Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Năng lực cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai

Chia sẻ: Tomhum999 Tomhum999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:110

Thêm vào BST

Báo xấu

36
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn góp phần làm rõ cơ sở lý luận của năng lực cán bộ UBND cấp xã, qua đó bổ sung và làm phong phú thêm khoa học quản lý công nói chung và quản lý nguồn nhân lực trong khu vực công nói riêng. Đề xuất các giải pháp cụ thể có tính khả thi nhằm nâng cao năng lực cán bộ UBND cấp xã, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Năng lực cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THU HƢƠNG NĂNG LỰC CÁN BỘ ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ, HUYỆN BÁT XÁT, TỈNH LÀO CAI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI - NĂM 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THU HƢƠNG NĂNG LỰC CÁN BỘ ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ, HUYỆN BÁT XÁT, TỈNH LÀO CAI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 60 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN THỊ HỒNG HẢI HÀ NỘI - NĂM 2018
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực tập và hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận đƣợc rất nhiều sự giúp đỡ và động viên. Trƣớc tiên, tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới cô giáo PGS.TS. Nguyễn Thị Hồng Hải đã tận tâm hƣớng dẫn tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu cùng toàn thể Thầy Cô giáo trƣờng Học viện Hành chính Quốc gia đã truyền đạt, trang bị cho tôi những kiến thức và kinh nghiệm quý giá trong suốt hai năm học vừa qua. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Lãnh đạo Huyện ủy, Ủy ban nhân dân, Phòng Nội vụ huyện Bát Xát đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thu thập số liệu để thực hiện luận văn. Với khả năng nhất định và thời gian nghiên cứu có hạn, luận văn không tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót, rất mong nhận đƣợc sự góp ý của quý thầy cô, bạn bè, đồng nghiệp./. Trân trọng cảm ơn! Lào Cai, tháng 3 năm 2018 Tác giả Nguyễn Thu Hương
LỜI CAM ĐOAN Lào Cai, tháng 3 năm 2018 Tác giả Nguyễn Thu Hương
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Giải nghĩa CNH-HĐH Công nghiệp hóa - hiện đại hóa NXB Nhà xuất bản UBND Ủy ban nhân dân
MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................... 1 Chƣơng 1. CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ NĂNG LỰC CÁN BỘ ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ ................................................................................................... 9 1.1. Cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã ................................................................. 9 1.1.1. Khái niệm ................................................................................................ 9 1.1.2. Đặc điểm cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã ............................................ 11 1.1.3. Vị trí, vai trò của cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã ................................ 13 1.1.4. Tiêu chuẩn, nhiệm vụ của cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã .................. 14 1.2. Năng lực cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã ................................................ 18 1.2.1. Khái niệm cơ bản .................................................................................. 18 1.2.2. Các năng lực cần thiết của cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã ................. 22 1.2.3. Tiêu chí đánh giá năng lực cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã ................. 23 1.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến năng lực cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã ..... 31 1.3.1. Trình độ của cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã ....................................... 31 1.3.2. Bầu cử, sử dụng cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã ................................. 32 1.3.3. Quy hoạch tạo nguồn đội ngũ cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã ............ 32 1.3.4. Công tác đào tạo, bồi dƣỡng cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã .............. 33 1.3.5. Công tác đánh giá cán bộ ...................................................................... 33 1.3.6. Chính sách tiền lƣơng và chế độ đãi ngộ đối với cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã ........................................................................................................ 34 1.3.7. Môi trƣờng và điều kiện làm việc của cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã 34 1.3.8. Công tác quản lý, kiểm tra, giám sát cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã . 35 1.4. Kinh nghiệm nâng cao năng lực cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã ở một số địa phƣơng và bài học rút ra............................................................................ 36 1.4.1. Kinh nghiệm của các địa phƣơng.......................................................... 36 1.4.2. Một số bài học rút ra từ kinh nghiệm của các địa phƣơng.................... 39 TIỂU KẾT CHƢƠNG 1.................................................................................. 41
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CÁN BỘ UỶ BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ, HUYỆN BÁT XÁT, TỈNH LÀO CAI............................................................. 42 2.1. Khái quát về huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ............................................... 42 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ................................................................................. 42 2.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội ........................................................................ 43 2.2. Khái quát về cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ................................................................................................................... 45 2.3. Thực trạng năng lực đội ngũ cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã trên địa bàn huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai hiện nay ............................................................. 47 2.3.1. Về trình độ............................................................................................. 47 2.3.2. Về kỹ năng của cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã trên địa bàn huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ............................................................................................. 53 2.3.3. Về thái độ ứng xử của cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã trên địa bàn huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ............................................................................ 56 2.3.4. Về kết quả thực thi công vụ .................................................................. 58 2.4. Đánh giá chung ........................................................................................ 60 2.4.1. Ƣu điểm ................................................................................................. 60 2.4.2. Hạn chế .................................................................................................. 61 2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế .......................................................... 62 TIỂU KẾT CHƢƠNG 2.................................................................................. 66 Chƣơng 3. QUAN ĐIỂM, MỤC TIÊU VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CÁN BỘ ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ, HUYỆN BÁT XÁT, TỈNH LÀO CAI ......................................................................................................... 67 3.1. Quan điểm nâng cao năng lực cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ............................................................................................. 67 3.1.1. Nâng cao năng lực cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã phải quán triệt các quan điểm của Đảng và Nhà nƣớc trong công tác xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức nói chung và cán bộ Uỷ ban nhân dân cấp xã nói riêng ................ 67 3.1.2. Nâng cao năng lực cán bộ Uỷ ban nhân dân cấp xã phải gắn liền với quá trình đổi mới hệ thống chính trị cơ sở ...................................................... 68
3.1.3. Nâng cao năng lực cán bộ Uỷ ban nhân dân cấp xã cần phải có quy trình, kế hoạch gắn với các chủ trƣơng, chính sách, công tác quản lý cán bộ 68 3.1.4. Nâng cao năng lực cán bộ Uỷ ban nhân dân cấp xã phải xuất phát từ vị trí, vai trò, chức năng nhiệm vụ của cán bộ, đồng thời phải phù hợp tình hình kinh tế - xã hội ở địa phƣơng .......................................................................... 69 3.2. Mục tiêu nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ............................................................................ 69 3.2.1. Mục tiêu chung ...................................................................................... 69 3.2.2. Mục tiêu cụ thể ...................................................................................... 70 3.3. Một số giải pháp nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ Ủy ban Nhân dân cấp xã huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ....................................................................... 70 3.3.1. Đổi mới phƣơng pháp bầu cử cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã ............ 70 3.3.2. Nâng cao chất lƣợng công tác quy hoạch cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã ..................................................................................................................... 72 3.3.3. Đổi mới công tác đào tạo, bồi dƣỡng cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã 74 3.3.4. Hoàn thiện công tác đánh giá, khen thƣởng, kỷ luật cán bộ ................. 76 3.3.5. Xây dựng và thực hiện tốt chế độ chính sách đối với cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã, đặc biệt là chính sách tiền lƣơng ......................................... 80 3.3.6. Cải thiện môi trƣờng và điều kiện làm việc cho cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã............................................................................................................... 81 3.3.7. Tăng cƣờng công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát việc thực hiện công vụ của cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã ........................................................... 83 3.3.8. Đổi mới sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác cán bộ, nâng cao năng lực cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã................................................................. 85 3.4. Kiến nghị .................................................................................................. 86 TIỂU KẾT CHƢƠNG 3.................................................................................. 87 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 88 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 89 PHỤ LỤC ........................................................................................................ 92
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Số lƣợng cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã huyện Bát Xát, ............. 46 tỉnh Lào Cai năm 2017 .................................................................................... 46 Bảng 2.2. Trình độ chuyên môn cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã, ................. 47 huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai giai đoạn 2014-2017 ......................................... 47 Bảng 2.3. Trình độ lý luận chính trị cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai giai đoạn 2014-2017 .................................................... 49 Bảng 2.4. Trình độ ngoại ngữ, tin học cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai giai đoạn 2014-2017 .................................................... 53 Bảng 2.5. Kết quả đánh giá về các kỹ năng lãnh đạo, quản lý của cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai trong quá trình lãnh đạo, quản lý ............................................................................................................. 55 Bảng 2.6. Tổng hợp kết quả đánh giá của nhân dân và công chức ủy ban nhân dân cấp xã đối với thái độ làm việc của cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ...................................................................................... 57 Bảng 2.7. Kết quả đánh giá, xếp loại cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã, .......... 59 huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai năm 2017 ........................................................... 59
DANH MỤC HÌNH Hình 2.1. Biều đồ cơ cấu trình độ chuyên môn cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai năm 2016 ..................................................... 48 Hình 2.2. Biểu đồ trình độ quản lý nhà nƣớc của cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai giai đoạn 2014-2017 ................................... 51
PHẦN MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết của đề tài Đơn vị hành chính cấp xã là đơn vị cơ sở trong hệ thống quản lý hành chính 4 cấp ở nƣớc ta, đóng vai trò vô cùng quan trọng trong hệ thống quản lý Nhà nƣớc. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nhấn mạnh:“Cấp xã là gần gũi dân nhất, là nền tảng của hành chính, cấp xã làm được việc thì mọi công việc đều xong xuôi” [13,tr.371]. Cấp xã là nơi thực tiễn diễn ra sôi động hàng ngày; nơi trực tiếp hiện thực hoá mọi chủ trƣơng, đƣờng lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nƣớc trong cuộc sống; nơi kiểm nghiệm tính đúng đắn chủ trƣơng, chính sách của Đảng và Nhà nƣớc. Nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nƣớc có đi vào cuộc sống, có trở thành hiện thực hay không, một phần rất quan trọng là do hiệu quả hoạt động của cấp đơn vị cơ sở này, trong đó chất lƣợng hoạt động của cán bộ UBND cấp xã là nhân tố quyết định nhất. Đây chính là nhân tố quyết định đến chất lƣợng hoạt động của chính quyền cũng nhƣ toàn bộ hệ thống chính trị cơ sở. Việc nâng cao năng lực cán bộ UBND cấp xã là một trong những nhiệm vụ hết sức quan trọng. Trƣớc đây, cán bộ UBND cấp xã phần lớn đi lên từ phong trào, họ thực hiện nhiệm vụ chủ yếu bằng kinh nghiệm. Với nhiều giải pháp đào tạo, bồi dƣỡng tại chỗ nên năng lực cán bộ cơ sở có nhiều chuyển biến khá rõ nét. Là những ngƣời gần dân nhất, đại diện Nhà nƣớc ở cấp cơ sở, phải giải quyết các công việc đa dạng, cán bộ cấp cơ sở trong công việc phải thực sự vì dân, thƣơng dân, lấy dân làm gốc. Cấp xã là cấp cơ sở, là nơi tuyệt đại bộ phận nhân dân cƣ trú, sinh sống, làm ăn, đóng góp mọi nguồn lực để phát triển xã hội. Xã, phƣờng, thị trấn (cấp xã) là địa bàn kinh tế - xã hội, dân cƣ - xã hội và văn hóa - xã hội. Quản lý cấp xã tốt, góp phần làm cho cả hệ thống chính trị, hành chính thêm vững mạnh. Vì vậy, đổi mới và nâng cao chất lƣợng hệ thống chính trị ở cơ sở có một ý nghĩa rất quan trọng. Để làm đƣợc việc này, một vấn đề cơ bản là phải xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở công tâm, thạo việc, có năng lực tổ chức và vận động nhân dân thực hiện đƣờng lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nƣớc. 1
Trong những năm qua, thực hiện Nghị quyết Trung ƣơng về đổi mới, nâng cao chất lƣợng hệ thống chính trị ở cơ sở đƣợc sự quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp. Cán bộ cơ sở nói chung và cán bộ UBND cấp xã của huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai đã đƣợc củng cố, kiện toàn, năng lực đƣợc nâng lên rõ rệt. Trƣớc tiềm năng to lớn và những thành tựu về phát triển kinh tế, chính trị, văn hóa – xã hội mà huyện đã đạt đƣợc trong những năm qua, Bát Xát đƣợc tỉnh Lào Cai xác định đến năm 2020 phát triển thành điểm sáng vùng Tây Bắc của Tổ quốc. Điều đó càng đòi hỏi những yêu cầu cao hơn về năng lực đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã. Tuy nhiên, cán bộ UBND cấp xã, huyện Bát Xát vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập do đƣợc tuyển dụng, bổ nhiệm hình thành từ nhiều nguồn, cơ cấu chƣa đồng bộ, độ tuổi bình quân cao; trình độ, phẩm chất, năng lực lãnh đạo của một bộ phận cán bộ chƣa đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới; nhiều cán bộ chƣa đạt chuẩn chức danh; một bộ phận còn thiếu tinh thần trách nhiệm, chƣa thật tâm huyết với công việc; số ít cán bộ có biểu hiện suy thoái đạo đức, lối sống, mất đoàn kết, vi phạm trong công tác quản lý, nhất là lĩnh vực quản lý đất đai, ngân sách,... Nhiều nơi cấp ủy, chính quyền gặp nhiều khó khăn, bị động, lúng túng trong việc chuẩn bị đội ngũ cán bộ thay thế. Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn nêu trên, việc nghiên cứu luận văn: “Năng lực cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai” là hết sức cần thiết. Luận văn thạc sỹ này đánh giá thực trạng năng lực cán bộ UBND cấp xã của huyện Bát Xát trong giai đoạn 2014 - 2017, đƣa ra những giải pháp thiết thực nhằm góp phần nâng cao năng lực cán bộ UBND cấp xã của huyện trong giai đoạn 2017-2020 và những năm tiếp theo. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Vấn đề cán bộ nói chung, cán bộ UBND cấp xã nói riêng là nội dung đƣợc nhiều nhà lãnh đạo, các cấp uỷ Đảng và các nhà khoa học quan tâm nghiên cứu. Trong số các bài viết đã đăng trên các tạp chí, các đề tài, công trình nghiên cứu, các luận văn, luận án đã công bố, liên quan đến các vấn đề cán bộ; nhiều công trình, bài viết đã có những đóng góp, những lý giải, những kiến nghị hết sức sâu sắc, có giá 2
trị thực tiễn cao. Một số tác giả nghiên cứu về đào tạo, bồi dƣỡng và coi đó là một công cụ hữu hiệu nhằm nâng cao năng lực của cán bộ, công chức hành chính nói chung và cán bộ, công chức cấp xã nói riêng nhƣ: - Nguyễn Hoàng Sơn (2016), “Đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng phẩm chất, năng lực cán bộ ở các cơ quan hành chính nhằm xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, NXB Quân đội nhân dân, Hà Nội [23]. Phân tích các quan điểm cơ bản về Nhà nƣớc pháp quyền trong lịch sử, nhấn mạnh đào tạo, bồi dƣỡng phẩm chất, năng lực cán bộ ở các cơ quan hành chính ở Việt Nam, coi đó là nhiệm vụ cấp bách. - Phạm Tiến Duật (2014), “Đào tạo bồi dưỡng cán bộ hành chính, vấn đề cấp thiết để đổi mới bộ máy nhà nước” của Trung tâm nghiên cứu khoa học tổ chức quản lý, NXB Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh [6]. Tác phẩm bàn về vấn đề đào tạo bồi dƣỡng năng lực cán bộ hành chính ở Việt Nam, bao gồm các bài viết, quan điểm của các tác giả là lãnh đạo các cơ quan Trung ƣơng đề cập đến những nội dung của việc đào tạo, bồi dƣỡng phẩm chất, năng lực cán bộ ở các cơ quan hành chính ở Việt Nam, đánh giá thực trạng công tác cải cách hành chính và đƣa ra những kiến nghị tiếp tục thực hiện đào tạo, bồi dƣỡng phẩm chất, năng lực cán bộ ở các cơ quan hành chính ở nƣớc ta. Những công trình nghiên cứu trên đã đƣa ra những cơ sở lý luận và thực tiễn về đào tạo, bồi dƣỡng cán bộ nói chung và cán bộ cơ sở nói riêng. Các công trình nghiên cứu này trên bình diện rộng, nên chƣa đi sâu nghiên cứu nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ UBND xã ở một địa phƣơng cụ thể. Đây là những nguồn tƣ liệu quý, đƣợc tác giả kế thừa một phần để làm rõ cơ sở lý luận về chính quyền cơ sở nói chung và cán bộ UBND cấp xã nói riêng. - Đỗ Hoàng Phong (2010), “Đánh giá nhu cầu đào tạo nâng cao năng lực công tác cho đội ngũ cán bộ UBND cấp xã huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang” [18], luận văn thạc sỹ, Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội. Luận văn đã làm rõ những vấn đề lý luận về khái niệm, đặc điểm, vị trí và vai trò của chính quyền cơ sở, của đội ngũ cán bộ, cán bộ cấp xã nói chung và của cán bộ, cán bộ cấp xã huyện 3
Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang nói riêng. Từ đó, đƣa ra những kiến nghị, phƣơng hƣớng và giải pháp cơ bản nhằm nâng cao năng lực công tác cho đội ngũ cán bộ cán bộ UBND cấp xã đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính nhà nƣớc phù hợp với điều kiện phát triển của tỉnh Bắc Giang trong giai đoạn hiện nay. Một số bài viết nghiên cứu trực tiếp về năng lực và chất lƣợng cán bộ, công chức nói chung và cán bộ, công chức cấp xã nói riêng nhƣ: - Nguyễn Thị Hồng Hải (2011), Một số vấn đề về phát triển năng lực của cán bộ, công chức, Tạp chí Tổ chức nhà nước số 1, Hà Nội [10]. Tác giả đã tập trung làm rõ lý luận về năng lực, cơ sở hình thành năng lực của cán bộ, công chức. Tác giả khẳng định công chức không chỉ cần đến năng lực hiện tại mà phải xác định những năng lực cần đƣợc lĩnh hội trong tƣơng lai để đáp ứng yêu cầu công việc ngày một cao hơn. Tác giả cũng đƣa ra một số biện pháp phát triển năng lực phù hợp với môi trƣờng hành chính nhà nƣớc. - Nguyễn Huy Kiệm (2013) "Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả của hệ thống chính trị ở cơ sở", Tạp chí điện tử Tổ chức Nhà nƣớc, (ngày 22/8/2013) [17]. Tác giả đã phân tích thực trạng hệ thống chính trị cơ sở thông qua các khía cạnh: Nội dung, phƣơng thức lãnh đạo của tổ chức Đảng, tổ chức và hoạt động của chính quyền cơ sở, công tác xây dựng đội ngũ cán bộ UBND xã cơ sở. Từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng , hiệu quả của hệ thống chính trị cơ sở. Trong đó có giải pháp về năng lực của cán bộ, công chức cấp cơ sở. Tuy nhiên, công trình này không nghiên cứu về chất lƣợng hay năng lực của riêng nhóm là cán bộ UBND cấp xã. - Vũ Thúy Hiền (2016) "Xác định năng lực của cán bộ UBND cấp xã trong thực thi công vụ", Tạp chí Tổ chức Nhà nƣớc [11]. Tác giả đã phân tích năng lực cán bộ UBND cấp xã, đƣa ra đặc điểm cán bộ UBND cấp xã và những yêu cầu cần có về năng lực của cán bộ UBND cấp xã bao gồm năng lực chung và năng lực riêng của cán bộ nhằm góp phần xây dựng bộ máy hành chính Nhà nƣớc ở cơ sở trong sạch, vững mạnh, hiện đại, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả. - Nguyễn Phƣơng Đông (2002), Vấn đề giáo dục tư tưởng chính trị, đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên. Tạp chí Kiểm tra (07), Hà Nội [9,tr.26- 4
27]. Tác giả đã nêu lên tầm quan trọng và hiệu quả, hình thức, phƣơng pháp giáo dục tƣ tƣởng chính trị, đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên hiện nay. Luận văn có thể kế thừa những phƣơng pháp khả thi trong giáo dục tƣ tƣởng chính trị, đạo đức cho cán bộ đảng viên cấp cơ sở để góp phần củng cố và nâng cao phẩm chất đạo đức, chính trị - một yếu tố cấu thành năng lực của đội ngũ cán bộ UBND cấp xã ở huyện Yên Định. Các bài viết khoa học đƣợc công bố trong các tạp chí trên đã phân tích, đánh giá khái quát về đội ngũ cán bộ, cán bộ cấp cơ sở ở nƣớc ta với nhiều góc độ tiếp cận khác nhau. Trong khuôn khổ có hạn của một bài viết, các tác giả chỉ đƣa ra đƣợc một số vấn đề chung nhất về đội ngũ cán bộ, cán bộ UBND cấp xã, chƣa đi sâu vào nghiên cứu những giải pháp để áp dụng trong thực tế tại một số địa phƣơng cụ thể. Nhƣ vậy, đã có nhiều tác giả nghiên cứu về cán bộ UBND xã ở nhiều góc độ tiếp cận khác nhau, đều là nguồn tƣ liệu quý báu, có giá trị tham khảo cao, đƣợc tác giả kế thừa và tiếp thu có chọn lọc trong đề tài này. Tuy nhiên các công trình nghiên cứu ở trên những bình diện rộng hoặc tại những địa phƣơng có đặc điểm khác biệt so với huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai. Cho đến nay chƣa có một công trình nào nghiên cứu một cách toàn diện, chuyên biệt và có hệ thống về "Năng lực cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai". Từ đó đƣa ra một số giải pháp thiết thực, khả thi góp phần nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ này, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của trong sự nghiệp xây dựng và phát triển của huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn - Mục đích nghiên cứu: Trên cơ sở lý luận về năng lực cán bộ UBND cấp xã và thực trạng năng lực cán bộ UBND cấp xã huyện Bát Xát, luận văn đề xuất giải pháp nhằm nâng cao năng lực cán bộ UBND cấp xã, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai trong thời gian tới. - Nhiệm vụ của luận văn: Để đạt đƣợc mục đích trên, luận văn tập trung thực hiện những nhiệm vụ cơ bản sau: - Hệ thống hóa và làm rõ một số vấn đề lý luận về năng lực cán bộ UBND cấp 5
xã: Khái niệm, đặc điểm, phân tích vị trí, vai trò của cán bộ UBND cấp xã, xác định các tiêu chí đánh giá năng lực cán bộ UBND cấp xã và phân tích những yếu tố ảnh hƣởng đến năng lực cán bộ UBND cấp xã, sự cần thiết phải nâng cao năng lực cán bộ UBND cấp xã. - Phân tích thực trạng năng lực cán bộ UBND cấp xã, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai, trên cơ sở đánh giá những ƣu điểm, những hạn chế và tìm ra nguyên nhân dẫn tới những hạn chế về năng lực của cán bộ UBND cấp xã, huyện Bát Xát. - Đề xuất các giải pháp cụ thể có tính khả thi nhằm nâng cao năng lực cán bộ UBND cấp xã, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu năng lực cán bộ UBND cấp xã, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai. - Phạm vi nghiên cứu: + Về nội dung: Luận văn nghiên cứu năng lực cán bộ UBND cấp xã, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai thông qua: kiến thức, kỹ năng, thái độ và kết quả thực hiện công việc của cán bộ. + Về không gian: Luận văn tập trung nghiên cứu năng lực cán bộ UBND 23 xã, thị trấn trên địa bàn huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai. + Về thời gian: Dữ liệu sử dụng trong luận văn từ năm 2014 đến tháng 7 năm 2017. + Về khách thể nghiên cứu: Cán bộ UBND cấp xã trên địa bàn huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai đƣợc nghiên cứu trong luận văn bao gồm những chức danh sau: Chủ tịch UBND cấp xã; Phó Chủ tịch UBND cấp xã. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn - Phương pháp luận: Luận văn đƣợc nghiên cứu trên cơ sở phƣơng pháp luận của chủ nghĩa Mác- Lênin về duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh và quan điểm, chủ trƣơng, chính sách của Đảng Cộng sản Việt Nam về nâng cao hiệu lực, 6
hiệu quả quản lý Nhà nƣớc của chính quyền cấp xã và xây dựng đội ngũ cán bộ có tính đặc thù. - Phương pháp nghiên cứu của luận văn: Luận văn sử dụng những phƣơng pháp nghiên cứu đặc thù của khoa học quản lý hành chính Nhà nƣớc nhƣ: + Phƣơng pháp khảo cứu tài liệu: Phƣơng pháp này giúp cho ngƣời nghiên cứu nắm đƣợc phƣơng pháp của các nghiên cứu đã thực hiện trƣớc đây, làm rõ hơn đề tài nghiên cứu của mình. Đồng thời, giúp ngƣời nghiên cứu có phƣơng pháp luận hay luận cứ chặt chẽ hơn, có thêm kiến thức rộng, sâu về lĩnh vực đang nghiên cứu để xây dựng khung lý thuyết nghiên cứu về năng lực của cán bộ UBND cấp xã, đồng thời giúp ngƣời nghiên cứu xây dựng luận cứ (bằng chứng) để minh chứng giả thuyết nghiên cứu khoa học. Các tài liệu đƣợc sử dụng trong luận văn này là các công trình khoa học đã xuất bản dƣới dạng sách, bài báo, đề tài của các nhà khoa học, các báo cáo của phòng Nội vụ huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai. + Phƣơng pháp điều tra xã hội học: Phƣơng pháp này chủ yếu đƣợc sử dụng để hỏi cán bộ UBND cấp xã và ngƣời dân. Nhằm thu thập thông tin về kiến thức, kỹ năng, thái độ của cán bộ UBND cấp xã đánh giá khách quan về năng lực cán bộ cấp xã hiện tại trên địa bàn huyện Bát Xát. Các phiếu khảo sát đƣợc xây dựng, đánh giá khách quan, chi tiết theo đúng nội dung của đề tài (xem phụ lục trang 96). Tác giả phát ra 100 phiếu và thu về 92 phiếu hợp lệ, đạt 92%. Ngoài ra trong luận văn còn sử dụng các phƣơng pháp quan sát, thống kê, tổng hợp, phân tích để thu thập số liệu, xây dựng luận cứ, chứng minh cho các nội dung nghiên cứu của đề tài. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Ý nghĩa lý luận: Luận văn góp phần làm rõ cơ sở lý luận của năng lực cán bộ UBND cấp xã, qua đó bổ sung và làm phong phú thêm khoa học quản lý công nói chung và quản lý nguồn nhân lực trong khu vực công nói riêng. 7
- Ý nghĩa thực tiễn: Từ việc đi sâu nghiên cứu năng lực cán bộ UBND cấp xã, luận văn đã đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực cán bộ UBND cấp xã, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai. Kết quả nghiên cứu của luận văn này có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho Huyện ủy, UBND huyện, cho Đảng uỷ, UBND các xã, thị trấn ở huyện Bát Xát trong công tác cán bộ. Các giải pháp của luận văn sẽ góp phần giúp cho huyện Bát Xát có cái nhìn toàn diện hơn trong việc nâng cao năng lực cán bộ UBND cấp xã nhằm hƣớng tới mục tiêu nâng cao năng lực thực thi công vụ của cán bộ UBND cấp xã huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai. Luận văn có thể đƣợc sử dụng làm tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu và học tập về năng lực cán bộ UBND cấp xã. 7. Kết cấu của Luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục viết tắt, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung của luận văn đƣợc kết cấu thành 3 chƣơng, bao gồm: Chƣơng 1: Cơ sở khoa học về năng lực cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã Chƣơng 2: Thực trạng năng lực cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai Chƣơng 3: Quan điểm, mục tiêu và giải pháp nâng cao năng lực cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai 8
Chƣơng 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ NĂNG LỰC CÁN BỘ ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ 1.1. Cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã 1.1.1. Khái niệm - Khái niệm cán bộ: Theo quan niệm thông thƣờng thì cán bộ đƣợc hiểu là những ngƣời thoát ly sản xuất nông nghiệp, ngƣ nghiệp,…để làm việc trong bộ máy chính quyền, Đảng, đoàn thể, những ngƣời là sĩ quan trong lực lƣợng quân đội nhân dân và công an nhân dân, những ngƣời giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý trong các cơ quan nhà nƣớc, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức kinh tế. Theo từ điển Tiếng Việt thì: “Cán bộ là thuật ngữ chỉ những người được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ trong cơ quan nhà nước (cơ quan dân cử, cơ quan hành chính) và thuộc biên chế của một cơ quan, đơn vị và được hưởng lương từ ngân sách nhà nước” [29,tr.109]. Thuật ngữ Cán bộ còn chỉ chung cho những ngƣời mang trọng trách, công vụ và có những quyền hạn nhất định. Trong quân sự, cán bộ đƣợc dùng nhƣ từ đồng nghĩa với sĩ quan. Thuật ngữ cán bộ cũng thƣờng đƣợc những tù nhân trong trại giam gọi những ngƣời quản lý trại giam, cai tù, cai ngục ở Việt Nam. Cán bộ cũng là danh xƣng thƣờng đƣợc những ngƣời dân chỉ về những ngƣời có quyền hành (cán bộ lãnh đạo, cán bộ cao cấp, cán bộ quản lý, cán bộ nguồn...), hay đang thụ lý giải quyết một vụ việc cho ngƣời dân (cán bộ thuộc dịch vụ công cộng). Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đƣa ra khái niệm về cán bộ: “Cán bộ là những người đem chính sách của Đảng, của Chính phủ giải thích cho dân chúng hiểu rõ và thi hành. Đồng thời đem tình hình của dân chúng báo cáo cho Đảng, cho Chính phủ hiểu rõ, để đặt chính sách cho đúng” [13,tr.269]. Nhƣ vậy, có nhiều quan niệm về cán bộ, nhƣng tựu chung lại, có hai cách hiểu cơ bản: 9
Một là, cán bộ bao gồm những ngƣời trong biên chế nhà nƣớc, làm việc trong các cơ quan Đảng, Nhà nƣớc, đoàn thể chính trị xã hội, các doanh nghiệp nhà nƣớc và các lực lƣợng vũ trang nhân dân từ Trung ƣơng đến địa phƣơng và cơ sở. Hai là, cán bộ là những ngƣời giữ chức vụ trong một cơ quan hay tổ chức để phân biệt với ngƣời không có chức vụ. Theo Khoản 1 Điều 4 của Luật cán bộ, công chức số 22/2008/QH12 ngày 13/11/2008 của Quốc hội [20]: “Cán bộ là công dân Việt Nam, được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội ở trung ương, ở tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, ở huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước”. - Khái niệm cán bộ UBND cấp xã: Theo Khoản 3, Điều 4 của Luật cán bộ, công chức số 22/2008/QH12 ngày 13/11/2008 của Quốc hội: “Cán bộ xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã) là công dân Việt Nam, được bầu cử giữ chức vụ theo nhiệm kỳ trong Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy, người đứng đầu tổ chức chính trị - xã hội” [20]. Cụ thể hoá quy định này, tại Khoản 1 Điều 3 Nghị định số 92/2009/NĐ-CP ngày 22 tháng 10 năm 2009 của Chính phủ về chức danh, số lƣợng, một số chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức ở xã, phƣờng, thị trấn và những ngƣời họat động không chuyên trách ở cấp xã cán bộ cấp xã gồm [5]: + Bí thƣ, Phó Bí thƣ Đảng ủy; + Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân; + Chủ tịch, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân; + Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; + Bí thƣ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh; + Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam; + Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam (áp dụng đối với xã, phƣờng, thị trấn có 10