luận văn: Các nhân tố tác động tới tăng trưởng xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang thị trường EU khi gia nhập WTO

Chia sẻ: Nguyễn Thị Bích Ngọc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:135

Thêm vào BST

Báo xấu

122
lượt xem 32
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sau hơn 20 năm đổi mới, Việt Nam đã tích cực chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, tham gia các tổ chức kinh tế thế giới và ký kết các Hiệp định thương mại song phương với các đối tác thương mại lớn, trong đó có EU

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: luận văn: Các nhân tố tác động tới tăng trưởng xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang thị trường EU khi gia nhập WTO

Trang 1 LU N VĂN T T NGHI P TÀI: “Các nhân t tác ng t i tăng trư ng xu t kh u th y s n c a Vi t Nam sang th trư ng EU khi gia nh p WTO.” Lu n văn t t nghi p
Trang 2 M CL C DANH M C CÁC T VI T T T ..................................................................... v DANH M C B NG, BI U, HÌNH, KHUNG ................................................... vi L I NÓI U ........................................................................................................................ 1 CHƯƠNG 1. NHÂN T TÁC NG T I XU T KH U TH Y S N C A VI T NAM SANG TH TRƯ NG EU VÀ HO T NG S N XU T, XU T KH U TH Y S N C A VI T NAM............................................................................... 8 1.1. Nhân t cơ b n tác ng t i xu t kh u th y s n c a Vi t Nam sang th trư ng EU .......................................................................................................... 8 1.1.1. H th ng thu quan c a EU .................................................................. 8 1.1.1.1. Thu nh p kh u ............................................................................ 8 1.1.1.2. Thu ưu ãi .................................................................................. 8 1.1.1.3. Thu giá tr gia tăng (VAT) ........................................................ 11 1.1.1.4. Thu nông s n và h i s n:........................................................... 11 1.1.2. H th ng phi thu quan c a EU .......................................................... 12 1.1.2.1. Quy nh c a EU v v sinh an toàn th c ph m .......................... 12 1.1.2.2. Quy nh c a EU v b o v môi trư ng và ngu n l i ................. 25 1.1.3. Nhân t khác tác ng t i xu t kh u th y s n c a Vi t Nam sang EU 26 1.1.3.1. Các i th c nh tranh ................................................................ 26 1.1.3.2. Thi u h t ngu n nguyên li u có ch t lư ng ................................ 26 1.1.3.3. Kho ng cách a lý .................................................................... 27 1.1.3.4.. Ch s t do kinh t ................................................................... 27 1.2. Nh p kh u th y s n c a EU ...................................................................... 28 1.2.1. V t p quán tiêu dùng ......................................................................... 28 1.2.2. V kênh phân ph i c a EU ................................................................. 29 1.2.3. Nhu c u nh p kh u th y s n c a EU ................................................... 29 1.3. T ng quan v ho t ng s n xu t và xu t kh u th y s n c a Vi t Nam ....... 31 Lu n văn t t nghi p
Trang 3 1.3.1. T ng quan v ho t ng s n xu t và nuôi tr ng th y s n .................... 31 1.3.1.1. Năng l c s n xu t và khai thác th y s n ..................................... 31 1.3.1.2. Giá tr th y h i s n trong nuôi tr ng và khai thác ....................... 33 1.3.2. Ho t ng xu t kh u th y s n c a Vi t Nam ...................................... 35 1.3.2.1. Kim ng ch xu t kh u th y s n c a Vi t Nam ............................. 35 1.3.2.2. Th trư ng xu t kh u th y s n Vi t Nam .................................... 37 CHƯƠNG 2. TH C TR NG HO T NG XU T KH U TH Y S N C A VI T NAM SANG TH TRƯ NG EU ........................................................................... 39 2.1. Ho t ng xu t kh u th y s n c a Vi t Nam sang th trư ng EU .............. 39 2.1.1. Kim ng ch xu t kh u th y s n sang th trư ng EU ............................. 39 2.1.2. Cơ c u m t hàng xu t kh u th y s n sang th trư ng EU .................... 41 2.1.3. Giá c các m t hàng th y s n t i th trư ng EU .................................. 43 2.2. Xu hư ng nh p kh u thu s n c a EU t năm 2008 – 2010....................... 45 2.2.1. Xu hư ng nh p kh u chung ................................................................ 45 2.2.2. Xu hư ng nh p kh u cá ng ông l nh ............................................... 45 2.2.3. Xu hư ng nh p kh u tôm ông l nh ................................................... 47 2.2.4. Xu hư ng nh p kh u m c và b ch tu c .............................................. 50 2.3. Chương trình ki m soát v sinh an toàn th c ph m c a Vi t Nam ............. 53 2.3.1. H th ng phân c p ki m soát .............................................................. 53 2.3.2. N i dung ho t ng c a chương trình ................................................. 55 2.3.3. K t qu c a chương trình ki m soát dư lư ng các ch t c h i Thu s n 56 2.3.4. K t lu n rút ra t chương trình ki m soát dư lư ng ch t c h i ........... 60 2.4. Phân tích nh tính các nhân t tác ng t i xu t kh u thu s n c a Vi t Nam sang EU ................................................................................................... 61 2.4.1. H th ng hàng rào phi thu quan c a EU ............................................ 61 2.4.1.1. Tác ng t rào c n k thu t c a EU .......................................... 61 2.4.1.2. M i e d a t pháp lu t ch ng bán phá giá c a EU .................... 63 2.4.2. T giá h i oái USD/VN ................................................................. 66 Lu n văn t t nghi p
Trang 4 CHƯƠNG 3. D BÁO V TRI N V NG VÀ GI I PHÁP THÚC Y XU T KH U TH Y S N C A VI T NAM SANG TH TRƯ NG EU KHI GIA NH P WTO ......................................................................................................................... 71 3.1. nh hư ng xu t kh u thu s n c a Vi t Nam sang th trư ng EU ............ 71 3.1.1. Phương pháp phân tích ....................................................................... 71 3.1.1.1. M c ích phân tích ..................................................................... 71 3.1.1.2. Mô hình s d ng ........................................................................ 71 3.1.2. D báo giá tr xu t kh u i v i m t s m t hàng c a Vi t Nam sang EU . 72 3.1.2.1. T ng giá tr xu t kh u nói chung ................................................ 72 3.1.2.2. M t hàng tôm ông l nh ............................................................. 73 3.1.2.3. M t hàng cá tươi và ông l nh các lo i ....................................... 74 3.1.2.4. M t hàng m c và b ch tu c ông l nh........................................ 75 3.1.3. Chuy n i cơ c u các m t hàng xu t kh u thu s n c a Vi t Nam vào EU trong giai o n 2008 – 2010 ............................................................ 76 3.2. M t s gi i pháp c a B Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn trong vi c ki m soát ch t lư ng th y s n nuôi tr ng ......................................................... 78 3.3. Các gi i pháp nâng cao ho t ng xu t kh u th y s n c a Vi t Nam sang th trư ng EU i v i Nhà nư c ....................................................................... 85 3.3.1. H tr các doanh nghi p do s b t n c a t giá h i oái.................... 85 3.3.2. Quy ho ch phát tri n nuôi tr ng nông, th y s n .................................. 85 3.3.3. H tr doanh nghi p áp ng các quy nh và tiêu chu n c a EU ....... 86 3.3.4. B o v l i ích c a các doanh nghi p xu t kh u trong quá trình àm phán thương m i........................................................................................... 91 3.3.5. Ph i h p gi a các B ban ngành trong vi c b o m v sinh an toàn th c ph m c a th y s n xu t kh u ................................................................ 91 3.4. Các gi i pháp i v i doanh nghi p trong vi c nâng cao ho t ng xu t kh u th y s n c a Vi t Nam sang th trư ng EU .............................................. 95 3.4.1. Xây d ng, ào t o ư c i ngũ cán b qu n lý s n xu t, kinh doanh. 95 3.4.2. T o ngu n nguyên li u n nh ........................................................... 96 Lu n văn t t nghi p
Trang 5 3.4.3. Các gi i pháp nh m i m i, tăng cư ng năng l c công ngh ch bi n ... 97 3.4.4. Xây d ng phát tri n thương hi u trên th trư ng xu t kh u c a doanh nghi p ch bi n và xu t kh u thu s n.......................................................... 98 3.4.5. Nâng cao vai trò c a Hi p h i thu s n trong vi c h tr các doanh nghi p phát tri n xu t kh u .......................................................................... 99 K T LU N .........................................................................................................................100 DANH M C TÀI LI U THAM KH O .......................................................................101 PH L C 1 D BÁO S N LƯ NG NH P KH U CÁ NG C A TH TRƯ NG EU GIAI O N 2008 – 2010 ...................................................................................................102 PH L C 2 D BÁO NHU C U NH P KH U M T HÀNG M C VÀ B CH TU C ÔNG L NH C A TÂY BAN NHA VÀ ITALIA GIAI O N 2008 – 2010.........................104 PH L C 3 D BÁO S N LƯ NG XU T KH U TH Y S N NÓI CHUNG VÀ C A T NG M T HÀNG CHI TI T SANG TH TRƯ NG EU GIAI O N 2008 - 2010 ............111 Lu n văn t t nghi p
Trang 6 L I NÓI U 1. Tính t t y u c a tài Sau hơn 20 năm i m i, Vi t Nam ã tích c c ch ng h i nh p kinh t qu c t , tham gia các t ch c kinh t th gi i và ký k t các Hi p nh thương m i song phương v i các i tác thương m i l n, trong ó có EU. Hi p nh khung Vi t Nam – EU ư c ký k t năm 1995 ã m ra quan h m i trong h p tác kinh t , c bi t là ho t ng thương m i qu c t gi a Vi t Nam và khu v c EU. Vi t Nam luôn là nhà cung c p các m t hàng thu s n có ch t lư ng cao và áp ng ư c th hi u tiêu dùng c a th trư ng này. Tuy nhiên, m t thách th c l n i v i các doanh nghi p xu t kh u thu s n Vi t Nam là h th ng hàng rào phi thu quan c a EU r t kh t khe và liên t c ư c b sung s a i, i u này hoàn toàn phù h p v i thông l qu c t và nguyên t c b o v ngư i tiêu dùng c a WTO. Nhu c u nh p kh u th y s n c a EU trong giai o n t i có nhi u s thay i, tác ng t i vi c i u ch nh cơ c u m t hàng th y s n c a Vi t Nam trong th i gian t i. Ngoài ra, ho t ng xu t kh u thu s n c a Vi t Nam sang EU còn ch u tác ng c a nhi u nhân t khác như thu nh p bình quân u ngư i c a EU, t các v ki n bán phá giá c a Hoa Kỳ i v i thu s n Vi t Nam, nh hư ng t th trư ng ngo i t ... Vi t Nam c n làm gì vư t qua các rào c n ó và duy trì ư c th trư ng nh p kh u thu s n l n này? tài: “Các nhân t tác ng t i tăng trư ng xu t kh u th y s n c a Vi t Nam sang th trư ng EU khi gia nh p WTO” ư c l a ch n và nghiên c u nh m tr l i câu h i trên. 2. M c ích c a bài nghiên c u Phân tích các quy nh trong hàng rào thu quan và phi thu quan c a EU, t ó ánh giá tác ng tiêu chu n k thu t c a EU t i ho t ng xu t kh u thu s n c a Vi t Nam vào th trư ng này. tài ánh giá tính hi u qu c a chương trình ki m soát dư lư ng c h i trong thu s n nuôi Vi t Nam t ó ưa ra các ki n ngh cho B Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn trong vi c tăng cư ng ki m soát ch t lư ng c a các m t hàng th y s n xu t kh u. tài phân tích nguy cơ b kh i ki n bán phá giá i v i m t s m t hàng thu s n Vi t Nam nh m c nh báo cho các doanh nghi p xu t kh u có nh ng bi n pháp ch ng ng phó. D báo nhu c u nh p kh u th y s n c a th trư ng EU trong th i gian t i, t o cơ s th y s n Vi t Nam k p th i chuy n i cơ c u m t hàng nh m áp ng nhu c u tiêu dùng c a th trư ng EU t nay n năm 2010. Lu n văn t t nghi p
Trang 7 3. i tư ng nghiên c u và ph m vi nghiên c u tài nghiên c u h th ng các quy nh pháp lu t liên quan n chính sách thương m i qu c t c a EU. ng th i phân tích và ánh giá hi u qu c a Chương trình ki m soát dư lư ng các ch t c h i trong nuôi tr ng th y s n, ây là m t trong các bi n pháp vư t rào c a Vi t Nam trư c các tiêu chu n k thu t trong hàng rào phi thu quan c a EU. i sâu phân tích ho t ng xu t kh u thu s n c a Vi t Nam sang th trư ng EU, ng th i phân tích các nhân t tác ng. 4. Phương pháp nghiên c u tài nghiên c u s d ng các phương pháp duy v t bi n ch ng, duy v t l ch s làm phương pháp nghiên c u ch o. c bi t, ngoài nh ng phân tích nh tính, tài s d ng phương pháp th ng kê, phân tích chu i th i v xây d ng mô hình d báo nhu c u nh p kh u i v i m t s m t hàng th y s n c a EU và d báo s n lư ng xu t kh u thu s n c a Vi t Nam sang th trư ng EU giai o n 2008 – 2010. T ó ánh giá tri n v ng và th i cơ cho ho t ng xu t kh u th y s n c a Vi t Nam, xây d ng cơ c u các m t hàng xu t kh u t n d ng ư c th i cơ và h n ch nguy cơ t các i th c nh tranh. Ph n m m d báo ư c tác gi s d ng là ph n m m SPSS. Ngu n thông tin s d ng trong bài nghiên c u ư c thu th p tr c ti p t Hi p h i Ch bi n và Xu t kh u Th y s n Vi t Nam (VASEP), qua Website c a EU, B Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn, Niên giám th ng kê... 5. K t c u c a bài nghiên c u Ngoài l i m u, k t lu n, danh m c tài li u tham kh o, ph l c, bài nghiên c u ư c trình bày trong 3 chương: Chương 1: Nhân t tác ng t i xu t kh u th y s n c a Vi t Nam sang th trư ng EU và ho t ng s n xu t, xu t kh u th y s n c a Vi t Nam. Chương 2: Th c tr ng ho t ng xu t kh u thu s n c a Vi t Nam sang th trư ng EU. Chương 3: D báo v tri n v ng và gi i pháp thúc y xu t kh u th y s n c a Vi t Nam sang th trư ng EU khi gia nh p WTO. Lu n văn t t nghi p
Trang 8 CHƯƠNG 1. NHÂN T TÁC NG T I XU T KH U TH Y S N C A VI T NAM SANG TH TRƯ NG EU VÀ HO T NG S N XU T, XU T KH U TH Y S N C A VI T NAM 1.1. Nhân t cơ b n tác ng t i xu t kh u th y s n c a Vi t Nam sang th trư ng EU 1.1.1. H th ng thu quan c a EU Các nư c thu c Liên minh châu Âu áp d ng h th ng thu quan chung c a EU. Bi u thu quan ư c xây d ng trên cơ s h th ng hài hòa (HS – Harmonized System) trong mô t và mã hàng hóa. Ch thu quan chung (CCT) ư c áp d ng cho t t c các nư c thành viên EU. 1.1.1.1. Thu nh p kh u Thu nh p kh u = Giá tr hàng hóa nh p kh u X Thu su t Trong ó: + Giá tr hàng hóa nh p kh u tính theo giá CIF bao g m: ti n hàng, chi phí óng gói, chi phí làm th t c xu t kh u, n p thu xu t kh u (n u có), chi phí l p b ch ng t xu t kh u, cư c v n t i n c ng n và phí b o hi m. + Thu su t ph thu c vào lo i hàng và xu t x c a hàng nh p kh u. Thu su t ư c xây d ng trên nguyên t c: nh ng m t hàng trong nư c chưa s n xu t ư c, ho c s n xu t không , ho c c n thi t phát tri n nh ng ngành s n xu t trong nư c thì s ư c mi n thu ho c hư ng thu su t th p; Ngư c l i, nh ng m t hàng trong nư c ã s n xu t hay khuy n khích trong nư c t s n xu t thì s ph i ch u thu su t cao. Theo nguyên t c này, h u h t nguyên li u nh p vào EU ư c mi n thu nh p kh u ho c ch u thu su t th p, còn các m t hàng nông s n th c ph m ph i ch u m c thu cao ho c thu c bi t. 1.1.1.2. Thu ưu ãi Các lo i hình ưu ãi thu c a EU Ngoài chính sách thu quan thông thư ng i v i ho t ng xu t nh p kh u hàng hóa, EU còn có chính sách ưu ãi v thu trong m t s i u ki n. Chính sách ưu ãi này chia làm 3 nhóm các nhà xu t kh u: - Nhóm th nh t áp d ng i v i các nư c có quy ch t i hu qu c. - Nhóm th hai là ưu ãi thu quan ph c p GSP, áp d ng i v i hàng nh p kh u t các nư c ang phát tri n m c th p. Lu n văn t t nghi p
Trang 9 - Nhóm th ba là thu ưu ãi c bi t, th c hi n i v i hàng nh p kh u t m t s nư c ang phát tri n ư c hư ng ưu ãi GSP kèm v i nh ng ưu ãi theo hi p nh song phương khác như các hi p nh gi a EC v i các nư c ch m phát tri n nh t, gi a EC – ACP. i u ki n ư c hư ng H th ng ưu ãi Thu quan ph c p - GSP Vi t Nam thu c nhóm các nư c ư c hư ng GSP, vì v y c n tìm hi u k hơn v ch thu quan này. GSP là H th ng ưu ãi Thu quan ph c p, là ch ưu ãi c bi t c a các nư c công nghi p dành cho các nư c ch m phát tri n. B n ch t c a ch GSP là các nư c công nghi p phát tri n s áp d ng ch mi n thu ho c thu r t th p cho hàng hóa c a các nư c ang và kém phát tri n, nh m giúp hàng hóa c a t t c các nư c này có i u ki n thâm nh p ư c vào th trư ng các nư c phát tri n. ư c hư ng GSP thì ph i t các i u ki n: ph i là nư c ch m và ang phát tri n (EU quy nh ph i có thu nh p bình quân u ngư i ≤ 6000 USD/ năm) và hàng hóa ph i t ư c 3 i u ki n cơ b n: (1) i u ki n xu t x t nư c ư c hư ng; (2) i u ki n v v n t i; (3) i u ki n v gi y ch ng nh n xu t x . i u ki n xu t x t nư c ư c hư ng - i v i s n ph m hoàn toàn ư c s n xu t t i lãnh th nư c ư c hư ng ưu ãi như: khoáng s n, ng th c v t, th y s n ánh b t trong lãnh h i và hàng hóa s n xu t t s n ph m ó ư c xem là có xu t x và ư c hư ng ưu ãi GSP. - i v i các s n ph m có thành ph n nh p kh u: EU quy nh hàm lư ng tr giá s n ph m sáng t o t i nư c ư c hư ng GSP (tính theo giá xu t xư ng) ph i t 60% t ng tr giá hàng liên quan. Tuy nhiên, i v i m t s nhóm hàng hàm lư ng này có th th p hơn. EU cũng quy nh xu t x c ng g p, theo ó hàng hoá c a m t nư c có thành ph n xu t x t m t nư c khác trong cùng m t t ch c khu v c cũng ư c hư ng GSP thì các thành ph n ó cũng ư c xem là có xu t x t nư c liên quan. Ngoài ra còn quy nh c th khác v GSP c a EU như nguyên t c t v lo i tr i u ki n hư ng GSP, cơ ch kinh t th trư ng và nhóm có n n kinh t phi th trư ng… Lu n văn t t nghi p
Trang 10 V i u ki n v n t i (hay i u ki n g i hàng): EU yêu c u hàng hóa ph i ư c g i th ng t nư c ư c hư ng ưu ãi n nư c cho hư ng. Quy nh này nh m m b o hàng hóa không b gia công tái ch thêm trong quá trình v n chuy n. i u ki n g i hàng ư c th a mãn khi: - Hàng hóa v n chuy n không qua lãnh th c a m t nư c th ba nào khác - N u hàng hóa v n chuy n qua m t nư c th ba thì ph i ư c m b o r ng: hàng hóa ch u s ki m soát c a nư c th ba ó và không qua b t c quá trình gia công tái ch hay mua i bán l i nào t i nư c th ba ó. V i u ki n gi y ch ng nh n xu t x : EU yêu c u hàng hóa mu n ư c hư ng GSP thì c n có gi y ch ng nh n xu t x Form A. Khi ã t các tiêu chu n nêu trên thì hàng nh p kh u vào EU s ư c hư ng ưu ãi theo ch GSP, nhưng không ph i v i lo i s n ph m nào cũng ư c hư ng m t m c thu quan như nhau mà ph thu c vào tính c nh tranh c a t ng lo i s n ph m ó. M c thu ưu ãi C th , ch GSP hi n hành chia làm 4 lo i s n ph m v i 4 m c thu ưu ãi khác nhau. Th nh t là lo i s n ph m có nh y c m cao: M c thu ưu ãi b ng 85% so v i thu quan chung (CCT). Th hai là lo i s n ph m nh y c m: Có m c thu ưu ãi b ng 70% so v i thu quan chung (CCT). Th ba là lo i s n ph m bán nh y c m: Ch u m c thu b ng 30% m c thu CCT. Th tư là lo i không nh y c m: ư c mi n thu hoàn toàn (0%). Hơn th n a không ph i m t hàng nào n m trong danh m c gi m thu này cũng nghi m nhiên vào ư c th trư ng EU vì theo i u 14 ( i u kho n t v ) c a quy ch GSP thì m t s s n ph m ư c ưa ra v n có th b thay i trong th i gian hư ng l i khi m t hàng ó “gây ra ho c e d a gây ra khó khăn cho các nhà s n xu t c a EU”. EU thư ng xuyên i u ch nh h th ng thu quan chung (CCT) như m t công c h u hi u qu n lý ho t ng ngo i thương, do ó các doanh nghi p ph i thư ng xuyên theo dõi áp ng nh ng yêu c u c n thi t và ư c hư ng l i. Hàng năm y ban châu Lu n văn t t nghi p
Trang 11 Âu s ăng trên công báo c a Liên minh châu Âu v bi u thu quan hư ng theo quy ch MNF i v i t t c danh m c hàng hóa nh p kh u vào EU. Bên c nh ch thu quan trên, EU còn áp d ng nhi u lo i thu khác như thu giá tr gia tăng, thu tiêu th c bi t,… 1.1.1.3. Thu giá tr gia tăng (VAT) VAT ư c áp d ng cho t t c các lo i hàng hóa ư c bán EU. Nhìn chung m c thu VAT th p i v i m t hàng thi t y u và m c thu cao áp d ng cho các m t hàng xa x . VAT ư c xác nh b ng t l ph n trăm trên giá CIF. Hi n nay, m c thu VAT các nư c khác nhau thì khác nhau. B ng 1.1: M c thu giá tr gia tăng c a m t s nư c EU Các nư c thu c EU M c thông thư ng (%) M c thu gi m (%) Áo 20 10 và 12 B 21 0, 1, 6 và 12 an M ch 25 Ph n Lan 22 8 và 17 Pháp 19,6 2,1 và 5,5 c 16 7 Hy L p 18 4 và 8 Aixơlen 21 0 và 12,5 Italy 20 4 và 10 Luxemburg 15 3,6 và 12 Hà Lan 19 6 B ào Nha 17 5 và 12 Th y i n 25 6 và 12 Anh 17,5 0 và 5 Ngu n: http://www.fistenet.gov.com 1.1.1.4. Thu nông s n và h i s n: Liên minh châu Âu tham gia vòng àm phán Urugoay nh m h y b m c thu nh p kh u nông s n trư c kia c a mình và thay b ng các công c thu ư c ch p nh n r ng rãi hơn. Thu nông s n g m nhi u ph n khác nhau, thu theo mùa và d a trên giá th i i m nh p kh u. Lu n văn t t nghi p
Trang 12 1.1.2. H th ng phi thu quan c a EU H th ng tiêu chu n k thu t là bi n pháp phi thu quan chính mà EU áp d ng i v i hàng hóa nh p kh u t nư c ngoài vào liên minh, ây là h th ng b o h b ng rào c n k thu t hi u qu nh t trên th gi i hi n nay và hoàn toàn phù h p v i xu th chung c a thương m i th gi i. H th ng rào c n k thu t ư c c th hóa 5 tiêu chu n c a s n ph m: tiêu chu n ch t lư ng, tiêu chu n v sinh th c ph m, tiêu chu n an toàn cho ngư i s d ng, tiêu chu n b o v môi trư ng và tiêu chu n v lao ng. 1.1.2.1. Quy nh c a EU v v sinh an toàn th c ph m a. Quy nh c a EU v ki m tra ch ng nh n Quy t nh 95/328/EC ngày 25/7/1995 quy nh v c p gi y ch ng nh n v sinh cho các s n ph m th y s n t các nư c th Ba mà chưa ch u b i m t quy t nh riêng bi t nào. Quy t nh nêu rõ các s n ph m th y s n ký g i ưa vào các lãnh th ư c xác nh trong ph l c 1 c a Ch th 90/675/EEC s ph i ư c ch ng minh ki m tra b i cơ quan ki m tra c a nư c th Ba, và cùng v i ch ng nh n v sinh g c ch ng th c r ng i u ki n v sinh khi mua bán, s n xu t, ch bi n, óng gói và các gi y t ch ng minh c a s n ph m là ít tương ương v i nh ng i u ã nêu ra trong Ch th 91/493/EEC. Quy t nh 96/333/EC v ch ng nh n v sinh cho h i s n là nhuy n th hai m nh v , ng v t da gai, giáp xác và chân b ng t các nư c th Ba mà không ch u b i m t Quy t nh riêng bi t nào. Quy t nh quy nh i u ki n c bi t cho vi c nh p nhuy n th hai m nh v , loài da gai, giáp xác và chân b ng bi n cho các nư c th Ba. Ch th 97/78/EC ư c ưa ra t ch c ki m tra thú y các s n ph m nh p kh u t các nư c th Ba, nh m cung c p m t ngu n th c ph m an toàn và n nh, b o v s c kh e c ng ng. Ch th 97/78/EC v vi c ki m tra t i c a kh u do các nư c thành viên EU ti n hành. Các s n ph m nh p kh u t nư c th Ba ph i ư c c p gi y ch ng nh n trư c khi ưa vào lãnh th EU. Quy nh ki m tra an toàn th c ph m i v i th t gia súc, gia c m và th y s n Ch th 91/493/EEC ngày 22-7-1991 ra các i u ki n v sinh iv i vi c s n xu t và ưa vào th trư ng các s n ph m th y s n cho ngư i tiêu dùng. Ch th 97/78/EC s a i i u 11 c a Ch th 91/493/EEC. Lu n văn t t nghi p
Trang 13 Ch th 92/48/EEC ngày 16-6-1992, ban hành các quy nh v sinh t i thi u áp d ng cho các s n ph m th y s n ánh b t ư c trên m t s lo i tàu theo i u 3 (1)(a)(i) c a Ch th 91/493/EEC (các khoang ch a s n ph m, nư c á làm ông l nh, v..v). Ba Ch th nêu trên u nh m m c ích m b o v sinh th c ph m th y s n nh m b o v s c kh e cho ngư i tiêu dùng. Ch th 93/43/EEC ngày 14-6-1993 quy nh v v sinh th c ph m. Ch th này ra nh ng lu t l chung v v sinh th c ph m và các th t c th m tra vi c ch p hành các lu t l y. Vi c chu n b , ch bi n, s n xu t, bao gói, b o qu n, v n chuy n, phân ph i, lưu gi , bán buôn và bán l c n ph i ư c ti n hành m t cách v sinh. Các doanh nghi p ch bi n th c ph m c n ph i xác nh rõ công o n nào trong các ho t ng c a mình là c t lõi m b o an toàn th c ph m và m b o r ng các bi n pháp an toàn ư c xác nh, ư c th c hi n, ư c qu n lý và giám sát trên cơ s các nguyên t c sau ây, ư c áp d ng xây d ng H th ng HACCP (H th ng phân tích m i nguy và ki m soát i m ki m soát t i h n trong quá trình ch bi n th c ph m). Quy nh các ch t lây nhi m bao g m ioxin và kim lo i n ng, thu c tr sâu trong nuôi tr ng th y s n Ch th 2001/22 ngày 8/3/2001 quy nh phương pháp l y m u và phương pháp phân tích i v i m c ki m soát chính th c, chì, Cadimi, th y ngân và 3-MCPD có trong th c ph m. Quy t nh 2001/182/EC ngày 8/3/2001 bãi b Quy t nh 95/351/EEC xác nh các phương pháp phân tích, k ho ch l y m u và gi i h n t i a cho th y ngân trong s n ph m th y s n. Quy nh 466/2001 ngày 8/3/2001 quy nh gi i h n t i a m t s ch t gây ô nhi m nh t nh trong th c ph m (bãi b Ch th 93/351/EEC). Ch th 2002/69/EC ngày 26/7/2002 quy nh phương pháp l y m u và phương pháp phân tích ki m soát chính th c ioxin và xác nh ioxin như PCP’s trong th c ph m. Ch th 2002/70/EC ngày 26/7/2002 l p yêu c u cho vi c xác nh m c ioxin và gi ng ioxin như PCBs trong th c ăn chăn nuôi. Quy nh c a H i ng (EEC) 315/93 ngày 8/2/1993 ra các quy nh v các ch t ô nhi m trong th c ph m v i i u ki n là: + Th c ph m ch a ch t ô nhi m v i s lư ng không th ch p nh n xét theo quan i m y t c ng ng và c bi t m c c h i không ưa ra th trư ng tiêu th ư c. Lu n văn t t nghi p
Trang 14 + S gi m c ô nhi m th p có th t ư c b ng các bi n pháp sau ó + i v i m t s ch t ô nhi m nên thi t l p các m c t i a nh m b o v s c kh e c ng ng Hi n t i EU cũng chưa có gi i h n c th nào thi t l p c p C ng ng i v i iôxin ho c PCBs trong th c ph m và ch áp d ng yêu c u chung. y ban yêu c u y ban Khoa h c Th c ph m (SCF) và y ban Khoa h c Dinh dư ng ng v t (SCAN) ánh giá nh ng r i ro cho s c kh e c ng ng xu t phát t s có m t c a iôxin trong th c ph m và th c ăn chăn nuôi, bao g m c ánh giá lư ng dung n p iôxin và PCBs trong ch ăn c a ngư i dân EU, xác nh y u t óng góp chính. M c ích chung c a chính sách EU v iôxin là làm gi m m c nhi m iôxin và PCBs trong môi trư ng, th c ph m và th c ăn chăn nuôi nh m t ư c m c b o v s c kh e c ng ng cao. M c ích này s t ư c thông qua th c hi n các yêu c u trong t t c các giai o n c a chu i th c ph m và th c ăn như sau: + Gi m m c ô nhi m môi trư ng + Gi m m c ô nhi m c a th c ăn chăn nuôi, bao g m c th c ăn cho th y s n + Gi m m c ô nhi m c a th c ph m y ban ã xu t cho các nư c thành viên các bi n pháp l p pháp sau ây liên quan n th c ăn chăn nuôi: + Thi t l p các m c t i a nghiêm ng t nhưng kh thi + Thi t l p các m c th c t tác d ng như công c c nh báo s m v m c iôxin cao + Thi t l p các m c tiêu th c ph m và th c ăn chăn nuôi n m trong gi i h n khuy n cáo c a các y ban khoa h c. b. Quy nh c a EU v dư lư ng EU ã ban hành các ch th quy nh vi c c m s d ng cũng như h n ch s d ng các ch t c h i, gây nguy hi m cho ngư i tiêu dùng. EU ưa ra danh m c các ch t c m s d ng và quy nh hàm lư ng t i a các ch t c ó trong s n ph m tiêu th t i th trư ng EU. Quy nh c a EU ư c liên t c c p nh t và s a i theo hư ng b sung thêm các ch t c m m i và h n ch t i m c 0% các ch t c h i ư c quy nh v hàm lư ng trư c ó. M t s ch th sau c a EU quy nh v dư lư ng các ch t c có trong th y h i s n như sau: Lu n văn t t nghi p
Trang 15 EU ã ban hành Ch th 96/22/EC ngày 29-4-1996 quy nh v vi c c m s d ng m t s ch t có tính kích thích tuy n giáp và kích thích hoóc môn và các ch t nhóm beta-agonist trong nuôi tr ng th y s n. Ch th này thay th các Ch th 81/602/EEC, 88/146/EEC và 88/219/EEC. Theo Ch th 96/22/EC, Vi t Nam ph i ch u trách nhi m ki m tra và ngăn c m vi c s d ng các ch t kích thích tăng trư ng trong nuôi tr ng. Ch th 96/23/EC ngày 29-4-1996 quy nh v các bi n pháp giám sát m t s hóa ch t và dư lư ng c a chúng trong ng v t s ng và các s n ph m ng v t. Ch th này thay th cho các Ch th 85/358/EEC, Ch th 86/469/EEC và các Quy t nh 89/187/EEC, 91/664/EEC. Theo Ch th 96/23/EEC, Vi t Nam ph i tuân th các bi n pháp giám sát m t s ho t ch t và dư lư ng c a chúng trong nuôi tr ng th y s n thì m i có th xu t kh u sang th trư ng EU. Các ch tiêu và m c gi i h n cho phép i v i s n ph m th y s n xu t kh u sang th trư ng EU ư c chia thành hai lo i: Ch tiêu hóa h c và ch tiêu sinh h c, trong các ch tiêu này l i ư c chia thành các ch tiêu c th . iv i ch tiêu hóa h c, bao g m các ch tiêu sau: kháng sinh c m, kháng sinh h n ch s d ng, thu c tr sâu, ch t kích thích sinh trư ng, ch t di t ký sinh trùng, c t n m, kim lo i n ng, c t sinh h c bi n, các ch t ph gia. Ch tiêu sinh h c bao g m: ký sinh trùng, coliform phân, E.coli, Salmonella spp, Listeria Monocytogenes... quy nh v m c gi i h n t i a cho phép i v i các ch tiêu trên ư c cho dư i b ng sau. B ng 1.2. Ch tiêu và m c gi i h n t i a cho phép iv i s n ph m th y s n xu t kh u vào th trư ng EU Tên ch tiêu S n ph m M c gi i h n Căn c pháp lý S n ph m th y Qui nh (EC) Kháng sinh c m và s n nuôi, ng v t Tùy t ng lo i S 2377/90, Quy h n ch s d ng th y s n nh 2004/25/EC, Thu c tr sâu ng v t th y s n Tùy t ng lo i 86/363/EEC Các ch t kích thích ng v t th y s n Không cho phép 96/23/EC sinh trư ng Trichlofon ng v t th y s n Không cho phép 96/23/EC ct n m Quy t nh 4 µg/kg (Aflatoxin) (EC) 466/2001 Lu n văn t t nghi p
Trang 16 0,2 – 0,4 mg/kg Qui nh (EC) Kim lo i n ng (Pb) Các lo i th y s n Tr ng lư ng ư t S 78/2005 0,05 – 0,1 mg/kg Qui nh (EC) Kim lo i n ng (Cd) Các lo i th y s n Tr ng lư ng ư t 78/2005 0,1 – 0,5 mg/kg Qui nh Kim lo i n ng (Hg) Các lo i th y s n Tr ng lư ng ư t 95/149/EC Ký sinh trùng Các lo i th y s n Không cho phép Ch th 91/493/EC Ngu n: Nafiqaved, c p nh t ngày 25/3/2006 c. Quy nh c a EU v nhuy n th Ch th c a H i ng s 91/492/EEC ngày 15/7/1991 v nh ng i u ki n v sinh trong vi c s n xu t và ưa vào th trư ng nhuy n th hai m nh v s ng. Quy nh s 853/2004/EC c a Ngh vi n và H i ng châu Âu ngày 29/4/2004 quy nh các i u kho n v sinh riêng i v i th c ph m có ngu n g c ng v t. Quy nh này bao g m các quy nh m i áp d ng cho vi c nh p kh u các s n ph m ng v t t các nư c th Ba. Quy nh này s thay th cho Ch th 91/492/EEC v vi c nh p kh u nhuy n th hai m nh v và thay th cho Ch th 91/493/EEC v nh p kh u các s n ph m th y s n. Quy nh ư c áp d ng vào 1/1/2006. Ch th 91/492/EEC ngày 15-7-1991 quy nh nh ng i u ki n v sinh trong vi c s n xu t và ưa vào th trư ng nhuy n th hai m nh v s ng. Theo hai Ch th này, Vi t Nam ph i ch u trách nhi m ki m tra i u ki n v sinh c a hàng th y s n trư c khi xu t sang EU. Ki m tra thú y và giám sát i u ki n s n xu t g m hai bư c: (1) Giám sát chung: ti n hành t t c các khâu t ánh b t, s n xu t, v n chuy n; (2) Ki m tra c bi t: ti n hành ki m tra c m quan, ki m tra ký sinh trùng, ki m tra hóa h c và phân tích vi sinh. i u 9, Chương III “Nh p kh u t nư c th Ba” thu c Ch th 91/492/EEC: i u ki n v sinh th c t trong quá trình s n xu t và ưa nhuy n th hai m nh v s ng vào th trư ng, c bi t vi c giám sát các khu v c s n xu t v m t nhi m vi sinh và gây ô nhi m môi trư ng và v s t n t i c a các c t sinh h c bi n. d. Quy nh c a EU v bao gói, ghi nhãn s n ph m Yêu c u i v i quá trình s n xu t bao bì và thành ph n c a bao bì EU ban hành Ch th 94/62/EEC v óng gói và ph th i bao bì. Ch th quy nh hàm lư ng kim lo i n ng t i a trong bao bì và ưa nh ng yêu c u i Lu n văn t t nghi p
Trang 17 v i quá trình s n xu t và thành ph n c a bao bì. Ch th này ư c chuy n thành lu t qu c gia c a các nư c thành viên EU. Ph th i bao bì là các lo i bao bì hay v t li u làm bao bì ư c b ra sau khi k t thúc quá trình v n chuy n, chuyên ch , phân ph i hay tiêu dùng. Ch ng h n như container th i ra sau khi k t thúc quá trình v n chuy n hàng hóa, túi ni lông các lo i sau khi dùng s n ph m. Yêu c u i v i quá trình s n xu t bao bì và thành ph n c a bao bì + Bao bì ph i ư c s n xu t sao cho th tích và kh i lư ng ư c gi i h n n m c t i thi u duy trì m c an toàn, v sinh c n thi t i v i s n ph m có bao bì i v i ngư i tiêu dùng. + Bao bì ph i ư c thi t k , s n xu t, buôn bán theo cách th c cho phép tái s d ng hay thu h i, bao g m tái ch và h n ch m c t i thi u tác ng i v i môi trư ng khi ch t ph th i bao bì b b i. + Bao bì ph i ư c s n xu t theo cách có th h n ch t i a s có m t c a nguyên li u và ch t c h i do s phát x , tàn tro khi t cháy hay chôn bao bì, ch t c n bã. Yêu c u i v i bao bì có th tái s d ng Ngoài vi c tuân th các yêu c u i v i quá trình s n xu t và thành ph n c a bao bì trên còn ph i áp ng các yêu c u dư i ây: + Tính ch t v t lý và các c trưng c a bao bì ph i cho phép s d ng l i m t s l n nh t nh trong i u ki n s d ng ư c d oán trư c là bình thư ng. + Quá trình s n xu t bao bì ph i m b o s c kh e và an toàn cho ngư i lao ng. + Ph i áp ng yêu c u c bi t v thu h i bao bì khi bao bì không ư c tái s d ng trong th i gian dài và thành ph th i. Yêu c u i v i vi c thu h i và tái ch bao bì + Bao bì thu h i d ng v t li u tái s d ng ư c thì ph i ư c s n xu t theo cách nó có th chi m m t t l ph n trăm kh i lư ng v t li u ư c dùng vào vi c s n xu t thành nh ng s n ph m có th bán ư c, ch c t sao phù h p v i các tiêu chu n hi n hành c a châu Âu. Vi c nh ra t l này có th khác nhau, ph thu c vào lo i v t li u làm bao bì. Lu n văn t t nghi p
Trang 18 + Lo i bao bì thu h i d ng ph ph m năng lư ng, ph i thu ư c t i thi u lư ng calo cho phép. + Nói chung là ph i tái ch t 50 – 60% rác bao bì tính b ng s nguyên li u tái ch hay t thu l i năng lư ng. + Lo i bao bì không th tái s d ng, ph i em t thì ph i m b o là không nh hư ng t i môi trư ng b i các khí c h i th i ra. Ch th 94/62/EEC quy nh v bao bì và ph th i bao bì, hi n ã ư c chuy n vào lu t qu c gia c a các nư c thành viên EU. Tuy nhiên, vi c hình thành Ch th trên th c t có th dư i nh ng hình th c khác nhau. Nh ng chương trình khác nhau ang ư c th c hi n các nư c thành viên EU, có th có s khác bi t gi a các th a thu n t nguy n và lu t pháp. Hi n nay chương trình ph th i bao bì ư c th c hi n có hi u qu nh t châu Âu là “ Green Dot” c a c. Ký hi u xanh (Green Dot): T i c, các ngành thương m i và công nghi p bu c ph i thu h i các nguyên li u bao bì tái s d ng ho c tái ch . Quy nh này cũng có hi u l c i v i hàng nh p kh u. Bi u tư ng th hi n cho ngư i tiêu dùng th y r ng các bao bì bán ra có th s d ng l i ho c tái ch và vi c v t b ho c tái ch các bao bì dùng cho v n chuy n ư c tài tr b i các bên liên quan. Green Dot không th ư c in trên bao bì m t cách tùy ti n. ư c in ký hi u xanh trên bao bì, doanh nghi p liên quan ph i chi m t kho n ti n l phí và vi c này ư c th hi n trong h p ng. Green Dot cũng ư c s d ng Pháp và B . Lu t v bao bì và ph th i m i nư c u khác nhau. H th ng ký hi u xanh ư c áp d ng B , c và Pháp, Green Dot ư c in trên bao bì s n ph m ch ng nh n r ng nhà s n xu t, nhà nh p kh u s n ph m ó có tham gia vào h th ng qu n lý bao bì ph th i. b o v môi trư ng, EU có r t nhi u bi n pháp h n ch t i a ô nhi m môi trư ng t sinh ho t hàng ngày, quy nh v bao bì và ph th i bao bì là m t trong nh ng bi n pháp h u hi u ư c áp d ng ph bi n trong nh ng năm g n ây. Chính vì v y mu n y m nh xu t kh u hàng th y s n sang EU, các doanh nghi p Vi t Nam ph i tuân th quy nh v bao bì và ph th i bao bì c a EU. Vi c tuân th quy nh này không ch giúp các doanh nghi p y m nh xu t kh u sang th trư ng EU mà còn góp ph n h n ch ô nhi m môi trư ng Vi t Nam t rác th i sinh ho t. Lu n văn t t nghi p
Trang 19 M c gi i h n i v i m t s hoá ch t dùng trong s n xu t bao bì B ng 1.3. m c gi i h n i v i m t s hoá ch t dùng trong s n xu t bao bì STT Các ch t b h n ch ho c gi i h n Gi i h n 1 Pentachlorophenol (PCP) 0,01% 2 Benzene 0,01% 3 TEPA, TRIS, PBB c m 4 Polychlorinated Biphenyle (PCBs), c m 5 Asbestos c m 6 Cadmium 0,01% 7 Formaldehyde 1500ppm ( c) 8 Nickel 0,5 mg/cm2 9 Hg c m 10 Zinc c m 11 CFC c m 12 Bao bì b ng g r ng không tái sinh c m Ngu n: Ch th 94/62/EEC c a Liên minh châu Âu v bao bì và ph th i bao bì, www.cbi.nl, 29/2/2004 Yêu c u v óng gói, kí mã hi u và dán nhãn óng gói và dán nhãn s n ph m quan tr ng khi s n ph m ư c bán l t i các siêu th hay các i m bán l khác, song vi c này không quan tr ng l m n u s n ph m ư c dùng ngay trong ngành ăn u ng và khách s n. H u h t thu h i s n t nu c ang phát tri n ư c dùng tr c ti p trong ngành ăn u ng ho c ư c óng gói l i , ch bi n ho c tái xu t. Do v y óng gói và dán nhãn không ph i là m t v n khó gi i quy t, ch c n có s h p tác gi a hai bên xu t nh p kh u. V n ch gi i h n vi c óng gói phù h p v i chuyên ch . Bên c nh chuyên ch , môi trư ng cũng là m t v n trong óng gói. Lu t v môi trư ng (tái s d ng, tái ch v t li u óng gói) hay quy nh v c h i có ưa ra m t s yêu c u liên quan t i v t li u óng gói. Nh ng túi nilông trong thùng carton ph i "dùng ư c cho th c ph m”. i v ih i s n óng h p, cũng có quy nh v lư ng cadimi và thu ngân có trong nó. U ban châu Âu có phát hành m t danh sách các lo i nh a "ch p nh n ư c”. Ngư i Lu n văn t t nghi p
Trang 20 xu t kh u ph i h i thêm i tác c a mình v nh ng yêu c u m i nh t có liên quan n rác th i và vi c s d ng thùng carton có b c sáp hay nh a, lo i không th tái ch ư c. Ch t li u và kích thư c bao bì R t khó nêu c th nh ng yêu c u v óng gói khi xét n tính a d ng và khác bi t v lo i c a công vi c này. Dư i ây là m t s i m kh i u khi quy t nh lo i nguyên li u cho bao bì. • Tr ng lư ng c a s n ph m • Kích thư c c a s n ph m • S lư ng s n ph m óng trong m t thùng carton • An toàn s c kh e • Tính th m m • Thu n ti n x p d • V n môi trư ng Tuy nhiên quan tr ng nh t là vi c óng gói b o v cho hàng hoá kh i b hư h i và thu n ti n cho x p d . K thu t óng gói cho s n ph m tươi s ng ang ư c ưa chu ng, ch y u Hà Lan. B và c, là k thu t óng gói dùng khí ư c i u ch nh. ây là k thu t tương i m i óng gói b ng cách bao gói th c ph m trong m t l p khí hay h n h p khí tăng th i gian bày bán s n ph m. T l các khí thông thư ng ã thay i làm ch m s phát tri n c a vi khu n, làm ch m s m t màu hay có mùi. H n h p khác nhau i v i t ng lo i hàng và kích c . Khi k thu t này ư c áp d ng m t cách t i ưu thì th i gian bày bán lên t i 7 ngày, nhi u hơn trư c 2 ngày. Hơn n a, óng gói trong chân không cũng là cách áp d ng ph bi n cho s n ph m xông khói. M t s cách óng gói cho hàng thu h i s n Bao bì cho ngư i tiêu dùng H p cá ng , tôm hay cá h i thư ng kho ng 174g và 213g kh i lư ng t nh. Lo i 213g là tiêu chu n truy n th ng M , nhưng nay có xu hu ng dùng kích c nh hơn. S n ph m nh p t m t s nư c ông Nam Á và châu M Latinh thư ng óng gói trong các h p 174g (Thái Lan) hay 200g (Malaixia và Chilê). Cá h i thư ng có c h p l n hơn (400-420g), tuy nhiên lo i h p nh chi m a s . H p cho cá mòi, cá thu, cá trích d ng khác: thư ng óng trong h p d t, có móc kéo m , tr ng lư ng t nh kho ng 120-125g. Lu n văn t t nghi p