Luận văn: Giải pháp phát triển nghiệp vụ bao thanh toán tại các ngân hàng thương mại Việt Nam

Chia sẻ: Bidao13 Bidao13 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:85

Thêm vào BST

Báo xấu

81
lượt xem 18
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Xuaát nhaäp khaåu laø moät trong nhöõng lónh vöïc quan troïng trong vieäc phaùt trieån kinh teá. Kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu cuûa Vieät Nam trong nhöõng vöøa qua gia khoâng ngöøng gia taêng, ñoùng goùp raát lôùn vaøo vieäc gia taêng toác ñoä phaùt trieån kinh teá. Soá löôïng caùc doanh nghieäp tham gia vaøo lónh vöïc xuaát nhaäp khaåu ngaøy moät taêng, saûn phaåm xuaát khaåu cuõng ngaøy moät ñoåi môùi veà chuûng loaïi cuõng nhö veà chaát löôïng ñeå gia taêng caïnh tranh....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn: Giải pháp phát triển nghiệp vụ bao thanh toán tại các ngân hàng thương mại Việt Nam

Trang 1 B GIÁO D C VÀ ÀO T O TRƯ NG I H C KINH T TP.HCM …………………oOo………………… BÙI TH KIM DUYÊN GI I PHÁP PHÁT TRI N NGHI P V BAO THANH TOÁN T I CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG M I VI T NAM LU N VĂN TH C SĨ KINH T TP. H Chí Minh - Năm 2009
Trang 2 M CL C Trang Ph bìa L i cam oan M cl c Danh m c b ng bi u Danh m c các ký hi u, ch vi t t t L IM U CHƯƠNG 1: T NG QUAN V NGHI P V BAO THANH TOÁN ........... 01 1.1. KHÁI NI M BAO THANH TOÁN:............................................................ 01 1.1.1.Khái ni m BTT theo Công ư c v BTT qu c t UNIDROIT 1988 .............. 01 1.1.2. Khái ni m BTT theo t ch c BTT qu c t FCI ............................................ 01 1.1.3.Khái ni m BTT theo Quy t nh s 1096/2004/Q -NHNN ngày 06/09/2004 c a Ngân hàng nhà nư c Vi t Nam ........................................................................ 02 1.2. C I M C A BAO THANH TOÁN: .................................................... 03 1.3 ƯU NHƯ C I M C A BAO THANH TOÁN......................................... 03 1.3.1. H n ch m t s lo i hình thanh toán ph bi n.............................................. 03 1.3.2 L i th c a bao thanh toán so v i các lo i hình thanh toán khác .................. 04 1.3.3 L i ích c a các bên khi s d ng bao thanh toán............................................ 05 1.3.4 Nh ng như c i m c a bao thanh toán ......................................................... 10 1.4. CÁC LO I HÌNH BAO THANH TOÁN:................................................... 10 1.4.1 Phân lo i theo ph m vi a lý: ...................................................................... 10 1.4.2 Phân lo i theo ch c năng ho t ng .............................................................. 12 1.4.3 Phân lo i theo ph m vi áp d ng i v i ngư i mua/bán: ............................. 13 1.4.4 Phân lo i theos liên k t ho t ng: .............................................................. 14 1.4.5 Phân lo i theo th i gian: ................................................................................ 14 1.5. QUI TRÌNH TH C HI N BAO THANH TOÁN ..................................... 15
Trang 3 1.5.1.Quy trình hoat ng BTT trong nư c ............................................................ 15 1.5.2.Quy trình ho t ng BTT qu c t .................................................................. 16 1.5.3.So sánh BTT n i a và BTT qu c t ........................................................... 17 1.6. SO SÁNH BAO THANH TOÁN V I NGHI P V CHI T KH U HAY CHO VAY NG TRƯ C.................................................................................... 18 1.7. PHÍ D CH V BAO THANH TOÁN ......................................................... 20 1.8. R I RO TRONG BAO THANH TOÁN ..................................................... 21 K t lu n chương 1................................................................................................... 23 CHƯƠNG 2: TH C TR NG HO T NG BAO THANH TOÁN TRÊN TH GI I VÀ T I VI T NAM ................................................................................... 24 2.1. TÌNH HÌNH HO T NG BAO THANH TOÁN TRÊN TH GI I .... 22 2.1.1 Th c tr ng ho t ng bao thanh toán th gi i ......................................... 24 2.1.2 Kinh nghi m phát tri n BTT m t s nư c trên th gi i ............................. 28 2.1.3 Các bài h c kinh nghi m ............................................................................... 30 2.2. QUI NH HO T NG BAO THANH TOÁN T I VI T NAM ......... 33 2.2.1. Các văn b n pháp lý hi n hành ..................................................................... 33 2.2.2 Các i u ki n ư c ho t ng bao thanh toán .......................................... 35 2.2.3 i tư ng áp d ng ......................................................................................... 35 2.2.4. Quy trình ho t ng bao thanh toán.............................................................. 36 2.3. TH C TR NG HO T NG BAO THANH TOÁN T I CÁC NHTM VI T NAM ............................................................................................................ 37 2.3.1. M t s thành qu bư c u ........................................................................... 37 2.3.2. Nguyên nhân và t n t i khi th c hi n nghi p v bao thanh tóan t i VN...... 42 K t lu n chương 2................................................................................................... 47 CHƯƠNG 3: GI I PHÁP PHÁT TRI N BAO THANH TOÁN T I CÁC NHTM VI T NAM............................................................................................... 48 3.1. GI I PHÁP T M VĨ MÔ......................................................................... 48 3.2. GI I PHÁP T M VI MÔ......................................................................... 54
Trang 4 3.3. KI N NGH .................................................................................................... 74 K t lu n chương 3................................................................................................... 75 K T LU N ........................................................................................................... 76 Danh m c tài li u tham kh o L IM U M c tiêu nghiên c u: Trên th gi i, hoà bình, h p tác và phát tri n v n là xu th ch o; toàn c u hoá và h i nh p kinh t qu c t t ng bư c ư c y nhanh; u tư, lưu chuy n hàng hoá, d ch v , lao ng và v n ngày càng m r ng. Cu c cách m ng khoa h c và công ngh , nh t là công ngh thông tin và th trư ng tài chính, ti p t c phát tri n m nh theo chi u sâu, tác ng r ng l n n cơ c u và s phát tri n c a kinh t th gi i, m ra tri n v ng m i cho m i n n kinh t tham gia phân công lao ng toàn c u. Kinh t châu Á - Thái Bình Dương ti p t c phát tri n năng ng và h p tác trong khu v c, nh t là kh i ASEAN ngày càng m r ng t o thêm i u ki n thu n l i cho s phát tri n c a m i qu c gia. Trư c th i th này, Vi t Nam chúng ta ang t ng bư c th c hi n k ho ch phát tri n kinh t - xã h i trong b i c nh có nhi u th i cơ, thu n l i và khó khăn, thách th c l n và an xen nhau. Tuy nhiên, tình hình th gi i và khu v c v n ch a ng nhi u y u t ph c t p, khó lư ng; các tranh ch p, xung t c c b , cùng v i ho t ng kh ng b qu c t có th gây m t n nh khu v c và nhi u nơi trên th gi i. Các nư c l n c nh tranh quy t li t vì l i ích kinh t và tìm cách áp t các rào c n trong thương m i v i các nư c nghèo và ang phát tri n. Th trư ng tài chính, ti n t và giá c th gi i còn di n bi n ph c t p. y nhanh t c tăng trư ng kinh t , t ư c bư c chuy n bi n quan tr ng v nâng cao hi u qu và tính b n v ng c a s phát tri n là m c tiêu hàng u c a toàn th nhân dân. T o ư c n n t ng y m nh công nghi p hoá, hi n i hoá và phát tri n kinh t tri th c, ưa nư c ta cơ b n tr thành m t nư c công nghi p theo hư ng hi n i. Nâng cao v th c a Vi t Nam trong khu v c và trên trư ng qu c t . Lĩnh v c tài chính ngân hàng nư c ta ang t ng bư c c i ti n và phát tri n rõ r t. Hi n nay, các ngân hàng nư c ta ang phát tri n r t nhanh theo 3 xu hư ng
Trang 5 sau: m t là, phát tri n các d ch v trên th trư ng tài chính; hai là, phát tri n d ch v ngân hàng bán l ti n ích và hi n i, ba là, m r ng các d ch v ngân hàng qu c t . V i xu th này, s n ph m Bao thanh toán ư c tri n khai th c hi n và ã có nh ng thành công và khó khăn nh t nh. Do s n ph m này còn khá m i m v i th trư ng tài chính Vi t Nam nên ch c ch n còn nhi u v n c n nghiên c u tìm ra nh ng gi i pháp nh m hoàn thi n và phát tri n. Hơn n a, d ch v Bao thanh toán tuy còn khá m i m v i chúng ta nhưng nó ã ư c th c hi n r ng rãi và hi u qu nhi u qu c gia trên th gi i. T t c nh ng p này s ư c chúng tôi nghiên c u và ch n làm tài vi t lu n văn th c sĩ kinh t . ó là tài: “Gi i pháp Phát tri n nghi p v Bao Thanh Toán t i các NHTM Vi t Nam” i tư ng và ph m vi nghiên c u: D a trên vi c tìm hi u t ng quan cơ s lý lu n v s n ph m bao thanh toán, th c tr ng, h n ch và thách th c, nghiên c u th trư ng Vi t Nam và tri n v ng phát tri n c a s n ph m này t i các NHTM Vi t Nam, th c tr ng nhu c u v n t i các doanh nghi p, t ó xu t nh ng gi i pháp c th c v vi mô l n vĩ mô v i nh ng xu t táo b o phát tri n nghi p v BTT nh m cung ng v n k p th i cho các doanh nghi p. Chúng tôi mong mu n d ch v này s s m ư c hoàn thi n và phát tri n trên th trư ng tài chính Vi t Nam trong th i gian g n nh t. Lu n văn nghiên c u trên cơ s t ng h p th c tr ng chung nh t trong ho t ng BTT, phân tích s li u th c t v doanh s BTT trên th gi i và t i 5 th trư ng ng u trong ho t ng BTT t 2003-2008. Phương pháp nghiên c u: Lu n văn ư c nghiên c u d a trên phương pháp duy v t bi n ch ng, duy v t l ch s k t h p v i vi c t ng h p, phân tích th ng kê, so sánh và i chi u nh m ch n s li u th c t áng tin c y, x lý úng n và khoa h c. Cùng v i s tham kh o, trao i ý ki n v i ngư i hư ng d n khoa h c và các tài li u tham kh o khác. K tc uc a tài: N i dung chính c a lu n văn ư c th hi n qua 3 chương như sau: Chương 1: T ng quan v nghi p v bao thanh toán. Chương 2: Th c tr ng v ho t ng bao thanh toán trên th gi i và t i các NHTM Vi t Nam. Chương 3: Gi i pháp phát tri n nghi p v BTT t i các NHTM Vi t Nam. V i k t c u 3 chương như trên, lu n văn ã c g ng th hi n ph n lý lu n, phân tích ánh giá th c tr ng và tri n v ng phát tri n c a d ch v BTT, trên cơ s ó
Trang 6 xu t m t s gi i pháp c th phát tri n nghi p v BTT nh m a d ng hóa s n ph m tài chính t i Vi t Nam. V i th i gian và ki n th c có h n, ch c ch n Lu n Văn này s không tránh kh i nh ng h n ch và sai sót. Kính mong ư c s góp ý, ch d n c a Quý Th y, Cô tác gi có hi u bi t hoàn ch nh hơn.
Trang 7 DANH M C CÁC KÝ HI U, CH VI T T T BTT : Bao thanh toán (Factoring) VBTT : ơn v bao thanh toán D/A : Document against Acceptance (Nh thu tr ch m) D/P : Document against Payment (Nh thu) FCI : Factors Chain International (M ng lư i Bao thanh toán qu c t ) L/C : Letter of Credit (Thư tín d ng) NH : Ngân hàng NHNN : Ngân hàng nhà nư c NHTM : Ngân hàng thương m i NHTMCP : Ngân hàng thương m i c ph n NK : Nh p kh u XK : Xu t Kh u KH : Khách hàng TSB : Tài s n b o m T/T : Telegraphic Transfer (Chuy n ti n b ng i n) CIC : Trung tâm thông tin tín d ng Ngân hàng nhà nư c KPT : Kho n ph i thu
Trang 8 DANH M C TÀI LI U THAM KH O 1. Nguy n ăng D n (2004), “Ti n t ngân hàng”, Nhà xu t b n th ng kê. 2. Nguy n Văn Hà (2005), “Phát tri n nghi p v factoring nh m a d ng hóa ho t ng c a ngân hàng Vi t Nam” 3. Nguy n Quỳnh Lan (2006), Nghi p v bao thanh toán, Nhà xu t b n chính tr qu c gia. 4. Tr n Hoàng Ngân-Nguy n Th Thùy Linh (2006), “Bao thanh toán factoring m t hình th c tín d ng m i t i Vi t Nam”. 5. Nguy n Xuân Trư ng (2005), “Bao thanh toán-m t d ch v tài chính y tri n v ng cho các doanh nghi p Vi t Nam”. 6. Nguy n Thùy (2006), “Bao thanh toán chưa ph bi n Vi t Nam”. 7. Th ng c Ngân hàng Nhà nư c, Quy t nh 1096/2004/Q -NHNN v quy ch ho t ng bao thanh toán c a các T ch c tín d ng. 8. Th ng c Ngân hàng Nhà nư c, Quy t nh 30/2008/Q -NHNN v s a i, b sung m t s i u c a Quy ch ho t ng bao thanh toán c a các T ch c tín d ng ban hành theo Quy t nh 1096/2004/Q -NHNN ngày 06/09/2004. 9. Asean Bankers Association (2006), Dox for factoring seminar 10. Factors Chain International (2006), General rules for international factoring (GRIF) 11. World bank (2004), Financing small and medium-size Enterprises with factoring: global growth in factoring and its potential 12. www.unidroit.org, Unidroit Convention On International Factoring (Ottawa, 28 May 1988) 13. www.factors-chain.com 14. www.ifgroup.com
Trang 9 DANH M C CÁC B NG, BI U B ng 1.1: Doanh s bao thanh toán trên th gi i B ng 1.2: Doanh s các th trư ng bao thanh toán l n nh t th gi i B ng 1.3: Doanh s bao thanh toán c a các châu l c trên th gi i B ng 1.4: Doanh s BTT c a các qu c gia hàng u Châu Á. B ng 1.5: Doanh s bao thanh toán các nư c Asean B ng 1.6: T tr ng doanh s BTT c a ACB so v i c nư c B ng 1.7: Chi ti t doanh s BTT t i ACB Bi u 1: Doanh s bao thanh toán t i Vi t Nam Bi u 2: Doanh s bao thanh toán n i a và qu c t
Trang 10 CHƯƠNG 1: T NG QUAN V NGHI P V BAO THANH TOÁN 1.1. KHÁI NI M V BAO THANH TOÁN: 1.1.1.Khái ni m BTT theo Công ư c v BTT qu c t UNIDROIT 1988: (Unidroit Convention on International Factoring- Ottawa, 28 May 1988) Theo m c tiêu c a Công ư c này, “m t h p ng bao thanh toán” có nghĩa là m th p ng bao g m m t bên là bên cung c p hàng và m t bên là bên bao thanh toán, hai bên tuân th theo các n i dung sau: + Ngư i cung c p hàng có th ho c s chuy n như ng cho nhà bao thanh toán kho n ph i thu phát sinh t h p ng mua bán hàng hóa gi a bên bán hàng và khách hàng c a bên bán (còn g i là con n ), ch không ph i là nh ng ngư i mua hàng s d ng cho cá nhân và h gia ình. + Bên bao thanh toán ph i th c hi n ít nh t hai trong các ch c năng sau: - Tài tr cho ngư i bán, bao g m kho n vay và kho n ng trư c. - Theo dõi công n (gi s cái) liên quan n kho n ph i thu. - Thu ti n t các kho n ph i thu - B o v ngư i bán trư c trư ng h p ngư i mua không thanh toán. + Thông báo chuy n như ng ph i ư c ưa ra b ng văn b n cho con n bi t. Như v y, có th hi u v BTT qua n i dung c a Công ư c này như sau: BTT là m t d ch v do nhà BTT cung c p d a trên h p ng mua bán gi a hai bên mua và bán, theo ó khi phát huy vai trò c a mình, bên BTT ph i th c hi n ít nh t hai trong b n ch c năng nêu trên. 1.1.2. Khái ni m BTT theo t ch c BTT qu c t FCI (Factors Chain International): Theo t ch c BTT qu c t , h p ng BTT là m t h p ng theo ó ngư i bán hàng có th ho c s chuy n như ng các kho n ph i thu cho nhà BTT, có th v i m c
Trang 11 ích là nh n tài tr thương m i ho c không, nhưng t i thi u ph i có ít nh t m t trong các ch c năng sau: - Theo dõi s sách các kho n ph i thu. - Thu h các kho n ph i thu. - B o hi m r i r o n x u. Theo khái ni m h p ng BTT này, có th hi u BTT là m t d ch v tài chính tr n gói bao g m s k t h p gi a tài tr v n ho t ng, phòng ng a r i ro tín d ng, theo dõi các kho n ph i thu và d ch v thu h . ó là s th a thu n gi a VBTT và ngư i bán hàng. ơn v BTT s mua l i kho n ph i thu c a ngư i bán d a trên kh năng tr n c a ngư i mua hay còn g i là con n trong quan h tính d ng. 1.1.3.Khái ni m BTT theo Quy t nh s 1096/2004/Q -NHNN ngày 06/09/2004 c a Ngân hàng Nhà nư c Vi t Nam và Quy t nh 30/2008/Q - NHNN v s a i, b sung m t s i u c a Quy ch ho t ng bao thanh toán c a các T ch c tín d ng: BTT là m t hình th c c p tín d ng c a t ch c tín d ng cho bên bán hàng thông qua vi c mua l i các kho n ph i thu phát sinh t vi c mua bán hàng hóa, cung ng d c h v ã ư c bên bán hàng và bên mua hàng th a thu n trong h p ng mua, bán hàng hóa, cung ng d ch v . Qua các khái ni m trên cho th y, nghi p v BTT chính là hình th c tài tr cho nh ng kho n thanh toán chưa n h n (trong ng n h n) t các ho t ng s n xu t kinh doanh, cung ng hàng hóa và d ch v , g n như là ho t ng mua bán n . Nói cách khác, du i góc ho t ng c a NHTM, BTT là vi c c p tín d ng cho khách hàng là bên bán thông qua vi c mua l i các kho n ph i thu c a bên bán hàng phát sinh t vi c mua bán ã ư c bên bán hàng và bên mua hàng th a thu n trong ng mua bán hàng hóa. Như v y, VBTT làm ch c năng là m t ơn v ch p hp ng th i là m t ơn v cung c p tài chính. thu n tín d ng
Trang 12 1.2. C I M C A BAO THANH TOÁN: D ch v bao thanh toán thông thư ng s có s xu t hi n c a ít nh t ba bên: ơn v bao thanh toán: là ngân hàng, công ty tài chính chuyên th c hi n 1. vi c mua bán n và các d ch v khác liên quan n mua bán n . Trong nghi p v bao thanh toán qu c t s có hai ơn v bao thanh toán, m t ơn v bao thanh toán t i nư c c a nhà xu t kh u và m t ơn v bao thanh toán t i nư c c a nhà nh p kh u. 2. Ngư i bán hay nhà xu t kh u: các doanh nghi p s n xu t hàng hóa ho c kinh doanh d ch v có nh ng kho n n c a khách hàng nhưng chưa n h n thanh toán. 3. Ngư i mua hàn hay nhà nh p kh u: hay còn g i là ngư i ph i tr ti n, ó chính là ngư i mua hàng hóa hay nh n các d ch v cung ng. BTT có 3 c i m như sau: - ơn v BTT ng trư c ti n d a trên các kho n ph i thu. - ơn v BTT thu h i các kho n n thay cho khách hàng c a mình. - ơn v BTT ch u các r i ro tín d ng v ngư i mua (trư ng h p mi n truy òi). 1.3. ƯU NHƯ C I M C A BAO THANH TOÁN 1.3.1 H n ch c a m t s lo i hình thanh toán ph bi n: Phương th c tín d ng ch ng t , nh thu, ng trư c ti n hàng là nh ng phương th c thanh tóan truy n th ng ư c coi là ph bi n nh t trong các giao d ch thương m i qu c t . Lo i hình bao thanh toán là m t phương th c thanh toán m i thu n ti n và có ư c nh ng l i th nh t nh. Các lo i hình thanh toán trư c ã b c l m t s h n ch i v i các bên tham gia giao d ch: - Thư tín d ng (L/C): Ngư i bán yêu c u L/C xác nh n m b o ch c ch n ư c thanh toán n u b ch ng t hoàn toàn phù h p v i i u kho n c a L/C. Tuy nhiên, th c t không như v y; ngư i mua thư ng ưa các i u kho n nghiêm ng t trong L/C m b o hàng hóa ư c giao úng th i h n và ch t lư ng. B t kỳ
Trang 13 s sai sót nào làm ch m thanh toán vì b ch ng t c n ư c ch nh s a và ki m tra l i làm tăng chi phí và m t th i gian. ng góc ngư i mua, i m b t l i chính là h có th b th t ch t tín d ng v i ngân hàng c a mình m L/C ho c ph i ký qu cao, phí t n tài chính cao hơn. N u ngư i mua có th mua ư c hàng hóa tương t nơi khác mà không c n ph i m L/C thì ngư i bán s có nguy cơ m t khách hàng. Hơn n a, trong phương th c tín d ng ch ng t , ngân hàng thư ng áp t các ràng bu c có l i cho mình (vì L/C là cam k t thanh tóan c a ngân hàng) hay các qui t c ki m ch ng t kh t khe ít nhi u làm ch m quá trình luân chuy n hàng hóa gi a bên mua và bên bán. - Tr ti n trư c khi giao hàng: ngư i mua ph i tr ti n trư c khi ngư i bán giao hàng. Trong phương th c này ngư i bán ư c m b o an toàn nhưng ngư i mua l i g p r i ro n u ngư i bán vi ph m h p ng. Thư ng thì ngư i mua ch ch p nh n hình th c này n u ây là các lo i hàng hóa c quy n. - Nh thu/ H i phi u: i v i hình th c thanh toán này không có gì mb o ngư i mua s thanh toán và do ó ngư i bán c n hi u rõ tình hình tài chính và uy tín c a ngư i mua. Ngư i mua có th t ch i thanh toán ho c ch p nh n h i phi u m c dù ngư i bán ã ph i ch u phí v n chuy n và lưu kho. Nhi u ngư i mua không thích phương th c nh thu kèm ch ng t tr ngay (D/P) vì h b bu c ph i tr ti n trư c khi ki m tra. Ngư i mua do ó ph thu c vào vi c ngư i bán có tuân theo các i u kho n c a h p ng hay không. 1.3.2 L i th c a bao thanh toán so v i các lo i hình thanh toán khác: (1) L i th v thanh toán: - Sau khi ã ư c ơn v BTT ch p thu n, ngư i bán hàng thông qua vi c bán l i các kho n ph i thu cho ơn v bao thanh toán ã làm gi m i r t nhi u vi c theo dõi, thu h i các kho n ph i thu. ơn v bao thanh toán s th c hi n t t c nhi m v cho ngư i bán như: theo dõi nh ng kho n ph i thu n h n, th c hi n ki m tra giám sát kh năng thanh toán c a ngư i mua hàng…
Trang 14 - Khi th c hi n bao thanh toán qu c t ơn v bao thanh toán xu t kh u ph i t o m i quan h v i ơn v bao thanh toán nh p kh u. Chính i u này m b o cho kho n ph i thu c a nhà xu t kh u s ư c thanh toán úng h n thông qua ơn v bao thanh toán nh p kh u. ây là tính ưu vi t c a bao thanh toán so v i các lo i hình thanh toán khác, nó làm gi m nh gánh n ng v kh năng thu h i ti n cho ngư i bán. - Theo các nhà chuyên môn, i v i các doanh nghi p xu t kh u Vi t Nam, vi c thi u thông tin v th trư ng và bên mua, c bi t kh năng thu h i n nhanh là nh ng tr ng i r t l n khi ph i quy t nh bán hàng theo i u ki n tr ch m cho khách hàng nư c ngoài. ng th i hi n nay, trư c áp l c c nh tranh trên th trư ng qu c t , bên mua hàng ngày càng òi h i các phương th c thanh toán thu n l i hơn so v i phương th c thanh toán truy n th ng (L/C, nh thu). Do v y, bao thanh toán tr thành m t công c r t hi u qu giúp doanh nghi p xu t kh u có th áp d ng phương th c bán hàng tr ch m mà v n an toàn. (2) L i th v tài chính: - Bao thanh toán giúp các doanh nghi p v a và nh không có tài s n th ch p có th nh n v n t ngân hàng, ng th i giúp h tăng h n m c tín d ng r t nhanh, có l i cho s phát tri n. V phía mình, ngân hàng hoàn toàn yên tâm khi bi t rõ ngu n v n c a mình ang ư c s d ng như th nào. - Ngoài ra, v n lưu ng h n ch cũng là m t khó khăn l n i v i các doanh nghi p xu t kh u trong nư c, c bi t khi ph i bán hàng tr ch m. Vì v y, khi s d ng d ch v bao thanh toán, các doanh nghi p s ư c ng trư c m t s ti n c a kho n ph i thu ti p t c quay vòng v n lưu ng và kinh doanh hi u qu hơn. 1.3.3 L i ích c a các bên khi s d ng bao thanh toán: (1) i v i ngư i bán: - Ngư i bán ư c c i thi n dòng ti n m t, ư c cung c p ngu n tài chính m b o ho t ng s n xu t kinh doanh n nh. BTT truy n th ng cho phép khách hàng vay ti n ngay l p t c d a trên s lư ng bán hàng c a h , trong khi ng th i cũng cho phép khách hàng gi th i h n bán hàng bình thư ng. K t qu là, dòng ti n
Trang 15 m t c a bên bán hàng tăng do th i h n bán hàng ư c duy trì. i u này cho phép bên bán ư c t n d ng l i th chi t kh u khi bán hàng, ương u v i nhu c u hàng hóa lưu kho tăng cao và áp ng ư c nh ng yêu c u tài tr mang tính th i v . - Ngư i bán cũng lo i tr ư c nh ng kho n n x u. Nguyên nhân là do ơn v BTT luôn d trù m t kho n t n th t tín d ng phòng tr kh năng không tr ưc n c a bên mua, và có trách nhi m tư v n nh ng r i ro trong quan h mua bán cho bên bán, theo dõi s sách thu h i công n ,... Vì v y, bên bán s ư c b o v kh i nh ng r i ro n x u. Vi c này r t có l i cho bên bán hàng khi quan h mua bán ư c th c hi n ra kh i ph m vi m t qu c gia hay là i v i nh ng ngành công nghi p m i. - Ngư i bán có th gi m chi phí qu n lý trong vi c theo dõi s sách công n . BTT ánh i chí phí c nh cao do duy trì ho t ng d phòng tín d ng và thu n , l y chi phí b t bi n d a trên kh i lư ng doanh thu. Ngoài ra, các ơn v BTT còn có th l p các báo cáo qu n lý thu n và bán hàng mà không ph i khách hàng ư c bao thanh tóan nào cũng có th th c hi n ư c. - Ngư i bán có ư c nh ng l i th nh t nh trong kinh doanh và quan h thương m i. Kho n ng trư c c a ơn v BTT trong vi c c p tín d ng và d trù r i ro tín d ng thư ng cho phép khách hàng giao thêm nhi u hàng hóa cho ngư i mua hơn. Cũng như v y, khách hàng có th ch n l a gia h n th i gian bán hàng cho ngư i mua, cho phép h ti n hành công vi c kinh doanh m i ho c là ti n hành nhi u phi v kinh doanh hơn v i các khách hàng hi n t i. iu ó ng nghĩa v i vi c bên bán có th t n d ng cơ h i kinh doanh c a mình m t cách hi u qu nh t, t o ư c nhi u l i th trong kinh doanh và nâng cao t m nh hư ng, uy tín c a mình iv i các i tác. - Ngư i bán có th gi i quy t ư c nhu c u c p bách v v n nhưng b h n ch v tài s n m b o. ây có th ư c xem là v n r t quan tr ng i v i nh ng qu c gia mà công ngh NH chưa phát tri n n trình cao, vi c quy t nh c p tín d ng hay không ph n l n ph thu c vào tài s n m b o c a khách hàng. n h ng nư c ang phát tri n, nhu c u v v n h at ng i v i các doanh nghi p luôn là v n
Trang 16 quan tâm hàng u. Tuy nhiên, do trình phát tri n NH nh ng qu c gia này và không ph i doanh nghi p nào cũng có tài s n m b o, nên vi c NH c p tín d ng cho doanh nghi p ho t ng còn nhi u h n ch và kéo dài, ôi khi b phí nh ng cơ h i kinh doanh c a doanh nghi p. Vì v y, BTT ph n nào gi i quy t ư c nh ng h n ch nêu trên, các ơn v BTT s th m nh các quan h mua bán và quy t nh có c p s ti n ng trư c hay không m t cách nhanh chóng. Nguyên nhân là do các ơn v BTT thư ng liên quan nhi u n kh năng tr n c a bên mua, ch t lư ng c a hàng hóa d ch v c a bên bán hơn là kh năng tài chính c a bên bán và tài s n mb oc a h. - Ngư i bán có cơ h i ti p c n v i nh ng giao thương qu c t m i khi bao thanh tóan ư c áp d ng r ng rãi, ư c s tư v n c a ơn v BTT h n c h nh ng r i ro trong quan h mua bán v i các nư c khác t i m c th p nh t. (2) i v i ngư i mua: - Hi n nay L/C v n là phương th c thanh toán ư c ch p nh n ph bi n nh t trên toàn c u, b o m r ng nhà xu t kh u s cung c p hàng úng như quy nh trong L/C và nhà nh p kh u s th c hi n nghĩa v thanh toán c a mình. Nhưng n u hàng n ch m hay ghé vào nơi không nh trư c, không theo l thư ng thì L/C s gây khó khăn r t l n cho nhà nh p kh u. Nói tóm l i, s d ng bao thanh toán qu c t , nhà nh p kh u có nh ng l i ích sau ây: - ư c mua ch u hàng d dàng; không c n ph i m L/C; - Tăng s c mua hàng mà v n không vư t quá h n m c tín d ng cho phép; - Có th nhanh chóng t hàng mà không b trì hoãn, không t n phí m L/C, hay phí thương lư ng; - Các c n ng i v ngôn ng ư c gi i quy t b i ơn v bao thanh toán... (3) i v i ơn v bao thanh toán: - Th c hi n nghi p v BTT, các kho n ti n thu ư c như lãi su t, phí,... là m t ph n quan trong giúp doanh thu ho t ng hàng năm c a ơn v th c hi n BTT tăng lên nhanh chóng.
Trang 17 - Vi c gia tăng doanh thu ng nghĩa v i vi c gia tăng l i nhu n ho t ng. Trên cơ s ó, các qu trích l p ư c gia tăng và ngu n v n h at ng ngày càng ư c m r ng. ây là i u r t quan tr ng i v i các nh ch tài chính trung gian. Trên cơ s ngu n v n ho t ng gia tăng, dòng ti n m t c a ơn v BTT ư c c ng c , kh năng u tư kinh doanh và tính thanh kho n cao giúp ơn v BTT có nhi u ch n l a trong kinh doanh. - Th c hi n nghi p v BTT góp ph n t o nên s a d ng hóa các s n ph m d ch v cho các ơn v BTT (thông thư ng là các NHTM, công ty tài chính,…). Giúp ơn v th c hi n BTT không nh ng có nhi u ngu n thu mà còn nâng cao hình nh thương hi u, tăng s c c nh tranh c a mình. Có th nh n th y r ng, hi n t i s n ph m BTT ã không ơn thu n là m t s n ph m d ch v t o ngu n thu cho NH mà còn là m t y u t quan tr ng, mang tính “marketing” giúp các NH nâng cao kh năng c nh tranh, m c tiêu r t quan tr ng c a ngành ngh NH. - Các ơn v BTT có th l ai tr ư c các kho n n x u thông qua vi c th c hi n BTT có quy n truy òi. Ngoài ra, quy trình th c hi n s n ph m BTT u yêu c u ơn v BTT xem xét n kh năng tài chính c a bên bán và bên mua, ho t ng mua bán ph i th c hi n úng nh ng th a thu n và không trái pháp lu t; ây là cơ s v ng ch c trong vi c thu h i các kho n ph i thu sau khi ơn v BTT ã mua l i t bên bán. - Trên cơ s ư c tính các kho n chi phí liên quan n s n ph m d c h v , l i nhu n mong i, ki m tra tín d ng và ch p nh n r i ro tín d ng; các NH s quy t nh m t t l ng trư c phù h p v i t ng l n BTT. i u này cho phép NH có th h n ch nh ng r i ro tín d ng n m c có th . - Th c hi n nghi p v BTT ng nghĩa v i vi c NH cung c p tài chính i l y các kho n ph i thu, lưu gi s cái bán hàng và ti n hành thu n các hóa ơn bán hàng chưa thanh toán. N u th c hi n ho t ng BTT thư ng xuyên, NH có th ki m soát ch t ch ho t ng kinh doanh c a các khách hàng hi n có, m r ng quy mô ho t ng và có th ti p th ư c nh ng khách hàng ti m năng trong tương lai.
Trang 18 (4) i v i các qu c gia áp d ng BTT: - BTT có th t o ra l i th c nh tranh và thu hút giao thương qu c t trong i u ki n qu c gia ó còn nhi u h n ch v Lu t thương m i và th c thi Lu t thương m i, h th ng lu t phá s n và kinh nghi m qu n lý. - i v i nh ng qu c gia này, s h n ch v pháp lu t, hành lang pháp lý v ng ch c và trình kinh nghi m là tr ng i l n cho ho t ng giao thương trong và ngoài nư c. ăc bi t là trong ho t ng giao thương qu c t , các bên bán r t h n ch giao d ch v i i v i bên mua t i các qu c gia có Lu t thương m i y u kém vì cơ s giao d ch không ư c b o m. i u này ng nghĩa v i s phát tri n c a qu c gia ó g p nhi u h n ch , s h p d n u tư cũng gi m sút. - Thông qua vi c áp d ng BTT, v n này ư c c i thi n r t nhi u. V i vai trò ho t ng c a mình, các ơn v BTT ph i có trách nhi m tư v n, ki m tra nh ng nghi p v mua bán chung nh m m b o có th ki m soát theo dõi ch t ch kho n ph i thu trong tương lai và lo i tr ư c n x u. i u này cũng góp ph n c i thi n hình nh c a bên mua t i nh ng qu c gia có Lu t thương m i kém i v i bên bán, nh vào s m b o v m t tài chính và uy tín c a các ơn v BTT (thông thư ng là các NH hay các công ty tài chính chuyên nghi p). - Vi c áp d ng s n ph m BTT thư ng xuyên và hi u qu s giúp tăng cao l i th c nh tranh và thu hút giao thương qu c t . BTT em l i l i th i v i vi c tài tr các kho n ph i thu gi a các qu c gia. - Trong xu th toàn c u hóa, h i nh p hóa như hi n nay thì vi c giao thương mua bán gi a các qu c gia, gi a các công ty c a qu c gia này v i các công ty c a các qu c gia khác, khu v c khác là i u r t thư ng xuyên. Thông qua s n ph m BTT, qu c gia c a bên bán có th tăng cư ng tài tr tr c ti p cho bên bán tăng cư ng phát tri n kinh t nhưng ng th i m b o ngu n thu ngo i t cho t nư c. - Ngoài ra, chính ph các nư c có th tham gia tài tr qua các liên minh BTT qu c t nh m tăng cư ng cơ h i giao thương qu c t và c ng c v th t nư c trong khu v c nói riêng và toàn c u nói chung. i n hình nh t cho liên minh BTT
Trang 19 qu c t là t ch c FCI (m ng lư i BTT qu c t ). T ch c này ư c thành l p năm 1968 và phát tri n thành m ng lư i BTT l n nh t th gi i. Khái ni m FCI ư c hình thành trên cơ s s hi u bi t khu v c s t i và s năng ng v cách ti p c n. M i nư c ho t ng theo m t cách riêng, nh y c m v i t p quán và văn hóa s t i, b sung m t khía c nh c áo cho ho t ng BTT qu c t . Tuy nhiên, i u quan tr ng là u s d ng m t h th ng thông tin liên l c tiêu chu n ho t ng theo quy t c hành ngh toàn c u. Các thành viên trong FCI ph i tuân th nghiêm ng t các tiêu chí v năng l c tài chính và tiêu chu n d ch v cao. 1.3.4 Nh ng như c i m c a bao thanh toán: - Bao thanh toán cũng là m t hình th c c p tín d ng nên d gây cho ngư i s d ng nh m l n v i hình th c cho vay thông thư ng khác. Trong nghi p v bao thanh toán có truy òi, thì ngư i bán v n ph i còn ch u trách nhi m r i ro t phía ngư i mua, khi ngư i mua m t kh năng thanh toán thì ngư i bán ph i có trách nhi m hoàn tr s ti n ã nh n ng trư c cho t ch c bao thanh toán. - tham gia vào bao thanh toán qu c t , nhà xu t kh u ph i ch ng minh v i ơn v th c hi n bao thanh toán (thư ng là các ngân hàng) v uy tín c a bên mua hàng hóa, ây th c s là khó khăn cho nhà s n xu t b i s hi u bi t v th trư ng xu t kh u còn h n ch . - Bao thanh toán ch ư c á p d ng m t s ngành hàng nh t nh không áp d ng r ng rãi như các phương th c thanh toán khác. V i nh ng ưu i m n i b t, d ch v bao thanh toán mang l i nh ng l i ích thi t th c cho c ngư i mua, ngư i bán và ơn v bao thanh toán. Do ó ngày càng nhi u các doanh nghi p l a ch n d ch v này trong giao d ch thương m i. 1.4 CÁC LO I HÌNH BAO THANH TOÁN: 1.4.1. Phân lo i theo ph m vi a lý: 1.4.1.1.BTT trong nư c:
Trang 20 BTT trong nư c là d ch v BTT ư c cung c p cho ngư i bán và ngư i mua trong cùng m t qu c gia, có ho t ng mua bán hàng hóa/ d ch v di n ra trong ph m vi a gi i hành chính c a m t qu c gia. 1.4.1.2.BTT qu c t : BTT qu c t là d ch v BTT ư c cung c p cho ngư i xu t kh u và ngư i nh p kh u hai qu c gia khác nhau, có ho t ng mua bán hàng vư t qua a gi i c a m t qu c gia. V cơ b n, trình t c a d ch v BTT qu c t cũng tương t như trình t c a d ch v BTT trong nư c. i m khác bi t là kh năng có s tham gia c a h th ng hai i lý (hai ơn v BTT ng ra làm i lý cho nhau cung c p d ch v cho ngư i xu t kh u và ngư i nh p kh u). Các i lý thư ng có tr s t i nư c c a ngư i xu t kh u và nư c c a ngư i nh p kh u. BTT qu c t thư ng ư c chia làm hai lo i: BTT xu t kh u và BTT nh p kh u. BTT NK tr c ti p là d ch v BTT mà trong ó ngư i XK chuy n như ng các kho n ph i thu cho m t VBTT nư c ngư i NK. ây là d ch v BTT thư ng xuyên ư c áp d ng trong trư ng h p dung lư ng XK l n i v i m t nư c NK c th . Phương án này r và ti t ki m th i gian thu n nhưng không ph c v m c ích cung c p tài chính cho ngư i XK. VBTT ch cung c p d ch v thu n và b o hi m r i ro khi ngư i NK m t kh năng thanh toán. BTT XK tr c ti p là d ch v BTT mà ngư i XK chuy n như ng n cho m t VBTT ngay nư c ngư i XK. VBTT cung c p ch c năng tài tr và b o hi m r i ro khi ngư i NK m t kh năng thanh toán b o hi m r i ro, VBTT ph i mua b o hi m tín d ng c a công ty b o hi m. Ưu i m c a lo i BTT này là chi phí th p, liên l c gi a ngư i XK và VBTT ch t ch , nhưng như c i m là kh năng n m b t thông tin v ngư i NK, lu t pháp và t p quán c a nư c NK kém. Trên th c t , vi c khó liên l c v i ngư i NK, r i ro tín d ng và tranh ch p phát sinh là nh ng v n nghiêm tr ng trong thanh toán XK nên chi phí c a lo i BTT này th c ra có th không r chút nào. Thông thư ng, BTT XK tr c ti p ch áp d ng i v i các th trư ng XK láng gi ng.