Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Năng lực quản lý hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường học công lập thuộc quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng

Chia sẻ: Vica999 Vica999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:122

Thêm vào BST

Báo xấu

45
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài là trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng năng lực quản lý của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường học công lập thuộc quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng, luận văn đề xuất các giải pháp quản lý nhà nước nhằm nâng cao năng lực quản lý cho hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường học thuộc quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Năng lực quản lý hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường học công lập thuộc quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ DẠ TIÊN NĂNG LỰC QUẢN LÝ HIỆU TRƯỞNG, PHÓ HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG HỌC CÔNG LẬP THUỘC QUẬN CẨM LỆ, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THỪA THIÊN HUẾ - 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ DẠ TIÊN NĂNG LỰC QUẢN LÝ HIỆU TRƯỞNG, PHÓ HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG HỌC CÔNG LẬP THUỘC QUẬN CẨM LỆ, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Mã số:8 34 04 03 LỜI CAM ĐOAN NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. Tôi xin cam đoan luậnTS. vănVŨ nàyTRỌNG HÁCH là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của Tôi. Các tài liệu được sử dụng trong luận văn có nguồn dẫn rõ ràng, các kết quả nghiên cứu là quá trình lao động trung thực của tôi. THỪA THIÊN HUẾ - 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi. Các tài liệu được sử dụng trong luận văn có nguồn dẫn rõ ràng, các kết quả nghiên cứu là quá trình lao động trung thực của tôi Thừa Thiên Huế, ngày tháng năm 2018 Học viên Nguyễn Thị Dạ Tiên
LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy giáo PGS. TS. Vũ Trọng Hách - GVCC Học viện Hành chính Quốc gia, người đã trực tiếp hướng dẫn cho tôi hoàn thành luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn các nhà khoa học, các thầy giáo, cô giáo của Học viện Hành chính Quốc gia đã nhiệt tình giảng dạy, truyền đạt các chuyên đề trong khóa học và tận tình giúp đỡ tôi thực hiện đề tài. Tôi xin chân thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo Ủy ban nhân dân, cán bộ, công chức Phòng Nội vụ, Phòng Giáo dục và Đào tạo, Ban Giám hiệu các trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở công lập thuộc quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng, các anh, chị đồng nghiệp, học viên lớp HC21.T11 đã luôn luôn động viên, giúp đỡ, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi học tập và hoàn thành khóa học này. Mặc dù đã hết sức cố gắng nhưng với thời gian và điều kiện nghiên cứu hạn chế, chắc chắn luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả mong nhận được sự đóng góp của các nhà khoa học, các thầy cô giáo, bạn bè và đồng nghiệp. Tôi xin trân trọng cảm ơn! Học viên Nguyễn Thị Dạ Tiên
MỤC LỤC Trang bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục viết tắt Danh mục các bảng biểu, hình MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NĂNG LỰC, NĂNG LỰC QUẢN LÝ HIỆU TRƯỞNG, PHÓ HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG HỌC CÔNG LẬP TRỰC THUỘC CẤP HUYỆN ............................................................ 8 1.1. Một số khái niệm liên quan đến vấn đề nghiên cứu ................................. 8 1.1.1. Năng lực và năng lực quản lý ............................................................... 8 1.1.2. Hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường học ..................................... 13 1.1.3. Năng lực quản lý của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường học công lập ................................................................................................................ 15 1.2. Sự cần thiết phải nâng cao năng lực quản lý cho hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường học công lập .................................................................... 16 1.2.1. Chức năng, nhiệm vụ của nhà trường ................................................. 16 1.2.2. Mục tiêu và nguyên tắc quản lý nhà trường ........................................ 17 1.2.3. Vai trò của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường học công lập trong bối cảnh hiện nay ......................................................................................... 18 1.3. Những yêu cầu đặt ra đối với năng lực quản lý của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường học công lập .................................................................... 20 1.3.1. Yêu cầu về vị trí, vai trò của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng ................. 20 1.3.2. Yêu cầu về đạt chuẩn hiệu trưởng, phó hiệu trưởng ............................ 21
1.3.3. Yêu cầu chung về năng lực quản lý của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng 25 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực quản lý của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng........................................................................................................... 35 1.4.1. Các yếu tố chủ quan ........................................................................... 35 1.4.2. Các yếu tố khách quan ........................................................................ 38 1.5. Kinh nghiệm phát triển năng lực quản lý cho hiệu trưởng, phó hiệu trưởng trong nước và thế giới ....................................................................... 39 1.5.1. Kinh nghiệm phát triển năng lực cán bộ quản lý giáo dục một số nước trong khu vực ASEAN ................................................................................. 40 1.5.2. Kinh nghiệm phát triển năng lực cán bộ quản lý giáo dục trong nước. 42 Tiểu kết chương 1 ........................................................................................ 44 Chương 2: THỰC TRẠNG NĂNG LỰC QUẢN LÝ HIỆU TRƯỞNG, PHÓ HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG HỌC CÔNG LẬP THUỘC QUẬN CẨM LỆ, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG ............................................ 45 2.1. Khái quát về các đơn vị trường học công lập trực thuộc quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng....................................................................................... 45 2.1.1. Đặc điểm vị trí địa lý, dân cư và tình hình phát triển kinh tế - xã hội tại quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng ................................................................ 45 2.1.2. Khái quát các đơn vị trường học công lập trực thuộc quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng....................................................................................... 47 2.2. Phân tích kết quả năng lực của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường học công lập thuộc quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng ................................. 48 2.2.1. Số lượng đội ngũ hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường học .......... 48 2.2.2. Phân tích nội dung năng lực hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường học ............................................................................................................... 52 2.3. Thực trạng năng lực quản lý của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường học công lập thuộc quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng ................................. 58
2.3.1. Thực trạng năng lực tổ chức thực thi pháp luật, điều lệ, chủ trương, chính sách quản lý ........................................................................................ 58 2.3.2. Thực trạng năng lực lập kế hoạch ....................................................... 59 2.3.3. Thực trạng năng lực xây dựng và tổ chức thực hiện quy chế hoạt động ... 62 2.3.4. Thực trạng năng lực quản lý và sử dụng nguồn nhân lực .................... 63 2.3.5. Thực trạng năng lực quản lý tài chính, tài sản công ............................ 65 2.3.6. Thực trạng năng lực quản lý sự thay đổi, giải quyết vấn đề và ra quyết định .............................................................................................................. 66 2.3.7. Thực trạng năng lực xây dựng văn hóa công sở .................................. 68 2.3.8. Thực trạng năng lực tổ chức kiểm tra, đánh giá .................................. 69 2.4. Đánh giá thực trạng năng lực quản lý của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các đơn vị trường học công lập thuộc quận Cẩm Lệ ..................................... 71 2.4.1. Một số kết quả đạt được và nguyên nhân ............................................ 71 2.4.2. Những hạn chế và nguyên nhân .......................................................... 73 Tiểu kết chương 2 ........................................................................................ 76 Chương 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN NĂNG LỰC QUẢN LÝ CỦA HIỆU TRƯỞNG, PHÓ HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG HỌC CÔNG LẬP THUỘC QUẬN CẨM LỆ, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG ................................................................................................... 77 3.1. Quan điểm, định hướng xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục........................................................................................................ 77 3.1.1. Quan điểm của Đảng về xây dựng và nâng cao năng lực đội ngũ công chức, viên chức ............................................................................................ 77 3.1.2. Định hướng xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục ở Việt Nam ...................................................................................................... 79 3.1.3. Mục tiêu nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức quận Cẩm Lệ giai đoạn 2017 - 2025 ................................................................................... 81
3.2. Giải pháp nâng cao năng lực quản lý cho hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường học công lập thuộc quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng ................ 82 3.2.1. Thực hiện tốt công tác quy hoạch cán bộ quản lý trường học tại các cơ sở giáo dục gắn với yêu cầu phát triển giáo dục ........................................... 82 3.2.2. Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng, khuyến khích đào tạo, bồi dưỡng đối với cán bộ quản lý và cán bộ kế cận ................................................................... 85 3.2.3. Thực hiện quy trình lựa chọn bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, luân chuyển, miễn nhiệm và đổi mới công tác bổ nhiệm cán bộ quản lý trường học công lập thuộc quận .................................................................................................... 91 3.2.4. Thực hiện tốt các chế độ, chính sách đối với cán bộ quản lý trường học .. 95 3.2.5. Tăng cường thanh tra, kiểm tra, đánh giá một cách cụ thể, thường xuyên và khách quan đối với cán bộ quản lý ................................................ 96 3.2.6. Xây dựng môi trường làm việc dân chủ, kỷ cương và thiết lập các mối quan hệ với cộng đồng, tổ chức, đoàn thể trong và ngoài trường .................. 99 3.2.7. Tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng đối với công tác xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức quản lý .................................................. 101 3.3. Kiến nghị ............................................................................................. 102 3.3.1. Kiến nghị với cơ quan quản lý nhà nước (UBND các cấp, Sở Nội vụ, Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Tài chính)....................................................... 102 3.3.2. Kiến nghị với Quận ủy, Ủy ban nhân dân quận................................. 103 Tiểu kết chương 3 ...................................................................................... 105 KẾT LUẬN ............................................................................................... 106 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT CBCC, VC Cán bộ, công chức, viên chức CNH-HĐH Công nghiệp hóa-Hiện đại hóa GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo HĐND Hội đồng nhân dân QCDC Quy chế dân chủ UBND Ủy ban nhân dân VHCS Văn hóa công sở
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, HÌNH Hình 1.1. Các tiêu chuẩn và tiêu chí của chuẩn hiệu trưởng ……………………...24 Hình 2.1. Vị trí quận Cẩm Lệ trên bản đồ thành phố Đà Nẵng và vị trí các phường trên bản đồ quận Cẩm Lệ................................................................. 46 Bảng 2.1. Bảng thống kê số trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở công lập thuộc quận Cẩm Lệ (tính đến 15/9/2017) ................................................ 49 Bảng 2.2. Độ tuổi của hiệu trưởng ................................................................ 50 Bảng 2.3. Độ tuổi của phó hiệu trưởng ......................................................... 51 Bảng 2.4. Tỷ lệ giới tính của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng .......................... 52 Bảng 2.5.Trình độ chuyên môn được đào tạo của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng 53 Bảng 2.6. Số lượng hiệu trưởng, phó hiệu trưởng được bồi dưỡng về kiến thức quản lý nhà nước .......................................................................................... 54 Bảng 2.7. Trình độ lý luận chính trị của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng ......... 55 Bảng 2.8. Trình độ tin học, ngoại ngữ của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng ...... 56 Bảng 2.9. Đánh giá mức độ quan trọng về các kỹ năng quản lý của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường công lập thuộc quận Cẩm Lệ ................ 70
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Quan điểm coi trọng “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu”, là tương lai của dân tộc cũng như việc biến quan điểm này từng bước thành hiện thực sinh động có ý nghĩa thiết thực với công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước ta, đồng thời thể hiện một cách tích cực xu thế của thời đại. Bởi chúng ta đang sống trong một thời đại gọi là thời đại thông tin, đúng hơn là thời đại của trí tuệ, là thời đại khu vực hoá, toàn cầu hoá. Đứng trước tình hình đó đòi hỏi nước ta, nhân dân ta phải vươn lên phấn đấu với ý chí tự lực tự cường, tiến bộ không ngừng, có sức cạnh tranh với các nước. Giáo dục chính là một chìa khóa, đầu tư cho giáo dục, đào tạo là đầu tư phát triển kinh tế, đầu tư cho tương lai. Hiện nay, sự phát triển giáo dục không ngừng kéo theo nhiều thay đổi phức tạp cho môi trường và đối tượng quản lý, đòi hỏi người quản lý không chỉ bằng kinh nghiệm cảm tính, bằng thói quen chủ quan mà cần được thực hiện trên cơ sở khoa học và thực tiễn đã được nghiên cứu và thực nghiệm một cách khả thi. Trong quá trình đổi mới căn bản, toàn diện và đồng bộ giáo dục nước nhà mà Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI (Nghị quyết số 29-NQ/TW) đã nêu một trong những nhiệm vụ, giải pháp rất cần thiết là đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, trong đó, yếu tố đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục có chất lượng cao được chú trọng quan tâm phát triển hàng đầu. Và như thế, chất lượng cán bộ quản lý giáo dục được coi làm bệ đỡ để thực hiện thành công các mục tiêu về chất lượng giáo dục, đổi mới giáo dục. Trong mỗi đơn vị trường học, đội ngũ quản lý mà đứng đầu là hiệu trưởng, phó hiệu trưởng giữ vai trò hết sức quan trọng. Họ gánh trên vai trọng 1
trách là “đầu tàu” tổ chức mọi hoạt động giáo dục của nhà trường, trọng tâm là hoạt động dạy và học. Tầm quan trọng của đội ngũ quản lý trong mỗi đơn vị trường học không chỉ đòi hỏi ở họ những quyết định đúng đắn trong quản lý, am hiểu chuyên môn, có tầm nhìn xa, trông rộng đối với sự nghiệp phát triển giáo dục của đơn vị mà còn phải tạo dựng được môi trường giáo dục đầy tính nhân văn, dân chủ. Trên thực tế, ở những đơn vị trường học xuất hiện những cán bộ quản lý có năng lực, tâm huyết sẽ tác động, ảnh hưởng không nhỏ tới công tác thi đua, nâng cao chất lượng giảng dạy của giáo viên cũng như quá trình học tập, rèn luyện của học sinh. Nhất là trong giai đoạn ngành giáo dục đang có những bước đi đột phá nhằm mang lại cho mình một diện mạo mới. Tuy nhiên, đứng trên góc độ các nhà lãnh đạo, quản lý nhà nước về giáo dục có thể thấy được năng lực và kỹ năng của nhà quản lý còn nhiều bất cập, nhất là năng lực quản lý chuyên môn còn nặng về tính hành chính, ít chiều sâu chuyên môn, chỉ đạo theo kiểu phong trào, nặng tính hình thức. Một bộ phận cán bộ quản lý còn thiếu công tâm trong đánh giá, xếp loại giáo viên, dẫn đến tình trạng bè phái, mất đoàn kết, ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng giáo dục trong nhà trường. Việc rà soát, sắp xếp lại đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục thực hiện chưa kịp thời và chưa hiệu quả. Công tác dự báo và quy hoạch, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng cán bộ quản lý giáo dục các cấp chưa được chú trọng đúng mức, dẫn đến tình trạng thừa tổng thể, thiếu cục bộ, hụt hẫng giữa các thế hệ. Trong những năm qua, cùng với sự phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, chất lượng giáo dục của thành phố Đà Nẵng từng bước được nâng lên, trong đó, quận Cẩm Lệ là một đơn vị địa phương thuộc thành phố được đánh giá có nền giáo dục phổ thông khá tốt, ổn định, đóng góp thành tích chung vào sự nghiệp giáo dục thành phố và là địa bàn được lãnh đạo thành phố quan tâm 2
phê duyệt đầu tư theo đề án quy hoạch mạng lưới đơn vị sự nghiệp trường học đến năm 2020 và những năm tiếp theo. Song, một hạn chế còn tồn tại mà vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu của chính quyền địa phương, nguyện vọng của nhân dân đó là công tác cán bộ quản lý cơ sở giáo dục. Có thể nói, năng lực quản lý của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường học công lập trực thuộc quận còn khá nhiều hạn chế, đáng chú ý là về kiến thức về pháp luật, tổ chức bộ máy, quản lý nhân sự và tài chính của đội ngũ quản lý các cơ sở giáo dục đôi khi còn lúng túng trong thực thi trách nhiệm và thẩm quyền, ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả hoạt động dạy và học cũng như xây dựng một môi trường giáo dục hiện đại, thân thiện hài hòa, tích cực. Vì lý do đó, tôi chọn đề tài "Năng lực quản lý hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường học công lập thuộc quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng" để nghiên cứu và viết luận văn thạc sĩ. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Trong thời gian qua đã có một số công trình khoa học liên quan đến đề tài nghiên cứu của luâṇ văn, tiêu biểu là: - Luận văn thạc sỹ quản lý công: “Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức theo nhu cầu công việc”, của Trần Trung Kiên, Học viện Hành chính quốc gia, 2009; - Luận văn thạc sỹ quản lý công: “Xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý nhà nước trong hệ thống giáo dục phổ thông tại tỉnh Phú Thọ”, của Nguyễn Việt Hùng, Học viện Hành chính quốc gia, 2010; - Luận văn thạc sỹ quản lý công: “Thi tuyển cạnh tranh vào vị trí quản lý các đơn vị sự nghiệp công lập quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng”, của Phan Hữu Phụng, Học viện Hành chính quốc gia, 2015; 3
- Luận văn thạc sỹ quản lý công: "Nâng cao năng lực quản lý cho hiệu trưởng các trường trung học phổ thông công lập thành phố Đà Nẵng", của Phạm Thị Thanh Tâm, Học viện Hành chính quốc gia, 2014. - Luận văn thạc sĩ quản lý công: “Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường học thuộc huyện Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi", của Trần Quốc Bảo, Học viện Hành chính quốc gia, 2015; - Luận văn thạc sỹ quản lý công: “Năng lực viên chức quản lý của Đại học Huế”, của Nguyễn Đình Phương, Học viện Hành chính quốc gia, 2016; Trong số các luận văn nêu trên, công trình khoa học của tác giả Phạm Thị Thanh Tâm, Trần Quốc Bảo đã nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn chung về năng lực quản lý của hiệu trưởng trường trung học phổ thông hoặc rộng hơn là phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường học cấp huyện chứ chưa có công trình nghiên cứu về năng lực quản lý hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường học công lập thuộc quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng. Hơn nữa, để phù hợp với tình hình mới, nhất là các văn bản quy định về chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức của Phòng Giáo dục và Đào tạo cấp huyện của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Nội vụ, phân cấp quản lý trực tiếp các đơn vị trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở công lập cấp huyện đã thay đổi. Do đó, việc áp dụng vấn đề nghiên cứu của các công trình nêu trên về thực tiễn và lý luận còn khá hạn chế và chưa phù hợp. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng năng lực quản lý của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường học công lập thuộc quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng, luận văn đề xuất các giải pháp quản lý nhà nước nhằm nâng cao năng lực quản lý cho hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường học thuộc quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng. 4
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện mục đích trên, luận văn có nhiệm vụ: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về năng lực và năng lực quản lý của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường học; - Phân tích, đánh giá thực trạng năng lực quản lý của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường học công lập thuộc quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng; - Đề xuất hệ thống giải pháp nhằm nâng cao năng lực quản lý của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường học công lập thuộc quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở công lập thuộc quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng (gọi chung là đội ngũ cán bộ quản lý trường học) và năng lực quản lý của họ. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Giới hạn về đối tượng nghiên cứu: năng lực được đề cập trong đề tài nghiên cứu là năng lực quản lý gắn liền với Chuẩn của đội ngũ hiệu trưởng, phó hiệu trưởng. Luận văn tập trung vào các năng lực chung sau đây để đánh giá về năng lực quản lý của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường học công lập thuộc quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng: Tổ chức thực thi pháp luật, điều lệ, chủ trương, chính sách quản lý; Xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch phát triển nhà trường; Quản lý và sử dụng nguồn nhân lực; Quản lý tài chính, tài sản nhà trường; Quản lý sự thay đổi, giải quyết vấn đề và ra quyết định; Kiểm tra đánh giá; Xây dựng văn hóa công sở. - Giới hạn về thời gian nghiên cứu: Từ năm học 2015 - 2016 đến nay. - Giới hạn về không gian: Các trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở công lập thuộc quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng. 5
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận Nghiên cứu đề tài dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về cải cách công vụ công chức, xây dựng và phát triển đội ngũ công chức, viên chức nói chung và công chức, viên chức giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý nói riêng. 5.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể Đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu chính như: - Phương pháp nghiên cứu lý luận: Phân tích, tổng hợp các văn bản có liên quan đến vấn đề nghiên cứu: các công trình nghiên cứu khoa học được công bố; các đường lối, chính sách của Đảng, quy định pháp luật của Nhà nước về nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý cơ sở giáo dục. - Phương pháp so sánh, phân tích, tổng hợp: Trong nghiên cứu này, việc so sánh được thực hiện trên cơ sở đối chiếu về đối tượng: so sánh giữa việc quản lý cơ quan nhà nước nói chung với quản lý các đơn vị sự nghiệp trường học công lập; giữa lý luận và thực tiễn; giữa năng lực quản lý của cá nhân lãnh đạo nhà trường trong mối quan hệ với quản lý nói chung. Đồng thời, so sánh giữa năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ quản lý trường học thuộc quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng trước và hiện nay. - Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: Phương pháp này được thực hiện bằng việc xây dựng bảng hỏi dành cho đối tượng nghiên cứu có liên quan: lãnh đạo, chuyên viên Phòng GD&ĐT, hiệu trưởng, phó hiệu trưởng và giáo viên các trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở thuộc quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng. - Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học. 6
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Kết quả nghiên cứu đề tài có những đóng góp về mặt lý luận và thực tiễn sau: - Về lý luận: Hệ thống hóa những lý luận cơ bản về năng lực, năng lực quản lý của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở. - Về thực tiễn: Phân tích, làm rõ thực trạng và nguyên nhân hạn chế về năng lực quản lý của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường học trên địa bàn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng. Đề xuất các giải pháp góp phần nâng cao năng lực quản lý cho hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở thuộc thẩm quyền quản lý của quận Cẩm Lệ nói riêng và các quận, huyện trực thuộc thành phố Đà Nẵng nói chung. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về năng lực, năng lực quản lý hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường học công lập trực thuộc cấp huyện. Chương 2: Thực trạng năng lực quản lý của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường học công lập thuộc quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng. Chương 3: Định hướng và giải pháp nâng cao năng lực quản lý cho hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường học công lập thuộc quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng. 7
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NĂNG LỰC, NĂNG LỰC QUẢN LÝ HIỆU TRƯỞNG, PHÓ HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG HỌC CÔNG LẬP TRỰC THUỘC CẤP HUYỆN 1.1. Một số khái niệm liên quan đến vấn đề nghiên cứu 1.1.1. Năng lực và năng lực quản lý 1.1.1.1. Khái niệm năng lực và các yếu tố cấu thành năng lực - Khái niệm năng lực Năng lực là một phạm trù từng được bàn đến trong mọi lĩnh vực của cuộc sống xã hội. Theo Từ điển Tiếng Việt của Viện Ngôn ngữ học thì năng lực được hiểu là: khả năng, điều kiện chủ quan hoặc tự nhiên sẵn có để thực hiện một hoạt động nào đó với chất lượng cao [34, tr.376]. Năng lực còn được hiểu là khả năng làm việc tốt [34, tr.376]; năng lực là sức làm việc [30, tr.232]. Theo nghĩa rộng, năng lực cán bộ là khả năng làm việc hay khả năng lao động, là toàn bộ các thuộc tính thể lực và tinh thần của con người cần thiết để lao động có ích cho xã hội, được hình thành do sự phát triển về thể chất và văn hóa của cá nhân, do trình độ học vấn và trình độ chuyên môn, do nắm được các kỹ năng và tài quan hệ trong lao động [15, tr.70]. Theo nghĩa hẹp, năng lực cán bộ là khả năng hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao, nó bao hàm kiến thức, kỹ năng và nhân cách. Đó là tổng hợp các yếu tố chuyên môn được đào tạo, kinh nghiệm làm việc, năng khiếu cá nhân, yếu tố tiềm năng hoặc thiên bẩm nâng cao khả năng làm việc. Năng lực luôn được xác định trong một điều kiện, hoàn cảnh nhất định, với nhiệm vụ cụ thể, rõ ràng. Vì vậy, khi đánh giá về năng lực phải gắn với điều kiện, môi trường làm việc. Những cá nhân có kiến thức, kỹ năng và thái 8
độ như nhau nhưng làm việc ở những hoàn cảnh, điều kiện khác nhau sẽ thể hiện, bộc lộ và phát huy năng lực khác nhau. Nếu chỉ quan tâm đến kết quả cuối cùng khi đánh giá năng lực mà không chú ý đến môi trường, điều kiện làm việc là một sự phiến diện. Do vậy, dưới góc độ đánh giá so sánh, chỉ những người làm việc trong một môi trường hoặc các môi trường làm việc tương đối giống nhau thì mới có thể so sánh năng lực giữa họ một cách chính xác. Từ phân tích ở trên, tác giả cho rằng: Năng lực là khả năng thực hiện có hiệu quả và có trách nhiệm các hành động, giải quyết các nhiệm vụ, vấn đề thuộc các lĩnh vực nghề nghiệp, xã hội hay cá nhân trong tình huống khác nhau trên cơ sở hiểu biết - kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo, kinh nghiệm và sự sẵn sàng hành động - thái độ cá nhân. - Các yếu tố cấu thành năng lực Năng lực của cán bộ được hình thành và phát triển trong quá trình thực thi công việc; được cấu thành bởi nhiều yếu tố, trong đó kiến thức, kỹ năng, thái độ là ba yếu tố quan trọng nhất. + Về kiến thức, là những hiểu biết khoa học cơ bản trên các lĩnh vực trong tự nhiên và xã hội. Những hiểu biết này có được là do quá trình giáo dục, đào tạo, học tập ở trường lớp hoặc do tự học tập với các hình thức khác nhau. Nhờ những kiến thức cơ bản này mà cá nhân có sự nhìn nhận vấn đề khách quan, khoa học, có khả năng quan sát, nhận xét tư duy, xét đoán và quyết định hành động phù hợp, kịp thời và đúng thời điểm. Lý luận chính trị là một nội dung nhận thức quan trọng của mỗi cán bộ. Có lý luận tốt chưa đủ, yêu cầu đặt ra là cán bộ quản lý phải vừa có trình độ lý luận vững vàng, vừa bám sát thực tiễn, kết hợp giữa lý luận với thực tiễn. Trong điều kiện, hoàn cảnh mới hiện nay, cán bộ quản lý phải tìm hiểu, phân tích sâu sắc để nhận thức một cách bản chất, khoa học các quá trình kinh tế - 9
xã hội đang diễn ra, phải thu thập đầy đủ các dữ liệu để giải các bài toán do thực tiễn đề ra. + Về kỹ năng, là khả năng vận dụng có kết quả những tri thức về phương thức hành động đó được chủ thể lĩnh hội để thực hiện những nhiệm vụ tương ứng. Như vậy, trên nền tảng kiến thức đã có và kinh nghiệm tích lũy, cán bộ quản lý cần có kỹ năng khác nhau. Đối với cán bộ quản lý cần có các kỹ năng chỉ đạo, điều hành; kỹ năng hoạch định chiến lược, chính sách,… Kỹ năng thực thi công vụ hình thành trong quá trình học tập, rèn luyện và thực thi nhiệm vụ. Chỉ có bản thân cán bộ quản lý thông qua thực hành thì mới có thể định hình và nâng cao kỹ năng của cá nhân mình. Các kỹ năng quản lý trường học đòi hỏi vận dụng rất linh hoạt. Vì vậy, trước hết cán bộ quản lý phải được huấn luyện, hướng dẫn thực hiện các kỹ năng cơ bản và từng bước hoàn thiện, nâng cao. + Về thái độ thực thi công vụ, là sự đánh giá đúng, sai và sự nỗ lực tự thân, sự cố gắng, mức độ nhiệt tình, ý thức trách nhiệm của cá nhân đối với công việc mà mình đang thực hiện. Thái độ ảnh hưởng rất lớn đến năng lực quản lý của cán bộ quản lý. Nhiều cán bộ quản lý có trình độ, kiến thức tốt, kỹ năng vững vàng nhưng không hoàn thành được nhiệm vụ do có thái độ không đúng. Đó có thể là sự chủ quan, cẩu thả, bất cẩn, thiếu ý thức trách nhiệm hoặc thậm chí cố ý làm trái vì các mục đích, động cơ khác. Tuy nhiên, thái độ là một phẩm chất thuộc về yếu tố chủ quan của cá nhân. Chúng ta chỉ có thể nhận biết được thái độ thông qua biểu hiện của nó ra ngoài bằng hành vi. Do vậy, chỉ có thể đánh giá được thái độ của cán bộ quản lý là tích cực hay tiêu cực thông qua việc làm cụ thể. 10