Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Pháp luật về tổ chức và hoạt động của thanh tra giáo dục của cơ sở giáo dục đại học - Nghiên cứu tại thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:95

Thêm vào BST

Báo xấu

7
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn "Pháp luật về tổ chức và hoạt động của thanh tra giáo dục của cơ sở giáo dục đại học - Nghiên cứu tại thành phố Hồ Chí Minh" nhằm hệ thống hóa các quy định pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra, thanh tra giáo dục tại các cơ sở giáo dục đại học để đánh giá thực trạng tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục ở các cơ sở giáo dục đại học tại Thành phố Hồ Chí Minh và đưa ra phương hướng, đề xuất các giải pháp hoàn thiện quy định về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục tại các cơ sở giáo dục đại học trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Pháp luật về tổ chức và hoạt động của thanh tra giáo dục của cơ sở giáo dục đại học - Nghiên cứu tại thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN PHỤNG TIÊN PHÁP LUẬT VỀ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THANH TRA GIÁO DỤC CỦA CƠ SỞ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC - NGHIÊN CỨU TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN PHỤNG TIÊN PHÁP LUẬT VỀ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THANH TRA GIÁO DỤC CỦA CƠ SỞ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC - NGHIÊN CỨU TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH CHUYÊN NGÀNH LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH MÃ SỐ: 8.38.01.02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TỐNG ĐĂNG HƯNG TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2024
LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan luận văn thạc sĩ “Pháp luật về tổ chức và hoạt động của thanh tra giáo dục của cơ sở giáo dục đại học - Nghiên cứu tại thành phố Hồ Chí Minh” chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính, mã số 8.38.01.02 là công trình nghiên cứu của tôi với sự giúp đỡ, định hướng nghiên cứu từ giảng viên hướng dẫn. Tôi cam kết rằng các thông tin, dữ liệu được nêu trong luận văn là trung thực, chính xác. Các số liệu, thông tin, thí dụ được nêu trong luận văn được trích dẫn nguồn chính xác, tuân thủ các nguyên tắc, quy định về trích dẫn nghiên cứu khoa học. Tác giả luận văn Nguyễn Phụng Tiên
LỜI CẢM ƠN Trong thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành đề tài “Pháp luật về tổ chức và hoạt động của thanh tra giáo dục của cơ sở giáo dục đại học - Nghiên cứu tại thành phố Hồ Chí Minh” tôi xin được gửi lời cảm ơn đến tập thể cán bộ, giảng viên Học viện Hành chính Quốc gia đã tận tâm truyền giảng những kiến thức, kinh nghiệm quý giá. Tôi xin cảm ơn TS. Tống Đăng Hưng đã nhiệt tình hướng dẫn, sự hỗ trợ chuyên môn và tạo cơ hội để tôi thực hiện luận văn này. Sự kiên nhẫn, kiến thức sâu rộng và tinh thần hướng dẫn của Thầy đã đóng góp rất lớn vào sự thành công của luận văn. Tôi xin cảm ơn quý lãnh đạo, các thầy/cô đang công tác Bộ Giáo dục và Đào tạo, các thầy/cô lãnh đạo, phụ trách công tác thanh tra ở các cơ sở giáo dục đại học tại thành phố Hồ Chí Minh và bạn bè, đồng nghiệp đã tạo mọi điều kiện cho tôi trong suốt khoảng thời gian thực hiện luận văn này. Sự hỗ trợ của mọi người không chỉ là một phần quan trọng của công trình nghiên cứu này mà còn là một phần không thể thiếu của hành trình của bản thân tôi. Xin chân thành cảm ơn! Tác giả luận văn Nguyễn Phụng Tiên
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn ...........................................3 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................7 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .......................................................................7 4.1. Đối tượng nghiên cứu .................................................................................. 7 4.2. Phạm vi nghiên cứu ...................................................................................... 8 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ..................................................8 5.1. Phương pháp luận ........................................................................................ 8 5.2. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 8 6. Ý nghĩa khoa học, thực tiễn của luận văn ...........................................................9 6.1. Ý nghĩa khoa học .......................................................................................... 9 6.2. Ý nghĩa thực tiễn: ......................................................................................... 9 7. Kết cấu của luận văn ...........................................................................................9 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN PHÁP LUẬT VỀ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THANH TRA GIÁO DỤC CỦA CƠ SỞ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC ........................... 10 1. 1. Khái niệm, đặc điểm pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của cơ sở giáo dục đại học ....................................................................................10 1.1.1. Khái niệm ................................................................................................ 10 1.1.1.1. Thanh tra .............................................................................................. 10 1.1..1.2. Thanh tra giáo dục .............................................................................. 12 1.1.1.3. Cơ sở giáo dục đại học ........................................................................ 13 1.1.1.4. Thanh tra trong cơ sở giáo dục đại học ............................................... 13 1.1.2. Đặc điểm của thanh tra, thanh tra giáo dục trong cơ sở giáo dục đại học ..................................................................................................................... 14
1.1.2.1. Đặc điểm của thanh tra ....................................................................14 1.1.2.2. Đặc điểm của thanh tra giáo dục trong cơ sở giáo dục đại học......17 1.2. Nội dung của pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục trong cơ sở giáo dục đại học ................................................................................................18 1.2.1. Quy định pháp luật về tổ chức thanh tra giáo dục của cơ sở giáo dục đại học ..................................................................................................................... 18 1.2.2. Quy định pháp luật về hoạt động thanh tra giáo dục của cơ sở giáo dục đại học ............................................................................................................... 21 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện pháp luật tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục trong cơ sở giáo dục đại học ...................................................................28 1.3.1. Quan điểm chỉ đạo về công tác thanh tra giáo dục ................................ 28 1.3.2. Quy định của pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục trong cơ sở giáo dục đại học ............................................................................. 29 1.3.3. Năng lực của đội ngũ làm công tác thanh tra giáo dục .......................... 29 1.3.4. Nhận thức của xã hội về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục ........ 31 1.3.5. Các yếu tố khác ....................................................................................... 31 TIỂU KẾT CHƯƠNG 1............................................................................................ 33 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THANH TRA GIÁO DỤC CỦA CÁC CƠ SỞ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ................................................................................. 34 2.1. Tổng quan tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của các cơ sở giáo dục đại học tại thành phố Hồ Chí Minh .......................................................................34 2.1.1. Vị trí địa lý, tình hình kinh tế - xã hội thành phố Hồ Chí Minh .............. 34 2.1.2. Cơ cấu, tổ chức và hoạt động thanh tra trong cơ sở giáo dục đại học tại thành phố Chí Minh .......................................................................................... 35 2.2. Kết quả thực hiện pháp luật tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của một số cơ sở giáo dục đại học tại thành phố Hồ Chí Minh ..........................................36 2.2.1. Thực hiện pháp luật về tổ chức thanh tra giáo dục tại một số cơ sở giáo dục đại học trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. ........................................... 36 2.2.2. Thực tiễn triển khai hoạt động thanh tra giáo dục tại các cơ sở giáo dục đại học trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh ................................................... 43 2.3. Đánh giá việc thực hiện pháp luật tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của các cơ sở giáo dục đại học tại thành phố Hồ Chí Minh..................................55
2.3.1. Ưu điểm ................................................................................................... 55 2.3.2. Hạn chế ................................................................................................... 56 2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế trong thực hiện pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của các cơ sở giáo dục đại học tại thành phố Hồ Chí Minh............................................................................................................ 58 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2............................................................................................ 61 CHƯƠNG 3. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐẢM BẢO THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THANH TRA GIÁO DỤC TẠI CÁC CƠ SỞ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC ................................................................ 62 3.1. Phương hướng hoàn thiện tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục tại các cơ sở giáo dục đại học ................................................................................................62 3.1.1. Xu hướng phát triển của tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của cơ sở giáo dục đại học ........................................................................................... 62 3.1.2. Phương hướng hoàn thiện tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của cơ sở giáo dục đại học ...................................................................................... 64 3.2. Giải pháp đảm bảo thực hiện pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục tại các cơ sở giáo dục đại học tại Thành phố Hồ Chí Minh ...................67 3.2.1. Nhóm giải pháp về thể chế ...................................................................... 67 3.2.1.1. Hoàn thiện các quy định về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục trong cơ sở giáo dục đại học ............................................................................. 67 3.2.1.2. Kiện toàn tổ chức thanh tra giáo dục trong cơ sở giáo dục đại học ... 68 3.2.2. Nhóm giải pháp nâng cao nhận thức ...................................................... 70 3.2.3 Nhóm giải pháp về tăng cường năng lực thanh tra giáo dục .................. 71 3.2.3.1. Giải pháp đổi mới phương pháp và nội dung hoạt động ..................... 71 3.2.3.2. Giải pháp tăng cường tính chủ động của thanh tra ............................. 72 3.2.3.3. Giải pháp tăng cường công tác hỗ trợ các nguồn lực ......................... 73 3.2.3.4. Giải pháp đẩy mạnh phối hợp và ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động thanh tra ........................................................................................... 74 3.4. Một số kiến nghị cụ thể ..................................................................................75 3.4.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo ............................................................. 75 3.4.3. Các Bộ chuyên ngành quản lý một số cơ sở giáo dục đại học ............... 76 3.4.2. Đối với các cơ sở giáo dục đại học ......................................................... 76 TIỂU KẾT CHƯƠNG 3............................................................................................ 79
KẾT LUẬN ............................................................................................................... 80 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................. 82
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Các chữ viết tắt Diễn giải CSGDĐH Cơ sở giáo dục đại học GDĐT Giáo dục Đào tạo
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Các hình ảnh, bảng biểu Trang Bảng 2.1. Tên gọi tổ chức thanh tra giáo dục của một số cơ sở giáo 38 dục đại học tại thành phố Hồ Chí Minh Bảng 2.2. Số lượng nhân sự chuyên trách công tác thanh tra giáo 41 dục của một số cơ sở giáo dục đại học
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Thanh tra là một trong những chức năng thiết yếu quan trọng của hoạt động quản lý nhà nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ ra rằng: “Nếu như Trung ương Đảng, Chính phủ có Nghị quyết, Chỉ thị đưa về các ngành, các địa phương, kết quả thế nào không có thanh tra khó mà biết địa phương nào làm tốt, làm vừa, làm xấu; có làm hay không làm; trên không biết, địa phương nhiều khi cũng không biết,…”[31], điều này cho thấy vai trò rất quan trọng của công tác thanh tra. Pháp luật về thanh tra đang ngày càng được hoàn thiện đáp ứng nhu cầu của thực tiễn đặt ra, tác động đến đời sống của người dân, xã hội. Con người là trung tâm của xã hội, sự phát triển của xã hội phải dựa vào sức mạnh tri thức của con người, phát huy nguồn lực con người. Con người vừa là mục tiêu đồng thời là động lực của sự phát triển. Trong quá trình phát triển hiện nay đang đặt ra những yêu cầu và thách thức cho nền giáo dục của nước nhà. Trước những yêu cầu và thách thức của thực tiễn, cùng với sự phát triển và đổi mới của đất nước, giáo dục và đào tạo luôn được Đảng, Nhà nước chú trọng, xem như vấn đề cốt lõi để phát triển và đổi mới đất nước. Ngày 04/11/2013, Ban chấp hành Trung ương 8, khóa XI đã ban hành Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng chủ nghĩa xã hội và hội nhập quốc tế. Nghị quyết nhằm tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả trong giáo dục, đào tạo. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật giáo dục đại học năm 2018 (Luật số 38/2018/QH14 ngày 19/11/2018 của Quốc hội, có hiệu lực từ ngày 01/7/2019), cụ thể hóa Chính phủ đã ban hành Nghị định số 99/2019/NĐ-CP ngày 30/12/2019 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật giáo dục đại học làm cơ sở pháp lý căn 1
bản để các cơ sở giáo dục đại học (CSGDĐH) thực hiện tự chủ trong hoạt động của mình. Trong đó, quy định các nội dung tự chủ quan trọng như: tự chủ trong hoạt động học thuật và hoạt động chuyên môn; tự chủ trong tổ chức bộ máy và nhân sự; tự chủ trong tài chính và tài sản. Song song với hoạt động tự chủ trong hoạt động, tự chịu trách nhiệm đòi hỏi CSGDĐH phải chủ động đẩy mạnh công tác tự thanh tra, kiểm tra, giám sát trong hoạt động của cơ sở giáo dục, bảo đảm cho các hoạt động, các chủ thể trong cơ sở giáo dục thực hiện đúng quy định pháp luật, đảm bảo công khai, dân chủ và minh bạch. Trong thời gian qua, hoạt động thanh tra giáo dục tại các CSGDĐH trong cả nước nói chung, tại thành phố Hồ Chí Minh nói riêng, luôn được Bộ Giáo dục và Đào tạo quan tâm chỉ đạo, hướng dẫn chuyên môn và triển khai thực hiện. Qua hoạt động thanh tra đã góp phần quan trọng trong việc nâng cao và đảm bảo duy trì chất lượng đào tạo; đẩy lùi các hiện tượng tiêu cực trong Nhà trường, kịp thời giải quyết các khiếu nại, phản ảnh liên quan đến hoạt động của các CSGDĐH và từng bước hoàn thiện tổ chức thanh tra giáo dục trong cơ sở giáo dục đại học. Tuy vậy, vẫn còn nhiều bất cập, chưa phát huy hết hiệu lực, hiệu quả của công tác thanh tra giáo dục trong các CSGDĐH, chưa thực hiện tốt công tác tư vấn, thúc đẩy, định hướng thanh tra, kiểm tra. Thực tiễn cho thấy, các quy định pháp luật về thanh tra giáo dục rải rác ở nhiều văn bản khác nhau, có sự chồng chéo giữa pháp luật về thanh tra và pháp luật về chuyên ngành; nhiệm vụ, quyền hạn của thanh tra giáo dục còn chồng chéo với thanh tra hành chính; giữa cấp trên và cấp dưới; pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục trong CSGDĐH còn có quy định chưa được phù hợp với tính chất, yêu cầu quản lý nhà nước và thực tiễn áp dụng. Việc xây dựng tổ chức thanh tra giáo dục và triển khai hoạt động thanh tra giáo dục của các CSGDĐH tại thành phố Hồ Chí Minh còn nhiều bất cập trong xây dựng mô hình tổ chức thanh tra giáo dục trong CSGDĐH, về biên chế nhân sự làm công 2
tác thanh tra giáo dục và trong áp dụng các quy định về hoạt động thanh tra giáo dục, tổ chức đoàn thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng chống tham nhũng trong CSGDĐH, đặc biệt, đối với các CSGDĐH tư thục. Dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn đã được trình bày, cho thấy việc nghiên cứu góp phần hoàn thiện các quy định pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực giáo dục đào tạo, là cơ sở pháp lý của việc hoàn thiện tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục nói chung, tổ chức, hoạt động thanh tra giáo dục tại các CSGDĐH nói riêng. Do đó, tác giả đã lựa chọn chủ đề nghiên cứu “Pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của cơ sở giáo dục đại học - Nghiên cứu tại thành phố Hồ Chí Minh” làm chủ đề cho luận văn thạc sĩ chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Theo cách hiểu thông thường về hoạt động quản lý, quá trình quản lý đều trải qua một chu trình gồm bốn bước cơ bản, đó là: Lập kế hoạch; tổ chức thực hiện; thanh tra, kiểm tra và tiến hành cải tiến, trong hoạt động quản lý giáo dục đại học cũng như vậy. Trong đó, hoạt động thanh tra, kiểm tra là một trong những khâu quan trọng giúp nhà quản lý đánh giá được hoạt động đang ở tình trạng như thế nào để có kế hoạch điều chỉnh và cải tiến cho phù hợp; thanh tra, kiểm tra còn là một trong các bước quan trọng giúp nhà quản lý tiếp cận gần hơn với hoạt động của đối tượng quản lý. Vì vậy, việc nghiên cứu và hoàn thiện pháp luật về tổ chức và hoạt động của công tác thanh tra là yêu cầu cấp thiết và liên tục đổi mới, hoàn thiện. Trong những năm qua có nhiều nghiên cứu liên quan đến hoạt động thanh tra, trong đó đặc biệt là hoạt động thanh tra trong lĩnh vực giáo dục đào tạo. Cụ thể các công trình nghiên cứu khoa học liên quan sau: Về hoạt động thanh tra, qua nghiên cứu tác giả nhận thấy có một số công trình sau: 3
- Trần Văn Truyền (2007), Đổi mới hệ thống tổ chức và hoạt động ngành thanh tra trong cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa - Luận cứ khoa học phục vụ sửa đổi Luật thanh tra và hoàn thiện pháp luật về thanh tra, Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ. - Luận án tiến sỹ: “Pháp luật về thanh tra chuyên ngành ở Việt Nam hiện nay” năm 2015, của tác giả Bùi Thị Thanh Thúy. Đề tài trình bày hiện trạng các quy định pháp luật về hoạt động thanh tra chuyên ngành ở Việt Nam, thông qua thực trạng các quy định pháp luật tác giả dẫn chứng những điểm còn hạn chế trong thực tiễn triển khai hoạt động thanh tra chuyên ngành. Đề tài cũng đã đề xuất những giải pháp cụ thể để hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến hoạt động này. - Đề tài nghiên cứu khoa học: “Hoàn thiện pháp luật về thanh tra trong giai đoạn hiện nay” hoàn thành vào năm 2016, do Văn Tiến Mai thực hiện. Đề tài đã tập trung phản ánh, phân tích, đánh giá một cách khách quan, toàn diện về thực trạng của pháp luật về thanh tra, về tổ chức và hoạt động. Trên cơ sở đó, đưa ra các giải pháp hoàn thiện pháp luật về thanh tra, nâng cao chất lượng ban hành các văn bản pháp luật. - Đề tài: “Tổ chức và hoạt động thanh tra, kiểm tra trong các đơn vị sự nghiệp công lập” (2020), do Trần Văn Long chủ nhiệm đề tài. Từ cơ sở lý luận mang tính nguyên tắc về thanh tra, kiểm tra trong các đơn vị sự nghiệp công lập, đề tài đã phân tích những hạn chế khi triển khai hoạt động này trên thực tiễn tại các đơn vị sự nghiệp công lập. Qua đó, đề tài đề xuất định hướng nhiều giải pháp, kiến nghị cụ thể để hoàn thiện các quy định pháp luật về thanh tra; tăng cường hiệu lực, nâng cao hiệu quả trong việc tổ chức và hoạt động thanh tra, kiểm tra của đơn vị sự nghiệp công lập, cung cấp cơ sở khoa học để hoàn thiện các quy định này. Đồng thời, đề tài cũng đóng góp cơ sở khoa học để đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật thanh tra. 4
Trong công tác thanh tra chuyên ngành trên lĩnh vực giáo dục có một số công trình nghiên cứu như sau: - Nguyễn Xuân Thanh (2013), “Giáo trình kiểm tra và thanh tra giáo dục”, NXB Đại học Sư phạm, Hà Nội - Lưu Xuân Mới (2004), Cơ sở khoa học của thanh tra giáo dục, Giáo trình nghiệp vụ Thanh tra giáo dục, Trường Cán Bộ quản lý giáo dục, Hà Nội. - Nguyễn Thị Kim Trinh (2007), Tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành giáo dục từ thực tiễn Ninh Thuận, Luận văn Thạc sĩ Quản lý hành chính công. Luận văn tập trung phân tích các quy định về thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực giáo dục đào tạo: địa vị pháp lý, thẩm quyền, trình tự tiến hành hoạt động này; phân tích, đánh giá thực tế việc tổ chức và triển khai hoạt động này tại tỉnh Ninh Thuận. Trên cơ sở đó, tác giả đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả của hoạt động thanh tra giáo dục tại tỉnh Ninh Thuận cũng như hoạt động thanh tra chuyên ngành giáo dục nói chung. Đối với công tác thanh tra giáo dục trong cơ sở giáo dục đại học có một số công trình nghiên cứu như: - Lê Quán Tần (2003), “Nghiên cứu đề xuất cơ cấu tổ chức, nội dung và phương thức hoạt động thanh tra trong cơ sở giáo dục đại học”, đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ. Đề tài đề xuất nhiều giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống thanh tra trong cơ sở giáo dục đại học dựa trên phân tích những điểm hạn chế từ thực tiễn tại các cơ sở giáo dục đại học. - Nguyễn Thắng Lợi (2017), Tham luận đánh giá pháp luật luật thanh tra hiện hành và những hạn chế về thanh tra nội bộ trong lĩnh vực giáo dục, Bộ Tư pháp, Hà Nội. - Vũ Đức Dục, Lê Thị Soan (2018) Đổi mới công tác thanh tra giáo dục góp phần đổi mới chất lượng đào tạo của Đại học Thái Nguyên trong giai đoạn mới, Tạp chí Khoa học và Công Nghệ; 5
- Vũ Hải Uyên (2018), “Tổ chức và hoạt động thanh tra nội bộ từ thực tiễn Đại học Quốc gia Hà Nội”, Luận văn thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính. Luận văn đã trình bày quan điểm về tổ chức và thực hiện hoạt động thanh tra nội bộ trong các tổ chức công lập, bao gồm vị trí, vai trò, thẩm quyền, và trình tự tiến hành hoạt động này. Phân tích và đánh giá tình hình thực tế của hoạt động thanh tra nội bộ tại Đại học Quốc gia Hà Nội. Từ những phân tích này, luận văn đã đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện và tăng cường hiệu quả của hoạt động thanh tra nội bộ. - Nguyễn Đức Thắng (2019), Tổ chức và hoạt động thanh tra trong cơ sở giáo dục đại học ngành Y tế ở Việt Nam, Luận văn thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính. Trên cơ sở phân tích những lý luận về công tác thanh tra nội bộ và tình hình triển khai công tác này tại các cơ sở giáo dục đại học thuộc ngành Y tế tại Việt Nam, trên cơ sở đó tác giả đã đưa ra nhiều giải pháp nhằm hoàn thiện quy định và tăng cường hiệu quả trong công tác này tại các cơ sở giáo dục đại học thuộc ngành Y tế ở Việt Nam. Có thể thấy rằng, đã có không ít các công trình nghiên cứu liên quan đến hoạt động thanh tra nói chung, thanh tra giáo dục nói riêng. Nhưng với sự phát triển đổi mới nhanh chóng, đặc biệt kể từ khi Luật Giáo dục đại học được sửa đổi bổ sung năm 2018, có hiệu lực vào năm 2019, trong đó thể hiện xu hướng tự chủ, tự chịu trách nhiệm của CSGDĐH, đòi hỏi nhu cầu đổi mới trong hoạt động thanh tra giáo dục của các CSGDĐH để đáp ứng yêu cầu mới. Vì vậy, cần nghiên cứu, hệ thống các cơ sở pháp lý, luận cứ khoa học và thực tiễn triển khai tổ chức, hoạt động thanh tra giáo dục của các CSGDĐH tại thành phố Hồ Chí Minh, từ đó bổ sung những luận cứ khoa học, đồng thời bổ sung cơ sở thực tiễn để phát huy vai trò của việc xây dựng tổ chức và triển khai hoạt động thanh tra giáo dục trong CSGDĐH. Đó là các vấn đề luận văn sẽ tập trung giải quyết. 6
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của luận văn hệ thống hóa các quy định pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra, thanh tra giáo dục tại các CSGDĐH để đánh giá thực trạng tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục ở các CSGDĐH tại Thành phố Hồ Chí Minh và đưa ra phương hướng, đề xuất các giải pháp hoàn thiện quy định về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục tại các CSGDĐH trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về tổ chức và hoạt động thanh tra, thanh tra giáo dục đại học; Hệ thống các quy định của pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục, tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của các CSGDĐH. - Phân tích, đánh giá thực trạng tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của các CSGDĐH tại thành phố Hồ Chí Minh, đưa ra những ưu điểm và những điểm hạn chế, bất cập trong quá trình tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục trong CSGDĐH tại thành phố Hồ Chí Minh, chỉ ra các nguyên nhân. - Đề ra phương hướng và giải pháp nhằm hoàn thiện quy định pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục; tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của các CSGDĐH trong thời gian tới phù hợp với quy định của pháp luật và phù hợp với quan điểm, chính sách đổi mới, tự chủ giáo dục đại học. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là quy định của pháp luật về thanh tra giáo dục trong CSGDĐH và thực tiễn thực hiện pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của các CSGDĐH tại thành phố Hồ Chí Minh. 7
4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nội dung nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu quy định của pháp luật về thanh tra giáo dục; tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của các CSGDĐH và thực trạng áp dụng pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục trong cơ sở giáo dục đại học tại thành phố Hồ Chí Minh. - Phạm vi về không gian: Luận văn tập trung nghiên cứu việc xây dựng tổ chức thanh tra giáo dục và triển khai hoạt động của thanh tra giáo dục của một số CSGDĐH tại thành phố Hồ Chí Minh. - Phạm vi về thời gian: Đề tài nghiên cứu pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục trong các CSGDĐH tại một số cơ sở giáo dục đại học giai đoạn từ năm 2016 đến năm 2023 và đề xuất giải pháp đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Đề tài nghiên cứu dựa trên phương pháp luận duy vật biện chứng, duy vật lịch sử và tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Pháp luật của nhà nước về công tác thanh tra, thanh tra giáo dục. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Để giải quyết tốt các mục tiêu và các nhiệm vụ trên, luận văn sử dụng kết hợp các phương pháp nghiên cứu, chủ yếu các phương pháp: - Phương pháp duy vật biện chứng, duy vật lịch sử. - Phương pháp thống kê, tổng hợp, hệ thống hóa các quy định của pháp luật; - Phương pháp so sánh, phân tích, tổng kết thực tiễn, đánh giá. 8
6. Ý nghĩa khoa học, thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa khoa học Hệ thống hóa và làm sáng tỏ những vấn đề lý luận cơ bản về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục, hoạt động thanh tra giáo dục trong cơ sở giáo dục đại học. Làm rõ vai trò của hoạt động thanh tra giáo dục trong cơ sở giáo dục đại học, một trong những yếu tố góp phần nâng cao hiệu quả, hiệu lực quản lý và nâng cao chất lượng giáo dục đại học trong giai đoạn đổi mới giáo dục hiện nay. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn: Luận văn là nguồn tư liệu tham khảo, giúp nhà nghiên cứu xây dựng luật, các nhà quản lý giáo dục xây dựng các chủ trương, chính sách, quy định phù hợp với thực tiễn tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của các CSGDĐH nói chung và các CSGDĐH tại thành phố Hồ Chí Minh nói riêng. Đồng thời, luận văn là nguồn tài liệu phục vụ việc nghiên cứu pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục đại học; là nguồn tài liệu phục vụ cho giảng dạy đào tạo và học tập. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài các phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được trình bày bố cục nội dung chính thành 03 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của cơ sở giáo dục đại học Chương 2. Thực trạng thực hiện pháp luật tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của các cơ sở giáo dục đại học tại thành phố Hồ Chí Minh. Chương 3. Phương hướng và giải pháp đảm bảo thực hiện pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của các cơ sở giáo dục đại học. 9
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN PHÁP LUẬT VỀ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THANH TRA GIÁO DỤC CỦA CƠ SỞ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC 1. 1. Khái niệm, đặc điểm pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của cơ sở giáo dục đại học 1.1.1. Khái niệm 1.1.1.1. Thanh tra Thuật ngữ Thanh tra (Inspect) xuất phát từ nguồn gốc la tinh. In-spectare có nghĩa là nhìn vào bên trong, chỉ một sự xem xét từ bên ngoài vào một đối tượng nhất định. Theo từ điển Tiếng Việt của Viện ngôn ngữ học năm 2000, thuật ngữ thanh tra được giải thích là: “kiểm soát, xem xét tại chỗ việc làm của địa phương, cơ quan, xí nghiệp”. Với nghĩa này, khái niệm thanh tra bao hàm nghĩa kiểm soát nhằm “xem xét và phát hiện ngăn chặn những gì trái quy định”. Thanh tra thường đi kèm với một chủ thể nhất định: “người làm nhiệm vụ thanh tra”, “đoàn thanh tra” và “đặt trong phạm vi quyền hành của một chủ thể nhất định”. Với cách hiểu này gây tâm lý e ngại hoạt động thanh tra cho đối tượng bị thanh tra do suy nghĩ thanh tra nhằm tìm ra lỗi sai. Trong quá trình lịch sử phát triển của đất nước ta, tên gọi “Thanh tra” chưa từng xuất hiện ở các triều đại phong kiến, nhưng một số chức năng quan trọng gần giống như hoạt động thanh tra đã được thể hiện như thời nhà Lý có các chức quan để thực hiện nhiệm vụ này như Gián nghị đại phu hay Đại sử đại phu. Chức năng của cơ quan thanh tra hình thành qua hoạt động của Ngự sử đài, Đô sát viện. Các cơ quan này được giao việc giúp nhà Vua theo dõi, giải quyết các khiếu kiện của nhân dân, đồng thời giúp nhà Vua giám sát hoạt động của bộ máy quan lại thời bấy giờ. 10