Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý ngân sách nhà nước cấp xã trên địa bàn huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh

Chia sẻ: Tomhum999 Tomhum999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:109

Thêm vào BST

Báo xấu

57
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn phân tích thực trạng quản lý ngân sách nhà nước cấp xã trên địa bàn Huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện. Mời các bạn cùng tham khảo để nắm chi tiết nội dung của luận văn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý ngân sách nhà nước cấp xã trên địa bàn huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh

………/………… ……/…… BỘ GIÁO DỤC VÀ HỌCĐÀO TẠO VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIABỘ NỘI VỤ ……../…….. …./…. LÊ HẢI NGỌC CHÂU HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA QUẢN LÝ NGÂN SÁCHHỘI NGUYỄN NHÀ NƢỚC TẠI HUYỆN CAN LỘC, TĨNH HÀ TĨNH QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP XÃ TRÊNLUẬN VĂN ĐỊA BÀN THẠC HUYỆN SĨ QUẢN TRẢNG BÀNG,LÝ CÔNG TỈNH TÂY NINH Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 60 34 04 03 LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LÊ TOÀN THẮNG HÀ NỘI - NĂM 2016 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ .……./…….. …./… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN HỘI QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN TRẢNG BÀNG, TỈNH TÂY NINH LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý Công Mã số: 8 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. MAI ĐÌNH LÂM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2019
LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Quý thầy, cô của Học viện Hành chính Quốc gia đã trang bị cho tôi những kiến thức vô cùng quý báu trong thời gian học tập và nghiên cứu tại Học viện. Xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Mai Đình Lâm đã tận tình định hướng, góp ý, hướng dẫn giúp tôi hoàn thành luận văn. Xin chân thành cảm ơn quý lãnh đạo Huyện ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân huyện Trảng Bàng, Phòng Tài chính – Kế hoạch, Chi Cục thuế, Kho bạc nhà nước huyện Trảng Bàng đã tạo điều kiện và hỗ trợ cho tôi trong việc thu thập các số liệu có liên quan đến đề tài. Cuối cùng, tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ, động viên về mặt tinh thần của tất cả những người thân trong gia đình, bạn bè và đồng nghiệp. Tác giả
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn Quản lý ngân sách nhà nước cấp xã tại huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh được TS. Mai Đình Lâm hướng dẫn thực hiện là công trình nghiên cứu của tôi, những số liệu và nội dung trong luận văn này là trung thực, khách quan dựa trên cơ sở kết quả khảo cứu thực tế và các tài liệu đã được công bố./. Tác giả luận văn Nguyễn Hội
MỤC LỤC trang MỞ ĐẦU ...………………………………………………………………..…1 1. Lý do chọn đề tài………………………………………………………. ..1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn………...………...2 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn…………………………………….4 3.1 Mục đích………………………………………………………………4 3.2 Nhiệm vụ……………………………………………………………...5 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn……….……………….5 4.1 Đối tƣợng nghiên cứu……………………………………...…………5 4.2 Phạm vi nghiên cứu…………………………...……………………...5 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn………..5 5.1 Phƣơng pháp luận……………………………………...…………….5 5.2 Phƣơng pháp nghiên cứu…………………...……………………......6 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn……………………………....6 6.1 Ý nghĩa lý luận…………………….………………......……………...6 6.2 Ý nghĩa thực tiễn …………………….…………..………………......6 7. Kết cấu của luận văn……………………………………………..……....7 NỘI DUNG ……………………………………...…………………………...8 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH……….8 NHÀ NƢỚC…...……………………………………………………………..8 1.1. Ngân sách nhà nƣớc và vai trò của ngân sách nhà nƣớc………….8 1.1.1. Khái niệm ngân sách nhà nước…….……………….…………….8 1.1.2. Vai trò của ngân sách nhà nước……………………………….....11 1.1.3. Hệ thống ngân sách nhà nước.....………………………………...12 1.2. Quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp xã………….……………...…….14 1.2.1. Khái niệm, vai trò và nguyên tắc quản lý ngân sách nhà nước cấp xã……….………………………………………………..…………..14 1.2.2. Nội dung quản lý ngân sách nhà nước cấp xã...…………….....18
1.3. Các nhân tố ảnh hƣởng đến quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp xã.31 1.3.1. Nguồn thu ngân sách xã…….......................................…...…...…32 1.3.2. Nhận thức của các đối tượng nộp thuế, phí …...……….………..35 1.3.3. Chính sách của Nhà nước…………………………..………........37 1.3.4. Nhận thức, năng lực của lãnh đạo xã, thị trấn……….…………...38 1.3.5. Sự phát triển kinh tế - xã hội………………………..……….…...39 1.4. Kinh nghiệm quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp xã của một số địa phƣơng và bài học đối với huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh……...40 1.4.1.Kinh nghiệm quản lý ngân sách nhà nước tại một số địa phương..40 1.4.2.Bài học rút ra đối với huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh…….......42 Tiểu kết chƣơng 1…………………………..……………………………43 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN TRẢNG BÀNG, TỈNH TÂY NINH………………………………………………………………………44 2.1. Điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế - xã hội huyện Trảng Bàng ảnh hƣởng đến Quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp xã …………….……...44 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ……………………………………….………44 2.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội…………………………………….......46 2.1.3. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội tác động đến quản lý ngân sách nhà nước cấp xã trên địa bàn huyện Trảng Bàng……………...………….....50 2.2. Đánh giá thực trạng quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp xã trên địa bàn huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh …..………………………….…51 2.2.1. Tình hình thu, chi ngân sách nhà nước cấp xã trên địa bàn huyện Trảng Bàng…………………...………………………………………...……51 2.2.2. Tổ chức thực hiện hệ thống văn bản quản lý ngân sách nhà nước cấp xã ………………………………………………………………..........…55 2.2.3. Tổ chức bộ máy và nhân lực quản lý ngân sách nhà nước cấp xã trên địa bàn huyện Trảng Bàng …………………………………..…………57 2.2.4. Quản lý lập dự toán ngân sách nhà nước cấp xã.…...….……...….60
2.2.5. Quản lý thực hiện dự toán ngân sách nhà nước cấp xã.….....…….62 2.2.6. Quản lý quyết toán ngân sách nhà nước cấp xã.…...….……..…...65 2.2.7. Thanh tra, giám sát ngân sách cấp xã trên địa bàn huyện Trảng Bàng…………………………………………………………...………....….66 2.3. Đánh giá chung về công tác quản lý ngân sách cấp xã trên địa bàn huyện Trảng Bàng ……................................................................................67 2.3.1. Kết quả đạt được...………………………………….…………67 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân……………………..………………...68 Tiểu kết chƣơng 2 ………………………………………………….……71 CHƢƠNG 3: ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN TRẢNG BÀNG, TỈNH TÂY NINH .…………………..………………….73 3.1. Phƣơng hƣớng và mục tiêu quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp xã trên địa bàn huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh ……………….….……..73 3.1.1. Định hướng và mục tiêu …………….…..…………...…………..73 3.1.2. Nhiệm vụ trọng tâm………………….....………….……………..74 3.1.3. Định hướng hoàn thiện quản lý ngân sách nhà nước cấp xã của huyện Trảng Bàng …………………………………………………………..79 3.2. Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn huyện Trảng Bàng……………………………………..…………80 3.2.1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức quản lý ngân sách nhà nước cấp xã………………...…………….80 3.2.2. Tăng cường quản lý thu ngân sách nhà nước…………...………..82 3.2.3. Hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước ……………..………84 3.2.4. Hoàn thiện quản lý chu trình thực hiện ngân sách.........................87 3.2.5. Tăng cường giám sát, thanh tra, kiểm tra, việc thực hiện ngân sách nhà nước cấp xã……………………………………………….……..………88 3.2.6. Nâng cao tính công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong quản lý NSNN……………..…………………………………..……….……89
3.2.7. Tăng cường phân cấp ngân sách và phân định trách nhiệm cho người đứng đầu …………..…………………………………………….……91 3.3. Kiến nghị………………………………………………………….....91 3.3.1. Kiến nghị với Nhà nước ……………............……………………92 3.3.2. Kiến nghị với UBND Tỉnh. …………............…...………………93 KẾT LUẬN…………………............…………………..………………..95 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ………………………………96
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 1. GTGT: Giá trị gia tăng 2. KBNN: Kho bạc nhà nước 3. MTQG: Mục tiêu quốc gia 4. NSĐP: Ngân sách địa phương 5. NSNN: Ngân sách nhà nước 6. NSX: Ngân sách xã 7. NSTW: Ngân sách Trung ương 8. QLNN: Quản lý nhà nước 9. TNCN: Thu nhập cá nhân 10. TNDN: Thu nhập doanh nghiệp 11. TTĐB: Tiêu thụ đặc biệt 12. XNK: Xuất nhập khẩu 13. UBND: Ủy ban nhân dân 14. HĐND: Hội đồng nhân dân 15. GDĐT: Giáo dục đào tạo
DANH MỤC CÁC HÌNH, BẢNG Hình 2.1. Bảng đồ hành chính huyện Trảng Bàng…………………….45 Bảng 2.2. Tình hình thu NSNN cấp xã trên địa bàn huyện giai đoạn 2014-2018………………...…………………………………………………..52 Bảng 2.3. Tổng hợp chi ngân sách cấp xã giai đoạn 2014-2018…...….54 Bảng 2.4. Tổng hợp tình hình thu chi NSNN cấp xã trên địa bàn huyện giai đoạn 2014-2018……... ………………………………………………….63
DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1. Hệ thống quản lý ngân sách nhà nước.................................14
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Chủ động hội nhập kinh tế quốc tế là chủ trương của Đảng và Nhà nước ta, mở ra thời kỳ mới với những vận hội mới cho đất nước. Hệ thống tài chính quốc gia là một trong những khâu quan trọng nhất để nền kinh tế có thể hội nhập thành công. Ngân sách Nhà nước là bộ phận chủ đạo trong hệ thống tài chính quốc gia và có vai trò đặc biệt giúp cho Nhà nước thực hiện tốt nhiệm vụ, chức năng của mình. Ngoài ra Ngân sách nhà nước còn là công cụ điều chỉnh vĩ mô nền kinh tế xã hội, định hướng sản xuất, điều tiết thị trường, bình ổn giá cả, điều chỉnh đời sống xã hội. Vì vậy, việc sử dụng ngân sách một cách hợp lý và có hiệu quả sẽ mang lại lợi ích rất lớn cho toàn xã hội. Trong những năm qua, cùng với sự đổi mới chung của đất nước và thực hiện chương trình tổng thể về cải cách hành chính nhà nước, quản lý ngân sách nhà nước cũng đã có những bước cải cách, đổi mới và đạt được một số thành tựu đáng kể. Luật Ngân sách nhà nước được Quốc hội thông qua ngày 25/6/2015 và có hiệu lực thi hành từ năm tài khóa 2017 đã quy định một số điểm mới cơ bản mang tính đột phá trong công tác quản lý tài chính – Ngân sách nhà nước sẽ góp phần quan trọng trong việc huy động, phân bổ nguồn lực tài chính quốc gia một cách hiệu quả. Ngân sách nhà nước cấp xã là một bộ phận cấu thành ngân sách nhà nước và là công cụ để chính quyền cấp xã thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn trong quá trình quản lý kinh tế xã hội, quốc phòng an ninh. Huyện Trảng Bàng với vị trí chiến lược quan trọng cả về kinh tế, quốc phòng – an ninh và đối ngoại của tỉnh Tây Ninh. Trong nhiều năm qua công tác quản lý
2 ngân sách xã trên địa bàn huyện đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể, góp phần thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống nhân dân, đảm bảo giữ vững an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội trên địa bàn huyện Trảng Bàng nói riêng và của tỉnh Tây Ninh nói chung. Những thành tựu trong công tác quản lý ngân sách xã trên địa bàn huyện Trảng Bàng đáng kể đó là thực hiện tốt nhiệm vụ được giao về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi trong đó thu ngân sách luôn vượt cao so với kế hoạch. Tuy nhiên, trong công tác quản lý ngân sách xã hiện nay còn nhiều bất cập và hạn chế cần khắc phục trong thời gian tới như việc lập, chấp hành và quyết toán ngân sách cấp xã đã thực hiện tương đối tốt tuy nhiên cũng còn chậm, chưa đổi mới; tình trạng quản lý thu, chi vẫn còn thất thoát do chưa bao quát hết các nguồn thu và khoản chi, chưa có quan điểm xử lý rõ ràng về các khoản chi sai qui định của Nhà nước hoặc chưa tập trung đúng mức về quản lý chi ngân sách; công tác quyết toán là khâu rất quan trọng nhưng chưa được quan tâm đúng mức, chưa làm đủ sổ sách; đội ngũ công chức quản lý ngân sách xã còn hạn chế về năng lực chuyên môn, chậm đổi mới nên dẫn đến nhiều sai sót trong quản lý; sử dụng phần mềm kế toán ngân sách xã chưa thống nhất, biểu mẫu chưa đáp ứng kịp công tác quản lý ngân sách hiện nay,... Xuất phát từ những yêu cầu thực tế trên, tác giả quan tâm và muốn đi sâu nghiên cứu vấn đề này. Vì vậy, tác giả đã chọn nghiên cứu đề tài “Quản lý ngân sách nhà nước cấp xã trên địa bàn huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh” làm luận văn tốt nghiệp chuyên ngành Quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Quản lý ngân sách nhà nước là nội dung được nhiều tác giả, học giả quan tâm, đề cập. Liên quan đến đề tài mà tác giả nghiên cứu, tác giả đã thống kê được một số công trình đã được công bố như sau:
3 Sách “Phân cấp ngân sách cho chính quyền địa phương – Thực trạng và giải pháp” PGS.TS Lê Chi Mai (2006), NXB Chính trị Quốc gia Hà Nội đã đưa ra các giải pháp nhằm đẩy mạnh việc phân cấp quản lý NSNN cho chính quyền địa phương ở Việt Nam trong đó có chính quyền cấp xã [17]. Cuốn sách “Quản lý chi tiêu công” của PGS.TS Tiến sĩ Lê Chi Mai (2011), do NXB Chính trị Quốc gia phát hành , tài liệu nghiên cứu này đã mô tả khung lý thuyết cơ bản về quản lý chi tiêu công, bao gồm những vấn đề về chi tiêu công, quản lý chi tiêu công và liên hệ thực tế trong chi tiêu công ở Việt Nam. Đây là tài liệu tham khảo hữu ích cho tác giả để hệ thống hóa khung lý thuyết của luận văn [18]. Đề tài luận án tiến sĩ kinh tế tại trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh “Nâng cao hiệu quả quản lý NSNN tỉnh An Giang giai đoạn 2011-2015 và tầm nhìn đến 2020” (2012) của tác giả Tô Thiện Hiền, đề tài đã hệ thống hóa khung lý thuyết về quản lý ngân sách nhà nước, trên cơ sở đó phân tích thực trạng quản lý ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh An Giang bằng nguồn dữ liệu thứ cấp, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện. Đề tài là tài liệu tham khảo hữu ích cho luận văn cả về lý thuyết và thực trạng [15]. Đề tài luận án tiến sĩ quản lý hành chính công tại trường Học viện Hành chính Quốc gia “Phân cấp quản lý ngân sách nhà nước ở Việt Nam hiện nay” (2013) của tác giả Lê Toàn Thắng. Luận án sử dụng dữ liệu thứ cấp để phân tích thực trạng phân cấp quản lý ngân sách nhà nước ở Việt Nam, trên cơ sở đó đề xuất giải pháp hoàn thiện. Đây là tài liệu tham khảo hữu ích trong đánh giá thực trạng quản lý ngân sách cấp xã của đề tài, với bối cảnh phân cấp ngân sách ở Việt Nam đang dần được hoàn thiện [24]. Đề tài luận văn thạc sĩ quản lý kinh tế tại trường Đại học Kinh tế - Đại học quốc gia Hà Nội “Quản lý ngân sách cấp huyện của Thành phố Uông Bí,
4 tỉnh Quảng Ninh” (2015) của tác giả Phạm Hải Hà, luận văn sử dụng dữ liệu thứ cấp để phân tích thực trạng quản lý ngân sách của Thành phố Uông Bí, từ đó đề xuất giải pháp hoàn thiện [14]. Nguyễn Thế Anh (2016), Quản lý ngân sách xã trên địa bàn huyện Tân Uyên tỉnh Lai Châu, Luận văn thạc sỹ quản lý kinh tế, Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh – Đại học Thái Nguyên. Đề tài là tài liệu tham khảo có giá trị đối với luận văn, khi đã hệ thống hóa được khung lý thuyết về quản lý ngân sách xã, trên cơ sở đó đã phân tích thực trạng quản lý ngân sách xã trên địa bàn huyện Tân Uyên, tỉnh Lai Châu và đề xuất giải pháp hoàn thiện [1]. Trên thực tế, kết quả nghiên cứu các công trình nói trên đều đề cập đến công tác quản lý ngân sách nhà nước nói chung và công tác quản lý ngân sách nhà nước cấp xã ở từng địa phương nhất định. Tuy nhiên, những vấn đề về quản lý ngân sách xã của các tác giả nghiên cứu mới chỉ đề cập đến trong phạm vi của từng tỉnh theo các đặc điểm riêng có của từng vùng (An Giang, Lai Châu, Quảng Ninh ...) chưa có những giải pháp khái quát chung để có thể vận dụng ở Tây Ninh và các tỉnh khác. Hơn nữa, Luật Ngân sách nhà nước năm 2015 sẽ có hiệu lực thi hành từ năm ngân sách 2017 vì vậy một số giải pháp đưa ra không còn phù hợp với những điểm mới của Luật. Đến thời điểm hiện tại, trên địa bàn huyện Trảng Bàng cũng như tỉnh Tây Ninh chưa có công trình nào nghiên cứu về hoàn thiện quản lý ngân sách nhà nước cấp xã để đưa ra những giải pháp hợp lý cho công tác quản lý ngân sách cấp xã trên địa bàn huyện Trảng Bàng nói riêng và tại Tỉnh Tây Ninh nói chung. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1 Mục đích
5 Luận văn phân tích thực trạng quản lý NSNN cấp xã trên địa bàn Huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện. 3.2 Nhiệm vụ Để đạt được mục đích trên, luận văn thực hiện một số nhiệm vụ sau: - Hệ thống hóa khung lý thuyết quản lý NSNN cấp xã; - Đánh giá thực trạng quản lý NSNN cấp xã trên địa bàn Huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh; - Đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện Quản lý NSNN cấp xã trên địa bàn Huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1 Đối tƣợng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là hoạt động quản lý NSNN cấp xã trên địa bàn huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh 4.2 Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nội dung: chỉ nghiên cứu quản lý ngân sách nhà nước cấp xã của 10 xã và 01 thị trấn trên địa bàn Huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh. Phạm vi về không gian: địa bàn Huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh. Phạm vi về thời gian: tài liệu tổng quan được thu thập trong khoảng thời gian từ năm 2014 đến năm 2018 và định hướng cho thời gian tiếp theo. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn 5.1 Phƣơng pháp luận: phương pháp chủ nghĩa duy vật lịch sử và chủ nghĩa duy vật biện chứng, trên cơ sở quan điểm đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về NSNN và quản lý NSNN cấp xã.
6 5.2 Phƣơng pháp nghiên cứu: Việc nghiên cứu luận văn dựa trên phương pháp nghiên cứu lý thuyết, tài liệu, cụ thể như: phương pháp thống kê, phương pháp phân tích, phương pháp tổng hợp, phương pháp hệ thống hóa, phương pháp so sánh đối chiếu. Sử dụng phương pháp nghiên cứu thực tiễn: phương pháp quan sát, tổng hợp rút kinh nghiệm. Sử dụng phương pháp bổ trợ: sử dụng phương pháp thống kê để tổng hợp, phân tích, xử lý kết quả điều tra. Bên cạnh đó luận văn đã tiếp thu, kế thừa có chọn lọc kết quả nghiên cứu của một số công trình nghiên cứu liên quan đã được công bố. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1 Ý nghĩa lý luận Việc nghiên cứu đề tài góp phần hệ thống hóa và làm sáng tỏ thêm những vấn đề lý luận cơ bản về công tác quản lý ngân sách cấp xã, sự cần thiết khách quan phải nâng cao quản lý ngân sách cấp xã, qua đó giúp tác giả nghiên cứu cũng như người đọc nắm được những vấn đề cơ bản về ngân sách nhà nước cấp xã, quản lý ngân sách nhà nước cấp xã, nắm được những qui định cụ thể của nhà nước, của các cơ quan chính quyền địa phương cũng như thực trạng quản lý ngân sách cấp xã tại huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh giai đoạn 2014-2018. 6.2 Ý nghĩa thực tiễn Qua đánh giá thực trạng công tác quản lý ngân sách cấp xã tại huyện Trảng Bàng tỉnh Tây Ninh so với hệ thống văn bản pháp luật hiện hành và thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội huyện Trảng Bàng. Từ đó, đề xuất những
7 giải pháp mang tính khả thi đối với huyện Trảng Bàng để hoàn thiện công tác quản lý ngân sách cấp xã. Trên cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý ngân sách nhà nước, luận văn làm rõ thêm một số điểm mới của luật NSNN năm 2015 và từ đó đề xuất những giải pháp phù hợp nhằm tăng cường công tác quản lý ngân sách cấp xã trong thời gian tới. Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho sinh viên, học viên cao học của Học viện Hành chính Quốc gia và những ai quan tâm đến lĩnh vực này. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, danh mục viết tắt và mục lục, luận văn được trình bày trong 3 chương gồm: Chương 1: Cơ sở khoa học về quản lý ngân sách nhà nước Chương 2: Thực trạng quản lý ngân sách nhà nước cấp xã trên địa bàn huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh Chương 3: Định hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý ngân sách nhà nước cấp xã trên địa bàn huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh
8 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC 1.1. Ngân sách nhà nƣớc và vai trò của ngân sách nhà nƣớc 1.1.1. Khái niệm Ngân sách nhà nước Ngân sách nhà nước (NSNN) với ý nghĩa là quỹ tiền tệ tập trung lớn nhất của nhà nước, ra đời từ rất sớm cùng với sự hình thành của nhà nước. Và trong lịch sử, thuật ngữ ngân sách nhà nước xuất hiện khi nhà nước đã phát triển đến một giai đoạn nhất định mà ở đó sự phân biệt giữa tài chính công và tài chính tư đã trở nên cần thiết như một nhu cầu cần thiết. Qua đó có thể thấy NSNN là một phạm trù kinh tế mang tính lịch sử, phản ánh những mặt nhất định của các quan hệ kinh tế thuộc lĩnh vực phân phối sản phẩm xã hội trong điều kiện còn tồn tại quan hệ hàng hóa – tiền tệ và được sử dụng như một công cụ thực hiện các chức năng của nhà nước. Điều này có ý nghĩa là sự ra đời và tồn tại của NSNN gắn liền với sản xuất hàng hóa, với sự ra đời, tồn tại của nhà nước. Thuật ngữ NSNN được sử dụng rộng rãi trong đời sống kinh tế - xã hội ở mọi quốc gia. Trên thực tế người ta đưa ra nhiều định nghĩa về NSNN không giống nhau và tùy thuộc vào các góc độ xem xét khác nhau. Cụ thể: Định nghĩa ngân sách nhà nước về phương diện kinh tế Theo quan điểm của các nhà nghiên cứu kinh tế cổ điển thì NSNN là một văn kiện tài chính trong đó mô tả các khoản thu, chi của chính phủ được thiết lập hàng năm. Từ điển bách khoa toàn thư về kinh tế của Pháp định nghĩa: “NSNN là văn kiện được Nghị viện hoặc hội đồng thảo luận và phê chuẩn mà trong đó các nghiệp vụ tài chính của một tổ chức công hoặc khu vực tư được dự kiến và cho phép”.
9 Từ điển thuật ngữ tài chính tín dụng (1996) của Viện nghiên cứu Tài chính cho rằng: “NSNN được hiểu là dự toán và thực hiện mọi khoản thu nhập (thu tiền vào) và chi tiêu (tiền xuất ra) của bất kỳ một cơ quan, xí nghiệp, tổ chức, gia đình hoặc cá nhân trong một khoảng thời gian nhất định (thường là một năm). Giáo trình lý thuyết tài chính: “NSNN là phạm trù kinh tế và phạm trù lịch sử. NSNN được đặc trưng bằng sự vận động của các nguồn tài chính gắn liền với quá trình tạo lập, sử dụng quỹ tiền tệ tập trung của nhà nước và các chủ thể trong xã hội, phát sinh khi nhà nước tham gia phân phối các nguồn tài chính quốc gia theo nguyên tắc không hoàn trả trực tiếp là chủ yếu”[9]. Giáo trình quản lý tài chính công: “NSNN là dự toán hàng năm về toàn bộ các nguồn tài chính được huy động cho Nhà nước và sử dụng các nguồn tài chính đó nhằm đảm bảo thực hiện các chức năng của Nhà nước do Hiến pháp quy định” [13]. Qua đó có thể thấy ngân sách nhà nước, trước hết là một khái niệm thuộc phạm trù kinh tế học hay hẹp hơn là tài chính học. Xét từ góc độ này, ngân sách nhà nước được hiểu là bản dự toán các khoản thu và chi tiền tệ của một quốc gia, được cơ quan có thẩm quyền của nhà nước quyết định để thực hiện trong thời hạn nhất định, thường là một năm. Từ những định nghĩa này cho thấy NSNN có hai yếu tố: Một là, ngân sách nhà nước là bản dự toán thu và chi tiền tệ của quốc gia. Do đó phải được Quốc hội, với tư cách là người đại diện cho toàn thể nhân dân trong quốc gia đó quyết định trước khi Chính phủ đem ra thi hành trên thực tế. Hơn thế nữa, Quốc hội còn là người giám sát Chính phủ trong quá trình thi hành ngân sách và có quyền phê chuẩn bản quyết toán ngân sách hàng năm do Chính phủ đệ trình khi năm ngân sách đã kết thúc.