Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với các dự án đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước tại huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh

Chia sẻ: Tomhum999 Tomhum999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:106

Thêm vào BST

Báo xấu

23
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn nhằm hoàn thiện công tác QLNN trong lĩnh vực đầu tư XDCB trên địa bàn huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh, trong khuôn khổ định hướng phát triển kinh tế - xã hội của huyện đến năm 2025.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với các dự án đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước tại huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ HƢỜNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÁC DỰ ÁN ĐẦU TƢ XÂY DỰNG CƠ BẢN TỪ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI HUYỆN LƢƠNG TÀI, TỈNH BẮC NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG \ HÀ NỘI- 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ HƢỜNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÁC DỰ ÁN ĐẦU TƢ XÂY DỰNG CƠ BẢN TỪ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI HUYỆN LƢƠNG TÀI, TỈNH BẮC NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC PGS. TS. LÊ CHI MAI HÀ NỘI - 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng bản thân, đƣợc thực hiện trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết và khảo sát thực tiễn, với sự hƣớng dẫn khoa học của PGS.TS. Lê Chi Mai. Các số liệu nêu trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Các kết quả chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu khoa học nào. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Hƣờng
LỜI CẢM ƠN Luận văn “Quản lý nhà nước đối với các dự án đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước tại huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh” đã đƣợc hoàn thành là kết quả sau một quá trình học tập, nghiên cứu chuyên ngành Quản lý công tại Học viện Hành chính Quốc gia. Trƣớc hết, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến Ban lãnh đạo, Quý thầy cô khoa Sau Đại học cùng lãnh đạo các Khoa, phòng ban của Học viện Hành chính Quốc gia. Đặc biệt, tôi xin trân trọng và bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Lê Chi Mai, ngƣời đã tận tình hƣớng dẫn tôi trong quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn UBND huyện Lƣơng Tài, Phòng Tài chính - Kế hoạch, Kho bạc nhà nƣớc, Phòng kinh tế và hạ tầng, Phòng thống kê…huyện Lƣơng Tài đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi nghiên cứu và hoàn thiện luận văn. Mặc dù đã rất cố gắng, những do khả năng của bản thân còn hạn chế nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi kính mong nhận đƣợc sự góp ý của Quý thầy, cô và các bạn đồng nghiệp./. Xin trân trọng cảm ơn! Bắc Ninh, ngày tháng năm 2020 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Hƣờng
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ................................................................................................... 1 Chƣơng 1. CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ ĐẦU TƢ XÂY DỰNG CƠ BẢN TỪ NGUỒN VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC .... 8 1.1. Đầu tƣ xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách nhà nƣớc ...................... 8 1.1.1. Đầu tƣ xây dựng cơ bản .......................................................................... 8 1.1.2. Đặc điểm đầu tƣ xây dựng cơ bản........................................................... 9 1.1.3. Vai trò của đầu tƣ xây dựng cơ bản ...................................................... 10 1.1.4. Nguồn vốn cho đầu tƣ xây dựng cơ bản ............................................... 13 1.1.5. Đầu tƣ xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách nhà nƣớc ................. 14 1.2. Quản lý nhà nƣớc về đầu tƣ xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách nhà nƣớc ................................................................................................................. 16 1.2.1. Khái niệm quản lý nhà nƣớc về đầu tƣ xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách nhà nƣớc ......................................................................................... 16 1.2.2. Sự cần thiết của Quản lý nhà nƣớc về đầu tƣ xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách nhà nƣớc .................................................................................. 16 1.2.3. Nguyên tắc quản lý nhà nƣớc đầu tƣ xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách nhà nƣớc ......................................................................................... 17 1.2.4. Nội dung quản lý nhà nƣớc về đầu tƣ xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách nhà nƣớc ......................................................................................... 19 1.2.5. Phân cấp quản lý nhà nƣớc trong đầu tƣ xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách nhà nƣớc ......................................................................................... 25 1.3. Kinh nghiệm một số địa phƣơng trong quản lý nhà nƣớc về đầu tƣ xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách nhà nƣớc và bài học kinh nghiệm cho huyện Lƣơng Tài, tỉnh Bắc Ninh .................................................................... 28 1.3.1. Kinh nghiệm của một số địa phƣơng trong quản lý nhà nƣớc về đầu tƣ xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách nhà nƣớc ....................................... 28
1.3.2. Một số bài học kinh nghiệm cho huyện Lƣơng Tài trong quản lý nhà nƣớc về đầu tƣ xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách nhà nƣớc .............. 36 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ ĐẦU TƢ XÂY DỰNG CƠ BẢN TỪ NGUỒN VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN LƢƠNG TÀI, TỈNH BẮC NINH .............................. 38 2.1. Đặc điểm về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội có ảnh hƣởng đến đầu tƣ xây dựng của huyện Lƣơng Tài, tỉnh Bắc Ninh .............................................. 38 2.1.1. Đặc điểm về điều kiện tự nhiên............................................................. 38 2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ...................................................................... 39 2.2. Tình hình đầu tƣ xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nƣớc tại huyện Lƣơng Tài, tỉnh Bắc Ninh ............................................................................... 43 2.2.1. Số lƣợng dự án đầu tƣ xây dựng cơ bản sử dụng vốn ngân sách nhà nƣớc của huyện Lƣơng Tài ............................................................................. 43 2.2.2. Quy mô nguồn vốn đầu tƣ xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nƣớc .... 45 2.2.3. Cơ cấu nguồn vốn đầu tƣ xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nƣớc ........... 46 2.3. Thực trạng quản lý nhà nƣớc về đầu tƣ xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách nhà nƣớc ......................................................................................... 49 2.3.1. Thực trạng tổ chức bộ máy quản lý nhà nƣớc về đầu tƣ xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nƣớc trên đại bàn huyện Lƣơng Tài, tỉnh Bắc Ninh ........... 49 2.3.2. Thực trạng xây dựng và ban hành quy hoạch, kế hoạch đầu tƣ XDCB từ NSNN trên địa bàn huyện Lƣơng Tài ............................................................. 52 2.3.3. Thực trạng hƣớng dẫn thực hiện văn bản quy phạm pháp luật về đầu tƣ xây dựng cơ bản trên địa bàn huyện Lƣơng Tài ............................................. 54 2.3.4. Thực trạng về công tác thẩm định, ra quyết định phê duyệt dự án đầu tƣ XDCB từ nguồn vốn ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn huyện Lƣơng Tài...... 57 2.3.5. Thực trạng quản lý sử dụng vốn đầu tƣ xây dựng cơ bản từ nguồn NSNN trên địa bàn huyện Lƣơng Tài ............................................................. 57
2.3.6. Thực trạng thanh tra, kiểm tra, giám sát đầu tƣ xây dựng cơ bản từ nguồn vốn NSNN trên địa bàn huyện Lƣơng Tài ........................................... 62 2.4. Đánh giá công tác quản lý nhà nƣớc về đầu tƣ xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn huyện Lƣơng Tài, tỉnh Bắc Ninh ........ 64 2.4.1. Những thành tựu đã đạt đƣợc ................................................................ 64 2.4.2. Những mặt hạn chế, yếu kém................................................................ 65 2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế, yếu kém .......................................... 67 Chƣơng 3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ ĐẦU TƢ XÂY DỰNG CƠ BẢN TỪ NGUỒN VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN LƢƠNG TÀI, TỈNH BẮC NINH ................... 71 3.1. Căn cứ hoàn thiện công tác quản lý quản lý nhà nƣớc về đầu tƣ xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách trên địa bàn huyện Lƣơng Tài, tỉnh Bắc Ninh71 3.1.1. Những thuận lợi khó khăn trong phát triển kinh tế - xã hội huyên Lƣơng Tài giai đoạn 2020-2025 ................................................................................. 71 3.1.2. Nhiệm vụ, mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2020-2025 ......... 72 3.1.3. Dự báo nhu cầu vốn đầu tƣ xây dựng cơ bản từ nguồn ngân sách nhà nƣớc của huyện Lƣơng Tài, giai đoạn 2020-2025 .......................................... 75 3.1.4. Định hƣớng quản lý nhà nƣớc về đầu tƣ xây dựng cơ bản tại huyện Lƣơng Tài giai đoạn 2020-2025...................................................................... 76 3.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nƣớc về đầu tƣ xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nƣớc tựi huyện Lƣơng Tài, tỉnh Bắc Ninh .............................. 77 3.2.1. Hoàn thiện bộ máy quản lý đầu tý xây dựng cơ bản............................. 77 3.2.2. Giải pháp nâng cao chất lƣợng công tác quy hoạch xây dựng, qui hoạch phát triển ngành ............................................................................................... 79 3.2.3. Giải pháp đổi mới cơ chế, chính sách quản lý đầu tƣ xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn huyện .......................................................... 80 3.2.4. Hoàn thiện công tác quản lý, sử dụng vốn đầu tƣ xây dựng cơ bản từ nguồn ngân sách nhà nƣớc của huyện Lƣơng Tài. ......................................... 82
3.2.5. Giải pháp nâng cao nhận thức của lãnh đạo, cán bộ tham gia vào công tác quản lý đầu tƣ xây dựng cơ bản của huyện Lƣơng Tài ............................. 85 3.2.6. Giải pháp thu hút nguồn vốn vốn đầu tƣ ngoài ngân sách kết hợp vốn ngân sách nhà nƣớc để đầu tƣ xây dựng cơ bản của huyện Lƣơng Tài ........................ 86 3.2.7. Giải pháp lựa chọn các nhà thầu tham gia công tác đầu tƣ xây dựng cơ bản của huyện Lƣơng Tài................................................................................ 87 3.2.8. Giải pháp tăng cƣờng công tác giám sát, kiểm tra, chống thất thoát, lãng phí trong đầu tƣ xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nƣớc .............................. 87 3.3. Một số kiến nghị và đề xuất ..................................................................... 88 3.3.1. Kiến nghị với Chính phủ và các bộ ngành ............................................ 88 3.3.2. Kiến nghị với Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Ninh ..................................... 89 KẾT LUẬN .............................................................................................. 91 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................ 93
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CBCC Cán bộ, công chức CNH - HĐH Công nghiệp hóa - hiện đại hóa DAĐT Dự án đầu tƣ ĐTXD Đầu tƣ xây dựng GPMB Giải phóng mặt bằng HĐND Hội đồng nhân dân NSNN Ngân sách nhà nƣớc NXB Nhà xuất bản UBND Ủy ban nhân dân XHCN Xã hội chủ nghĩa XDCB Xây dựng cơ bản
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Tổng giá trị sản xuất của một số ngành chủ yếu trên địa bàn huyện Lƣơng Tài, tỉnh Bắc Ninh ............................................................................... 40 Bảng 2.2. Tốc độ tăng trƣởng của một số ngành chủ yếu trên địa bàn huyện Lƣơng Tài, tỉnh Bắc Ninh ............................................................................... 40 Bảng 2.3. Cơ cấu kinh tế theo ngành của huyện Lƣơng Tài, tỉnh Bắc Ninh .. 41 Bảng 2.4. Cơ cấu thành phần kinh tế của huyện Lƣơng Tài, tỉnh Bắc Ninh ...... 41 Bảng 2.5. Quy mô, cơ cấu thu - chi ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn huyện Lƣơng Tài giai đoạn năm 2015 - 2019............................................................ 42 Bảng 2.6: Tổng số dự án đầu tƣ XDCB từ NSNN của huyện Lƣơng Tài ...... 44 Bảng 2.7. Vốn đầu tƣ xây dựng cơ bản theo từ ngân sách nhà nƣớc theo lĩnh vực tại huyện Lƣơng Tài, giai đoạn năm 2015 - 2019. ................................... 45 Bảng 2.8. Cơ cấu nguồn vốn đầu tƣ xây dựng cơ bản trên địa bàn huyện Lƣơng Tài, giai đoạn năm 2015 - 2019........................................................... 47 Bảng 2.9. Tình hình thực hiện vốn đầu tƣ xây dựng cơ bản tại huyện Lƣơng Tài giai đoạn 2015-2019 ................................................................................. 60 Bảng 2.10. Tổng hợp các dự án quyết toán đầu tƣ xây dựng cơ bản tại huyện Lƣơng Tài giai đoạn 2015-2019...................................................................... 61 Bảng 3.1 Dự kiến nhu vốn đầu tƣ xây dựng cơ bản của huyện Lƣơng Tài giai đoạn 2020-2025 ............................................................................................... 76 DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 1.1: Nguồn vốn cho đầu tƣ XDCB ......................................................... 14 Hình 2.1: Sơ đồ bộ máy quản lý nhà nƣớc về đầu tƣ XDCB của huyện Lƣơng Tài.................................................................................................................... 50
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Đầu tƣ xây dựng cơ bản là lĩnh vực quan t đối phức tạp, liên quan đến nhiều ngành, nhiều lĩnh vực, nhiều cơ quan, đơ ngân sách nhà nƣớc, trong một thời gian tƣơng đầu tƣ xây dựng có hiệu quả, ngoài các yếu tố liên quan đến quản trị dự án, công tác quản lý nhà nƣớc đối với đầu tƣ xây dựng từ nguồn vốn ngân sách nhà nƣớc có vai trò rất quan trọng bởi vì chính nhà nƣớc tạo lập môi trƣờng đầu tƣ thuận lợi, đồng thời nhà nƣớc hƣớng các hoạt động đầu tƣ trong khuôn khổ thông qua các hình thức giám sát và kiểm tra. Vì lý do đó, từ trƣớc đến nay, Đảng và Nhà nƣớc ta luôn quan tâm đến công tác quản lý đầu tƣ xây dựng. Huyện Lƣơng Tài là một huyện chiêm trũng của tỉnh Bắc Ninh, cách thành phố Bắc Ninh khoảng 40 Km. Những năm qua, đƣợc sự quan tâm của cấp Đảng, chính quyền tỉnh Bắc Ninh cùng với sự nỗ lực phấn đấu của chính quyền huyện Lƣơng Tài, công tác đầu tƣ XDCB từ nguồn ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn do huyện làm chủ 1
đầu tƣ đã có bƣớc phát triển đáng kể, với số vốn đầu tƣ rất lớn 1.254 tỷ đồng giai đoạn năm 2015-2019. Nhìn chung, công tác quản lý nhà nƣớc về đầu tƣ xây dựng cơ bản trên địa bàn huyện đã thực hiện tƣơng đối tốt, thể hiện trên các mặt: các dự án đầu tƣ đã phát huy đƣợc hiệu quả, cơ sở hạ tầng của huyện ngày một thay đổi, đời sống của ngƣời dân đƣợc nâng cao. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt đƣợc, công tác quản lý nhà nƣớc về đầu tƣ xây dựng từ vốn ngân sách nhà nƣớc ở huyện Lƣơng Tài vẫn còn tồn tại một số bất cập nhƣ: (1) Mặc dù vốn đầu tƣ cho XDCB trên địa bàn huyện lớn nhƣng vẫn chƣa đáp ứng đƣợc nhu cầu thực tế, chƣa phát huy tối đa hiệu quả sử dụng vốn đầu tƣ. (2) Việc kế hoạch hóa về nguồn vốn chƣa sát, thẩm định nguồn vốn cho dự án chƣa cụ thể dẫn đến hiệu quả đầu tƣ công chƣa cao; (3) Nhiều dự án đầu tƣ dở dang, nợ xây dựng cơ bản kéo dài; (4) Công tác khai thác nguồn vốn cho đầu tƣ còn hạn chế, chƣa đa dạng đƣợc các nguồn vốn đầu tƣ (hình thức hợp tác công tư); (5) Năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý đầu tƣ XDCB có hạn dẫn đến chất lƣợng công tác quản lý còn chƣa cao, chƣa sâu sát; (6) Việc tổng kết, đánh giá đƣa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác QLNN về đầu tƣ XDCB từ vốn NSNN chậm đƣợc tiến hành, chƣa có các giải pháp đồng bộ phù hợp với đặc thù của huyện Lƣơng Tài. Là một cán bộ đã công tác nhiều năm tại Ban quản lý các dự án xây dựng huyện, nhận thấy vấn đề quản lý đầu tƣ XDCB từ NSNN của huyện còn cần nghiên cứu, trao đổi, trong khi đó cũng chƣa có đề tài nào nghiên cứu cụ thể vấn đề này ở huyện Lƣơng Tài, tỉnh Bắc Ninh. Chính vì lý do đó, tác giả chọn nội dung: “Quản lý nhà nước đối với các dự án đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước tại huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh” là đề tài luận văn thạc sỹ Quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Quản lý nhà nƣớc về đầu tƣ XDCB từ vốn NSNN không phải đề tài 2
mới, đến nay đã có nhiều công trình nghiên cứu đƣợc công bố dƣới các hình thức nhƣ: bài tạp chí, sách chuyên khảo, luận án, luận văn, đề tài khoa học... Sau một thời gian nghiên cứu các tài liệu, tác giả luận văn đã tìm hiểu và tham khảo một số công trình nghiên cứu khoa học liên quan tới đề tài của luận văn. Trong đó, có một số công trình khoa học tiêu biểu nhƣ: (1) Trần Viết Hƣng (2018): “Quản lý chi phí đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn vốn Ngân sách Nhà nước tại huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị”; Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế. Đề tài đã chỉ ra được vai trò quan trọng cũng như đưa ra được bất cập và một số giải pháp trong việc quản lý chi phí đầu tư XDCB từ nguồn vốn ngân sách nhà nước. (2) Nguyễn Viết Sơn (2018):“Quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ Ngân sách Nhà nước tại huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình”; Luận văn thạc sĩ quản lý kinh tế. Đề tài đã chỉ ra thực trạng và giải pháp trong công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ Ngân sách Nhà nước nói chung và tại huyện Lệ Thủy nói riêng. (3) Nguyễn Viết Cƣờng (2015): “Hoàn thiện công tác quản lý vốn NSNN đầu tư xây dựng cơ bản của huyện Phúc Thọ, thành phố Hà Nội”; Luận văn thạc sĩ kinh doanh và quản lý. Đề tài đưa ra một số giải pháp để hoàn thiện hơn công tác quản lý vốn NSNN đầu tư XDCB trên địa bàn huyện Phúc Thọ. (4) Nguyễn Anh Thƣơng (2015): “Nâng cao chất lượng quản lý đầu tư XDCB từ nguồn vốn ngân sách nhà nước trên địa bàn thị xã Sơn Tây”; Luận văn thạc sĩ kinh doanh và quản lý. Đề tài chủ yếu nghiên cứu về công tác quản lý chất lượng trong công tác quản lý dự án đầu tư XDCB từ nguồn ngân sách nhà nước. (5) Nguyễn Tuấn Dũng (2015): “Quản lý chi phí đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Nghệ An”; Luận văn thạc sĩ quản lý kinh tế. Đề tài đã chỉ ra được tầm quan trọng cũng như các 3
giải pháp nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý chi phí đầu tư XDCB từ nguồn ngân sách Nhà nước. (6) Trịnh Thị Hoàng Hạnh (2015): “Quản lý chi phí đầu tư xây dựng từ ngân sách tại huyện Thanh Oai, Thành phố Hà Nội”; Luận văn thạc sĩ quản lý kinh tế. Đề tài đi sâu phân tích về vai trò, tầm quan trọng, thực trạng cũng như các giải pháp khắc phục thực trạng đó trong quá trình quản lý chi phí đầu tư xây dựng từ nguồn ngân sách Nhà nước. (7) Nguyễn Thị Bảo Hƣờng (2011): “Tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với các dự án đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách tỉnh Thái Nguyên”, Luận văn thạc sĩ kinh tế. Đề tài đã chỉ ra được việc tăng cường công tác quản lý của Nhà nước đối với các dự án đầu tư XDCB sử dụng vốn ngân sách nhà nước là hoàn toàn cần thiết và vô cùng quan trọng trong quá trình quản lý các dự án đầu tư xây dựng hiện nay để đạt hiệu quả cao nhất. Các công trình trên đã đề cập đến các vấn đề lý luận chung về quản lý đầu tƣ xây dựng và quản lý vốn đầu tƣ, cũng nhƣ thực tiễn triển khai công tác này tại một số địa phƣơng trên cả nƣớc. Mặc dù có nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến lĩnh vực của luận văn nhƣng chỉ mới nghiên cứu về các dự án đầu tƣ xây dựng trong các lĩnh vực riêng biệt hoặc chỉ nghiên cứu về công tác quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật hay chỉ nghiên cứu đến đối tƣợng là quản lý về vốn chứ chƣa có đề tài nào nghiên cứu chỉ rõ một cách tổng hợp quá trình quản lý nhà nƣớc về đầu tƣ xây dựng cơ bản và đánh giá sự tác động qua lại giữa các bƣớc quy trình lập hoạch, kế hoạch, xây dựng và thực thi chính sách, thanh tra, kiểm tra và giám sát cho đến bộ máy và đội ngũ làm công tác quản lý. Hơn nữa, việc nghiên cứu một cách toàn diện hệ thống quản lý nhà nƣớc đầu tƣ XDCB từ NSNN tại huyện Lƣơng Tài, tỉnh Bắc Ninh thì chƣa có một công trình, tài liệu nào đề cập đến. Vì vậy, luận văn không bị trùng lặp với các công trình đã công bố 4
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài 3.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của luận văn nhằm hoàn thiện công tác QLNN trong lĩnh vực đầu tƣ XDCB trên địa bàn huyện Lƣơng Tài, tỉnh Bắc Ninh, trong khuôn khổ định hƣớng phát triển kinh tế - xã hội của huyện đến năm 2025. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về QLNN về đầu tƣ xây dựng cơ bản từ nguồn vốn NSNN; tìm hiểu kinh nghiệm của một số địa phƣơng trong cả nƣớc về QLNN đối với đầu tƣ xây dựng nhằm rút ra các bài học kinh nghiệm cho huyện Lƣơng Tài, tỉnh Bắc Ninh. Chỉ ra những đặc điểm về kinh tế - xã hội của huyện có ảnh hƣởng đến đầu tƣ xây dựng; Đánh giá thực trạng quản lý nhà nƣớc về đầu tƣ XDCB từ nguồn vốn NSNN ở huyện Lƣơng Tài, tỉnh Bắc Ninh nhằm tìm ra những hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong QLNN về đầu tƣ xây dựng trên địa bàn. Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện QLNN về đầu tƣ XDCB từ nguồn vốn NSNN trên địa bàn huyện Lƣơng Tài, tỉnh Bắc Ninh thực hiện các định hƣớng phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2025. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài 4.1. Đối tượng nghiên cứu - Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là công tác quản lý nhà nƣớc về đầu tƣ XDCB từ nguồn vốn NSNN. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: (1) Luận văn nghiên cứu QLNN theo các chức năng cơ bản của hoạt động quản lý nhƣ: xây dựng quy hoạch, kế hoạch; ban hành và tổ chức thực hiện văn bản pháp luật; chính sách; kiểm tra giám sát; tổ chức bộ máy quản lý…(2) Luận văn nghiên cứu các dự án đầu tƣ trong lĩnh vực 5
xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách cấp huyện, không bao gồm các dự án trên địa bàn huyện nhƣng không thuộc huyện quản lý ngân sách. Nói cách khác, đề tài chỉ tập trung nghiên cứu các dự án đầu tƣ xây dựng cơ bản do huyện Lƣơng Tài đƣợc giao làm chủ đầu tƣ. - Về phạm vi: Trên địa bàn huyện Lƣơng Tài, tỉnh Bắc Ninh - Về thời gian: Luận văn thu thập các số liệu trong giai đoạn 2015-2019, đề xuất phƣơng hƣớng cho giai đoạn 2020-2025. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận: Luận văn nghiên cứu dựa trên phƣơng pháp luận về chủ nghĩa duy vật biện chứng; chủ nghĩa duy vật lịch sử; chủ nghĩa Mác Lê nin và tƣ tƣởng Hồ Chí Minh. 5.2. Phương pháp nghiên cứu: (1) Phƣơng pháp nghiên cứu và tổng hợp lý thuyết (Nghiên cứu tại bàn): Nghiên cứu tài liệu thực tế (Cơ chế, chính sách; tổ chức bộ máy) từ đó xây dựng khung lý thuyết. (2) Phƣơng pháp điều tra thống kê thu thập số liệu thứ cấp: Luận văn tiến hành thu thập các báo cáo kết quả đầu tƣ trên địa bàn huyện giai đoạn 2015-2019 (Phòng Tài chính - kế hoạch huyện); Báo cáo thống kê tình hình kinh tế - xã hội năm 2015-2019 (Phòng thống kê huyện); Báo cáo quyết toán ngân sách nhà nƣớc năm 2015-2019 (UBND huyện); Báo cáo tình hình thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, công tác chỉ đạo, điều hành của UBND huyện, phƣơng hƣớng, nhiệm vụ năm tiếp theo giai đoạn 2015-2019 (UBND huyện), có liên quan đến công tác quản lý đầu tƣ xây dựng cơ bản từ nguồn NSNN tại tỉnh Bắc Ninh: từ đó đánh giá đƣợc thực trạng quản lý và sử dụng vốn đầu tƣ do huyện quản lý. (3) Phƣơng pháp phân tích, so sánh: Phân tích so sách giữa khung lý thuyết và thực trạng trong công tác quản lý và sử dụng vốn đầu tƣ để đƣa ra các giải pháp hoàn thiện. 6
6. Những đóng góp của luận văn - Góp phần hệ thống hoá và phân tích sâu một số nội dung lý luận về quản lý nhà nƣớc về đầu tƣ XDCB sử dụng vốn NSNN. Tổng hợp một số kinh nghiệm của các địa phƣơng trên cả nƣớc trong công tác QLNN về đầu tƣ XDCB làm cơ sở cho các giải pháp và kiến nghị sau này. - Đánh giá tổng hợp, khái quát bức tranh toàn cảnh và có cận cảnh sâu, thực trạng quản lý nhà nƣớc về đầu tƣ XDCB từ NSNN trên địa bàn huyện Lƣơng Tài, khẳng định các thành công, chỉ rõ các bất cập, tồn tại, vấn đề đặt ra và nguyên nhân. Đồng thời, đề xuất các giải pháp, kiến nghị cụ thể, có tính khả thi nhằm góp phần hoàn thiện hoạt động QLNN về đầu tƣ xây dựng, thực hiện định hƣớng phát triển kinh tế - xã hội huyện Lƣơng Tài đến năm 2020. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung luận văn gồm 03 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở khoa học quản lý nhà nƣớc về đầu tƣ xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách Nhà nƣớc. Chƣơng 2: Thực trạng quản lý nhà nƣớc về đầu tƣ xây dựng bản từ nguồn ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn huyện Lƣơng Tài, tỉnh Bắc Ninh. Chƣơng 3: Giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nƣớc về đầu tƣ xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn huyện Lƣơng Tài, tỉnh Bắc Ninh. 7
Chƣơng 1 CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ ĐẦU TƢ XÂY DỰNG CƠ BẢN TỪ NGUỒN VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC 1.1. Đầu tƣ xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách nhà nƣớc 1.1.1. Đầu tư xây dựng cơ bản 1.1.1.1. Khái niệm đầu tư Có rất nhiều quan niệm về đầu tƣ, nhƣng hiểu theo cách chung nhất, theo nghĩa rộng: “Đầu tƣ là quá trình hy sinh các nguồn lực ở thời điểm hiện tại nhằm mục đích thu đƣợc những kết quả lớn hơn trong tƣơng lai”. Các nguồn lực sử dụng trong quá trình đầu tƣ rất đa dạng và phong phú, không chỉ vốn bằng tiền mà còn bao gồm các nguồn lực khác nhƣ sức lao động, máy móc, công nghệ, tài sản vật chất hay thậm chí thời gian…. Trên giác độ kinh tế, đầu tƣ kinh tế là sự hy sinh giá trị hiện tại gắn với việc tạo ra các tài sản mới cho nền kinh tế quốc dân của một nƣớc, hoặc một địa phƣơng... Nhƣ vậy bất kỳ hoạt động bỏ vốn nào nhằm mục đích thu hiệu quả cao hơn nhƣ: mua công trái, trái phiếu, cổ phiếu hay gửi tiết kiệm hoặc xây dựng hạ tầng kinh tế - xã hội, kinh doanh thƣơng mại, dịch vụ… đều đƣợc gọi là hoạt động đầu tƣ. Theo Luật Đầu tƣ số 67/2014/QH13 ngày 26/11/2014 của Quốc hội nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, tại Điều 3, khái niệm đầu tƣ đƣợc hiểu: “Đầu tư là việc nhà đầu tư bỏ vốn bằng các loại tài sản hữu hình hoặc vô hình để hình thành tài sản tiến hành các hoạt động đầu tư theo quy định của Luật này và các quy định khác của pháp luật có liên quan”. 1.1.1.2. Khái niệm đầu tư xây dựng cơ bản Xây dựng cơ bản là các hoạt động nhằm tạo ra các TSCĐ có một năng lực sản xuất và phục vụ nhất định: nhƣ khảo sát, thiết kế, xây lắp… Xây dựng cơ bản trong nền kinh tế quốc dân đƣợc thông qua nhiều hình thức xây dựng mới, cải tạo, mở rộng, hiện đại hoá hay khôi phục tài sản cố định cho nền kinh 8
tế. XDCB là hoạt động khá phức tạp, thƣờng đƣợc thực hiện thông qua các dự án đầu tƣ, sản phẩm của nó là công trình xây dựng. Đầu tƣ xây dựng cơ bản trong nền kinh tế quốc dân là một bộ phận của đầu tƣ phát triển. Đây chính là quá trình bỏ vốn để tiến hành các hoạt động xây dựng cơ bản nhằm tái sản xuất giản đơn và tái sản xuất mở rộng các tài sản cố định trong nền kinh tế. Đầu tƣ xây dựng cơ bản dẫn đến tích luỹ vốn, xây dựng thêm công trình giao thông, y tế, giáo dục, thủy lợi, trụ sở và mua sắm thiết bị có ích, làm tăng sản lƣợng tiềm năng của đất nƣớc và về lâu dài đƣa tới sự tăng truởng kinh tế. 1.1.2. Đặc điểm đầu tư xây dựng cơ bản Đầu tƣ XDCB có vai trò quyết định trong việc tạo ra cơ sở vật chất kỹ thuật cho xã hội, là yếu tố quyết định làm thay đổi cơ cấu kinh tế quốc dân mỗi nƣớc, mỗi địa phƣơng; thúc đẩy sự tăng trƣởng và phát triển nền kinh tế đất nƣớc. Đặc trƣng của đầu tƣ XDCB là một ngành sản xuất vật chất đặc biệt; sản phẩm của hoạt động đầu tƣ XDCB cũng có những đặc điểm riêng, khác với sản phẩm hàng hóa của những ngành sản xuất vật chất khác và vốn đầu tƣ XDCB cũng có những đặc trƣng riêng khác với vốn kinh doanh của các ngành khác. - Đầu tư XDCB đòi hỏi vốn lớn, ứ đọng trong thời gian dài: Đầu tƣ XDCB đòi hỏi một số lƣợng tài chính, lao động, vật tƣ lớn. Nguồn vốn này nằm khê đọng trong suốt qúa trình đầu tƣ công trình. Vì vậy trong quá trình đầu tƣ đòi hỏi phải có kế hoạch huy động và sử dụng nguồn vốn một cách hợp lý đồng thời có kế hoạch phân bổ nguồn lao động, vật tƣ, thiết bị phù hợp đảm bảo cho công trình hoàn thành trong thời gian ngắn, chống lãng phí nguồn lực. - Thời kỳ đầu tư kéo dài: Thời kỳ đầu tƣ tính từ khi khởi công thực hiện dự án đến khi dự án hoàn thành và đƣa vào hoạt động. Nhiều công trình đầu tƣ có thời gian đầu tƣ kéo dài hàng chục năm. Do vốn lớn lại nằm khê đọng trong 9
suốt quá trình thực hiện đầu tƣ nên để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tƣ, cần tiến hành phân kỳ đầu tƣ, bố trí vốn và các nguồn lực tập trung hoàn thành dứt điểm từng hạng mục công trình, quản lý chặt chẽ tiến độ kế hoạch đầu tƣ, khắc phục tình trạng thiếu vốn, dừng dở dang, nợ đọng vốn đầu tƣ XDCB. - Thời gian vận hành các kết quả đầu tư kéo dài: Thời gian vận hành các kết quả đầu tƣ tính từ khi đƣa công trình vào hoạt động cho đến khi hết thời hạn sử dụng và đào thải công trình. Các sản phẩm của đầu tƣ XDCB có giá trị sử dụng lâu dài. Trong suốt quá trình vận hành các thành quả đầu tƣ chịu tác động hai mặt, cả tích cực và tiêu cực của nhiều yếu tố tự nhiên, chính trị, kinh tế, xã hội,… - Có tính chất cố định: Công trình XDCB sẽ hoạt động ở ngay nơi mà nó đƣợc tạo dựng cho nên các điều kiện về địa lý, địa hình có ảnh hƣởng lớn đến quá trình thực hiện đầu tƣ, cũng nhƣ việc phát huy kết quả đầu tƣ. Vì vậy cần đƣợc bố trí hợp lý địa điểm xây dựng bảo đảm các yêu cầu về an ninh quốc phòng, phải phù hợp với kế hoạch, quy hoạch bố trí tại nơi có điều kiện thuận lợi, để khai thác lợi thế so sánh của vùng, quốc gia, đồng thời phải đảm bảo đƣợc sự phát triển cân đối của vùng lãnh thổ. - Liên quan đến nhiều ngành: Để thực hiện xong một công trình XDCB đòi hỏi nhiều hoạt động rất phức tạp, liên quan đến nhiều ngành, nhiều lĩnh vực. Diễn ra không những ở phạm vi một địa phƣơng mà còn nhiều địa phƣơng với nhau. Vì vậy, khi tiến hành các hoạt động này, cần phải có sự liên kết chặt chẽ giữa các ngành, các cấp trong quản lý quá trình đầu tƣ, bên cạnh đó phải quy định rõ phạm vi trách nhiệm của các chủ thể tham gia đầu tƣ, tuy nhiên vẫn phải đảm bảo đƣợc tính tập trung dân chủ trong quá trình thực hiện đầu tƣ. 1.1.3. Vai trò của đầu tư xây dựng cơ bản Nhìn một cách tổng quát, đầu tƣ Xây dựng cơ bản trƣớc hết là hoạt động đầu tƣ nên cũng có những vai trò chung của hoạt động đầu tƣ nhƣ: tác động đến tổng cung và tổng cầu, tác động đến sự ổn định, tăng trƣởng và phát triển kinh tế, tăng cƣờng khả năng khoa học và công nghệ của đất nƣớc. 10