: Nghiên cứu hành vi người tiêu dùng thịt bò nhập khẩu trên địa bàn thành phố Hà Nội

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM NGUYỄN NGỌC MAI NGHIÊN CỨU HÀNH VI NGƯỜI TIÊU DÙNG THỊT BÒ NHẬP KHẨU TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN ÁN TIẾN SĨ NHÀ XUẤT BẢN HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP - 2023
HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM NGUYỄN NGỌC MAI NGHIÊN CỨU HÀNH VI NGƯỜI TIÊU DÙNG THỊT BÒ NHẬP KHẨU TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI Ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 9 34 01 01 Người hướng dẫn: PGS.TS. Đỗ Quang Giám PGS. TS. Đỗ Văn Viện HÀ NỘI - 2023
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận án là trung thực, khách quan và chưa từng dùng để bảo vệ lấy bất kỳ học vị nào. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận án đã được cảm ơn, các thông tin trích dẫn trong luận án này đều được chỉ rõ nguồn gốc. Hà Nội, ngày tháng năm 2023 Tác giả luận án Nguyễn Ngọc Mai i
LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, chỉ bảo tận tình của các thầy cô giáo, sự giúp đỡ, động viên của bạn bè, đồng nghiệp và gia đình. Nhân dịp hoàn thành luận án, cho phép tôi được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Đỗ Quang Giám và PGS. TS. Đỗ Văn Viện đã tận tình hướng dẫn và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận án. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới Ban Giám đốc, Ban Quản lý đào tạo, Bộ môn Quản trị kinh doanh, Khoa Kế toán và Quản trị kinh doanh, Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã tạo điều kiện thuận lợi, tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, thực hiện đề tài và hoàn thành luận án. Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể lãnh đạo, cán bộ của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Lãnh đạo UBND các quận, huyện, các xã, phường nghiên cứu trên địa bàn thành phố Hà Nội; các cá nhân và doanh nghiệp cũng như các đơn vị có liên quan khác trên địa bàn thành phố Hà Nội đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài luận án. Xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân, bạn bè, đồng nghiệp đã tạo mọi điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi về mọi mặt, động viên khuyến khích tôi hoàn thành luận án./. Hà Nội, ngày tháng năm 2023 Tác giả luận án Nguyễn Ngọc Mai ii
MỤC LỤC Trang Lời cam đoan ..................................................................................................................... i Lời cảm ơn ........................................................................................................................ ii Mục lục ............................................................................................................................ iii Danh mục chữ viết tắt ...................................................................................................... vi Danh mục bảng ............................................................................................................... vii Danh mục hình ................................................................................................................ vii Danh mục hộp ................................................................................................................... x Danh mục sơ đồ, biểu đồ ................................................................................................. xi Trích yếu luận án ............................................................................................................ xii Thesis abstract................................................................................................................ xiv Phần 1. Mở đầu ............................................................................................................... 1 1.1. Tính cấp thiết của đề tài ...................................................................................... 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu............................................................................................ 3 1.2.1. Mục tiêu chung.................................................................................................... 3 1.2.2. Mục tiêu cụ thể .................................................................................................... 3 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...................................................................... 3 1.3.1. Đối tượng nghiên cứu ......................................................................................... 3 1.3.2. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................. 3 1.4. Những đóng góp mới của luận án ....................................................................... 4 Phần 2. Tổng quan tài liệu về hành vi ngƣời tiêu dùng thịt bò nhập khẩu ............... 6 2.1. Cơ sở lý luận về hành vi người tiêu dùng thịt bò nhập khẩu .............................. 6 2.1.1. Các khái niệm liên quan ...................................................................................... 6 2.1.2. Các mô hình lý thuyết căn bản về hành vi .......................................................... 9 2.1.3. Nội dung nghiên cứu hành vi người tiêu dùng thịt bò nhập khẩu ..................... 12 2.2. Cơ sở thực tiễn về nghiên cứu hành vi người tiêu dùng thịt bò nhập khẩu ...... 29 2.2.1. Các nghiên cứu liên quan trên thế giới ............................................................. 29 2.2.2. Các nghiên cứu liên quan về tiêu dùng thịt bò nhập khẩu ở Việt Nam ............. 32 iii
Phần 3. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................... 40 3.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ............................................................................ 40 3.1.1. Đặc điểm tự nhiên ............................................................................................. 40 3.1.2. Đặc điểm kinh tế và xã hội................................................................................ 41 3.2. Cách tiếp cận và khung phân tích ..................................................................... 48 3.2.1. Cách tiếp cận ..................................................................................................... 48 3.2.2. Khung phân tích ................................................................................................ 48 3.3. Phương pháp nghiên cứu................................................................................... 50 3.3.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu ................................................................. 50 3.3.2. Phương pháp chọn mẫu điều tra........................................................................ 51 3.3.3. Phương pháp thu thập số liệu ............................................................................ 52 Phần 4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận ................................................................... 61 4.1. Thực trạng tiêu dùng thịt bò nhập khẩu trên địa bàn thành phố Hà Nội ........... 61 4.1.1. Tình hình chung về nhập khẩu và tiêu dùng thịt bò nhập khẩu ở Việt Nam ..... 61 4.1.2. Tình hình chung về tiêu dùng thịt bò nhập khẩu ở Hà Nội ............................... 67 4.2. Thực trạng hành vi người tiêu dùng thịt bò nhập khẩu trên địa bàn thành phố Hà Nội ........................................................................................................ 73 4.2.1. Đặc điểm mẫu điều tra ...................................................................................... 73 4.2.2. Thực trạng hành vi người tiêu dùng thịt bò nhập khẩu trên địa bàn thành phố Hà Nội ........................................................................................................ 76 4.3. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng hành vi tiêu dùng thịt bò nhập khẩu của hộ gia đình trên địa bàn thành phố Hà Nội .................................................... 106 4.3.1. Kiểm định độ tin cậy thang đo của mô hình ................................................... 106 4.3.2. Phân tích nhân tố khám phá ............................................................................ 112 4.3.3. Phân tích nhân tố khẳng định .......................................................................... 115 4.3.4. Phân tích mô hình cấu trúc hành vi mua thịt bò nhập khẩu của hộ gia đình trên địa bàn thành phố Hà Nội ........................................................................ 119 4.4. Đề xuất hàm ý quản trị cho các chủ thể trong ngành hàng thịt bò nhập khẩu ....... 129 4.4.1. Hàm ý quản trị cho các tổ chức trong ngành hàng thịt bò nhập khẩu ............. 129 4.4.2. Một số khuyến nghị đối với các cơ quan chức năng quản lý ngành hàng thịt bò nhập khẩu nhằm nâng cao sự thỏa mãn và hướng tới bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng thịt bò nhập khẩu ............................................................. 135 iv
4.4.3. Một số khuyến nghị nhằm tăng năng lực cạnh tranh cho ngành hàng bò thịt trong nước. ................................................................................................ 137 Phần 5. Kết luận và kiến nghị .................................................................................... 144 5.1. Kết luận ........................................................................................................... 144 5.2. Kiến nghị ......................................................................................................... 145 Danh mục các công trình đã công bố liên quan đến kết quả luận án ............................ 147 Tài liệu tham khảo ........................................................................................................ 148 Phụ lục ......................................................................................................................... 158 v
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Từ viết tắt Nghĩa tiếng Việt ATTP An toàn thực phẩm CNCL Cảm nhận chất lượng CNĐTSP Cảm nhận đặc tính sản phẩm CNG Cảm nhận giá ĐTSP Đặc tính sản phẩm HVTD Hành vi tiêu dùng NGXX Nguồn gốc xuất xứ NTD Người tiêu dùng TBNK Thịt bò nhập khẩu TXNGXX Truy xuất nguồn gốc xuất xứ VSATTP Vệ sinh an toàn thực phẩm Nghĩa tiếng Anh CFA Confirmatory Factor Analysis EFA Exploratory Factor Analysis KMO Kaiser Meyer Olkin OLS Ordinary Least Square SEM Structural Equation Modeling vi
DANH MỤC BẢNG TT Tên bảng Trang 2.1. Tổng hợp thang đo cho mô hình hành vi mua của người tiêu dùng đối với thịt bò nhập khẩu .......................................................................... 27 3.1. Tình hình dân số và lao động thành phố Hà Nội ...................................... 42 3.2. Tình hình tăng trưởng kinh tế trên địa bàn thành phố Hà Nội .................. 44 3.3. Thu nhập bình quân của người dân thành phố Hà Nội ............................. 46 3.4. Chỉ số giá tiêu dùng của thành phố Hà Nội .............................................. 47 3.5. Số lượng chợ và siêu thị, trung tâm thương mại trên địa bàn thành phố Hà Nội ................................................................................................ 48 3.6. Đặc trưng điểm nghiên cứu ....................................................................... 50 3.7. Chi tiết chọn điểm khảo sát ....................................................................... 51 3.8. Đặc điểm mẫu được lựa chọn phỏng vấn sâu ........................................... 53 3.9. Kết quả điều chỉnh thang đo...................................................................... 54 4.1. Các loại thịt bò nhập khẩu phân phối phổ biến tại thị trường Hà Nội ...... 70 4.2. Đặc điểm mẫu điều tra .............................................................................. 74 4.3. Đặc điểm hộ gia đình của mẫu điều tra ..................................................... 75 4.4. Mức độ nhận biết các loại thịt bò nhập khẩu trên thị trường của người tiêu dùng thành phố Hà Nội ............................................................ 77 4.5. Thời điểm mua của người tiêu dùng khi mua thịt bò và thịt bò nhập khẩu ........................................................................................................... 83 4.6. Thời gian mua thịt bò nhập khẩu của người tiêu dùng trên địa bàn thành phố phân theo nhóm tuổi ................................................................. 84 4.7. Thời gian mua thịt bò nhập khẩu của người tiêu dùng trên địa bàn thành phố phân theo khu vực sinh sống .................................................... 85 4.8. Địa điểm mua thịt bò nhập khẩu và thịt bò nội địa của người tiêu dùng thành phố Hà Nội ............................................................................. 87 4.9. Địa điểm mua đối với thịt bò nhập khẩu của người tiêu dùng theo độ tuổi thành phố Hà Nội ............................................................................... 88 4.10. Tần suất mua thịt bò nhập khẩu của mẫu khảo sát tại thành phố Hà Nội phân theo nhóm tuổi ........................................................................... 90 vii
4.11. Tần suất mua thịt nhập khẩu của mẫu khảo sát phân loại theo đặc điểm hộ gia đình ........................................................................................ 91 4.12. Hành vi mua thịt bò nhập khẩu theo loại thịt bò ....................................... 94 4.13. Hành vi mua của người tiêu dùng theo cơ cấu phần thịt ......................... 102 4.14. Lượng tiêu dùng thịt bò của hộ gia đình người được điều tra................. 103 4.15. Lượng tiêu dùng thịt bò nhập khẩu theo đặc tính hộ gia đình ................ 104 4.16. Lý do người mua thịt bò nhập khẩu ........................................................ 105 4.17. Mục đích chế biến sau khi mua của người tiêu dùng .............................. 106 4.18. Kết quả đánh giá sơ bộ thang đo ............................................................. 107 4.19. Kết quả đánh giá lại độ tin cậy của ba thang đo chuẩn mực chủ quan, nhận thức về giá bán sản phẩm và nhóm tham khảo............................... 109 4.20. Thang đo hiệu chỉnh và mã hóa lại ......................................................... 110 4.21. Kết quả kiểm định giá trị KMO và Bartlet‟s ........................................... 113 4.22. Kết quả phân tích nhân tố khám phá EFA............................................... 114 4.23. Kết quả kiểm định độ phù hợp mô hình Model fit .................................. 115 4.24. Kết quả hệ số tải của các thang đo trong phân tích nhân tố khẳng định ...... 116 4.25. Kết quả kiểm định tính hội tụ của thang đo trong mô hình đề xuất ........ 118 4.26. Kết quả giá trị ước lượng của từng nhân tố trong mô hình Hành vi tiêu dùng thịt bò của hộ gia đình trên địa bàn thành phố Hà nội ............ 121 4.27. Bảng kết luận các giả thuyết trong đề xuất nghiên cứu .......................... 123 4.28. Kết quả phân tích sự khác biệt của mô hình hồi quy với thành thị và nông thôn ................................................................................................. 125 4.29. So sánh sự khác biệt mô hình giữa nhóm tiêu dùng đô thị và nông thôn .... 126 4.30. Kết quả phân tích sự khác biệt của mô hình hồi quy với biến giới tính ...... 126 4.31. Kết quả phân tích sự khác biệt của mô hình hồi quy với biến thu nhập ...... 127 4.32. So sánh sự khác biệt mô hình giữa các nhóm có thu nhập hộ khác nhau.... 128 4.33. Kết quả phân tích sự khác biệt của mô hình hồi quy với cấu trúc hộ ..... 128 4.34. So sánh sự khác biệt mô hình về số lượng thành viên hộ ....................... 129 viii
DANH MỤC HÌNH TT Tên hình Trang 2.1. Mô hình lý thuyết hành vi có dự định (TPB) ............................................ 10 2.2. Mô hình hành vi mục tiêu trực tiếp ........................................................... 11 2.3. Tiến trình hành vi tiêu dùng và các biểu hiện, yếu tố tác động ................. 15 2.4. Mô hình nghiên cứu đề xuất...................................................................... 19 2.5. Mô hình hành vi tiêu dùng hải sản ............................................................ 30 3.1. Bàn đồ địa giới thành phố Hà Nội ............................................................ 40 3.2. Khung phân tích ........................................................................................ 49 4.1. Kênh phân phối thịt bò đông lạnh nhập khẩu tại Hà Nội .......................... 68 4.2. Khái quát sơ đồ kênh phân phối thịt bò mát nhập khẩu tại Hà Nội .......... 69 4.3. Quy cách bao gói thịt bò nhập khẩu dạng thịt mát, thịt đông lạnh tại một số điểm khảo sát quận Cầu Giấy, quận Hai Bà Trưng ....................... 69 4.4. So sánh sự khác biệt theo cảm quan về các loại thịt bò nhập khẩu cùng phần thịt và hạng thịt nhưng có xuất xứ khác nhau .......................... 71 4.5. Mô hình nghiên cứu đề xuất được điều chỉnh lại tên nhóm nhân tố ....... 112 4.6. Kết quả phân tích nhân tố khẳng định CFA ............................................ 117 4.7. Kết quả phân tích mô hình cấu trúc SEM về Hành vi tiêu dùng thịt bò nhập khẩu của hộ gia đình trên địa bàn thành phố Hà Nội ................ 119 4.8. Mô hình hành vi mua thịt bò nhập khẩu của người tiêu dùng trên địa bàn thành phố Hà Nội ............................................................................. 124 ix
DANH MỤC HỘP TT Tên hộp Trang 4.1. Không biết cách phân biệt ......................................................................... 81 4.2. Đơn vị bán có tính tin cậy cao .................................................................. 86 4.3. Gần nhà tiện nên mua................................................................................ 97 4.4. Ủng hộ hàng nội ........................................................................................ 99 4.5. Thị bò nhập ngoại giá cả hợp lý .............................................................. 105 x
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ TT Tên sơ đồ, biểu đồ Trang 4.1. Lượng thịt trâu/bò nhập khẩu vào Việt Nam giai đoạn 2012 - 2022......... 62 4.2. Cơ cấu thị trường nhập khẩu thịt bò.......................................................... 63 4.3. Kim ngạch nhập khẩu bò thịt sống vào Việt Nam giai đoạn 2009 – 2020........ 64 4.4. Tổng lượng tiêu dùng thịt bò của Việt Nam giai đoạn 2012 - 2022.......... 66 4.5. Lượng tiêu dùng thịt bò và thịt bò nhập khẩu bình quân ở Việt Nam giai đoạn 2012-2022.................................................................................. 67 4.6. So sánh giá bình quân của thịt bò thăn ngoại Wagyu hạng cao nhất theo xuất xứ ............................................................................................... 72 4.7. Giá bình quân của thịt bò thăn ngoại Wagyu Úc theo phân hạng tại thời điểm tháng 3/2022 ............................................................................. 72 4.8. Lượng tiêu dụng thịt bò và thịt bò nhập khẩu bình quân ở Thành phố Hà Nội giai đoạn 2012-2022 ..................................................................... 73 4.9. Các kênh thông tin người tiêu dùng biết đến các loại thịt bò nhập khẩu ........... 78 4.10. Đánh giá của người tiêu dùng về mức độ hiểu biết rõ đối với các thông tin của thịt bò nhập khẩu ................................................................. 80 4.11. Mức độ tin tưởng của người tiêu dùng về độ chính xác xuất xứ thịt bò nhập khẩu ............................................................................................. 82 4.12. Xuất xứ thịt bò đã từng mua của người tiêu dùng..................................... 95 4.13. Xuất xứ thịt bò được người tiêu dùng mua nhiều nhất phân theo thu nhập của hộ gia đình ................................................................................. 96 4.14. Các yếu tố quan tâm khi mua thịt bò nhập khẩu phân theo trình độ người tiêu dùng ....................................................................................... 100 4.15. Các yếu tố quan tâm khi mua thịt bò nhập khẩu phân theo độ tuổi người tiêu dùng ....................................................................................... 100 4.16. Các yếu tố quan tâm khi mua thịt bò nhập khẩu phân theo đặc tính hộ của người tiêu dùng ............................................................................ 100 4.17. Các yếu tố quan tâm khi mua thịt bò nhập khẩu phân theo thu nhập bình quân tháng ....................................................................................... 100 xi
TRÍCH YẾU LUẬN ÁN Tên tác giả: Nguyễn Ngọc Mai Tên luận án: Nghiên cứu hành vi người tiêu dùng thịt bò nhập khẩu trên địa bàn thành phố Hà Nội Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 9 34 01 01 Tên cơ sở đào tạo: Học viện Nông nghiệp Việt Nam Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu, đánh giá thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng tới hành vi tiêu dùng thịt bò nhập khẩu của hộ gia đình ở thành phố Hà Nội và đề xuất hàm ý quản trị cho các doanh nghiệp trong ngành kinh doanh thịt bò nhập khẩu trên địa bàn Thành phố và các khuyến nghị đối với cơ quan quản lý nhà nước trong việc phát triển và nâng cao năng lực cạnh tranh ngành hàng bò thịt trong nước. Phƣơng pháp nghiên cứu Đề tài kết hợp phương pháp phân tích định tính và định lượng. Trong đó phân tích định lượng được sử dụng chủ yếu bao gồm phương pháp thống kê mô tả, thống kê so sánh, phân tích theo thang đo Likert 5 cấp, kết hợp phân tích nhân tố khám phá, phân tích nhân tố khẳng định và phân tích mô hình cấu trúc SEM để phân tính thực trạng và đánh giá những yếu tố ảnh hưởng tới hành vi của người tiêu dùng thịt bò nhập khẩu tại thành phố Hà Nội. Tiếp cận và phương pháp nghiên cứu góp phần đề xuất những giải pháp quan trọng cho các cơ quan quản lý ngành hàng và các đơn vị phân phối cũng như người tiêu dùng ngành hàng trong gian tới. Kết quả và kết luận Trên cơ sở phát triển một số mô hình lý thuyết hành vi như mô hình lý thuyết hành vi có kế hoạch (TPB) của Fishbein & Ajzen (1975), các mô hình ra quyết định mua và tham khảo những nghiên cứu trước đây có liên quan đến đề tài tác giả đã đề xuất được mô hình lý thuyết về hành vi tiêu dùng thịt bò nhập khẩu. Kết quả nghiên cứu cho thấy người tiêu dùng tiếp nhận kiến thức về thịt bò nhập khẩu qua nhiều kênh thông tin khác nhau. Người tiêu dùng thành phố Hà Nội chủ yếu mua thịt bò đông lạnh, đóng gói sẵn nhập khẩu từ Úc. Địa điểm mua nhiều nhất đó là tại các siêu thị lớn, các cửa hàng kinh doanh thịt bò nhập khẩu. Xét về chủng loại, thịt ba chỉ, thịt bắp và thịt vai được ưa thích nhất, do người tiêu dùng cảm nhận được vị ngon và phù hợp phong cách mới. Có phần lớn người tiêu dùng quan tâm tới nguồn gốc xuất xứ và các dấu hiệu đảm bảo chất lượng của thịt bò nhập khẩu. Người tiêu dùng có niềm tin và lạc quan vào chất lượng và giá cả hàng hóa mà người bán cung cấp. Tuy nhiên, một số người tiêu dùng xii
cũng mất niềm tin vào và có nghi hoặc đối với chất lượng, nguồn gốc xuất xứ của thịt bò nhập khẩu. Kết quả phân tích mô hình hành vi mua chỉ ra rằng việc mua thịt bò nhập khẩu bị tác động chính yếu bởi ý định mua. Ý định mua lại chịu ảnh hưởng bởi các nhân tố bao gồm: Cảm nhận về đặc tính sản phẩm; Bao bì và nguồn gốc xuất xứ của thịt bò nhập khẩu; Cảm nhận về sự sẵn có; Cảm nhận về giá cả và nhân tố Chuẩn chủ quan. Trong các yếu tố ảnh hưởng kể trên, nhân tố Cảm nhận về giá và Thái độ của người tiêu dùng đối với thịt bò nhập khẩu tác động tới Ý định mua nhiều nhất, còn Cảm nhận về đặc tính và nhân tố Bao bì và nguồn gốc xuất xứ lại có mức ảnh hưởng đứng thứ hai. Các yếu tố tuổi, khu vực sinh sống và thu nhập cũng có ảnh hưởng tới hành vi mua của người tiêu dùng thành phố Hà Nội. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng mô hình hành vi mua của người tiêu dùng có sự khác biệt và thay đổi các mức tác động của từng yếu tố đối với các nhóm tuổi; thu nhập và khu vực sinh sống khác nhau. Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy vai trò của cơ quan quản lý nhà nước trong việc thực hiện các giải pháp làm minh bạch nguồn gốc xuất xứ, thông tin về thịt bò khi phân phối tới người tiêu dùng. Ngoài ra các đơn vị nhập khẩu và đơn vị phân phối thịt bò nhập khẩu cần thực hiện các giải pháp marketing, nâng cao ý thức, trách nhiệm, đảm bảo cung cấp cho người tiêu dùng các sản phẩm có chất lượng tương xứng với mức giá và thỏa mãn nhu cầu tiêu dùng tương xứng chi phí chi tiêu, và thỏa mãn nhu cầu tiêu dùng. xiii
THESIS ABSTRACT PhD candidate: Nguyen Ngoc Mai Thesis title: Research on consumer behavior toward imported beef in Hanoi city Major: Bussiness Managerment Code: 9 34 01 01 Educational organization: Vietnam National University of Agriculture (VNUA) Research Objectives: The thesis assessed the current situation and analyzed factors affecting consumer behavior toward imported beef in Hanoi city that was based on theoretical research, As a result of that, the solutions were suggested to the policies of state management agencies regarding the imported beef trading industry and importing businesses and distributing businesses about imported beef in the Hanoi market in order to strengthen the management and effective. Materials and Methods The thesis used the methods of information collecting and combined the qualitative and quantitative. The traditional analysis methods were been used include statistics descriptive, and comparative which were combined with exploratory factor analysis, confirmatory factor analysis, and SEM structural model analysis to analyze and evaluate the situation, and the factors affecting to purchase behavior of consumers in Hanoi city. The approach and research methods contributed to proposing crucial solutions for management agencies and distribution units as well as consumers in the industry of imported beef. Main findings and conclusions The thesis developed the theoretical model of purchasing behavior towards imported beef that was based on a number of theoretical models about consumption behavior such as the theoretical model of planned behavior (TPB) of Fishbein & Ajzen (1975), the purchasing decision models, and referencing previous studies that are relative. Results indicated that consumers receive knowledge about imported beef through many information channels. Most consumers in Hanoi buy beef imported from Australia and in the most form of prepackaged frozen meat. Consumers can buy imported beef at different places, but most of them are at large supermarkets and shops dealing in imported beef. Beef chuck, Plate, and Sunk are the most preferred parts of imported beef among consumers in Hanoi, the reason for that is their perception of the product characteristics of those parts of imported beef such as tasting better when xiv
consumed and being suitable for new cooking methods. Most consumers care about the origin and quality assurance documents of imported beef when buying, however, there are also a few consumers who do not care about that. They have confidence and optimism in the quality and price of the goods that the seller offers. However, some consumers also lose confidence in and have doubts about the quality and origin of imported beef. The results of the analysis of the model of purchasing behavior of households in Hanoi city towards imported beef indicated that the buying behavior of consumers is principally affected by the intention to purchase imported beef. Factors including Perceived product characteristics; Label information and origin of imported beef; A sense of availability; Price perception and Subjective norms are indirect factors affecting consumers' buying behavior of imported beef through the intermediary factor of purchase intention and attitude towards buying imported beef. The impact levels are all positive and the factors perceived price and attitude of consumers towards imported beef affect the intention to buy the most. Attitude to buy imported goods is most affected by the price perception factor, while the perception of specialty and label information and origin have the second most influence. The age factor; the area factor and the income factor also affect the purchasing behavior of consumers in Hanoi. The research results illustrated that the purchasing behavior of consumer patterns have differences and changes in the impact levels of each individual dark on groups of age; income and area. The thesis has proposed recommendations to state management agencies in controlling the sources of beef imported into Vietnam and solutions for the transparency of origin and information about beef when distributed to consumers. Moreover, the study also provides recommendations for both regulatory agencies, and importers as well as distributors of imported beef to raise awareness and responsibility; ensuring providing consumers with quality imported equipment commensurate with spending costs, and demand. xv
PHẦN 1. MỞ ĐẦU 1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Hội nhập kinh tế quốc tế và các hiệp định thương mại tự do không chỉ là cơ hội giúp Việt Nam xuất khẩu được các mặt hàng thế mạnh, mà còn thúc đẩy hàng hóa nhập khẩu xâm nhập thị trường trong nước, trong đó có các sản phẩm thịt. Ở Việt Nam, do sản lượng bò thịt chăn nuôi trong nước vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu, nên lượng bò thịt và thịt bò nhập khẩu hàng năm vẫn liên tục tăng nhanh. Năm 2020, số lượng bò sống được nhập khẩu về Việt Nam gần 550 nghìn con, tương đương 194,2 nghìn tấn thịt, lượng thịt bò đã qua giết mổ nhập về 106,5 nghìn tấn, tăng 30,4% so với năm 2019 (Tổng cục Hải quan, 2021). Thịt và các sản phẩm từ thịt là nguồn cung cấp protein chính trong chế độ ăn và đóng vai trò trung tâm trong bữa ăn của nhiều gia đình người Việt. Xu hướng tiêu dùng thịt của người Việt đang chuyển dần từ thịt lợn sang thịt bò và thịt gia cầm (OECD, 2021). Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD, 2021) dự báo đến năm 2026, tiêu thụ thịt bò bình quân đầu người ở Việt Nam có thể đạt đến mốc 10,56 kg/người/năm. Nhu cầu đối với thịt bò ở Việt Nam vẫn duy trì mức tăng trưởng 5-6%/ năm. Như vậy, có thể thấy nhu cầu tiêu dùng thịt bò là rất tiềm năng và thị trường thịt bò có ý nghĩa lớn trong hệ thống thực phẩm trong nước. Việc nghiên cứu hành vi người tiêu dùng mang lại ý nghĩa thiết thực cho các doanh nghiệp kinh doanh, giúp nâng cao hiểu biết và dự báo không chỉ việc mua hàng mà còn động cơ và tần suất mua hàng (Leon & cs., 2014). Thành công của các nhà tiếp thị trong việc tác động đến hành vi mua hàng phụ thuộc nhiều vào mức độ hiểu biết của họ về hành vi của người tiêu dùng. Armstrong (1991) giải thích rằng khách hàng đóng ba vai trò riêng biệt trong mỗi hành vi mua bao gồm người dùng, người trả tiền và người mua, nên hành vi người tiêu dùng rất khó dự đoán, ngay cả đối với các chuyên gia trong lĩnh vực này. Đối với các cơ quan quản lý nhà nước, việc nghiên cứu hành vi người tiêu dùng giúp cho nhà nước bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng, đảm bảo sự bình đẳng, sự cân bằng về lợi ích giữa các chủ thể trong quan hệ pháp luật và qua đó cũng tạo nên sự ổn định về xã hội. Trong thời gian qua đã có rất nhiều nghiên cứu ở Việt Nam nói chung và thành phố Hà Nội nói riêng về hành vi tiêu dùng thực phẩm, nhưng các nghiên cứu về thực 1
phẩm nhập khẩu còn rất khiêm tốn. Trong đó, điển hình có nghiên cứu của Nguyen Bao Ly & Tran Quang Trung (2016), về các yếu tố ảnh hưởng đến tiêu dùng táo nhập khẩu ở Hà Nội. Một nghiên cứu khác của Thu Thanh Tran & cs. (2017) về các yếu tố ảnh hưởng đến tiêu dùng các thương hiệu thịt bò nhập khẩu ở Việt Nam tập trung vào đối tượng người tiêu dùng tại các nhà hàng về thịt bò. Tuy nhiên, vẫn thiếu vắng các nghiên cứu về hành vi tiêu dùng thịt bò nhập khẩu của các hộ gia đình ở Việt Nam. Do vậy, cần có nghiên cứu thực nghiệm để kiểm chứng mức độ tác động và khả năng giải thích của các nhân tố tới hành vi tiêu dùng thịt bò nhập khẩu của các hộ gia đình trong bối cảnh hội nhập quốc tế là rất cần thiết. Nghiên cứu còn là cơ sở để các nhà kinh doanh thịt bò nhập khẩu có được những chiến lược kinh doanh đúng đắn, chính sách tiếp thị sáng suốt, qua đó đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng Việt Nam ngày càng tốt hơn. Đồng thời, cũng là cơ sở để các nhà hoạch định chính sách đưa ra các định hướng trong việc phát triển ngành hàng thịt bò trong nước, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành hàng này. Thủ đô Hà Nội nằm ở trung tâm của vùng đồng bằng sông Hồng và là một trong hai thành phố lớn nhất cả nước, dân số thủ đô năm 2022 là hơn 8,3 triệu người. Trong hơn thập kỷ gần đây tốc độ đô thị hóa nhanh cùng với sự thay đổi điều kiện sống đã làm cho một bộ phận dân cư ở nông thôn di cư mạnh ra các đô thị làm cho dân cư sống ở thành thị tăng đột biến. Theo số liệu Tổng điều tra dân số và nhà ở (Tổng cục Thống kê, 2019), thành phố Hà Nội cũng là nơi chiếm đại đa số dân cư sống ở thành thị so với toàn vùng. Cùng với đó là sự gia tăng các khu đô thị tại thành phố, chỉ tính từ sau khi mở rộng địa giới hành chính thành phố năm 2008 đến nay, Hà Nội đã có hơn 350 khu đô thị. Thêm vào đó, Hà Nội là nơi tập trung nhiều cơ quan hành chính, trung tâm đầu não của cả nước, các cơ quan ngoại giao, các trụ sở của tập đoàn kinh tế, doanh nghiệp lớn... Vì vậy, đây là một trong số khu vực có sức tiêu dùng thực phẩm nói chung và thịt bò nhập khẩu nói riêng lớn nhất cả nước. Năm 2022 lượng tiêu thụ thịt bò bình quân ở Hà Nội là 6,18 kg/người so với Việt Nam là 5,61kg/người, lượng tiêu thụ thịt bò nhập khẩu bình quân ở Hà Nội là 4,72 kg/người so với 3,69 kg/người (OECD/FAO, 2022). Vì vậy, câu hỏi nghiên cứu đặt ra là: Hành vi người tiêu dùng thịt bò nhập khẩu có thể được giải thích trên cơ sở lý thuyết nào? Hành vi người tiêu dùng thịt bò nhập khẩu trên địa bàn thành phố Hà Nội như thế nào và bị tác động bởi những yếu tố gì? Các chủ thể kinh doanh trong ngành hàng thịt bò nhập khẩu cần có chiến lược gì để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng? Cơ quan quản lý Nhà nước cần có những chính sách gì để phát triển và nâng cao 2
năng lực cạnh tranh cho ngành hàng thịt bò trong nước? Để làm rõ câu hỏi nghiên cứu tác giả lựa chọn đề tài “Nghiên cứu hành vi người tiêu dùng thịt bò nhập khẩu trên địa bàn thành phố Hà Nội” làm đề tài cho luận án. 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 1.2.1. Mục tiêu chung Nghiên cứu, đánh giá thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng tới hành vi tiêu dùng thịt bò nhập khẩu của hộ gia đình ở thành phố Hà Nội và đề xuất hàm ý quản trị cho các chủ thể trong ngành kinh doanh thịt bò nhập khẩu trên địa bàn Thành phố . 1.2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa và phát triển cơ sở lý luận và thực tiễn về hành vi người tiêu dùng thịt bò nhập khẩu; - Đánh giá thực trạng hành vi người tiêu dùng thịt bò nhập khẩu trên địa bàn phố Hà Nội; - Phân tích các yếu tố ảnh hưởng tới hành vi người tiêu dùng thịt bò nhập khẩu trên địa bàn thành phố Hà Nội; - Đề xuất hàm ý quản trị cho các chủ thể trong kinh doanh ngành hàng thịt bò nhập khẩu ở thành phố Hà Nội và một số khuyến nghị đối với các cơ quan chức năng quản lý ngành hàng nhằm nâng cao sự thỏa mãn và hướng tới bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng thịt bò nhập khẩu. 1.3. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 1.3.1. Đối tƣợng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là những vấn đề lý luận và thực tiễn trong nghiên cứu hành vi người tiêu dùng thịt bò nhập khẩu trên địa bàn thành phố Hà Nội. Đối tượng điều tra của đề tài là hành vi mua thịt bò nhập khẩu của các cá nhân đại diện cho hộ gia đình có tiêu dùng thịt bò nhập khẩu trên địa bàn thành phố Hà Nội. 1.3.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nội dung: Nghiên tập trung phân tích thực trạng, các yếu tố ảnh hưởng tới hành vi tiêu dùng thịt bò nhập khẩu của của người tiêu dùng là các hộ gia đình tại thành phố Hà Nội. 3