Luận văn Thạc sĩ Luật hiến pháp và Luật hành chính: Cải cách thủ tục hành chính tại tỉnh Đắk Nông

Chia sẻ: Cỏ Xanh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:90

Thêm vào BST

Báo xấu

52
lượt xem 15
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn tập trung phân tích các nội dung và điều kiện đảm bảo cho quá trình cải cách TTHC, đánh giá những ưu, khuyết điểm của quá trình cải cách, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm tiếp tục nâng cao hiệu quả của công tác cải cách TTHC đối với tỉnh Đắk Nông trong giai đoạn tiếp theo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật hiến pháp và Luật hành chính: Cải cách thủ tục hành chính tại tỉnh Đắk Nông

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TRẦN THANH TÀI CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TẠI TỈNH ĐẮK NÔNG LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Đắk Nông, 2021
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TRẦN THANH TÀI CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TẠI TỈNH ĐẮK NÔNG Ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số: 8.38.01.02 Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. ĐẶNG MINH ĐỨC Đắk Nông, năm 2021
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các thông tin, tư liệu được sử dụng trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, kết quả nghiên cứu là quá trình lao động trung thực của Tôi. Người cam đoan TRẦN THANH TÀI
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG DANH MỤC BIỂU ĐỒ MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1 Chương 1. ..................................................................................................................10 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH ...........10 1.1. Khái niệm, đặc điểm và ý nghĩa của cải cách thủ tục hành chính .....................10 1.2. Nội dung cải cách thủ tục hành chính ................................................................15 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng tới cải cách thủ tục hành chính ......................................25 Tiểu kết chương 1......................................................................................................28 Chương 2. ..................................................................................................................30 THỰC TRẠNG CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TẠI .................................30 TỈNH ĐẮK NÔNG ...................................................................................................30 2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội tỉnh Đắk Nông ............................................30 2.2. Thực trạng cải cách thủ tục hành tỉnh Đắk Nông ..............................................33 2.3. Đánh giá thực hiện cải cách thủ tục hành chính tỉnh Đắk Nông ........................50 Tiểu kết chương 2......................................................................................................58 Chương 3. ..................................................................................................................58 PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TẠI TỈNH ĐẮK NÔNG ...................................................................................................58 3.1. Phương hướng tiếp tục cải cách thủ tục hành chính ..........................................58 3.2. Các giải pháp nâng cao hiệu quả cải cách thủ tục hành chính ...........................61 3.3. Giải pháp cho tỉnh Đắk Nông.............................................................................63 KẾT LUẬN ...............................................................................................................72 TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................74 PHỤ LỤC ..................................................................................................................78
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Viết đầy đủ BCCI Bưu chính công ích CBCC Cán bộ công chức CCHC Cải cách hành chính CCTTHC Cải cách thủ tục hành chính CNTT Công nghệ thông tin TN&TKQ Tiếp nhận và trả kết quả TTHC Thủ tục hành chính UBND Uỷ ban nhân dân UNDP Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc VBQPPL Văn bản quy phạm pháp luật
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Đánh giá về quá trình xây dựng và phát triển chính quyền điện tử tại tỉnh Đắk Nông .................................................................................................................. 44 Bảng 2.2. Tổng hợp kết quả điều tra rà soát mẫu đơn, tờ khai hành chính tại tỉnh Đắk Nông .......................................................................................................................... 46
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Đánh giá các nội dung trong công tác Kiểm soát quy định TTHC tại tỉnh Đắk Nông .................................................................................................................. 35 Biểu đồ 2.2. Đánh giá việc thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại tỉnh Đắk Nông .......................................................................................................................... 39 Biểu đồ 2.3. Đánh giá về các nội dung trong việc công bố, công khai TTHC .................. 40 tại tỉnh Đắk Nông ........................................................................................................ 40 Biểu đồ 2.4. Đánh giá mức độ hài lòng đối với bộ phận tiếp nhận và xử lý phản ánh thủ tục hành chính tại tỉnh Đắk Nông ....................................................................... 48 Biểu đồ 2.5. Đánh giá mức độ hiệu quả về hình thức tuyên truyền thông tin về CCTTHC tại tỉnh Đắk Nông ..................................................................................... 50
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong tiến trình phát triển và hội nhập vào thế giới và khu vực nhiều vấn đề mang tầm chiến lược vừa mang lại những cơ hội đồng thời có những thách thức đối với nước ta trên tất cả các lĩnh vực của đời sống kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại. Quá trình này cần phải giải quyết rất nhiều vấn đề, trong đó cải cách hành chính công, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước về kinh tế, xã hội đang là vấn đề cấp thiết nhất. Các nước phát triển cũng như các nước đang phát triển đều xem cải cách hành chính như một động lực tạo điều kiện thuận lợi để thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội, đem lại dân chủ và các mặt khác của đời sống xã hội. Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế đó. Trong bất kỳ nền hành chính nào thì TTHC đều là công cụ không thể thiếu để điều chỉnh hoạt động quản lý nhà nước với công dân, tổ chức được đưa vào trật tự cần thiết. TTHC có thể hiểu là trình tự thực hiện thẩm quyền của cơ quan hành chính nhà nước hoặc tổ chức, cá nhân được ủy quyền trong việc giải quyết các công việc của nhà nước, các kiến nghị, yêu cầu chính đáng của tổ chức hoặc công dân nhằm thi hành nghĩa vụ hành chính, bảo đảm công vụ nhà nước, phục vụ nhân dân. CCTTHC là một trong những trụ cột trong cải cách hành chính nhà nước, nhằm đơn giản hóa tối đa các thủ tục hành chính, tránh sự rườm rà gây lãng phí về kinh tế, thời gian và tìm ra cách tổ chức, quy trình thực hiện các thủ tục một cách tối ưu nhất góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Cải cách hành chính nhà nước được Đảng ta xác định là một giải pháp quan trọng để thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Báo cáo đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2011 - 2015 và phương hướng, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2016 - 2020 (Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII) đã nêu “Cải cách hành chính một số mặt chưa đạt yêu cầu. Năng lực xây dựng và thực thi luật pháp, cơ chế, chính sách chưa cao; một số văn bản pháp luật ban hành còn chậm, chưa phù hợp với thực tiễn; nhiều chính sách còn chồng chéo, chậm khắc phục... TTHC trong nhiều lĩnh vực vẫn còn phiền hà, gây bức 1
xúc cho người dân, doanh nghiệp…”. Đồng thời báo cáo cũng nêu rõ những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu trong giai đoạn tới: “Tập trung cải cách thủ tục hành chính theo hướng tinh giản, gắn với nâng cao chất lượng chính sách, pháp luật; quy định rõ cơ quan chịu trách nhiệm đối với từng thủ tục hành chính. Chỉ quy định những thủ tục hành chính thực sự cần thiết, hợp lý, đúng pháp luật và tạo thuận lợi nhất cho người dân, doanh nghiệp. Công khai, minh bạch các quy trình, thủ tục hành chính. Bảo đảm quyền tự do của người dân, doanh nghiệp trong hoạt động kinh tế đi đôi với tuân thủ pháp luật. Thiết lập hệ thống thông tin tiếp nhận, xử lý kiến nghị và kết quả giải quyết thủ tục hành chính. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của các cơ quan nhà nước, cung cấp dịch vụ công và thực hiện chính phủ điện tử. Tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát, nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực thi chính sách, pháp luật”. Những nội dung của CCTTHC tiếp tục được khẳng định trong Dự thảo Văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng: “Các cấp, các ngành tập trung cải cách thủ tục hành chính, bảo đảm thống nhất, đồng bộ, đơn giản, minh bạch, phù hợp với thông lệ quốc tế. Nhiều thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh, danh mục sản phẩm hàng hóa kiểm tra chuyên ngành hàng hóa đã được cắt giảm, đơn giản hóa. Quy định về thủ tục hành chính được kiểm soát chặt chẽ ngay từ khi xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Tích cực xây dựng Chính phủ, chính quyền điện tử, cung cấp dịch vụ công trực tuyến được đẩy nhanh, cơ chế một cửa, một cửa liên thông, một cửa quốc gia, một cửa ASEAN tiếp tục được duy trì, mở rộng, cải thiện về chất lượng, hiệu quả hoạt động” Đối với tỉnh Đắk Nông, việc CCTTHC là nội dung được UBND tỉnh đặc biệt quan tâm chỉ đạo thực hiện hướng tới đơn giản hóa các thủ tục hành chính, đồng thời hướng tới việc cung cấp dịch vụ công trực tuyến nhằm đạt hiệu quả cả về số lượng, chất lượng đem lại hiệu quả thiết thực cho người dân và doanh nghiệp. Trên thực tế, CCTTHC diễn ra trên địa bàn tỉnh Đắk Nông vẫn còn nhiều TTHC chưa phù hợp, gây tốn kém không ít thời gian, chi phí cho người dân và doanh nghiệp, thậm chí còn gây bức xúc trong dư luận, do đó việc CCTTHC tại tỉnh Đắk Nông vẫn là một trong 2
những nội dung quan trọng của chương trình tổng thể CCHC, nhưng cho đến nay chưa có nhiều công trình đi sâu nghiên cứu về việc cải cách TTHC tại địa phương này. Các vấn đề nghiên cứu về CCTTHC tại tỉnh Đắk Nông mới chỉ dừng lại ở các báo cáo, tổng kết của địa phương mà chưa có công trình chuyên khảo đi sâu nghiên cứu vấn đề về cải cách TTHC trên địa bàn toàn tỉnh. Do đó, việc nghiên cứu, đánh giá thực trạng và đề xuất một số biện pháp đổi mới, nâng cao hiệu quả CCTTHC tại tỉnh Đắk Nông là vấn đề nghiên cứu vừa có ý nghĩa lý luận vừa có tính thực tiễn cấp thiết. Chính vì vậy tôi chọn đề tài “Cải cách thủ tục hành chính tại tỉnh Đắk Nông” để làm luận văn thạc sỹ của mình. 2. Tình hình nghiên cứu của đề tài luận văn Lý luận về CCHC nói chung và CCTTHC nói riêng là đề tài thu hút sự quan tâm của nhiều nhà khoa học, chuyên gia, nhà quản lý. Những vấn đề này được nêu và thảo luận ở nhiều hội thảo, bài viết, các công trình nghiên cứu về quá trình CCHC ở Việt Nam. Nhóm các công trình nghiên cứu về cải cách hành chính nói chung Chỉ số Hiệu quả Quản trị và Hành chính công cấp tỉnh ở Việt Nam (PAPI). Chương trình nghiên cứu PAPI cung cấp những bộ dữ liệu đánh giá khách quan về chất lượng quản trị quốc gia từ trải nghiệm của người dân. Đây là hệ thống chỉ báo khách quan góp phần đánh giá hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh, tạo động lực để lãnh đạo các cấp tại địa phương ngày càng nâng cao hiệu quả quản lý của mình. Chỉ số Hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI) bao gồm 8 chỉ số lĩnh vực nội dung, 29 chỉ số nội dung thành phần và hơn 120 chỉ tiêu thành phần về hiệu quả quản trị và hành chính công của toàn bộ 63 tỉnh/thành phố. “Cơ sở lý luận và thực tiễn về hành chính nhà nước” (Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, năm 2013) do PGS.TS: Nguyễn Hữu Hải chủ biên. Sách gồm 8 chương, tập trung cung cấp những kiến thức cơ bản của khoa học hành chính nói chung và hành chính nhà nước nói riêng: trình bày sự hình thành và phát triển của hành chính học, đối tượng, nội dung và phương pháp tiếp cận nghiên cứu hành chính học các khái niệm cơ bản, đặc điểm nguyên tắc tổ chức và hoạt động của hành chính nhà nước, các lý thuyết, mô hình 3
hành chính nhà nước, kiểm soát bên ngoài và kiểm soát nội bộ đối với hành chính nhà nước, giải pháp nâng cao hiệu quả, hiệu lực hành chính nhà nước. Acuña-Alfaro, Jairo (2009), (chủ biên), Cải cách nền hành chính Việt Nam: Thực trạng và giải pháp. Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc, Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển hỗ trợ cộng đồng. Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội, Việt Nam, 445 trang. Cuốn sách "Cải cách cải cách nền hành chính Việt Nam: Thực trạng và giải pháp" đưa đến độc giả những bình luận chi tiết về sự phát triển nền hành chính ở Việt Nam trong hơn một thập kỷ đổi mới, cũng như đề xuất những giải pháp nhằm đẩy nhanh quá trình cải cách hành chính. “Kỹ năng quản lý hành chính” (Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, năm 2014) của TS. Phạm Đức Chính và PGS.TS. Ngô Thành Can; Cuốn sách đã cho thấy những kiến thức cơ bản về một số kỹ năng trong quản lý hành chính như tư duy, phân tích, giao tiếp, quản lý thời gian làm việc… giúp nhà quản lý nắm bắt được những kỹ năng cơ bản trong quản lý hành chính từ đó hoàn thiện chức năng và nhiệm vụ được giao, đạt kết quả cao trong quản lý. Cuốn sách tập hợp các bài viết về cải cách hành chính của Việt nam với tựa đề “Cải cách hành chính Việt Nam, hiểu và nghĩ, nói và làm” được thực hiện bởi Nhóm dự án sáng kiến cải cách hành chính công của ActionAid Việt Nam xuất bản năm 2010, tập hợp những bài viết của các nhà khoa học, nhà quản lý về cải cách hành chính ở Việt Nam, khá sâu sắc, chứa đựng những quan điểm triết lý, những suy nghĩ đa chiều về cải cách hành chính vừa mang tính học thuật, mang tính lý luận và thực tiễn cao. “Tìm hiểu về hành chính công Hoa Kỳ - lý thuyết và thực tiễn” (Nxb Chính trị - Hành chính, Hà Nội, năm 2009) của PGS.TS: Nguyễn Hữu Hải. Nội dung cuốn sách gồm hai phần: Phần I tập trung giới thiệu về lịch sử phát triển của khoa học hành chính công Hoa Kỳ qua các thời kỳ, với nhận thức rằng Hoa Kỳ vừa là cái nôi, vừa là mảnh đất giàu thực tiễn cho sự phát triển của ngành khoa học về quản lý của chính phủ. Phần I cho bạn đọc cái nhìn khái quát về cơ sở thực tiễn của việc hình thành các lý thuyết về hành chính công. Phần II giới thiệu tóm tắt các lý thuyết tiêu biểu về 4
hành chính công của các nhà khoa học trên thế giới trong suốt chiều dài lịch sử phát triển của khoa học hành chính công theo các chủ đề. Cuốn sách là sự đúc kết lý luận, thông lệ Quốc tế và thực tiễn nhiều năm của IFC (International Finance Corporation: Công ty tài chính quốc tế), CIEM (Viện nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương) và VCCI (Phòng Công nghiệm và Thương mại Việt Nam) trong hỗ trợ cải cách, cải thiện môi trường kinh doanh ở các địa phương nước ta. Cuốn sách đã giới thiệu các công cụ phân tích và các nhóm giải pháp cải cách, đơn giản hoá tủ tục về đầu tư, đất đai và xây dựng và một số lĩnh vực khác. Cuốn sách được chia làm 3 phần chính gồm: Tổng quan quy trình thủ tục hành chính về đầu tư, đất đai, xây dựng, phần này tóm tắt thực trạng và một số cải cách gần đây của Chính phủ và các địa phương. Phần hai là các công cụ phân tích giới thiệu một số công cụ phân tích để các địa phương tham khảo, sử dụng vào việc đánh giá thực trạng và thiết kế giải pháp cải thiện. Và phần ba là các công cụ cải cách hành chính, phần này giới thiệu một số mẫu mô hình một cửa, mẫu quy trình giải quyết thủ tục đầu tư, đất đai và xây dựng Nhóm các công trình nghiên cứu về cải cách TTHC và cải cách thủ tục hành chính ở một số địa phương ở Việt Nam Một số công trình đã nghiên cứu như Luận văn thạc sỹ quản lý hành chính công của Nguyễn Thị Thanh về “Cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại UBND huyện thuộc tỉnh Quảng Nam”; Luận văn thạc sỹ quản lý hành chính công của Đàm Thị Hồng Hạnh về “Đánh giá hiệu quả thực hiện thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn”; Luận văn thạc sỹ quản lý hành chính công của Vừ Thị Bịch Thiều về “Quyền Công dân trong cải cách hành chính Nhà nước từ thực tiễn tỉnh Thái Nguyên”; Luận văn thạc sỹ quản lý hành chính công của Đỗ Thị Hồng Tâm về “Cải cách thủ tục hành chính đối với dịch vụ đăng ký tờ khai nhập khẩu tại cục Hải quan thành phố Hà Nội”; Luận văn thạc sỹ quản lý hành chính công của Mai Thị Thơm về “Cải cách Thủ tục hành chính theo cơ chế “Một cửa” về cấp phép xây dựng từ thực tiễn quận Hoàn Kiếm - Hà Nội”; Luận văn thạc sỹ quản lý hành chính công của Cù Ngọc Tuấn về “Hoàn thiện việc giải quyết 5
thủ tục hành chính tại UBND quận, huyện thành phố Hà Nội theo tiêu chuẩn ISO”; Luận văn thạc sỹ quản lý hành chính công của Lê Thị Bình Minh về “Đẩy mạnh cải cách hành chính Nhà nước tỉnh Hòa Bình giai đoạn 2011-2020”; Luận văn thạc sỹ quản lý hành chính công của Nguyễn Quang Minh về “Cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại UBND cấp huyện từ thực tiễn tỉnh Thái Bình”. Những nghiên cứu trên đã tập trung phân tích những nội dung cơ bản về quản lý hành chính Nhà nước trong một số lĩnh vực cụ thể như: đăng ký tờ khai, cấp phép xây dựng, cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế “Một cửa”… góp phần quan trọng vào việc phân tích lý luận và thực tiễn về CCHC nói chung và CCTTHC theo cơ chế một cửa nói riêng. Các nghiên cứu nhận diện những vai trò của các quy định pháp luật về TTHC đối với cơ quan nhà nước, tổ chức và công dân, có ảnh hưởng lớn đến môi trường đầu tư, kinh doanh, hiệu quả của chính sách thu hút vốn đầu tư của quốc gia, cải cách TTHC. Các nghiên cứu cũng chỉ ra: từ các chương trình cải cách TTHC trên các lĩnh vực dù có khác nhau về cách thức tiến hành nhưng đều hướng đến đảm bảo cho việc thành lập và hoạt động của công dân ngày càng thuận lợi và ít tốn kém hơn. Những đề tài,những nghiên cứu, bài viết đi trước đã cung cấp những thông tin rất sâu sắc về nhiều khía cạnh của việc nghiên cứu về vấn đề CCHC nói chung và CCTTHC nói riêng giúp đề tài có thể tham khảo, học tập trong việc xây dựng nội dung nghiên cứu và các chỉ báo đánh giá. Nghiên cứu về Cải cách thủ tục hành chính tại tỉnh Đắk Nông có thể nói, đây là một nội dung nghiên cứu cần thiết với địa bàn đang trong quá trình xây dựng, hoàn thiện và phát triển. Vì lẽ đó, đề tài: “Cải cách thủ tục hành chính tại tỉnh Đắk Nông” được thực hiện với hy vọng góp thêm một nghiên cứu nữa để làm rõ hơn những bất cập trong CCTTHC tại Đắk Nông, và đề xuất những giải pháp trong công tác CCTTHC tại đây. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài 3.1. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu một số vấn để lý luận và thực tiễn về CCTTHC, từ đó đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiểu quả CCTTHC nói chung và tại tỉnh Đắk Nông 6
nói riêng. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Thứ nhất, nghiên cứu làm sáng tỏ các vấn đề lý luận về CCTTHC. Thứ hai, nghiên cứu thực trạng về CCTTHC tại tỉnh Đắk Nông và đánh giá tình hình CCTTHC ở một số lĩnh vực trọng tâm tại tỉnh Đắk Nông Thứ ba, đề xuất các giải pháp hoàn thiện CCTTHC. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là cải cách thủ tục hành chính tại tỉnh Đắk Nông trong giai đoạn 2016 - 2020. 4.2. Phạm vi nghiên cứu của luận văn - Địa bàn nghiên cứu: tỉnh Đắk Nông - Nội dung nghiên cứu: Đánh giá chung quá trình thực hiện cải cách thủ tục hành chính tại tỉnh Đắk Nông giai đoạn 2016 - 2020. - Thời gian nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu cải cách TTHC tại tỉnh Đắk Nông, giai đoạn từ năm 2015 đến 2020 5. Cơ sở lý luận và Phương pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Cơ sở lý luận Luận văn dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong giải quyết các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến nội dung luận văn. Luận văn dựa trên phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của để tìm ra mối liên hệ giữa các hiện tượng nhằm đánh giá các vấn đề nghiên cứu một cách khoa học, nhằm tạo được sự logic cho luận văn Trong quá trình thực hiện đề tài, tác giả đã kế thừa một số kết quả nghiên cứu có liên quan, các đánh giá, nhận định trong các báo cáo tổng kết của các cơ quan về công tác cải cách TTHC. 5.2. Phương pháp nghiên cứu - Luận văn cũng kết hợp với phương pháp nghiên cứu khoa học như: thu thập 7
- xử lý thông tin, thống kê, phân tích và so sánh, tổng hợp - Phương pháp điều tra xã hội học: Luận văn sử dụng thu thập thông tin bằng bảng hỏi, phƯơng pháp phỏng vấn ngẫu nhiên, lập phiếu điều tra. + Tiến hành điều tra khảo sát tại những bộ phận giải quyết TTHC trên địa bàn tỉnh Đắk Nông ở các cấp. + Tổng số phiếu phát ra 200, trong đó cán bộ, công chức (50 phiếu), công dân và tổ chức tới làm việc (150 phiếu) + Cách thức phát phiếu: phát trực tiếp cho các đối tượng cần hỏi - Phương pháp quan sát: Sử dụng phương pháp quan sát để thu thập thông tin về hành vi, thái độ, điều kiện làm việc của cán bộ công chức tại các bộ phận giải quyết TTHC. - Phương pháp phỏng vấn: Trong phạm vi đề tài, tác giả tập trung phỏng vấn Trưởng phòng Nội vụ, Phó chánh Văn phòng HĐND, UBND phụ trách Bộ phận Một cửa, chuyên viên phòng Nội vụ phụ trách cán bộ, công chức, Chủ tịch cấp huyện và người dân để làm rõ thực trạng chất lượng giải quyết thủ tục hành chính tại Bộ phận một cửa; làm rõ thực trạng và chất lượng CBCC, nhận và trả kết quả tại Bộ phận một cửa của quận và phường, tìm ra nguyên nhân của thực trạng để từ đó đề ra những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng CBCC thực hiện nhiệm vụ nhận và trả kết quả tại Bộ phận một cửa của cấp huyện, xã. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn Luận văn tập trung phân tích các nội dung và điều kiện đảm bảo cho quá trình cải cách TTHC, đánh giá những ưu, khuyết điểm của quá trình cải cách, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm tiếp tục nâng cao hiệu quả của công tác cải cách TTHC đối với tỉnh Đắk Nông trong giai đoạn tiếp theo. Những kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ góp phần hoàn thiện cơ sở thực hiện cải cách TTHC tại tỉnh Đắk Nông nói riêng và cả nước nói chung. Luận văn còn là tài liệu tham khảo để các cơ quan nhà nước tiếp tục nghiên cứu nhằm hoàn thiện, cải cách TTHC tốt hơn, cải thiện hơn mối quan hệ giữa cơ quan hành chính với công dân. 8
7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung của luận văn gồm ba chương: Chương 1. Những vấn đề lý luận về cải cách thủ tục hành chính. Chương 2. Thực trạng cải cách thủ tục hành chính tại tỉnh Đắk Nông. Chương 3. Phương hướng và giải pháp cải cách thủ tục hành chính tại tỉnh Đắk Nông. 9
Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH 1.1. Khái niệm, đặc điểm và ý nghĩa của cải cách thủ tục hành chính 1.1.1. Khái niệm về cải cách thủ tục hành chính Có nhiều khái niệm khác nhau về “Cải cách”, thứ nhất Cải cách là thay đổi phương pháp, hành động của một công việc, hoặc một hoạt động cụ thể để đạt mục tiêu tốt hơn. Thứ hai, Cải cách là sự sửa đổi căn bản từng phần, từng mặt của đời sống xã hội theo hướng tiến bộ mà không đụng tới nền tảng của chế độ xã hội hiện hành. Thuật ngữ “Cải cách hành chính” (Ré forme administrative - tiếng Pháp; Administrative reform - tiếng Anh) được nhiều học giả nghiên cứu và đưa ra các định nghĩa khác nhau nhưng đều có điểm chung: là hoạt động của Chính phủ căn cứ vào yêu cầu phát triển kinh tế, chính trị của xã hội mà hiện đại hóa, khoa học hóa, hiệu suất hóa thể chế hành chính, cơ cấu tổ chức, chế độ công tác, phương thức quản lý, nâng cao năng suất và hiệu lực hành chính của Chính phủ. Với cách hiểu này nhấn mạnh sự phù hợp của mục tiêu CCHC với những yêu cầu phát triển của đất nước và xã hội nước ta, vào việc nâng cao hiệu suất, cải tiến chế độ và phương thức hành chính cũ, xây dựng chế độ và phương thức hành chính mới. Tóm lại, CCHC là thuật ngữ chỉ quá trình cải biến có kế hoạch cụ thể để đạt mục tiêu hoàn thiện một hoặc một số nội dung của nền hành chính nhà nước nhằm xây dựng nền hành chính công đáp ứng yêu cầu của một nền hành chính hiệu lực, hiệu quả và hiện đại. CCHC là một sự thay đổi có kế hoạch, theo một mục tiêu nhất định, được xác định bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền. CCHC không làm thay đổi bản chất của hệ thống hành chính, mà chỉ làm cho hệ thống này trở nên hiệu quả hơn, phục vụ nhân dân được tốt hơn; các thể chế quản lý nhà nước đồng bộ, khả thi, đi vào cuộc sống hơn; cơ chế hoạt động, chức năng, nhiệm vụ của bộ máy, chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức hành chính hiệu quả, hiệu lực hơn, đáp ứng yêu cầu quản lý kinh tế – xã hội của một quốc gia. 10
TTHC là một loại quy phạm pháp luật quy định trình tự về thời gian, về không gian khi thực hiện một thẩm quyền nhất định của bộ máy Nhà nước, là cách thức giải quyết công việc của các cơ quan Nhà nước trong mối quan hệ với các cơ quan, tổ chức và cá nhân công dân. Cải cách thủ tục được coi là khâu đột phá trong cải cách nền hành chính Nhà nước. Trên thực tế, TTHC bao gồm nhiều loại, liên quan đến nhiều lĩnh vực do đó cải cách TTHC không thể đồng loạt cải cách trong tất cả các lĩnh vực mà cần có sự lựa chọn để tránh làm ảnh hưởng tới tính liên tục của hoạt động quản lý cũng như của toàn xã hội. CCTTHC là điều kiện cần thiết để tăng cường củng cố mối quan hệ giữa Nhà nước và nhân dân, tăng cường sự tham gia quản lý Nhà nước của nhân dân, là một nội dung quan trọng và được đặt trong tổng thể nhiệm vụ CCHC. Xét dưới góc độ nội dung, phương pháp tiến hành cũng như mục tiêu và kết quả thì cải cách TTHC là quá trình rà soát, đánh giá để loại bỏ những bước, những thủ tục bất hợp lý, không cần thiết, kiểm soát chặt chẽ việc ban hành các TTHC mới theo quy định của pháp luật và triển khai thực hiện công khai, minh bạch tất cả các TTHC bằng các hình thức thiết thực và thích hợp. Như vậy, CCTTHC được hiểu là cải cách các quy định pháp luật về trình tự, thủ tục thực hiện thẩm quyền của các cơ quan hành chính nhà nước, người có thẩm quyền; cải cách các quy định về các loại thủ tục hành chính; cải cách việc thực hiện các thủ tục hành chính nhằm đạt hiệu quả và phù hợp với yêu cầu của sự phát triển. 1.1.2. Đặc điểm cải cách thủ tục hành chính Thứ nhất, CCTTHC là các hoạt động được thực hiện bởi các chủ thể quản lí hành chính nhà nước. Các hoạt động quản lí nhà nước được thực hiện bởi chủ thể là các cơ quan nhà nước hoặc tổ chức, cá nhân được ủy quyền theo quy định, như vậy CCTTHC cũng được thực hiện bởi chính chủ thể quản lý hành chính nhà nước. Cụ thể là các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội, tổ chức, cá nhân được nhà nước trao quyền, trong đó quan trọng nhất là các cơ quan hành chính nhà nước, cán bộ, công chức, viên chức trong hệ thống cơ quan hành chính nhà nước. Ngoài ra các cơ quan nhà nước khác cũng tham gia là chủ thể CCTTHC khi thực hiện hoạt động liên quan 11
đến TTHC hay CCTTHC. Mỗi chủ thể chỉ sử dụng quyền lực trong giới hạn nhất định, trong những trường hợp cụ thể do pháp luật quy định. Tương ứng với giới hạn thẩm quyền pháp luật trao cho, mỗi chủ thể có những phương tiện và điều kiện nhất định đảm bảo cho việc thực hiên thẩm quyền (điều kiện vật chất, nhân sự, bộ máy...). Do đó, các thủ tục được thực hiện không đúng thẩm quyền thì không những việc thực hiện thủ tục đó không hợp pháp mà hiệu quả quản lí cũng bị ảnh hưởng. Thứ hai, CCTTHC phải được thực hiện đúng pháp luật. Về mặt lí thuyết, tất cả các thủ tục hành chính được pháp luật quy định đều là cần thiết và là quy trình hợp lí nhất để thực hiện các hoạt động quản lí trên thực tế. Hơn nữa, mỗi thủ tục hành chính được thực hiện nhiều lần ở những thời điểm khác nhau, bởi các chủ thể khác nhau, sự tuân thủ nghiêm ngặt các thủ tục hành chính tạo nên tính khoa học, đồng bộ, thống nhất trong quản lí hành chính nhà nước. Ngay cả khi các thủ tục hành chính đã trở nên không còn phù hợp do nhận thức về quản lí hay thực tiễn quản lí thay đổi thì các chủ thể thực hiện thủ tục cũng không được tuỳ tiện thay đổi hoặc bỏ qua. Một thủ tục hành chính cụ thể chỉ mất giá tri pháp lí khi bị cơ quan nhà nước có thẩm quyền bãi bỏ. Thứ ba, CCTTHC có tính mềm dẻo, linh hoạt. Hoạt động quản lí hành chính nhà nước vốn phong phú, đa dạng. CCTTHC chịu sự tác động của nhiều yếu tố khác nhau như phạm vi thẩm quyền, năng lực, trình độ của chủ thể quản lí, đặc điểm, thực trạng của đối tượng quản lí, hoàn cảnh, điều kiện diễn ra hoạt động quản lí... Ngoài ra chịu sự tác động đa dạng của các yếu tố văn hóa, chính trị, kinh tế-xã hội... điều đó làm cho hoạt động quản lí hành chính đa dạng và sống động. Cải cách thủ tục hành chính với tính chất là cải cách cách thức tổ chức thực hiện các hoạt động quản lí mới có thể tạo nên quy trình hợp lý hơn, linh hoạt hơn, hiện đại hơn cho từng hoạt động quản lí cụ thể. Do vậy, không thể ban hành quy định duy nhất một thủ tục hành chính chung cho các hoạt động quản lí hành chính nhà nước mà tùy theo từng cấp, từng lĩnh vực, công việc, giai đoạn, điều kiện, thời điểm lịch sử cụ thể mà ban hành các thủ tục hành chính khác nhau. Thậm chí để giải quyết một loại công việc nhất định cũng có thể cần các thủ tục hành chính khác 12
nhau. Ví dụ,, pháp luật quy định hai thủ tục xử phạt vi phạm hành chính là thủ tục đơn giản và thủ tục có lập biên bản. Việc định ra hai thủ tục để xử phạt vi phạm hành chính vừa đơn giản, thuận tiện cho người xử phạt và người bị xử phạt trong trường hợp có thể, vừa đảm bảo tính chặt chẽ, có cơ sở cho hoạt động xử phạt vi phạm hành chính. Mặt khác, so với thủ tục lập pháp và thủ tục tư pháp, nhu cầu bãi bỏ thủ tục hành chính cũ, đưa ra thủ tục mới, thay đổi các thủ tục đã có đặt ra khá thường xuyên đảm bảo thích ứng vói sự biến đổi linh hoạt của hoạt động quản lí. Khi xây dựng, ban hành hoặc thực hiện CCTTHC phải nhận thức đúng đắn về đặc điểm này để bảo đảm tính linh hoạt, mềm dẻo trong hoạt động CCTTHC. Nhưng ngược lại nếu cường điệu quá tính linh hoạt của thủ tục hành chính có thể dẫn đến sự thay đổi liên tục hoặc ban hành quá nhiều thủ tục hành chính không cần thiết, làm cho hoạt động quản lí nhà nước thiếu tính ổn định. 1.1.3. Ý nghĩa của việc cải cách thủ tục hành chính Thứ nhất, CCTTHC là một nội dung quan trọng trong CCHC, nó thể hiện trực tiếp, phản ánh rõ nét nhất mối quan hệ giữa nhà nước và tổ chức, công dân, do đó nó đòi hỏi phải thực hiện việc rà soát thường xuyên, cải cách để đáp ứng kịp thời hội nhập, thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội. Trong điều kiện mục tiêu xây dựng một nhà nước kiến tạo, ngày càng mở rộng hội nhập khu vực và thế giới thì việc lựa chọn đẩy mạnh, thực hiện hiệu quả CCTTHC có ý nghĩa quan trọng, mang lại hiệu quả thiết thực. CCTTHC sẽ bảo đảm sự chặt chẽ, hợp lý của hệ thống thủ tục hành chính. Trên thực tế, trong quá trình thực hiện các thủ tục hành chính đã cho thấy một số tồn tại như việc các thủ tục chồng chéo nhau hoặc một lĩnh vực, một vấn đề lại được quy định trong nhiều văn bản khác nhau hay nảy sinh các tình huống mà chưa có các văn bản pháp luật điều chỉnh. Điều này gây rất nhiều khó khăn cho các nhà quản lý cũng như bản thân các đối tượng ảnh hưởng. Do đó khi tiến hành cải cách TTHC sẽ tạo một sự thay đổi mới, giúp cho hoạt động quản lý tiến hành hiệu quả, hợp lý, tạo thuận lợi nhất cho người dân và các tổ chức. Thứ hai, CCTTHC là tiền đề để thực hiện các nội dung cải cách khác như: nâng cao chất lượng thể chế; nâng cao trình độ, thay đổi thói quen, cách làm, nếp 13