Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nƣớc về bảo vệ và phát triển rừng ở huyện Cát Tiên tỉnh Lâm Đồng

Chia sẻ: Mucong999 Mucong999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:117

Thêm vào BST

Báo xấu

23
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích cơ bản của luận văn là dựa trên cơ sở lý luận và pháp lý của quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng và thực trạng quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng ở huyện Cát Tiên tỉnh Lâm Đồng, luận văn đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nƣớc về bảo vệ và phát triển rừng ở huyện Cát Tiên tỉnh Lâm Đồng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ NGỌC DŨNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ BẢO VỆ VÀ PHÁT TRIỂN RỪNG Ở HUYỆN CÁT TIÊN, TỈNH LÂM ĐỒNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ NGỌC DŨNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ BẢO VỆ VÀ PHÁT TRIỂN RỪNG Ở HUYỆN CÁT TIÊN, TỈNH LÂM ĐỒNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 08 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN HUY HOÀNG TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu độc lập của tôi dưới sự hướng dẫn của TS. Nguyễn Huy Hoàng. Các số liệu, dữ liệu được trình bày trong luận văn này là chính xác, trung thực, khách quan, có trích dẫn nguồn gốc rõ ràng và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào. Luận văn được trình bày theo đúng hướng dẫn của Học viên Hành chính Quốc gia về cách thức trình bày luận văn. Tác giả luận văn Lê Ngọc Dũng
LỜI CẢM ƠN Trong thời gian học tập và thực hiện luận văn cao học này, tôi luận nhận được sự giúp đỡ của Quý Thầy Cô, các Anh, Chị vì vậy, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến: Ban Giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia, các giảng viên đã giảng dạy và giúp đỡ tôi để tôi có thể hoàn thành quá trình học tập tại Học viện Hành chính Quốc gia Phân viện tại Tp. Hồ Chí Minh. Tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc nhất đến TS. Nguyễn Huy Hoàng, người hướng dẫn khoa học đã tận tình hướng dẫn, hỗ trợ và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn đến UBND tỉnh Lâm Đồng, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Lâm Đồng, Chi cục Kiểm lâm tỉnh Lâm Đồng, UBND huyện Cát Tiên, Hạt Kiểm lâm huyện Cát Tiên, Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Cát Tiên đã tạo điều kiện hỗ trợ cung cấp số liệu, các thông tin cũng như giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Cùng với sự hướng dẫn của người hướng dẫn khoa học và sự nỗ lực của bản thân, tôi đã hoàn thành luận văn theo đúng quy định của Học viện Hành chính Quốc gia. Tuy nhiên, do thời gian nghiên cứu ngắn và năng lực nghiên cứu còn hạn chế, luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy tác giả luận văn mong muốn nhận được những ý kiến đóng góp của Quý Thầy Cô để luận văn và bản thân tôi hoàn thiện hơn trong quá trình học tập, nghiên cứu khoa học và làm việc sau này. Trân trọng cảm ơn! Tác giả luận văn Lê Ngọc Dũng
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Cụm từ đầy đủ Cụm từ viết tắt Bảo vệ BV Phát triển PT Cán bộ, công chức CBCC Cơ quan nhà nước CQNN Quản lý nhà nước QLNN Hội đồng nhân dân HĐND Ủy ban nhân dân UBND
MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục viết tắt Danh mục các bảng MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn ........................................................................ 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ................................................ 3 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu................................................................ 6 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ................................................................ 7 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn .................. 8 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn ................................................ 8 7. Kết cấu của luận văn ................................................................................. 9 Chƣơng 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VÀ PHÁP LÝ CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ BẢO VỆ VÀ PHÁT TRIỂN RỪNG 1.1. Tổng quan về bảo vệ và phát triển rừng ................................................ 10 1.1.1. Khái niệm ........................................................................................ 10 1.1.2. Đặc điểm.......................................................................................... 12 1.1.3. Nguyên tắc ....................................................................................... 12 1.2. Quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng ở cấp huyện ................ 13 1.2.1. Khái niệm ......................................................................................... 13 1.2.2. Sự cần thiết ...................................................................................... 14 1.2.3. Nguyên tắc ....................................................................................... 16 1.2.4. Nội dung .......................................................................................... 18 1.2.5. Bộ máy QLNN về bảo vệ và phát triển rừng…............................... 25
1.3. Kinh nghiệm của các địa phương trong quản lý nhà về bảo vệ và phát triển rừng ..................................................................................................................... 28 1.3.1 Kinh nghiệm của các địa phương ...................................................... 28 1.3.2. Bài học kinh nghiệm đúc kết ............................................................ 32 Tiểu kết chƣơng 1 ....................................................................................... 35 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ BẢO VỆ VÀ PHÁT TRIỂN RỪNG Ở HUYỆN CÁT TIÊN, TỈNH LÂM ĐỒNG 2.1.Các nhân tố tác động đến hoạt động quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng .................................... 36 2.2. Hoạt động quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng .......................................................................... 39 2.2.1. Tổ chức chấp hành các văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ và phát triển rừng............................................................................................................ 39 2.2.2. Tổ chức xây dựng quy hoạch, kế hoạch về bảo vệ và phát triển rừng ........................................................................................................................... 41 2.2.3. Tổ chức điều tra, thống kê, kiểm kê rừng, theo dõi diễn biến tài nguyên rừng ....................................................................................................... 45 2.2.4. Việc tổ chức giao rừng, cho thuê rừng và đất rừng ......................... 46 2.2.5. Xây dựng tổ chức bộ máy và nhân sự quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng.................................................................................................... 50 2.2.6. Tuyên truyền, phổ biến quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng ........................................................................................................................... 55 2.2.7. Thanh tra, kiểm tra và giải quyết khiếu nại tố cáo quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng ................................................................................... 59 2.2.8. Về ứng dụng công nghệ thông tin trong bảo vệ và phát triển rừng 64 2.3. Đánh giá chung về thực trạng quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng ............................................. 65 2.3.1. Những ưu điểm ................................................................................ 65 2.3.2. Hạn chế ............................................................................................ 68
2.3.3. Nguyên nhân ................................................................................... 70 Tiểu kết chƣơng 2 ........................................................................................ 77 Chƣơng 3: ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ BẢO VỆ VÀ PHÁT TRIỂN RỪNG Ở HUYỆN CÁT TIÊN, TỈNH LÂM ĐỒNG 3.1. Quan điểm, định hướng và dự báo về bảo vệ và phát triển rừng ........... 78 3.2. Những nhiệm vụ cần giải quyết trong quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng ............................................................................................................. 82 3.3. Các giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm đồng........................................................................... 83 3.3.1. Xây dựng quy hoạch, kế hoạch, chương trình bảo vệ và phát triển rừng phù hợp với thực tiễn địa phương...................................................................... 83 3.3.2. Sớm đổi mới việc tổ chức thực hiện chính sách bảo vệ và phát triển rừng ................................................................................................................... 86 3.3.3. Kiện toàn tổ chức bộ máy và nhân sự quản lý bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn huyện Cát Tiên .............................................................................. 88 3.3.4. Tăng cường công tác thanh tra kiểm tra và xử lý vi phạm về bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn ................................................................................ 92 3.3.5. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến .................................. 94 3.3.6. Nâng cao nhận thức của người dân và cán bộ công chức, .............. 98 3.4. Một số kiến nghị……………………………………………………...101 Tiểu kết chƣơng 3………………………………………………………..103 KẾT LUẬN………………………………………………………………104 TÀI LIỆU THAM KHẢO
Phần mở đầu 1. Lý do chọn đề tài Rừng là một hệ sinh thái mà quần xã cây rừng giữ vai trò chủ đạo trong mối quan hệ tương tác giữa sinh vật với môi trường. Rừng có vai trò rất quan trọng đối với cuộc sống của con người cũng như môi trường: cung cấp nguồn gỗ, củi, điều hòa, tạo ra oxy, điều hòa nước, là nơi cư trú động thực vật và tàng trữ các nguồn gen quý hiếm, bảo vệ và ngăn chặn gió bão, chống xói mòn đất, đảm bảo cho sự sống, bảo vệ sức khỏe của con người… Rừng là lá phổi xanh của trái đất. Sự quan hệ của rừng và cuộc sống đã trở thành một mối quan hệ hữu cơ. Không có một dân tộc, một quốc gia nào không biết rõ vai trò quan trọng của rừng trong cuộc sống. Trong luật Bảo vệ và phát triển rừng nước ta có ghi: “Rừng là một trong những tài nguyên quý báu mà thiên nhiên ưu ái ban tặng cho nước ta, rừng có khả năng tái tạo, là bộ phận quan trọng với môi trường sinh thái, đóng góp giá trị to lớn với nền kinh tế quốc gia, gắn liền với đời sống của nhân dân và sự sống còn của dân tộc”[15]. Nhận thức được tầm quan trọng của rừng nên Đảng và Nhà nước ta luôn chú trọng công tác bảo vệ và phát triển rừng. Bảo vệ rừng là trách nhiệm của mọi cơ quan, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân. Nhà nước có chính sách đầu tư cho việc bảo vệ và phát triển rừng gắn liền, đồng bộ với các chính sách kinh tế - xã hội khác, ưu tiên đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển nguồn nhân lực, định canh định cư, ổn định và cải thiện đời sống nhân dân miền núi. Nhà nước ta đã xác định bảo vệ rừng như bảo vệ một hệ sinh thái luôn phát triển, vừa bảo đảm khả năng tái tạo và sử dụng rừng một cách tối ưu. Coi trọng công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho các cấp, các ngành và nhân dân về các chính sách pháp luật bảo vệ rừng, kiên quyết và xử lý nghiêm các hành vi phá hoại gây hậu quả nghiêm trọng cho môi trường, tài sản nhà nước. Phát triển các dịch vụ sinh thái rừng và tăng cường áp dụng cơ chế chi trả dịch vụ sinh thái rừng, đảm bảo lợi ích cho cả người sử dụng và người cung cấp dịch vụ sinh thái. Hoạt động 1
bảo vệ và phát triển rừng phải bảo đảm phát triển bền vững về kinh tế, xã hội, môi trường, quốc phòng, an ninh. Tuy nhiên thực tế hiện nay thực trạng rừng đang bị tàn phá và khai thác một cách bừa bãi. Điều này gây ra nhiều hậu quả cho nền kinh tế xã hội cũng như môi trường. Đứng trước những hạn chế này đòi hỏi nhà nước phải tăng cường công tác quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng. Cát Tiên là một huyện vùng sâu vùng xa phía tây nam của tỉnh Lâm Đồng. Trong thời gian qua, tình hình kinh tế - xã hội đã được địa phương quan tâm và có những bước phát triển vượt bậc. Cùng với đó công tác bảo vệ và phát triển tài nguyên và môi trường được chú trọng. Tổng diện tích đất có rừng trên địa bàn huyện Cát Tiên (gồm rừng tự nhiên, rừng trồng): 27.665,64 ha, mật độ che phủ rừng trên địa bàn huyện chiếm 62,8% tổng diện tích tự nhiên, đóng vai trò là lá phổi xanh của tỉnh Lâm Đồng và các vùng phụ cận. Uỷ ban nhân dân huyện Cát Tiên luôn chú trọng công tác quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng. Việc ban hành và tổ chức thực hiện các văn bản pháp luật về bảo vệ và phát triển rừng đã được chú trọng, bộ máy QLNN cũng từng bước được hoàn thiện. Tuy nhiên công tác QLNN về bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn huyện cũng tồn tại những bất cập nhất định như nhiều quy định pháp lý còn chồng chéo. Việc phối hợp giữa các cơ quan QLNN về lĩnh vực này chưa được nhịp nhàng, đồng bộ. Việc tổ chức tuyên truyền, phổ biến chưa tiến hành thường xuyên. Tình trạng chặt phá rừng, lấn chiếm rừng còn diễn ra. QLNN về bảo vệ và phát triển rừng đang là vấn đề được đặt ra đối với huyện Cát Tiên đòi hỏi huyện phải có những bước đi và giải pháp phù hợp để nâng cao hiệu quả QLNN về công tác này. Xuất phát từ những lý do cơ bản trên, tác giả chọn đề tài “Quản lý nhà nƣớc về bảo vệ và phát triển rừng ở huyện Cát Tiên tỉnh Lâm Đồng” làm luận văn thạc sĩ Quản lý công. 2
2. Tình hình nghiên cứu Bảo vệ và phát triển rừng cũng như quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng là một nội dung quan trọng. Nên hiện nay có nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề này. Có thể kể đến một số công trình nghiên cứu sau đây: 1)“6 giải pháp tăng cƣờng quản lý, bảo vệ và phát triển rừng” năm 2017 của tác giả của tác giả Nguyễn Nam. Công trình này đã chỉ ra một số hạn chế trong hoạt động quản lý, bảo vệ và phát triển rừng và chỉ ra những nguyên nhân. Trên cơ sở đó tác giả đã chỉ ra 6 giải pháp nhằm tăng cường quản lý, bảo vệ và phát triển rừng như đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước; rà soát, kiểm tra, đánh giá công tác quy hoạch; Đẩy nhanh tiến độ điều tra, đo đạc, xây dựng hồ sơ; thu hút sự tham gia của các chủ thể; đẩy mạnh hợp tác quốc tế. Tuy nhiên công trình này chưa đi sâu nghiên cứu công tác quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng. 2)“Bảo vệ tài nguyên rừng bằng pháp luật hình sự Việt Nam” năm 2014 của tác giả Bạch Xuân Hoà. Công trình nghiên cứu này được kết cấu thành 3 chương. Trong đó làm rõ các quy định pháp lý về các tội phạm vi phạm các quy định về bảo vệ và phát triển rừng. Đồng thời làm rõ thực tiễn về tình trạng vi phạm các quy định về bảo vệ và phát triển rừng, chủ yếu dưới góc độ tội phạm. Trên cơ sở đó công trình nghiên cứu đã đề xuất các biện pháp xử lý cũng như các biện pháp ngăn chặn các vi phạm pháp luật về bảo vệ và phát triển rừng. Tuy nhiên công trình nghiên cứu này thiên về lĩnh vực tư pháp, chưa gắn nhiều với công tác quản lý hành chính nhà nước. 3)“Hoàn thiện pháp luật về bảo vệ và phát triển rừng ở Việt Nam hiện nay” năm 2012 của Nguyễn Thanh Hiền. Công trình nghiên cứu này tập trung nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn các quy định pháp luật về bảo vệ và phát triển rừng. Trên cơ sở đánh giá những hạn chế của các quy định pháp luật về bảo vệ và phát triển rừng ở Việt Nam, công trình nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp hoàn thiện các quy định pháp luật về bảo vệ và phát triển rừng. Tuy nhiên 3
công trình nghiên cứu này chủ yếu tiếp cận từ góc độ pháp lý, các quy định pháp luật mà chưa đi sâu nghiên cứu thực tiễn tổ chức triển khai thực hiện các quy định pháp luật về bảo vệ và phát triển rừng. Đồng thời công trình nghiên cứu này cũng chưa tiếp cận các nội dung quản lý nhà nước khác như xây dựng, ban hành chính sách, kế hoạch về bảo vệ và phát triển rừng, tổ chức bộ máy làm công tác quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng. 4)“Quản lý nhà nƣớc về xã hội hoá bảo vệ và phát triển rừng ở Tây Nguyên” năm 2015 của tác giả Lê Văn Từ [19]. Công trình nghiên cứu này đã khái quát được các công trình nghiên cứu có liên quan đến vấn đề này, làm rõ khái niệm quản lý nhà nước về xã hội hoá bảo vệ và phát triển rừng, phân tích thực trạng và đề xuất được các giải pháp phù hợp. Các giải pháp mà tác giả đề cập trong công trình nghiên cứu này tập trung chủ yếu vào việc hoàn thiện các văn bản pháp lý về quản lý nhà nước về xã hội hoá bảo vệ và phát triển rừng. Tuy nhiên công trình nghiên cứu này chủ yếu tiếp cận dưới góc độ xã hội hoá hoạt động bảo vệ và phát triển rừng – một nội dung trong bảo vệ và phát triển rừng. Đồng thời công trình này chủ yếu tiếp cận các nội dung bảo vệ và phát triển rừng mà chưa tiếp cận theo các nội dung quản lý nhà nước theo quy định của Luật Bảo vệ và phát triển rừng. 5) Nghiên cứu QLNN về BV&PTR theo hướng tiếp cận QLNN bằng pháp luật, Luận án “Quản lý nhà nước bằng pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ rừng ở Việt Nam hiện nay” của tác giả Hà Công Tuấn (2005) [20], đã nghiên cứu cơ sở lý luận QLNN về bảo vệ rừng, khẳng định vai trò quan trọng không thể thiếu của công cụ pháp luật đối với QLNN về bảo vệ rừng, chỉ ra những nội dung của phương thức QLNN bằng pháp luật, đánh giá những thành tựu và hạn chế trong việc thực hiện quản lý bảo vệ rừng bằng pháp luật, từ đó đề xuất các giải pháp QLNN bằng pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ rừng ở Việt Nam. Tuy nhiên, quản lý rừng là một vấn đề phức tạp, để đảm bảo hiệu lực, hiệu quả trong quản lý bảo vệ rừng phải áp dụng đồng bộ nhiều phương thức và công cụ quản lý. 4
6) Nghiên cứu trên phương diện quản lý hành chính nhà nước về BV&PT rừng, Luận án “Các giải pháp quản lý hành chính nhà nước nhằm bảo vệ và phát triển bền vững rừng Tây Nguyên” [9] của tác giả Nguyễn Huy Hoàng (2009) đã tập trung nghiên cứu lý luận quản lý hành chính nhà nước về BV&PT rừng bền vững, phân tích hạn chế và thách thức trong công tác BV&PTR bền vững ở Tây Nguyên, đề xuất các giải pháp quản lý hành chính nhà nước để BV&PTR Tây Nguyên. 7)“Quản lý nhà nước trong lĩnh vực bảo vệ rừng trên địa bàn tỉnh Hà Giang” năm 2015 của tác giả Hoàng Văn Tuấn [21]. Công trình nghiên cứu này đã chỉ ra cơ sở lý luận về QLNN đối với hoạt động này, tiếp cận được thực trạng công tác này trên địa bàn tỉnh Hà Giang và đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả công tác QLNN đối với lĩnh vực này. Tuy nhiên trong phần cơ sở lý luận, công trình này chưa làm rõ và phân tích kỹ các nội dung QLNN, vì vậy việc tiếp cận thực trạng và đề xuất các giải pháp còn mang tính chung chung. Bên cạnh đó công trình này chỉ tiếp cận góc độ bảo vệ rừng và chưa tiếp cận khía cạnh phát triển rừng. 8)“Xây dựng mô hình quản lý rừng và đất rừng dựa vào cộng đồng dân tộc thiểu số Jrai và Bahnar, tỉnh Gia Lai” của tác giả Bảo Huy. Tác giả đã phân tích vấn đề quản lý rừng tự nhiên bền vững sau khi giao và đề xuất các giải pháp xác lập cơ chế hưởng lợi từ rừng tự nhiên cho đối tượng là cộng đồng. Trên cơ sở đó đề xuất hoàn thiện chính sách, thể chế và tổ chức. Tuy nhiên, công trình nghiên cứu chủ yếu tập trung vào các biện pháp kỹ thuật mà chưa đề cập đến vai trò hỗ trợ, hướng dẫn, kiểm tra, giám sát của các cơ quan QLNN trong quá trình quản lý rừng, quyền, lợi ích của cộng đồng tham gia quản lý rừng, mối quan hệ giữa các bên tham gia. 9) “Nghiên cứu liên quan đến giao đất, giao rừng” các tác giả Đinh Hữu Hoàng và Đặng Kim Sơn, trong bài viết “Giao đất giao rừng ở Việt Nam - Chính sách và thực tiễn”, đã phân tích xu hướng của thế giới về phi tập trung hóa ngành lâm nghiệp và quan điểm, chính sách của Việt Nam về giao đất, giao rừng; tổng kết những kết quả đạt được, những hạn chế, bất cập và những vấn đề nảy sinh trong 5
thực thi chính sách giao đất lâm nghiệp; đưa ra những nguyên nhân, bài học, đề xuất các giải pháp về tích tụ đất và rút ra các bài học cho chính sách đất nông nghiệp. 10) “Quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng đặc dụng ở tỉnh Tây Ninh”. Công trình nghiên cứu này làm rõ cơ sở lý luận của QLNN về BV và PT rừng đặc dụng, trong đó làm rõ các hoạt động cơ bản trong QLNN về BV và PT rừng đặc dụng cũng như các tiêu chí đánh giá hiệu quả hoạt động QLNN về BV và PT rừng đặc dụng. Mặc dù công trình nghiên cứu này chỉ tiếp cận một loại rừng cụ thể là rừng đặc dụng, tuy nhiên luận văn của tác giả cũng đã kế thừa những lý luận chung về rừng, BV và PT rừng cũng như QLNN về BV và PT rừng trong công trình nghiên cứu này. Các công trình nghiên cứu, các ấn phẩm khoa học nêu trên nghiên cứu về vấn đề quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng với nhiều góc độ khác nhau, từ lý luận pháp lý và thực tiễn. Các công trình nghiên cứu (sách chuyên khảo, luận án, đề tài khoa học và bài báo) trong thời gian qua đã góp phần làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận, pháp lý và thực tiễn quan trọng của QLNN về bảo vệ và phát triển rừng ở Việt Nam. Tuy nhiên các công trình nghiên cứu chủ yếu tiếp cận từ góc độ bảo vệ và phát triển rừng mà chưa đi sâu nghiên cứu nhiều từ góc độ QLNN đối với hoạt động này. Nghiên cứu từ góc độ QLNN thì chủ yếu nghiên cứu đi sâu về một nội dung quản lý nhà nước cụ thể như: những quy định pháp lý, công tác thanh tra, kiểm tra mà chưa nghiên cứu công tác QLNN về ATGTĐB một cách có hệ thống. Đối với địa bàn huyện Cát Tiên tính đến nay chưa có công trình nghiên cứu nào về nội dung này một cách toàn diện. Theo đó, vấn đề Luận văn hướng đến cần tiếp tục nghiên cứu làm rõ và không có sự trùng lắp. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu 6
Mục đích cơ bản của luận văn là dựa trên cơ sở lý luận và pháp lý của quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng và thực trạng quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng ở huyện Cát Tiên tỉnh Lâm Đồng, luận văn đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được các mục đích nêu trên, luận văn tập trung thực hiện nhiệm vụ dưới đây: - Hệ thống hoá cơ sở khoa học và pháp lý của quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng. - Tiến hành đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng ở huyện Cát Tiên tỉnh Lâm Đồng, phân tích nguyên nhân của những hạn chế. - Làm rõ các quan điểm, định hướng và đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng. 4. Đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tƣợng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng. Trong đó nghiên cứu về tổ chức thực hiện thể chế, chính sách; công tác quy hoạch, kế hoạch; tổ chức bộ máy; công tác thanh tra, kiểm tra về quản lý và bảo vệ rừng, … 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Không gian nghiên cứu: Trên địa bàn huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng - Thời gian nghiên cứu: từ năm 2014 đến năm 2019 7
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phƣơng pháp luận Đề tài lấy chủ nghĩa Mác – Lê Nin; tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng về nhà nước và pháp luật về bảo vệ và phát triển rừng làm cơ sở phương pháp luận. 5.2. Các phƣơng pháp cụ thể 5.2.1. Phương pháp phân tích tài liệu thứ cấp - Phương pháp này được sử dụng nhằm phân tích các tài liệu nghiên cứu có liên quan đến hoạt động bảo vệ và phát triển rừng. Các tài liệu nghiên cứu chủ yếu là: - Các công trình nghiên cứu khoa học - Các báo cáo của UBND tỉnh Lâm Đồng, Sở Tài nguyên và Môi trường, Ủy ban nhân dân huyện Cát Tiên, Hạt Kiểm lâm huyện Cát Tiên. Từ những phân tích tài liệu thứ cấp sẽ cung cấp những số liệu, những đánh giá tổng quan phục vụ cho việc nghiên cứu luận văn. Phương pháp phân tích tài liệu thứ cấp cung cấp những luận cứ, luận điểm cả về mặt lý luận và thực tiễn. 5.2.2. Các phương pháp khác Bên cạnh việc sử dụng phương pháp phân tích tài liệu thứ cấp; phỏng vấn sâu, luận văn cũng sử dụng một số phương pháp khác như: Phương pháp so sánh, đối chiếu; phương pháp tổng hợp,... 6. Đóng góp của đề tài 6.1. Đóng góp về lý luận Luận văn giúp hệ thống hóa cơ sở lý luận và pháp lý của quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng. 8
6.2. Đóng góp về mặt thực tiễn Luận văn xây dựng các giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng. Các giải pháp có thể áp dụng và mang lại hiệu quả trên thực tế. Mặc dù luận văn chỉ nghiên cứu ở phạm vi huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng, tuy nhiên ở những nơi có đặc điểm tương đồng thì các giải pháp luận văn đưa ra vẫn có thể áp dụng và đem lại hiệu quả. Luận văn là nguồn tài liệu cung cấp cho việc nghiên cứu về quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng trong thời gian tới. 7. Kết cấu đề tài Luận văn ngoài phần mở đầu, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo thì được thiết kế thành 3 chương: Chương 1: Cơ sở khoa học và pháp lý của quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng. Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng. Chương 3: Định hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng ở huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng. 9
Chƣơng 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VÀ PHÁP LÝ CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ BẢO VỆ VÀ PHÁT TRIỂN RỪNG 1.1. Khái quát chung về bảo vệ và phát triển rừng 1.1.1. Khái niệm về bảo vệ và phát triển rừng “Rừng là một hệ sinh thái bao gồm quần thể thực vật rừng, động vật rừng, vi sinh vật rừng, đất rừng và các yếu tố môi trường khác, trong đó cây gỗ, tre nứa hoặc hệ thực vật đặc trưng là thành phần chính có độ che phủ của tán rừng từ 0,1 trở lên”[15]. Rừng gồm rừng trồng và rừng tự nhiên trên đất rừng sản xuất, đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng. a) Khái niệm về phát triển rừng Để duy trì và phát triển rừng đòi hỏi phải thực hiện các biện pháp BV và PT rừng. BV và PT rừng là thuật ngữ được sử dụng và lý giải trong Luật BV và PT rừng năm 2004, cụ thể : “Phát triển rừng là việc trồng mới rừng, trồng lại rừng sau khai thác, khoanh nuôi xúc tiến tái sinh phục hồi rừng, cải tạo rừng nghèo và việc áp dụng các biện pháp kỹ thuật lâm sinh khác để tăng diện tích rừng, nâng cao giá trị đa dạng sinh học, khả năng cung cấp lâm sản, khả năng phòng hộ và các giá trị khác của rừng”[15]. b) Khái niệm về bảo vệ rừng “Bảo vệ rừng là hoạt động của các chủ thể trong xã hội nhằm bảo đảm tính đa dạng sinh học của rừng, duy trì tính tự nhiên của rừng. Bảo vệ rừng là các hoạt động nhằm ngặn chặn và phòng ngừa các hành vi xâm phạm đến rừng như hành vi phá rừng, xâm hại rừng, …”[19] “Bảo vệ rừng cũng có thể được hiểu là tổng thể các hoạt động của tổ chức và cá nhân tác động vào rừng nhằm phòng, chống những tác động tiêu cực đến rừng để 10
duy trì và phát triển hệ sinh thái rừng, sinh vật rừng, đất rừng và các yếu tố môi trường khác; bảo tồn đa dạng sinh học và giữ gìn cảnh quan môi trường sinh thái”[21]. c) Khái niệm bảo vệ và phát triển rừng “Bảo vệ và phát triển rừng là tổng thể các hoạt động của tổ chức và cá nhân tác động vào rừng nhằm phòng, chống những tác động tiêu cực đến rừng để duy trì và phát triển hệ sinh thái rừng, sinh vật rừng, đất rừng và các yếu tố môi trường khác; bảo tồn đa dạng sinh học và giữ gìn cảnh quan môi trường sinh thái, đồng thời thực hiện các biện pháp kỹ thuật lâm sinh tác động vào rừng để nâng cao diện tích và chất lượng rừng, tính giá trị đa dạng sinh học, khả năng cung cấp lâm sản, khả năng phòng hộ và các giá trị khác của rừng thông qua việc trồng mới rừng, trồng lại rừng sau khi khai thác, khoanh nuôi xúc tiến tái sinh phục hồi rừng, cải tạo rừng nghèo”[19] BV và PT rừng được thực hiện thông qua nhiều biện pháp khác nhau, có thể kể đến như: - Chính quyền địa phương, cơ quan lâm nghiệp phai có kế hoạch và biện pháp về: định canh, định cư, phòng chống cháy rừng, chăn nuôi gia súc; - Cá nhân hay tập thể chỉ được khai thác rừng và sản xuất trên đất rừng khi được cơ quan lâm nghiệp cấp giấy phép, phải tuân theo các quy định về bảo vệ và phát triển rừng; - Biện pháp khoanh nuôi phục hồi rừng: thông qua các biện pháp bảo vệ, chăm sóc, gieo trồng bổ sung để thúc đẩy tái sinh rừng tự nhiên, phục hồi rừng có giá trị; - Các hoạt động liên quan đến phòng ngừa và ngăn chặn các hành vi xâm hại rừng như: Phá rừng, đốt rừng, lấn chiếm đất rừng, gây ô nhiễm môi trường rừng, phá hoại cảnh quan rừng; khai thác, mua bán, vận chuyển lâm sản trái phép, săn bắt động vật rừng trái quy định của pháp luật; 11
- Các hoạt động liên quan đến phòng cháy, chữa cháy rừng, phòng trừ sâu bệnh hại rừng, các hoạt động cứu hộ động vật hoang dã; - Các hoạt động thanh tra, kiểm tra và xử lý các hành vi vi phạm các quy định của pháp luật trong lĩnh vực quản lý, BV&PTR; - Có kế hoạch trồng và phát triển rừng. 1.1.2. Đặc điểm bảo vệ và phát triển rừng Hoạt động bảo vệ và phát triển rừng có những đặc điểm cơ bản sau đây: a) Hoạt động bảo vệ và phát triển rừng do nhiều chủ thể khác nhau trong xã hội thực hiện như các CQNN, CBCC, các chủ rừng, các cá nhân, tổ chức khác trong xã hội. Nghị quyết của Đảng khẳng định “Bảo vệ và phát triển rừng là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị”. b) Bảo vệ và phát triển rừng phải được thực hiện thường xuyên và liên tục. Nếu như các hoạt động khác có thể thực hiện một lần thì hoạt động bảo vệ và phát triển rừng phải tiến hành thường xuyên và liên tục. Nếu để chậm trễ có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng. c) Bảo vệ và phát triển rừng được thực hiện thông qua nhiều hoạt động khác nhau như tuyên truyền, phổ biến pháp luật về bảo vệ và phát triển rừng, xây dựng kế hoạch trồng rừng, kế hoạch phòng cháy rừng,… 1.1.3. Nguyên tắc bảo vệ và phát triển rừng Để hoạt động bảo vệ và phát triển rừng thực hiện đúng các quy định pháp luật cũng như đạt được các mục tiêu đề ra đòi hỏi hoạt động này phải tuân thủ các nguyên tắc nhất định. Các nguyên tắc này sẽ định hướng cho hoạt động bảo vệ và phát triển rừng. Các nguyên tắc bảo vệ và phát triển rừng được quy định tại Điều 9 Luật Bảo vệ và phát triển rừng, bao gồm: a) Hoạt động bảo vệ và phát triển rừng phải bảo đảm phát triển bền vững về kinh tế, xã hội, môi trường, quốc phòng, an ninh; phù hợp với chiến lược phát 12