Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Đoàn Thanh niên tham gia quản lý nhà nước - từ thực tiễn huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:104

Thêm vào BST

Báo xấu

23
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Đoàn Thanh niên tham gia quản lý nhà nước - từ thực tiễn huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị" được hoàn thành với mục tiêu nhằm làm rõ một số vấn đề về lý luận, pháp lý của Đoàn Thanh niên tham gia quản lý nhà nước; phân tích, đánh giá về tình hình Đoàn Thanh niên tham gia quản lý nhà nước tại huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị. Từ đó luận văn đề xuất một số giải pháp góp phần nâng cao hoạt động Đoàn Thanh niên tham gia quản lý nhà nước tại địa phương trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Đoàn Thanh niên tham gia quản lý nhà nước - từ thực tiễn huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ LOAN ĐOÀN THANH NIÊN THAM GIA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC - TỪ THỰC TIỄN HUYỆN HẢI LĂNG, TỈNH QUẢNG TRỊ LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2023
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ LOAN ĐOÀN THANH NIÊN THAM GIA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC - TỪ THỰC TIỄN HUYỆN HẢI LĂNG, TỈNH QUẢNG TRỊ LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG Mã số: 8 34 04 03 GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN: TS. PHẠM THỊ THU HƯƠNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2023
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan sản phẩm luận văn “Đoàn Thanh niên tham gia quản lý nhà nước - từ thực tiễn huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị” là công trình nghiên cứu cá nhân của tôi trong thời gian qua. Toàn bộ nội dung và kết quả nghiên cứu là do tôi tự tìm hiểu, phân tích một cách khách quan, trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và chưa được công bố dưới bất kỳ hình thức nào. Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm nếu có sự không trung thực về thông tin sử dụng trong công trình nghiên cứu này. Thừa Thiên Huế, tháng 7 năm 2023 Học viên Nguyễn Thị Loan
LỜI CẢM ƠN Trước tiên em xin cảm ơn cô giáo hướng dẫn TS. Phạm Thị Thu Hương đã luôn nhiệt tình, tận tâm hỗ trợ, định hướng và giải đáp những thắc mắc trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn của em. Em xin cảm ơn quý thầy, cô giáo trong Học viện Hành chính Quốc gia đã truyền đạt những kiến thức chuyên sâu về chuyên ngành trong suốt thời gian học tập để em có được nền tảng kiến thức hỗ trợ trong quá trình làm luận văn Thạc sĩ. Cuối cùng, em xin gửi lời cảm ơn đến cơ quan công tác, gia đình và bạn bè vì đã luôn hỗ trợ, khuyến khích em trong suốt những năm học tập, quá trình nghiên cứu và viết luận văn này. Em xin chân thành cảm ơn! Học viên Nguyễn Thị Loan
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ CỦA ĐOÀN THANH NIÊN THAM GIA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ....................................................... 10 1.1. Một số khái niệm cơ bản ....................................................................... 10 1.1.1. Thanh niên........................................................................................ 10 1.1.2. Đoàn Thanh niên .............................................................................. 11 1.1.3. Quản lý nhà nước ............................................................................. 12 1.1.4. Đoàn Thanh niên tham gia quản lý nhà nước .................................... 14 1.2. Vị trí, vai trò, cơ cấu tổ chức và nguyên tắc hoạt động của Đoàn Thanh niên .............................................................................................................. 17 1.2.1. Vị trí, vai trò của Đoàn Thanh niên..................................................... 17 1.2.2. Cơ cấu tổ chức của Đoàn Thanh niên ................................................. 23 1.2.3. Nguyên tắc hoạt động của Đoàn Thanh niên ....................................... 26 1.3. Nội dung tham gia quản lý nhà nước của Đoàn Thanh niên ................... 27 1.3.1. Tham gia xây dựng tổ chức bộ máy nhà nước và đội ngũ cán bộ, công chức ............................................................................................................. 27 1.3.2. Tham gia xây dựng pháp luật và các cơ chế, chính sách của Nhà nước .... 28 1.3.3. Tham gia tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật của Nhà nước 29 1.3.4. Tham gia vào các lĩnh vực hoạt động phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và của địa phương ............................................................................... 30 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc tham gia quản lý nhà nước của Đoàn Thanh niên ................................................................................................... 31 1.4.1. Về bối cảnh kinh tế - xã hội ................................................................ 31 1.4.2. Về phía cơ quan Nhà nước ................................................................. 32 1.4.3. Về phía Đoàn Thanh niên ................................................................... 35 Tiểu kết Chương 1........................................................................................ 36 Chương 2: THỰC TIỄN ĐOÀN THANH NIÊN THAM GIA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC TẠI HUYỆN HẢI LĂNG, TỈNH QUẢNG TRỊ ................. 37 2.1. Tình hình kinh tế - xã hội và tổ chức, hoạt động Đoàn Thanh niên huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị ............................................................................. 37 2.1.1. Tình hình kinh tế - xã hội ................................................................... 37 2.1.2. Đoàn Thanh niên huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị ............................. 38 2.2. Tình hình Đoàn Thanh niên tham gia quản lý nhà nước tại huyện Hải Lăng ............................................................................................................. 40
2.2.1. Tình hình Đoàn Thanh niên tham gia xây dựng tổ chức bộ máy nhà nước và đội ngũ cán bộ, công chức............................................................... 40 2.2.2. Tình hình Đoàn Thanh niên tham gia xây dựng pháp luật và các cơ chế, chính sách của Nhà nước .............................................................................. 44 2.2.3. Tình hình Đoàn Thanh niên tham gia tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật....................................................................................................... 47 2.2.4. Tình hình Đoàn Thanh niên tham gia vào các lĩnh vực hoạt động phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và của địa phương ................................... 52 2.3. Đánh giá tình hình tham gia quản lý nhà nước của Đoàn Thanh niên tại huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị ................................................................... 59 2.3.1. Những kết quả đạt đươc...................................................................... 59 2.3.2. Hạn chế .............................................................................................. 61 2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế ........................................................ 64 Tiểu kết Chương 2........................................................................................ 66 Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC CỦA ĐOÀN THANH NIÊN TẠI HUYỆN HẢI LĂNG, TỈNH QUẢNG TRỊ ............................................................................................... 68 3.1. Định hướng hoàn thiện công tác quản lý nhà nước của Đoàn Thanh niên ... 68 3.2. Các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nhà nước của Đoàn Thanh niên71 3.2.1. Nhóm giải pháp về hoàn thiện hệ thống chính sách, quy định về công tác quản lý nhà nước của Đoàn Thanh niên .................................................. 71 3.2.2. Nhóm giải pháp nâng cao nhận thức về vai trò của Đoàn Thanh niên trong việc tham gia vào hoạt động quản lý nhà nước .................................... 73 3.2.3. Nhóm giải pháp về nâng cao chất lượng thực hiện quản lý nhà nước của Đoàn Thanh niên .......................................................................................... 83 Tiểu kết Chương 3........................................................................................ 88 KẾT LUẬN ................................................................................................. 90 TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................... 92
DANH MỤC VIẾT TẮT Từ/cụm từ viết tắt Cụm từ đầy đủ Đoàn Thanh niên Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh Đoàn Thanh niên Hải Lăng Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị
DANH MỤC SƠ ĐỒ , BẢNG Sơ đồ 2.1. Cơ cấu hệ thống Đoàn Thanh niên huyện Hải Lăng..................... 39 Bảng 2.1. Số lượng Đoàn viên mới được kết nạp trong giai đoạn 2020-2022 ...... 42 Bảng 2.2. Số lượng tin bài do cấp bộ Đoàn đăng tải trong giai đoạn 2020-2022 ... 53 Bảng 2.3. Kết quả các Cuộc thi “Sáng tạo trẻ Hải Lăng” trong giai đoạn 2019 - 2022 ........................................................................................................... 57
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong suốt tiến trình lịch sử hình thành và phát triển của tất cả các dân tộc, các quốc gia trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng, thanh niên giữ vị trí đặc biệt quan trọng, là lực lượng xã hội to lớn, là nguồn lực mạnh mẽ thúc đẩy sự phát triển của xã hội. Bởi vậy, các vấn đề về thanh niên luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm, tại Hội nghị lần thứ tư khóa VII Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đã khẳng định: “Thanh niên là lực lượng xung kích trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Sự nghiệp đổi mới có thành công hay không, đất nước bước vào thế kỷ 21 có vị trí xứng đáng trong cộng đồng thế giới hay không, cách mạng Việt Nam có vững bước theo con đường xã hội chủ nghĩa hay không, phần lớn tuỳ thuộc vào lực lượng thanh niên, vào việc bồi dưỡng, rèn luyện thế hệ thanh niên; công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc, là một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng. Đúng như Bác Hồ đã nói: Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người, vì vậy vấn đề thanh niên phải đặt ở vị trí trung tâm trong chiến lược phát huy nhân tố và nguồn lực con người” [9]. Trong bối cảnh hiện nay, cùng với sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ và nền kinh tế tri thức. Đây là môi trường thuận lợi để thanh niên Việt Nam nói chung và thanh niên huyện Hải Lăng nói riêng kế thừa, phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa nhân loại, thể hiện và khẳng định tài năng, trí tuệ, bản lĩnh của tuổi trẻ, cống hiến cho sự phát triển của đất nước. Đối với hoạt động của thanh niên Việt Nam, Đoàn Thanh niên giữ một vị trí nòng cốt “trong phong trào thanh niên và tổ chức thanh niên” (Khoản 2 Điều 28) [35]. Đoàn Thanh niên vừa tham gia vào hoạt động của thanh niên vừa có chức năng tham gia quản lý nhà nước về thanh niên và công tác thanh 1
niên. Những năm gần đây, vai trò của Đoàn Thanh niên trong việc tham gia vào quản lý nhà nước ngày càng được phát huy và đạt được nhiều thành tựu như công tác phổ biến, tuyên truyền pháp luật được triển khai và tổ chức dưới nhiều hình thức đa dạng phong phú: mít tinh, ra quân, diễu hành cổ động, hội trại thanh thiếu niên, phát hành tài liệu tuyên truyền; tổ chức cho thanh niên tham gia các chiến dịch, các đợt cao điểm phòng chống ma túy, mại dâm, đua xe trái phép; một số mô hình, phong trào mới cũng được triển khai (“Tìm địa chỉ đen”, “Hòm thư tố giác tội phạm”, “Hòm thư cứu bạn”) [41]. Trong bối cảnh chung đó, không chỉ thanh niên của huyện Hải Lăng đã có nhiều cơ cơ hội thể hiện bản thân, cơ hội việc làm mà còn thu hút lao động là thanh niên của nhiều nơi khác quy tụ. Bởi lẽ huyện Hải Lăng là huyện nằm trên trục hành lang kinh tế Đông Tây của tỉnh Quảng Trị, thuận lợi trong việc mở rộng giao lưu hàng hoá và phát triển hợp tác thương mại. Điều này tạo ra tiềm năng cho sự phát triển nền kinh tế của huyện, đặc biệt trong những năm gần đây tình hình kinh tế của huyện Hải Lăng đã có những bước chuyển biến và phát triển đáng ghi nhận. Đây vừa là cơ hội và cũng đặt ra nhiều thách thức cho huyện nói chung và Đoàn Thanh niên huyện nói riêng trong việc tham gia quản lý nhà nước về thanh niên và công tác thanh niên. Mặc dù Đoàn Thanh niên tại huyện Hải Lăng đã có sự tham gia tích cực và cũng đạt được nhiều thành quả trong công tác quản lý nhà nước, tuy nhiên trên thực tiễn vẫn chưa phát huy được tối đa hiệu quả, hiệu lực thực hiện. Điều này xuất phát từ nhiều lý do mà một trong số đó phải nhắc đến vấn đề thiếu đổi mới trong công tác thực hiện hay những khó khăn về mặt tài chính, điều kiện. Chính bởi vậy, việc nghiên cứu, đánh giá tình hình thực tiễn Đoàn Thanh niên trong việc tham gia vào quản lý nhà nước về thanh niên và công thanh niên thực hiện tại huyện Hải Lăng được xem là cấp thiết nhằm đảm bảo phát huy tối đa năng lực của đội ngũ thanh niên; định hướng cho thanh niên ý 2
thức được vai trò, trách nhiệm của mình; tạo lập và xây dựng môi trường sống, học tập và làm việc tích cực; tạo động lực thúc đẩy thanh niên không ngừng học tập, rèn luyện tư tưởng, bản lĩnh cá nhân, trau dồi kỹ năng, dám nghĩ, dám làm, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa của huyện Hải Lăng nói riêng và cả nước nói chung. Nhận thức được tầm quan trọng của Đoàn Thanh niên trong việc tham gia vào quản lý nhà nước về thanh niên và công tác thanh niên, tác giả đã lựa chọn vấn đề “Đoàn Thanh niên tham gia quản lý nhà nước - từ thực tiễn huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị” làm đề tài luận văn của mình. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Qua nghiên cứu và tìm hiểu nhận thấy trước khi ban hành Luật Thanh niên năm 2020, nhìn chung đã có một số tác giả quan tâm, nghiên cứu nội dung liên quan đến quản lý nhà nước về thanh niên và công tác thanh niên, theo đó có thể kể đến một số công trình khoa học như: - Nguyễn Vĩnh Oánh (1995), Quản lý nhà nước về công tác thanh niên, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia [31]. Cuốn sách này đã phân tích một cách khái quát về các vấn đề lý luận liên quan đến quản lý nhà nước về công tác thanh niên. Đồng thời, trên cơ sở thực tiễn thực hiện trên phạm vi cả nước để đánh giá kết quả thực hiện, những vướng mắc, bất cập còn tồn tại và đề xuất giải pháp khắc phục, nâng cao hiệu quả thực hiện. - Nguyễn Văn Trung - Chủ biên (1997), Chính sách và Quản lý nhà nước về công tác thanh niên ở một số nước trên thế giới, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia [37]. Trong cuốn sách này, tác giả tập trung nghiên cứu, đánh giá về chính sách và quản lý nhà nước liên quan đến công tác thanh niên tại một số quốc gia trên thế giới. Trên cơ sở đó có những so sánh, đánh giá trực tiếp với tình 3
hình Việt Nam và đưa ra những ý kiến về các vấn đề nội dung mà nước ta cần học hỏi để phát triển hoạt động của Đoàn Thanh niên trong việc tham gia vào công tác quản lý nhà nước. - Nguyễn Thị Hoài Lan (2011), Quản lý nhà nước về công tác thanh niên trong giai đoạn hiện nay từ thực tế tỉnh Phú Thọ, Luận văn Thạc sĩ hành chính [25]. Tại công trình nghiên cứu này, tác giả đã phân tích các vấn đề lý luận, pháp luật điều chỉnh về quản lý nhà nước trong công tác thanh niên. Trên cơ sở đó, tác giả đánh giá thực tiễn thực hiện tại tỉnh Phú Thọ về quản lý nhà nước về công tác thanh niên trong giai đoạn từ trước đến năm 2011. Qua đó, đưa ra một số phương án khắc phục, giải pháp hoàn thiện đã được đề xuất. - Vũ Đăng Minh - Vụ trưởng Vụ Công tác thanh niên (2012), Cơ sở khoa học nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về thanh niên thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Đề tài nghiên cứu cấp bộ [30]. Tại công trình nghiên cứu này, tác giả đi sâu vào phân tích về cơ sở khoa học đối với công tác quản lý nhà nước về thanh niên. Bên cạnh đó, dưới tình hình chuyển biến sâu sắc của xã hội trong giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa, tác giả đã nêu ra những thách thức cần đối mặt và đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý của Nhà nước. - Nguyễn Thị Hường (2015), Quản lý nhà nước về công tác thanh niên ở tỉnh Thái Nguyên hiện nay, Luận văn Thạc sĩ Hành chính [21]. Ở công trình nghiên cứu này, tác giả đã nêu ra được các vấn đề lý luận và pháp luật liên quan đến vấn đề quản lý nhà nước về công tác thanh niên. Đồng thời thông qua việc liên hệ thực tiễn tại tỉnh Thái Nguyên để đánh giá thực trạng và nêu giải pháp đảm bảo hiệu quả và hiệu lực trong công tác quản lý. - Trần Thiện Lộc (2017), Quản lý nhà nước về công tác thanh niên trên địa bàn tỉnh Bình Dương, Luận văn Thạc sĩ quản lý công [26]. 4
Tương tự như ở công trình của tác giả Nguyễn Thị Hường nêu trên, trong Luận văn này, tác giả Trần Thiện Lộc cũng đi nghiên cứu từ các vấn đề lý luận, pháp luật sau đó liên hệ tới thực tiễn. Tuy nhiên, phạm vi địa bàn mà tác giả lựa chọn trong công trình này là tỉnh Bình Dương. Qua đó, đồng thời nêu một số kiến nghị và giải pháp nhằm hoàn thiện, nâng cao chất lượng quản lý nhà nước về công tác thanh niên trong địa bàn nghiên cứu. - Đậu Đình Sáng (2019), Quản lý nhà nước về công tác thanh niên tại Thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk, Luận văn Thạc sĩ quản lý công [36]. Mục đích của luận văn để củng cố và làm sâu sắc thêm cơ sở lý luận và đưa ra những khuyến nghị khoa học cho việc tăng cường quản lý nhà nước về công tác thanh niên tại địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk. Thông qua việc nghiên cứu và cung cấp số liệu thực tế tại địa phương, tác giả đã đưa ra những khuyến nghị để hoạt động quản lý nhà nước đối với công tác thanh niên được nâng cao và cải thiện. - Trương Văn Hoài (2020), Quản lý nhà nước về công tác thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Quảng Trị, Luận văn Thạc sĩ quản lý công [23]. Do đặc diểm địa lý nghiên cứu thực hiện luận văn, tác giả tập trung vào đối tượng là công tác thanh niên trong đồng bào dân tộc thiểu số và nội dung quản lý nhà nước đối với những khu vực đặc biệt trên địa bàn. Trên cơ sở đó, tác giả đưa ra dự báo tình hình thanh niên dân tộc thiểu số hiện nay, định hướng và giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nhà nước. Các công trình nghiên cứu trên đã hệ thống hóa các cơ sở lý luận về Đoàn Thanh niên và đề ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả, chất lượng quản lý nhà nước về công tác thanh niên trên cơ sở phân tích, lý giải nhiều vấn đề liên quan đến tổ chức, hoạt động và thực trạng tại một số địa 5
phương. Tuy nhiên, vẫn chưa có đề tài nào tập trung nghiên cứu và đánh giá về việc tham gia công tác quản lý nhà nước về thanh niên và công tác thanh niên của Đoàn Thanh niên. Đặc biệt, Luật Thanh niên năm 2020 được ban hành đã có hiệu lực kể từ ngày 01/01/2021 cũng có những thay đổi nhất định cần được nghiên cứu. Chính vì vậy, có thể nói đề tài nghiên cứu được lựa chọn tại Luận văn này có tính mới và cần thiết tại thời điểm này. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở làm rõ một số vấn đề về lý luận, pháp lý của Đoàn Thanh niên tham gia quản lý nhà nước; phân tích, đánh giá về tình hình Đoàn Thanh niên tham gia quản lý nhà nước tại huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị. Từ đó luận văn đề xuất một số giải pháp góp phần nâng cao hoạt động Đoàn Thanh niên tham gia quản lý nhà nước tại địa phương trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện mục đích nghiên cứu nêu trên, luận văn tập trung thực hiện nhiệm vụ cơ bản sau: Thứ nhất, hệ thống hóa cơ sở lý luận, pháp lý về Đoàn Thanh niên tham gia quản lý nhà nước; Thứ hai, phân tích và đánh giá tình hình tham gia quản lý nhà nước của Đoàn Thanh niên trên địa bàn huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị; Thứ ba, đề xuất giải pháp góp phần nâng cao hoạt động quản lý nhà nước của Đoàn Thanh niên trên địa bàn huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đoàn Thanh niên tham gia quản lý nhà nước trên địa bàn huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị. 6
4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Luận văn nghiên cứu một số vấn đề lý luận về Đoàn Thanh niên tham gia quản lý nhà nước, tiếp cận theo hướng từ quan điểm của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước đến nội dung cụ thể và các nhân tố ảnh hưởng đến Đoàn Thanh niên tham gia quản lý nhà nước. - Về không gian: huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị. - Về thời gian: nghiên cứu giai đoạn 2019 - 8/2022. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn được nghiên cứu dựa trên phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước về Đoàn Thanh niên tham gia quản lý nhà nước. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Trên cơ sở xác định mục đích và nhiệm vụ của đề tài luận văn, tác giả đã lựa chọn các phương pháp nghiên cứu định tính trong quá trình thực hiện. Cụ thể, luận văn sử dụng một cách nhất quán và có hệ thống những phương pháp nghiên cứu phổ biến trong nghiên cứu các ngành xã hội nói chung và quản lý công nói riêng như lịch sử và logic, phân tích và tổng hợp, diễn dịch và quy nạp, đối chiếu… Các phương pháp được sử dụng cụ thể với mục đích sau: Phương pháp lịch sử và logic: sử dụng để làm cơ sở lý luận và pháp lý của Đoàn Thanh niên tham gia quản lý nhà nước. Nghiên cứu khái quát hoạt động của thanh niên nói chung trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị và công tác quản lý nhà nước; từ đó rút ra những vấn đề có tính quy luật, phổ biến qua các thời kỳ. 7
Phương pháp thu thập, phân tích: dùng để thu thập, phân tích các số liệu, thông tin, dữ liệu từ các bài báo, báo cáo, luận văn… có liên quan phục vụ cho quá trình nghiên cứu luận văn. Phân tích vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, phương thức hoạt động của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong công tác quản lý nhà nước, phù hợp với yêu cầu tình hình mới. Từ đó, tổng hợp, rút ra những vấn đề cần hoàn thiện về lý luận và nội dung. Phương pháp tổng hợp, thống kê, diễn dịch và quy nạp: tác giả sử dụng để xử lý, tổng hợp, thống kê các số liệu minh chứng cho thực trạng Đoàn Thanh niên tham gia quản lý nhà nước tại huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị. Trên cơ sở đó đánh giá chính xác về tình hình và đề xuất các giải pháp phần nâng cao hoạt động quản lý nhà nước của Đoàn Thanh niên trên địa bàn huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị. Ngoài những phương pháp nghiên cứu trên, tác giả còn sử dụng có hiệu quả phương pháp nghiên cứu tài liệu thứ cấp trong quá trình tổng quan tình hình nghiên cứu cũng như phần cơ sở lý luận của đề tài như: tài liệu và các công trình nghiên cứu, bài viết có liên quan nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận Đoàn Thanh niêm tham gia quản lý nhà nước; các văn kiện, nghị quyết của Đảng, Bộ; các văn bản quy phạm pháp luật, kế hoạch, quyết định, báo cáo về thực hiện Đoàn Thanh niêm tham gia quản lý nhà nước tại huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị. 6. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn của Luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn tập trung làm rõ các khái niệm, nội dung về Đoàn Thanh niên tham gia quản lý nhà nước, qua đó góp phần hệ thống hóa các cơ sở lý luận về Đoàn Thanh niên tham gia quản lý nhà nước ở Việt Nam nói chung và tại huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị nói riêng. 8
6.2. Ý nghĩa thực tiễn Thông qua kết quả nghiên cứu, luận văn đưa ra một số giải pháp về mặt thực tiễn góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước của Đoàn Thanh niên tại huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị. Đây cũng là những giải pháp mà các địa phương khác có thể nghiên cứu, áp dụng dựa trên xem xét sự tương đồng về mặt thực tiễn tại địa phương mình. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo, nội dung luận văn được kết cấu thành 03 chương như sau: Chương 1. Cơ sở lý luận và pháp lý của Đoàn Thanh niên tham gia quản lý nhà nước. Chương 2. Thực tiễn Đoàn Thanh niên tham gia quản lý nhà nước tại huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị. Chương 3. Một số giải pháp nâng cao hoạt động quản lý nhà nước của Đoàn Thanh niên tại huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị. 9
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ CỦA ĐOÀN THANH NIÊN THAM GIA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC 1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1. Thanh niên Trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước, thanh niên luôn chứng minh là một lực lượng nòng cốt, nhân tố quyết định tương lai, vận mệnh của Tổ quốc. Trước bối cảnh đất nước thực hiện phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, thúc đẩy tiến bộ khoa học công nghệ, mở rộng hội nhập quốc tế, lực lượng thanh niên càng cần thể hiện hơn nữa vai trò đi đầu, sáng tạo của mình xứng đáng với lời dạy của Bác Hồ “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do thanh niên” [29, 185]. Với vai trò đi cùng trách nhiệm to lớn như vậy, cần thiết pháp luật mỗi quốc gia đặt ra một giới hạn riêng, khái quát về “thanh niên”. Khi nói đến thanh niên, Từ điển tiếng Việt đã định nghĩa đây là nhóm đối tượng: “người còn trẻ, đang ở độ tuổi trưởng thành, có đặc điểm, thuộc tính của thanh niên” [32, 1156]. Theo đó, thanh niên được nhìn nhận dưới hai yếu tố là độ tuổi - sinh học và sự phát triển đến một mức được cho là hoàn chỉnh, đầy đủ về mọi mặt - sự trưởng thành. Cách diễn giải này đã được thể chế hoá vào pháp luật nước ta, ghi nhận tại Điều 1 Luật Thanh niên 2020 như sau: “Thanh niên là công dân Việt Nam từ đủ 16 tuổi đến 30 tuổi”. Khái niệm này được hiểu như sau: Thứ nhất, thanh niên đại diện cho một nhóm, một tầng lớp xã hội có độ tuổi sinh học nhất định, có những đặc điểm khác biệt so với các lứa tuổi khác về tâm lý, nguyện vọng, nhu cầu, hoài bão và ước mơ phù hợp với lứa tuổi từ 10
đủ 16 tuổi đến 30 tuổi. Độ tuổi này không chỉ có ý nghĩa về giai đoạn phát triển của con người, mà còn là trong mối tương quan với độ tuổi của trẻ em theo Luật Trẻ em 2016 (Điều 1) [35]. Không chỉ vậy, độ tuổi thanh niên được xét đến trong bối cảnh phù hợp với thực tiễn công tác Đoàn, Điều lệ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Nội dung này cho thấy sự đồng bộ, thống nhất trong cách hiểu dân gian, quy định pháp luật và chủ trương chính sách của Đảng ta đối với lực lượng thanh niên. Thứ hai, thanh niên đại diện cho một nhóm, một tầng lớp xã hội mà tại đó bao gồm những cá nhân có độ tuổi còn trẻ, đang trưởng thành, đại diện cho tầng lớp lao động hoạt động trong mọi lĩnh vực đời sống xã hội. Qua đó, thể hiện vị trí của thanh niên trong hiện tại và quyết định phát triển của xã hội trong tương lai. Là thanh niên, mỗi người trẻ mang trong mình trọng trách thực hiện công tác thanh niên. Theo đó, Khoản 1 Điều 4 Luật Thanh niên 2020 đã làm rõ vai trò, quyền và nghĩa vụ của thanh niên như sau: “Thanh niên là lực lượng xã hội to lớn, xung kích, sáng tạo, đi đầu trong công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; có vai trò quan trọng trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế và xây dựng chủ nghĩa xã hội”. Mỗi thanh niên đều có trách nhiệm đối với Nhà nước và xã hội; đối với gia đình và đối với bản thân thanh niên, qua các mối quan hệ xã hội và sự tương tác giữa các thành phần, tầng lớp khác nhau, thanh niên rèn luyện, tu dưỡng, phấn đấu và thực hiện trách nhiệm của mình trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước. 1.1.2. Đoàn Thanh niên Được xem là vườn ươm đội ngũ cán bộ lãnh đạo đáng tin cậy của Đảng Cộng sản Việt Nam trong tương lai, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (gọi tắt là Đoàn Thanh niên) là cánh tay nối dài của Đảng và Nhà nước, được 11
tổ chức và vận hành theo mô hình hành chính chiều dọc gồm 04 cấp từ trung ương đến cấp cơ sở (xã, phường, thị trấn). Theo quy định tại Khoản 1 Điều 28 Luật Thanh niên 2020, Đoàn Thanh niên là: “tổ chức chính trị - xã hội của thanh niên Việt Nam, giữ vai trò nòng cốt trong phong trào thanh niên và tổ chức thanh niên; tổ chức hướng dẫn hoạt động của thiếu niên, nhi đồng, phụ trách Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh” (Khoản 1 Điều 28) [35]. Đoàn Thanh niên do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện, Đoàn bao gồm “những thanh niên tiên tiến, phấn đấu vì mục tiêu, lý tưởng của Đảng là độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” [17]. Trải qua quá trình rèn luyện và phát triển, Đoàn Thanh niên khi bước vào thời kỳ đổi mới tiếp tục phát huy những truyền thống quý báu của dân tộc và bản chất tốt đẹp của mình, “xây dựng lớp thanh niên giàu lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, có bản lĩnh chính trị, ý thức chấp hành pháp luật, đạo đức cách mạng và lối sống đẹp, có ước mơ, hoài bão, khát vọng đưa đất nước vươn lên, có tri thức, sức khoẻ, kỹ năng xã hội, năng lực chuyên môn, làm chủ khoa học công nghệ hiện đại”. Nội dung này được ghi nhận đầy đủ ở phần mở đầu của Điều lệ Đoàn Thanh niên, cho thấy sứ mệnh và trách nhiệm to lớn của Đoàn Thanh niên đối với sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, nhất là trong bối cảnh Việt Nam ta ngày càng tiến tới hội nhập quốc tế toàn cầu. 1.1.3. Quản lý nhà nước Theo Giáo trình Lý luận Hành chính nhà nước, “Quản lý nhà nước là một dạng quản lý xã hội đặc biệt, mang tính quyền lực nhà nước, sử dụng pháp luật và chính sách để điều chỉnh hành vi của cá nhân, tổ chức trên tất cả các mặt của đời sống xã hội do các cơ quan trong bộ máy nhà nước thực hiện, 12