Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Bảo hiểm xã hội huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:136

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục “đích nghiên cứu của đề tài là hoàn thiện công tác kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Bảo hiểm xã hội huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ CÔNG TUYẾN KIỂM SOÁT THU BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN BUÔN ĐÔN, TỈNH ĐẮK LẮK LUẬN VĂN THẠC SỸ CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG ĐẮK LẮK, NĂM 2023
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ CÔNG TUYẾN KIỂM SOÁT THU BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN BUÔN ĐÔN, TỈNH ĐẮK LẮK LUẬN VĂN THẠC SỸ CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG MÃ SỐ: 9 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRƯƠNG THỊ THU HIỀN ĐẮK LẮK, NĂM 2023
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, bản luận văn tốt nghiệp này là công trình nghiên cứu khoa học của bản thân tôi dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Trương Thị Thu Hiền. Các số liệu và luận cứ đều được trích dẫn nguồn, kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và không trùng lặp với các đề tài khác. Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Đắk Lắk, ngày tháng năm 2023 Tác giả luận văn Lê Công Tuyến
ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành chương trình đào tạo Thạc sĩ Quản lý công tại Học viện Hành chính Quốc gia, bên cạnh sự cố gắng của bản thân tôi đã nhận được sự động viên, hướng dẫn, giảng dạy và nhiều ý kiến đóng góp quý báu của các thầy giáo, cô giáo, gia đình, bạn bè và đồng nghiệp trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc với TS.Trương Thị Thu Hiền - người hướng dẫn khoa học đã rất nhiệt tình và trách nhiệm để tôi hoàn thành được luận văn. Tôi cũng xin cảm ơn Lãnh đạo Bảo hiểm xã hội huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk đã tạo điều kiện thuận lợi trong thời gian tôi tìm hiểu tình hình thực tế và cung cấp tài liệu, số liệu để tôi hoàn thành luận văn. Xin trân trọng cám ơn! Đắk Lắk, ngày tháng năm 2023 Tác giả luận văn Lê Công Tuyến
iii MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các sơ đồ, biểu đồ MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SOÁT THU BẢO HIỂM XÃ HỘI ... 11 BẮT BUỘC .............................................................................................................. 11 1.1. Một số khái niệm......................................................................................................... 11 1.2. Vai trò của kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc ................................................ 15 1.3. Nguyên tắc kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc ............................................... 16 1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc .................... 17 1.5. Nội dung kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc................................................... 21 1.6. Kinh nghiệm kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc ở một số địa phương cấp huyện của Việt Nam và bài học rút ra ............................................................................... 29 Tiểu kết Chương 1 ................................................................................................... 35 Chương 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KIỂM SOÁT THU BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN BUÔN ĐÔN, TỈNH ĐẮK LẮK .......................................................................................................................... 36 2.1. Khái quát chung về Bảo hiểm xã hội huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk ................. 36 2.2. Thực trạng công tác kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Bảo hiểm xã hội huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2017-2021 ..................................................... 46 2.3. Đánh giá thực trạng công tác kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Bảo hiểm xã hội huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2017-2021 ......................................... 75 Tiểu kết Chương 2 ................................................................................................... 83
iv Chương 3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM SOÁT THU BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN BUÔN ĐÔN, TỈNH ĐẮK LẮK ..................................................................................................... 84 3.1. Định hướng và mục tiêu thu bảo hiểm xã hội bắt buộc đến 2025, tầm nhìn 2030 tại Bảo hiểm xã hội huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk ....................................................... 84 3.2. Giải pháp hoàn thiện công tác kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Bảo hiểm xã hội huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk đến năm 2025, tầm nhìn 2030 ................ 87 3.3. Một số kiến nghị........................................................................................................ 105 Tiểu kết Chương 3 ................................................................................................. 113 KẾT LUẬN ............................................................................................................ 114 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................. 116 PHỤ LỤC ............................................................................................................... 118
v DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Số lao động tham gia BHXH, BHYT, BHTN trên địa bàn huyện Buôn Đôn từ năm 2017 – 2021 ...........................................................................................42 Bảng 2.2. Số thu BHXH, BHYT, BHTN trên địa bàn huyện Buôn Đôn từ năm 2017 – 2021 ........................................................................................................................42 Bảng 2.3. Kết quả hoạt động chi của BHXH huyện Buôn Đôn giai đoạn 2017 – 2021 ...........................................................................................................................45 Bảng 2.4. Tình hình đơn vị sử dụng lao động tham gia BHXH bắt buộc tại huyện Buôn Đôn ..................................................................................................................48 Bảng 2.5. Tình hình người lao động tham gia BHXH bắt buộc tại huyện Buôn Đôn giai đoạn 2017 – 2021 ...............................................................................................50 Bảng 2.6. Tổng hợp đánh giá của cán bộ, viên chức về công tác kiểm soát đối tượng thu BHXH bắt buộc của BHXH huyện Buôn Đôn ...................................................51 Bảng 2.8. Mức tiền lương cơ sở & tiền lương tối thiểu vùng qua các năm từ 2017 đến 2021 ....................................................................................................................54 Bảng 2.9. Quỹ tiền lương và tiền thu bảo hiểm xã hội bắt buộc huyện Buôn Đôn từ năm 2017 – 2019 .......................................................................................................56 Bảng 2.10. Tỷ lệ trích đóng các khoản Bảo hiểm xã hội bắt buộc hiện hành từ năm 2017 – 2020 ...............................................................................................................57 Bảng 2.11. Tỷ lệ trích đóng các khoản Bảo hiểm xã hội bắt buộc hiện hành từ ngày 01/1/2021 đến hết ngày 30/6/2021 (6 tháng) ............................................................57 Bảng 2.12. Tỷ lệ trích đóng các khoản Bảo hiểm xã hội bắt buộc hiện hành từ ngày 01/7/2021 đến hết ngày 30/9/2021 (3 tháng) ............................................................57 Bảng 2.13. Tỷ lệ trích đóng các khoản Bảo hiểm xã hội bắt buộc hiện hành từ ngày 01/10/2021 đến hết năm 2021 ...................................................................................58 Bảng 2.14. Số tiền thu bảo hiểm xã hội bắt buộc huyện Buôn Đôn từ năm 2017 – 2021 ...........................................................................................................................60 Bảng 2.15 . Tổng hợp đánh giá của cán bộ, viên chức về công tác kiểm soát nguồn thu, mức thu và tiền thu BHXH bắt buộc tại của BHXH huyện Buôn Đôn .............61
vi Bảng 2.16. Tổng hợp đánh giá của người tham gia BHXH về công tác kiểm soát nguồn thu, mức thu và tiền thu BHXH bắt buộc tại của BHXH huyện Buôn Đôn ..62 Bảng 2.17. Tình hình thực hiện kế hoạch thu bảo hiểm xã hội bắt buộc huyện Buôn Đôn giai đoạn 2017 – 2021 .......................................................................................63 Bảng 2.18. Thống kê số lần tiến hành kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc huyện Buôn Đôn giai đoạn 2017 – 2021 .............................................................................65 Bảng 2.19. Tổng hợp đánh giá của cán bộ, viên chức về công tác kiểm soát quy trình thu BHXH bắt buộc của BHXH huyện Buôn Đôn ...........................................66 Bảng 2.20. Tổng hợp đánh giá của người tham gia BHXH về công tác kiểm soát quy trình thu BHXH bắt buộc của BHXH huyện Buôn Đôn ....................................69 Bảng 2.21. Tình hình đơn vị sử dụng lao động nợ đọng bảo hiểm xã hội bắt buộc tại huyện Buôn Đôn giai đoạn 2017 – 2021...................................................................71 Bảng 2.22. Tình hình thu và nợ đọng bảo hiểm xã hội bắt buộc tại huyện Buôn Đôn giai đoạn 2017 – 2021 ...............................................................................................72 Bảng 2.23. Số tiền thu do nợ bảo hiểm xã hội bắt buộc tại huyện Buôn Đôn giai đoạn 2017 – 2021 ......................................................................................................73 Bảng 2.24. Tổng hợp đánh giá của cán bộ, công chức về công tác kiểm soát nợ đọng thu BHXH bắt buộc của BHXH huyện Buôn Đôn ..........................................74 Bảng 2.25. Tổng hợp đánh giá của người tham gia BHXH về công tác kiểm soát nợ đọng thu BHXH bắt buộc của BHXH huyện Buôn Đôn ..........................................75
vii DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Sơ đồ 1.1. Quy trình tổ chức thu bảo hiểm xã hội bắt buộc......................................27 Sơ đồ 2.1. Tổ chức bộ máy Bảo hiểm xã hội huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk .......40 Biểu đồ 2.1. Đơn vị sử dụng lao động tham gia BHXH bắt buộc tại huyện Buôn Đôn năm 2017 – 2021 ...............................................................................................47 Biểu đồ 2.2. Tình hình người lao động tham gia BHXH bắt buộc tại huyện Buôn Đôn năm 2017 – 2021 ...............................................................................................49
viii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BHXH : Bảo hiểm xã hội BHYT : Bảo hiểm y tế BHTN : Bảo hiểm thất nghiệp CNTT : Công nghệ thông tin ILO : Tổ chức lao động quốc tế NLĐ : Người lao động SDLĐ : Sử dụng lao động NSNN : Ngân sách nhà nước TTHC : Thủ tục hành chính
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn “ Sự phát triển kinh tế - xã hội của mỗi một quốc gia luôn được gắn liền với các mục tiêu an sinh xã hội. Chính sách an sinh xã hội nói chung và bảo hiểm xã hội nói riêng là một trong những chính sách xã hội cơ bản thể hiện đường lối chủ trương của Đảng và Nhà nước ta nhằm hướng tới mục tiêu phát triển con người, thúc đẩy sự công bằng, sự tiến bộ của xã hội, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân, phù hợp với điều kiện kinh tế – xã hội của đất nước. Theo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi năm 2014 của Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thì bảo hiểm xã hội là sự bảo đảm thay thế hoặc là bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi bị giảm thu nhập hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, sự bù đắp đó dựa trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội. Khi tham gia bảo hiểm xã hội người lao động sẽ yên tâm cống hiến và không phải lo lắng nhiều về những rủi ro mà mình có thể gặp phải trong hoạt động sản xuất, công tác và trong sinh hoạt. Thu bảo hiểm xã hội chính là cơ sở đầu tiên để thực hiện các quyền lợi cho người lao động bởi quỹ bảo hiểm xã hội được thiết lập trên cơ sở đóng góp của người lao động, sự hỗ trợ của ngân sách Nhà nước và lợi nhuận do đầu tư quỹ sinh lời. Việc kiểm soát thu bảo hiểm xã hội hiệu quả sẽ góp phần thúc đẩy, nâng cao chất lượng dịch vụ công về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, mở rộng diện bao phủ đối tượng tham gia và thụ hưởng chính sách. ” Gần 30 năm thành lập và phát triển, bảo hiểm xã hội Việt Nam đã khẳng định được vai trò của mình, không chỉ triển khai hiệu quả việc phát triển đối tượng tham gia, chăm lo tốt cho các đối tượng thụ hưởng chính sách, không ngừng cải tiến quy trình, nâng cao chất lượng hiệu quả phục vụ, mà còn đề xuất với Chính phủ và Quốc hội sửa đổi các nội dung để Luật bảo hiểm xã hội đi vào cuộc sống. Để đạt được những mục tiêu mà Bộ Chính trị đặt ra cho Ngành bảo hiểm xã hội thì công tác kiểm soát thu bảo hiểm xã hội là một trong những công tác trọng yếu của ngành.
2 Việc kiểm soát thu phải đảm bảo thu đúng, thu đủ, thu kịp thời tạo điều kiện cho công tác chi trả các chế độ bảo hiểm xã hội đúng quy định, đảm bảo cuộc sống cho người tham gia khi họ bị mất hoặc giảm nguồn thu nhập do giảm hoặc mất khả năng lao động. Theo Ủy ban Xã hội báo cáo tại kỳ họp thứ hai - Quốc hội khóa XV, thấy “ rằng, cả giai đoạn 2016 - 2020 tổng số tiền nợ, chậm đóng bảo hiểm xã hội là 15.129 tỷ đồng; trong đó, nợ gốc đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc là 12.113 tỷ đồng, tăng 2.013 tỷ đồng so với 2019; nợ lãi chậm đóng là 3.016 tỷ đồng, chiếm gần 20% tổng số nợ. Dự kiến số nợ, chậm đóng có thể tiếp tục gia tăng trong năm 2022 và những năm tiếp theo. Với tốc độ phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện và thực tế đời sống, thu nhập khó khăn như hiện nay, dự báo có thể số người hưởng chế độ bảo hiểm xã hội một lần sẽ tăng cao vào các năm tiếp theo. Hết năm 2022, cả nước có hơn 17 triệu người tham gia BHXH, chiếm 38% lực lượng lao động trong độ tuổi và còn khoảng 28,4 triệu người chưa vào hệ thống. Độ bao phủ BHXH tăng chậm trong khi số người rút một cục tăng nhanh. Thống kê giai đoạn 2016-2021, hơn 4 triệu lao động rút BHXH một lần. Khoảng 10% trong số đó có thời gian đóng từ đủ 10 năm trở lên. ” Những năm qua, việc đổi mới toàn diện trong việc thực hiện chế độ chính “ sách về bảo hiểm xã hội trên phạm vi cả nước nói chung, trên địa bàn huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk nói riêng, đã góp phần không nhỏ vào việc ổn định đời sống của nhân dân trên địa bàn huyện Buôn Đôn, không ngừng thúc đẩy kinh tế xã hội phát triển. Tuy vậy trong quá trình thực hiện chế độ, chính sách bảo hiểm xã hội ở huyện Buôn Đôn vẫn còn bộc lộ những hạn chế, thiết sót, đặc biệt công tác kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc: Diện bao phủ bảo hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn huyện còn ở mức thấp so với các vùng trong tỉnh và cả nước, chưa tương xứng với tiềm năng; Quỹ bảo hiễm xã hội vẫn tiềm ẩn nguy cơ về mất cân đối trong trung và dài hạn; Các đối tượng lao động lợi dụng những kẽ hở của pháp luật bảo hiểm xã hội để trục lợi bảo hiểm xã hội làm thất thoát quỹ bảo hiểm xã hội, số doanh nghiệp nợ đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc vẫn còn khá phổ biến. Điều này ảnh hưởng tới việc giải quyết chế độ cho những người được thụ hưởng từ chính sách
3 bảo hiểm xã hội của người tham gia như: chế độ hưu trí, ốm đau, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp... Đặc biệt sau tác động dịch COVID-19, làm tỷ lệ mất việc làm ” “ tăng cao từ sau năm 2021 và đủ điều kiện hưởng BHXH 1 lần trong năm nay. Điều này đang tạo sức ép lớn lên việc duy trì hệ thống an sinh bền vững và ngân sách chi cho trợ cấp người cao tuổi; gây áp lực lớn lên nỗ lực mở rộng diện bao phủ bảo hiểm xã hội và bảo đảm tài chính hưu trí cho người cao tuổi trong tương lai trên địa bàn tỉnh. ” Từ những vấn đề nêu trên, tác giả chọn “Kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Bảo hiểm xã hội huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk” làm đề tài luận văn thạc sĩ là phù hợp với chuyên ngành đào tạo, có ý nghĩa nhất định về lý luận và thực tiễn. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn 2.1. Các nghiên cứu liên quan mật thiết đến đề tài luận văn Nghiên cứu về công tác quản lý/kiểm soát hoạt động thu bảo hiểm xã hội (BHXH) là một vấn đề không mới nên được rất nhiều nhà nghiên cứu quan tâm. Đến nay về vấn đề nghiên cứu về thu bảo hiểm xã hội, kiểm soát thu bảo hiểm xã hội (BHXH) đã có một số đề tài nghiên cứu sau: Đề tài “Tăng cường kiểm soát thu bảo hiểm xã hội tại bảo hiểm xã hội huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam” tác giả Nguyễn Thị Mỹ Hạnh (2020), trường Đại học “ Đà Nẵng. Trên cơ sở lý luận về kiểm soát nội bộ, đề tài phân tích thực trạng công tác thu bảo hiểm xã hội tại BHXH huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2017 - 2019, thông qua việc phân tích các số liệu thu thập được. Qua phân tích, tá giả hiểu được công tác thu BHXH hiện nay, cũng như những mặt đã đạt được và hạn chế còn tồn tại. Trên cơ sở đó, tác giả tổng hợp, xâu chuỗi, so sánh giữa lý luận và thực tiễn nhằm đưa ra các quan điểm, mục tiêu, phương hướng để xây dựng các giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện công tác thu BHXH ở huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam. [12] ” Luận văn thạc sỹ của Nguyễn Tiến Sỹ (2020), về “Kiểm soát hoạt động thu bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với khối doanh nghiệp tại bảo hiểm xã hội huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình”, Đại học Đà Nẵng. Trong đề tài này, tác giả đã tiến “
4 hành tổng hợp, phân tích, hệ thống hóa, khái quát hóa những kiến thức lý luận chung và thực tiễn về BHXH và hoạt động thu BHXH bắt buộc cũng như tổng quan về kiểm soát nội bộ trong lĩnh vực hành chính công. Trên cơ sở đó, tác giả phân tích, làm rõ và đánh giá thực trạng kiếm soát hoạt động thu BHXH bắt buộc đối với khối doanh nghiệp tại cơ quan BHXH huyện Quảng Ninh, chỉ ra những thành quả đã đạt được cũng như những hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân. Từ đó, đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường kiểm soát hoạt động thu BHXH bắt buộc đối với khối doanh nghiệp ngày càng tốt hơn, chống thất thu quỹ BHXH trong thời gian tới, đồng thời đảm bảo những quyền lợi về chính sách BHXH, BHYT, BHTN cho NLĐ theo đúng quy định của pháp luật. [16] ” Tạp chí nghiên cứu Tài chính kế toán số 01 (186), (2019), Học viện Tài chính với bài viết “Thực trạng quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc hiện nay và một số giải pháp”, của tác giả Phạm Minh Việt. Bài viết tuy ngắn gọn nhưng rất súc “ tích, cho người đọc cái nhìn tổng quát khi đề cập rõ những tồn tại, hạn chế trong quá trình quản lý thu BHXH bắt buộc tại Việt Nam đến năm 2019 như: số đơn vị SDLĐ, số lao động chưa tham gia BHXH còn nhiều, số đơn vị nợ trốn đóng BHXH tăng nhanh gây ảnh hưởng về quyền lợi cho người lao động (NLĐ); qua đó phân tích thực trạng về bộ máy tổ chức thu BHXH bắt buộc ở Việt Nam, thực trạng quản lý đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, thực trạng tiền lương làm căn cứ đóng góp BHXH bắt buộc, tình trạng nợ đọng BHXH bắt buộc và đề xuất một số giải pháp hoàn thiện quản lý thu BHXH bắt buộc trong thời gian tới. [19, tr66-69] ” Luận án tiến sỹ của tác giả Phạm Minh Việt (2019) về “Quản lý thu bảo hiểm xã hội ở Việt Nam”, Học viện tài chính. Trong luận án, tác giả đã trình bày “ bức tranh toàn cảnh các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước về công tác quản lý thu BHXH; từ đó bổ sung, hoàn thiện và hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý thu BHXH; các nhân tố ảnh hưởng và tiêu chí đánh giá quản lý thu BHXH. Luận văn cũng đã nghiên cứu kinh nghiệm quản lý và kinh nghiệm tổ chức thực hiện BHXH ở một số quốc gia trên thế giới tương đồng với Việt Nam như Singapore, Trung Quốc và Nhật Bản để rút ra bài học cho Việt Nam như cần có
5 chiến lược phát triển BHXH trong dài hạn, hoàn thiện hành lang pháp lý, tạo điều kiện mở rộng đối tượng thu BHXH tăng thêm quyền lợi BHXH; quy định rõ căn cứ đảm bảo đóng BHXH trên cơ sở kết hợp hài hòa lợi ích giữa NLĐ và người SDLĐ; tăng cường vai trò của Nhà nước và kiện toàn bộ máy tổ chức quản lý thu BHXH và cuối cùng là quản lý chặt chẽ rủi ro phát sinh trong thu BHXH. Luận văn đã nghiên cứu một cách có hệ thống lý luận về BHXH, xác định các tiêu chí đánh giá mức độ bao phủ, mức độ tuân thủ BHXH, mức độ quản lý thu BHXH làm cơ sở đánh giá hoạt động quản lý thu BHXH ở Việt Nam giai đoạn 2007 – 2017 và sử dụng các phương pháp nghiên cứu phù hợp để rút ra những kết quả đạt được, hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân; dựa vào những hạn chế và nguyên nhân của hạn chế đã rút ra để đưa ra những giải pháp phù hợp nhằm tăng cường quản lý thu BHXH ở Việt Nam đến năm 2025 và những năm tiếp theo. [20] ” Luận văn thạc sỹ của Nguyễn Thị Minh Trang (2017) về “Tăng cường công tác kiểm soát thu bảo hiểm xã hội tại bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Nam”, Đại học Đà Nẵng. Bằng cách tiếp cận dựa trên nền tảng khuôn khổ thống nhất về kiểm soát “ nội bộ, tác giả đi sâu vào việc nghiên cứu và phân tích các vấn đề liên quan đến việc tăng cường công tác kiểm soát thu BHXH dựa trên các quy định về quản lý thu BHXH và các quy định khác có liên quan đến công tác kiểm soát thu BHXH trên địa bàn tỉnh Quảng Nam khi ứng dụng giao dịch điện tử giữa đơn vị và cơ quan BHXH trên nền tảng vận dụng COSO 2013. Trên cơ sở lý luận khoa học và thực tiễn đề tài đã xây dựng các giải pháp để tăng cường kiểm soát thu BHXH trên địa bàn tỉnh Quảng Nam. Đồng thời là cơ sở để đảm bảo quỹ BHXH trong tương lai và tính ổn định của chính sách an sinh xã hội, tạo môi trường bình đẳng, thúc đẩy các doanh nghiệp cạnh tranh, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Đây là việc làm cấp thiết hiện nay của nhà nước ta. Tuy nhiên đề tài chỉ mang tính khái quát chung về quy trình thu BHXH, chưa chỉ ra được những rủi ro trong hoạt động thu BHXH bắt buộc đối với khối doanh nghiệp nhằm trục lợi quỹ BHXH; các giải pháp tác giả đưa ra còn chưa cụ thể, chưa có giải pháp nhằm chặn những rủi ro đó, chưa định hướng rõ về công tác kiểm soát BHXH trong thời gian tới. [17] ”
6 2.2. Đánh giá tổng quan kết quả nghiên cứu của các công trình đã công bố và những giá trị có thể tiếp thu Các công trình nghiên cứu trên đều có mục đích, đối tượng, phạm vi nghiên “ cứu và hướng tiếp cận khác nhau, tại các địa bàn và các thời điểm khác nhau. Các đề tài này đã làm sáng tỏ cơ sở khoa học của công tác kiểm soát, đánh giá ưu nhược điểm của hoạt động và đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác kiểm soát thu BHXH nói chung và BHXH bắt buộc nói riêng. Nhưng phần lớn các đề tài chủ yếu tập trung phân tích, đánh giá về công tác quản lý thu, quy trình thu BHXH nói chung hoặc đi theo một hướng chung là xuất phát từ các lý luận về kiểm soát nội bộ, thủ tục kiểm soát thu BHXH nói chúng được thực hiện trong ngành BHXH và dựa trên các cở sở lý luận này liên hệ với thực trạng kiểm soát của từng đơn vị cụ thể để phân tích, đánh giá, nhận diện rủi ro từ đó đưa ra những phương hướng, giải pháp nhằm khắc phục những hạn chế trong công tác kiểm soát thu BHXH tại từng đơn vị cụ thể. Những công trình nghiên cứu trên là nguồn tài liệu tham khảo quý giá đối với tác giả trong quá trình thực hiện luận văn này. ” 2.3. Những vấn đề đặt ra chưa được nghiên cứu Tuy nhiên, hiện nay với sự phát triển và thay đổi không ngừng nhất là sự “ thay đổi điều chỉnh của các chính sách pháp luật nói chung và BHXH nói riêng đi đôi với sự thay đổi của công tác kiểm soát quản lý phù hợp hơn đồng thời đáp ứng mục tiêu chung của ngành đặt ra là cải cách đơn giản hóa các TTHC, ứng dụng mạnh mẽ CNTT vào giải quyết các vấn đề kiểm soát thu BHXH nói chúng và BHXH bắt buộc nói riêng. Bên cạnh đó, với đối tượng tham gia BHXH ngày càng tăng, tình trạng nợ đọng BHXH vẫn tiếp tục kéo dài mà chưa có chế tài phù hợp để buộc các đơn vị phải nộp đúng, nộp đủ, nộp kịp thời; công tác quản lý thu nhìn chung vẫn chưa thực sự hiệu quả, còn bộc lộ nhiều hạn chế. Hơn nữa, tính đến thời điểm hiện tại,chưa có công trình nào nghiên cứu về công tác kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc cho NLĐ tại cơ quan Bảo hiểm xã hội huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk. Đây là đề tài mang tính thực tiễn cao, phù hợp với định hướng phát triển của ngành Bảo hiểm xã hội. ”
7 2.4. Những vấn đề mà đề tài cần tập trung giải quyết Từ những khoảng trống trong nghiên cứu trên, luận văn “Kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Bảo hiểm xã hội huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk” của tác giả được xây dựng trên cơ sở kế thừa những nghiên cứu trước đó, đồng thời sẽ xây dựng toàn diện hệ thống cơ sở lý luận, đi sâu vào việc nghiên cứu và phân tích các vấn đề liên quan đến việc hoàn thiện kiểm soát thu BHXH bắt buộc trên địa bàn dựa trên các quy định mới về quản lý thu BHXH và các quy định khác có liên quan đến công tác quản lý thu BHXH trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. Trên cơ sở lý luận khoa học “ kết hợp với khảo sát thực trạng tại Bảo hiểm xã hội huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk, nhằm đánh giá hiệu quả hoạt động kiểm soát thu BHXH tại Bảo hiểm xã hội huyện Buôn Đôn từ đó luận văn sẽ đưa ra những giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả công tác kiểm soát thu BHXH bắt buộc tại BHXH huyện Buôn Đôn với mục tiêu đảm bảo tốt nhất quyền lợi cho người hưởng các chế độ BHXH cho NLĐ, đồng thời tăng trưởng quỹ BHXH, không bị chiếm dụng, thất thu, tạo môi trường bình đẳng, thúc đẩy các doanh nghiệp cạnh tranh, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ” 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn 3.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của đề tài là hoàn thiện công tác kiểm soát thu bảo “ hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu trên, đề tài có các nhiệm vụ sau: Một là, hệ thống hóa cơ sở lý luận về kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc. Hai là, mô tả, phân tích, đánh giá thực trạng kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Bảo hiểm xã hội huyện Buôn Đôn, tỉnh Đăk Lăk giai đoạn 2017-2021; tìm ra nguyên nhân của những thành công và hạn chế trong công tác kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại tại Bảo hiểm xã hội huyện Buôn Đôn, tỉnh Đăk Lăk.
8 Ba là, đề xuất phương hướng, giải pháp hoàn thiện công tác kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Bảo hiểm xã hội huyện Buôn Đôn, tỉnh Đăk Lăk đến năm 2025, tầm nhìn 2030. ” 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu công tác kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Bảo hiểm xã hội huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk. 4.2. Phạm vi nghiên cứu “ - Phạm vi về thời gian nghiên cứu: Đề tài giới hạn thời gian nghiên cứu thực trạng trong giai đoạn 2017 – 2021 và giới hạn thời gian nghiên cứu giải pháp đến năm 2025, tầm nhìn 2030. - Phạm vi về không gian nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu trên địa bàn huyện Buôn Đôn, tỉnh Đăk Lăk. - Phạm vi về nội dung nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Bảo hiểm xã hội huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk trên các nội dung chủ yếu sau: Kiểm soát đối tượng thu; Kiểm soát nguồn thu, mức thu và tiền thu bảo hiểm xã hội bắt buộc; Kiểm soát quy trình thu bảo hiểm xã hội bắt buộc; Kiểm soát nợ đọng bảo hiểm xã hội bắt buộc. ” 5. Phương pháp nghiên cứu của luận văn Trong quá trình nghiên cứu đề tài, tác giả đã sử dụng một số phương pháp “ nghiên cứu cơ bản sau: + Phương pháp thu thập thông tin: Thu thập dữ liệu thứ cấp để phân tích thực trạng kiểm soát thu BHXH bắt buộc tại bảo hiểm xã hội huyện huyện Buôn Đôn giai đoạn 2017-202 thông qua các nguồn chính: Báo cáo quản lý thu chi BHXH của huyện qua các năm, báo cáo tổng kết và nhiệm vụ các năm, niên giám thống kê, sách, báo, internet. Tham vấn chuyên gia, những nhà khoa học trong lĩnh vực nghiên cứu và phỏng vấn các công chức trong ngành và các đơn vị có liên quan. Thu thập dữ liệu sơ cấp thông qua việc điều tra với các nhóm đối tượng là viên chức của BHXH huyện Buôn Đôn và 21 lãnh đạo, cấp phòng, 29 cán bộ
9 nghiệp vụ liên quan đến công tác thu BHXH và 200 NLĐ tham gia BHXH trên địa bàn huyện Buôn Đôn. + Phương pháp phân tích, tổng hợp, đánh giá: Thông tin sau khi thu thập được, tác giả tiến hành phân loại, thống kê thông tin theo thứ tự ưu tiên về mức độ quan trọng của thông tin, phân tích và tổng hợp các tài liệu liên quan đến đề tài. Từ đó xác định những vấn đề chung và vấn đề riêng nhằm giải quyết nhiệm vụ của đề tài đặt ra. Qua phương pháp này phân tích thực trạng kiểm soát thu BHXH bắt buộc tại BHXH huyện Buôn Đôn. Sau đó, tổng hợp và phân tích những điều đã đạt được và chưa đạt được để đưa các giải pháp hoàn thiện công tác kiểm soát thu BHXH bắt buộc tại BHXH huyện Buôn Đôn. Đối với các thông tin là số liệu được nhập vào máy tính và tiến hành tổng hợp, phân tích, đánh giá. Công cụ sử dụng cho xử lý và tổng hợp là: Máy tính, phần mềm Microsoft Excel + Phương pháp thống kê, mô tả, so sánh: Trong luận văn phương pháp này được sử dụng phổ biến trong phân tích, tính toán để xác định mức độ, xu hướng biến động của các chỉ tiêu phân tích, xem xét mức độ biến động của các năm theo thời gian, không gian nghiên cứu khác nhau. Cùng một chỉ tiêu nhưng nó sẽ có ý nghĩa khác nhau ở các thời gian và không gian khác nhau. Áp dụng phương pháp này, tác giả sẽ sử dụng các hàm cơ bản trong phần mềm Excel để tính toán các mức độ biến động như xác định tỷ trọng của chỉ tiêu nghiên cứu, dùng chỉ tiêu tuyệt đối và tương đối để xem xét tốc độ phát triển bình quân, tốc độ tăng, giảm của năm sau so với năm trước. Từ đó lập bảng phân tích so sánh qua các năm xem mức độ tăng, giảm và phân tích nguyên nhân của sự tăng, giảm đó. Qua đó cũng dự báo được những biến động của chỉ tiêu nghiên cứu trong giai đoạn tiếp theo. + Phương pháp xử lý số liệu khảo sát: sử dụng phần mềm Excel 2013 để xử lý các số liệu điều tra. ” 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận
10 Kết quả nghiên cứu của đề tài hệ thống hóa cơ sở lý thuyết, kinh nghiệm “ thực tế, xây dựng luận cứ cho việc đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk, qua đó góp phần bổ sung, cụ thể hóa khoa học kiểm soát thu bảo hiểm xã hội. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Đánh giá thực trạng quản kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Bảo hiểm xã hội huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk, từ đó tìm ra những hạn chế cũng như nguyên nhân của những hạn chế trong công tác kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc. Trên cơ sở đó đề ra những giải pháp nhằm giúp cho công tác kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Bảo hiểm xã hội huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk ngày càng tốt hơn. Ngoài ra, luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các cán bộ quản lý ngành bảo hiểm và là tài liệu tham khảo cho những ai muốn quan tâm đến lĩnh vực kiểm soát thu bảo hiểm xã hội. ” 7. Kết cấu nội dung của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo, kết cấu luận văn gồm 3 Chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc Chương 2: Thực trạng công tác kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Bảo hiểm xã hội huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk Chương 3: Giải pháp hoàn thiện công tác kiểm soát thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Bảo hiểm xã hội huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk.