Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:142

Thêm vào BST

Báo xấu

1
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Quản lý nhà nước đối với hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước" được hoàn thành với mục tiêu nhằm hoàn thiện cơ sở lý luận QLNN đối với hoạt động của đạo Tin lành; nghiên cứu và chỉ ra thực trạng thực hiện các biện pháp QLNN đối với hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước qua đó đề xuất một số giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện QLNN đối với hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA THÂN VĂN HÀO QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG CỦA ĐẠO TIN LÀNH TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH PHƯỚC LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG TP. HỒ CHÍ MINH – 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA THÂN VĂN HÀO QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG CỦA ĐẠO TIN LÀNH TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH PHƯỚC LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Hoàng Văn Chức TP. HỒ CHÍ MINH – 2024
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Quản lý nhà nước đối với hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước” là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Hoàng Văn Chức. Các tài liệu, trình bày trong luận văn là trung thực. Tác giả Thân Văn Hào
LỜI CẢM ƠN Qua thời gian học tập và nghiên cứu, được sự quan tâm tạo điều kiện của Học viện Hành chính Quốc gia, nơi đã tôi tu dưỡng, rèn luyện, nâng cao nhận thức, trình độ lý luận chính trị, kiến thức lý luận, công tác quản lý nhà nước. Bước đầu hình thành được kỹ năng nghiên cứu, xử lý những vấn đề thực tiễn. Những kiến thức mà tôi học tập là hành trang giúp tôi khi ra trường vận dụng vào thực tiễn công tác được tốt hơn, hoàn thành mọi nhiệm vụ mà Đảng và Nhà nước giao. Để hoàn thành được đề tài luận văn này, ngoài sự cố gắng của bản thân, tôi đã nhận được sự động viên, giúp đỡ của nhiều cá nhân và tập thể. Trước hết, tôi xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS. TS. Hoàng Văn Chức là người thầy, người hướng dẫn, đã dành nhiều thời gian và tâm huyết hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu để hoàn thành luận văn. Tôi cũng xin trân trọng cảm ơn quý thầy, cô Học viện Hành chính Quốc gia đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu tại Học viện. Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn đến cơ quan Ban Tôn giáo tỉnh Bình Phước, gia đình, bạn bè, đồng nghiệp, những người đã luôn bên tôi, động viên và khuyến khích tôi trong quá trình thực hiện luận văn của mình. Mặc dù đã có nhiều cố gắng để hoàn thành luận văn một cách hoàn chỉnh. Tuy nhiên, do hạn chế về kiến thức, thời gian và một số nội dung nhạy cảm do yêu cầu bí mật Nhà nước. Do đó, luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót nhất định mà bản thân chưa nhận thấy được. Tôi rất mong nhận được sự quan tâm, chỉ bảo và góp ý của các thầy, cô giáo để luận văn được hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn./. TÁC GIẢ Thân Văn Hào
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Tên đầy đủ CBCC Cán bộ, công chức DTTS Dân tộc thiểu số HĐND Hội đồng nhân dân MTTQVN Mặt trận Tổ quốc Việt Nam QLNN Quản lý nhà nước SHTGTT Sinh hoạt tôn giáo tập trung THPT Trung học phổ thông UBND Ủy ban nhân dân
DANH MỤC BẢNG Bảng Tên bảng Trang 2.1 Danh sách các Hệ phái đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh 52 2.2 Bảng thống kê chức sắc đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh 54 2.3 Danh sách 66 Chi hội (Hội thánh) đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh 56
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chương 1 CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG CỦA ĐẠO TIN LÀNH TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ............................. 9 1.1. Những khái niệm liên quan đến đề tài luận văn ................................... 9 1.1.1. Tôn giáo và hoạt động tôn giáo .......................................................... 9 1.1.2. Tín đồ, chức sắc và chức việc tôn giáo ............................................. 11 1.1.3. Đạo Tin lành ..................................................................................... 11 1.1.4. Quản lý nhà nước đối với hoạt động của đạo Tin Lành ................... 13 1.2. Sự cần thiết và những yếu tố ảnh hưởng đến QLNN đối với hoạt động của đạo Tin lành ............................................................................................ 14 1.2.1. Sự cần thiết quản lý nhà nước về hoạt động của đạo Tin lành ........ 14 1.2.2. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về hoạt động của đạo Tin lành ........................................................................................................... 18 1.3. Chủ thể và nội dung quản lý nhà nước đối với hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh ................................................................................... 23 1.3.1. Chủ thể quản lý ................................................................................. 23 1.3.2. Nội dung QLNN đối với đạo Tin lành ............................................... 25 1.4. Kinh nghiệm quản lý nhà nước đối với hoạt động của đạo Tin lành ở một số địa phương và bài học rút ra cho tỉnh Bình Phước ....................... 31 1.4.1 Kinh nghiệm của một số địa phương ................................................. 31 1.4.2. Bài học kinh nghiệm cho tỉnh Bình Phước ....................................... 36 Tiểu kết chương 1 .......................................................................................... 39 Chương 2 THỰC TRẠNG ĐẠO TIN LÀNH VÀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG CỦA ĐẠO TIN LÀNH TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH PHƯỚC ............................................................................................... 41 2.1. Những yếu tố kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến hoạt động của đạo Tin Lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước ............................................................ 41 2.1.1. Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên ...................................................... 41 2.1.2. Khái quát điều kiện kinh tế - xã hội .................................................. 41 2.1.3. Dân cư, văn hóa, phong tục tập quán ............................................... 45 2.2. Khái quát về hoạt động đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước 46
2.2.1. Khái quát về tôn giáo trên địa bàn tỉnh Bình Phước ........................ 46 2.2.2. Hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước ............. 48 2.3. Thực trạng QLNN đối với hoạt động đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước..................................................................................................... 59 2.3.1. Xây dựng, cụ thể hoá văn bản quy phạm pháp luật về tôn giáo nói chung và đạo Tin lành nói riêng ..................................................................... 59 2.3.2 Xây dựng tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ, công chức quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo nói chung và đạo Tin lành nói riêng .......... 62 2.3.3. Tổ chức phổ biến, tuyên truyền, giáo dục pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo và đạo Tin lành ....................................................................................... 63 2.3.4. Tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về tôn giáo tôn giáo nói chung và đạo Tin lành nói riêng trên địa bàn Tỉnh ................................................... 64 2.3.5. Thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm pháp luật đối với hoạt động của các tổ chức Tin lành ............................................ 70 2.3.6. Tổ chức các hoạt động phối hợp trong quản lý nhà nước đối với hoạt động của đạo Tin lành..................................................................................... 72 2.4. Nhận xét QLNN đối với hoạt của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước .............................................................................................................. 75 2.4.1. Kết quả đạt được ............................................................................... 75 2.4.2. Một số hạn chế .................................................................................. 80 2.4.3. Nguyên nhân của các hạn chế .......................................................... 83 Tiểu kết chương 2 .......................................................................................... 87 Chương 3 ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG CỦA ĐẠO TIN LÀNH TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH PHƯỚC ......................................................................... 89 3.1. Xu hướng phát triển của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước ......................................................................................................................... 89 3.2. Quan điểm, định hướng QLNN đối với hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước....................................................................... 92 3.2.1. Quan điểm của Đảng đối với hoạt động của tôn giáo nói chung và đạo Tin lành nói riêng ............................................................................................ 92 3.2.2. Định hướng hoàn thiện QLNN đối với hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước ................................................................................. 96
3.3. Giải pháp hoàn thiện QLNN đối với hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước ............................................................................. 101 3.3.1. Hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp pháp luật trong QLNN đối với hoạt động của tôn giáo nói chung và đạo Tin lành nói riêng phù hợp với tình hình mới......................................................................................................... 102 3.3.2. Nâng cao nhận thức cho cán bộ, công chức, đảng viên về tôn giáo và công tác QLNN đối với các hoạt động của tôn giáo ..................................... 104 3.3.3. Hoàn thiện cơ cấu tổ chức, nâng cao năng lực quản lý của CBCC làm công tác quản lý nhà nước đối với đạo Tin lành .......................................... 107 3.3.4. Đổi mới công tác tuyên truyền, vận động; giải quyết chế độ chính sách đối với cán bộ, công chức làm công tác tôn giáo ......................................... 111 3.3.5. Tăng cường công tác phối hợp giữa các cấp, các ngành có liên quan trong thực hiện công tác QLNN đối với đạo Tin lành .................................. 114 3.3.6. Gắn việc thực thi chính sách tôn giáo với chính sách dân tộc và phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh ................................... 116 3.3.7. Tăng cường công tác quản lý đất đai, cơ sở thờ tự đối với các cơ sở tôn giáo của đạo Tin lành ............................................................................. 118 3.3.8. Nâng cao chất lượng công tác thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại tố cáo và xử lý vi phạm hành chính liên quan đến đạo Tin lành .................. 121 3.4 .Một số khuyến nghị .............................................................................. 123 Tiểu kết chương 3 ........................................................................................ 126 KẾT LUẬN .................................................................................................. 128 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 130
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đạo Tin lành là một trong những tôn giáo du nhập sớm nhất và gắn liền với chiều dài lịch sử của đất nước ta. Đạo Tin lành đã đi sâu vào đời sống tinh thần, tín ngưỡng, văn hóa của người Việt; đạo Tin lành cũng đem lại những đóng góp đáng kể cho văn hóa, tư tưởng, kinh tế, xã hội trong tiến trình lịch sử của nước ta. Trong những năm qua, tôn giáo nói chung và đạo Tin lành nói riêng ở Việt Nam luôn được Đảng, Nhà nước quan tâm qua các chủ trương, chính sách thể hiện sự cởi mở và sự hướng dẫn, tạo điều kiện của cả hệ thống chính trị để đạo Tin lành được tự do hoạt động theo Hiến chương, Điều lệ của Hội thánh (Giáo hội). Đối với đạo Tin lành, Nhà nước tạo mọi điều kiện để khơi dòng chảy thông suốt, kịp thời nhằm giúp các Hội thánh (Giáo hội) tại Việt Nam thực hiện đường hướng hành đạo “Sống phúc âm giữa lòng dân tộc, phụng sự thiên Chúa, phụng sự Tổ quốc”. Trước xu thế tiến bộ của xã hội nói chung, tôn giáo nói riêng, đạo Tin lành cũng tìm cho mình hướng thích nghi cần thiết cho sự tồn tại và phát triển của mình. Đặc biệt, trước tác động mạnh mẽ của toàn cầu hóa như hiện nay, đạo Tin lành một mặt đẩy mạnh sự phát triển đến nhiều khu vực trên thế giới, mặt khác cũng tự đổi mới về giáo lý, lễ nghi và sinh hoạt tôn giáo. Trong bối cảnh như vậy, công tác QLNN về tôn giáo nói chung, trong đó có QLNN đối với hoạt động của đạo Tin lành ở Việt Nam còn nảy sinh một số hạn chế trong quản lý chưa phù hợp với tình hình thực tế, chưa đáp ứng kịp thời nhu cầu chính đáng về tôn giáo của Nhân dân. Có thể nhận thấy qua các điểm sau: Thứ nhất, hệ thống văn bản quy định về hoạt động tôn giáo của Nhà nước chưa tiến kịp với thực tế hoạt động của tôn giáo và xã hội nên phần nào đó còn chưa đáp ứng được yêu cầu của tôn giáo và Nhân dân; thứ hai, việc triển khai thực hiện chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước đối với hoạt động của đạo Tin lành trong các ngành, các cấp còn thiếu sự đồng bộ, tính thống nhất chưa cao; thứ ba, tổ chức và cán bộ làm công tác QLNN còn ít và thiếu, gây khó khăn cho việc tiếp nhận, giải quyết công việc, trong khi đó đạo Tin lành có cơ sở thờ tự nhiều, chức sắc, chức việc, tín đồ đông, hoạt động tôn giáo thường 1
xuyên, rộng khắp cả trong, ngoài nước. Đây là những hạn chế gây nhiều khó khăn cho công tác thực thi QLNN đối với hoạt động của đạo Tin lành ở Việt Nam. Để nâng cao hiệu quả QLNN đối với hoạt động của đạo Tin lành trong tình hình mới hiện nay, thiết nghĩ nên có những giải pháp tích cực hơn nữa cho công tác quản lý. Tỉnh Bình Phước là một tỉnh có vị trí chiến lược quan trọng, đặc biệt là lĩnh vực an ninh quốc phòng, bảo vệ tài nguyên rừng, bảo vệ tài nguyên nước. Bình Phước là một tỉnh thuộc miền Đông Nam Bộ. có diện tích tự nhiên 6.876,76 km2, có 41 dân tộc anh em cùng sinh sống, dân số tính đến năm 2023 là trên 1.000.000 người. Nhân dân tỉnh Bình Phước chủ yếu mang tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, ông bà, nhiều lễ nghi như cưới hỏi, tang lễ… còn giữ được tập tục truyền thống lịch sử như Nhân dân ở Nam bộ, nhưng có đơn thuần hơn, tương thích với đời sống mới. Tôn giáo của tỉnh phần lớn là đạo Tin lành, Công giáo và Phật giáo. Trong đó, Tin lành có 66.413 tín đồ, số lượng đông thứ hai chỉ sau Công giáo (tính đến tháng 6/2023). Xác định được Tin lành là một trong hai tôn giáo lớn, trong những năm vừa qua, Đảng uỷ và chính quyền tỉnh Bình Phước rất quan tâm đến công tác QLNN đối với hoạt động Tin lành trên địa bàn tỉnh. Công tác quản lý đã đạt được nhiều kết quả khả quan, từ đó khẳng định được sự đúng đắn trong chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước đối với lĩnh vực tôn giáo nói chung và đối với đạo Tin lành nói riêng. Hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh diễn ra ổn định, đảm bảo an ninh trật tự; đời sống tín đồ Tin lành có nhiều chuyển biến tích cực, các giá trị văn hóa, đạo đức tốt đẹp của đạo Tin lành được phát huy… Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác QLNN đối với hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế: tình hình hoạt động của đạo Tin lành vẫn còn tiềm ẩn những yếu tố phức tạp; việc cụ thể hóa các chủ trương, chính sách vẫn còn gặp khó khăn; năng lực đội ngũ công chức làm lĩnh vực tôn giáo còn nhiều hạn chế; công tác bám sát địa bàn, nắm bắt tình hình hoạt động Tin lành vẫn chưa được quan tâm đúng mức; công tác thanh tra, kiểm tra đối với hoạt động đạo Tin lành vẫn chưa được tiến hành thường xuyên… 2
Từ vai trò của hoạt động đạo Tin lành đối với đời sống tinh thần của người dân; từ những kết quả đã đạt được và những hạn chế trong công tác QLNN đối với hoạt động Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước đặt ra vấn đề cần phải nghiên cứu. Chính vì vậy mà tác giả lựa chọn đề tài “Quản lý nhà nước đối với hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước” làm đề tài luận văn thạc sĩ có ý nghĩa về lý luận và thực tiễn không chỉ đối với tỉnh Bình Phước mà còn có ý nghĩa đối với nước ta hiện nay. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Hiện nay, có nhiều công trình nghiên cứu về tôn giáo, về QLNN đối với tôn giáo nói chung và đối với đạo Tin lành nói riêng. Một cách khái quát, có thể chia việc nghiên cứu các công trình có liên quan đến QLNN về đạo Tin lành thành các hướng chính sau đây: Hướng thứ nhất, các công trình nghiên cứu về tôn giáo nói chung và đạo Tin lành nói riêng Đặng Nghiêm Vạn (2012), với công trình “Lý luận về tôn giáo và tình hình tôn giáo ở Việt Nam” [47] đưa ra các lý luận, các khía cạnh khác nhau về tôn giáo, sự ra đời và phát triển của tôn giáo trên thế giới và trong đó có Việt Nam đánh giá về xu thế phát triển và nhu cầu của các tôn giáo ở nước ta. Đây là một công trình nghiên cứu nghiêm túc và công phu đã để lại rất nhiều giá trị nghiên cứu rất hữu ích về công tác tôn giáo. Tác giả Nguyễn Thanh Xuân (2006), “Một số tôn giáo ở Việt Nam” của, Nxb Tôn giáo [49], tác giả đã cung cấp những kiến thức về lịch sử, hệ thống giáo lý, về cơ cấu tổ chức của các tôn giáo ở Việt Nam. Công trình của tác giả Nguyễn Đức Lữ (2013), “Tôn giáo với dân tộc và chủ nghĩa xã hội” [43] đã nghiên cứu đưa ra tôn giáo và chủ nghĩa xã hội đều có cùng mơ ước về một xã hội tốt đẹp, cùng khát vọng về sự giải phóng con người thoát khỏi áp bức, bất công, nô dịch và nghèo khổ. Mối quan hệ giữa tôn giáo với Nhà nước, pháp luật và tôn giáo, giữa tôn giáo với dân tộc và chủ nghĩa xã hội, dự báo tình hình tôn giáo ở Việt Nam, nhiệm vụ, giải pháp QLNN tôn giáo trong tình hình mới. 3
Công trình của tác giả Nguyễn Hồng Dương (2015), “Quan điểm, chính sách của Đảng và Nhà nước Việt Nam về tôn giáo” [39]. Công trình đề cập tiến trình đổi mới quan điểm, chính sách của Đảng và Nhà nước Việt Nam đối với tôn giáo trong 40 năm (1975 - 2015). Với phương pháp tiếp cận hiện đại, tác giả đã phân tích tiến trình đổi mới qua hai giai đoạn. Giai đoạn thứ nhất: 1975 - 1990; giai đoạn thứ hai: 1990 - 2015. Tác giả cho rằng do điều kiện lịch sử nên một số chủ trương, chính sách đối với tôn giáo của Đảng và Nhà nước còn bộc lộ những bất cập ở thời kỳ trước “đổi mới”. Giai đoạn thứ hai được đánh giá là giai đoạn đột phá trong việc “tái nhận thức về tôn giáo” với quan điểm “Tôn giáo là một vấn đề còn tồn tại lâu dài. Tín ngưỡng, tôn giáo là nhu cầu tinh thần của một bộ phận Nhân dân. Đạo đức tôn giáo có nhiều điều phù hợp với công cuộc xây dựng xã hội mới” ghi trong Nghị quyết số 24- NQ/TW. Ngoài ra, bài viết còn khảo cứu sự đổi mới trong chính sách với “một số tôn giáo mang tính đặc thù” như: Hồi giáo. Dựa trên kết quả nghiên cứu, tác giả đưa ra một số thành tựu và bài học kinh nghiệm của tiến trình đổi mới đó. Tác giả Nguyễn Thanh Xuân với các tác phẩm: “Bước đầu tìm hiểu đạo Tin lành trên thế giới và ở Việt Nam” (2002); “Đạo Tin lành - công tác đối với đạo Tin lành trong giai đoạn mới” (2003); “Đạo Tin lành ở Việt Nam” (2006) [49]. Trong các tác phẩm này, tác giả đã khái quát trình bày những vấn đề cơ bản của đạo Tin lành trên thế giới và Việt Nam như lịch sử ra đời phát triển và ảnh hưởng của đạo Tin lành đối với đời sống kinh tế an ninh, chính trị xã hội nơi có đạo; khẳng định đạo Tin lành tuy có số lượng tín đồ không nhiều nhưng đã, đang và sẽ là một tôn giáo phát triển ở Việt Nam. Nguyễn Thanh Cao (2012), “Đạo Tin lành sau thời gian thực hiện Chỉ thị 01 của Thủ tướng Chính phủ” [35], tạp chí Công tác Tôn giáo, số 1+2. Bài viết phản ánh tình hình đạo Tin lành và hoàn cảnh ra đời Chỉ thị 01/2005/CT-TTg ngày 04/02/2005 của Thủ tướng Chính Phủ về một số công tác đối với đạo Tin lành; nội dung và kết quả thực hiện Chỉ thị 01. Hướng thứ hai, các công trình nghiên cứu về quản lý nhà nước về hoạt động của đạo Tin lành 4
Tác giả Hoàng Minh Đô (2001): “Đạo Tin lành ở Việt Nam, thực trạng, xu hướng phát triển và những vấn đề đặt ra cho công tác lãnh đạo, quản lý” [40]. Công trình đã khái quát đạo Tin lành trên thế giới và ở Việt Nam, nêu rõ thực trạng và nguyên nhân, ảnh hưởng, xu thế và những vấn đề đặt ra cho công tác đối với đạo Tin lành trong thời gian tới ở nước ta. Đinh Ngọc Từng (2005), “Đ̩ạo Tin lành ở Đăk Lăk - Những vấn đề đặt ra với công tác an ninh trật tự” [45]. Đề tài khoa học cấp Bộ, Bộ Công An, Nxb Công an Nhân dân , Hà Nội. Công trình đã chú trọng nghiên cứu quá trình du nhập, phát triển và những biến động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk để từ đó đưa ra những kiến nghị về việc quản lý Nhà nước đối với tôn giáo này. Thiều Thu Hương (2009), “Công tác quản lý Nhà nước đối với các tổ chức, nhóm Tin Lành ngoài CMA ở Việt Nam hiện nay” [42]. Luận văn chuyên ngành Tôn giáo học, Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội. Trong các tác phẩm này, tác giả đã khái quát trình bày những vấn đề cơ bản của đạo Tin lành trên thế giới và Việt Nam cũng như lịch sử ra đời phát triển và ảnh hưởng của các hệ phái đạo Tin lành ngoài CMA đối với đời sống kinh tế an ninh, chính trị xã hội nơi có đạo; khẳng định các hệ phái đạo Tin lành ngoài CMA tuy có số lượng tín đồ không nhiều nhưng đã, đang và sẽ là các tổ chức tôn giáo phát triển ở Việt Nam. Tác giả Phí Thị Hải Hà (2014): “Quản lý nhà nước đối với hoạt động đạo Tin lành trên địa bàn Thành phố Hà Nội” [41]. Luận văn khá chi tiết và công phu các sự kiện đánh dấu các quá trình hình thành, phát triển, biến đổi của các Hội thánh (Giáo hội) của đạo Tin lành trên địa bàn Thành phố Hà Nội, đủ để chúng ta hình dung được bối cảnh đạo Tin lành ở phía Bắc Việt Nam đồng thời đưa ra những giải pháp về việc quản lý nhà nước đối với đạo Tin lành trên địa bàn Thành phố Hà Nội. Tác giả Vũ Thế Duy (2018): “Quản lý nhà nước đối với hoạt động của đạo Tin lành ở Việt Nam hiện nay” [38]. Tác giả đề tài đã khái quát một cách tương đối đầy đủ về đạo Tin lành ở Việt Nam, thực trạng hoạt động của đạo Tin lành, nguyên nhân, ảnh hưởng và xu hướng phát triển cũng như những vấn đề đặt ra cho công tác 5
lãnh đạo và quản lý nhà nước đối với đạo Tin lành ở nước ta hiện nay và đề xuất các giải pháp cho công tác lãnh đạo, quản lý; Mặc dù đã có khá nhiều công trình khoa học, các sách chuyên khảo, bài viết tìm hiểu về đạo Tin lành, tuy nhiên hiện chưa có công trình, đề tài nào triển khai nghiên cứu tổng quan, toàn diện về thực trạng QLNN đối với hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước. Xuất phát từ vị trí công tác và yêu cầu đặt ra trong nhiệm vụ học tập chương trình thạc sỹ quản lý công tại Học viện Hành chính Quốc gia, tác giả chọn chủ đề: “Quản lý nhà nước đối với hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước”, làm đề tài luận văn thạc sĩ, vừa có giá trị về mặt lý luận cũng như thực tiễn QLNN đối với hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh trong giai đoạn hiện nay. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu những hoạt động của đạo Tin lành và QLNN của các cơ quan chức năng ở tỉnh Bình Phước trong thời gian qua; luận văn nhằm hoàn thiện cơ sở lý luận QLNN đối với hoạt động của đạo Tin lành; nghiên cứu và chỉ ra thực trạng thực hiện các biện pháp QLNN đối với hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước qua đó đề xuất một số giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện QLNN đối với hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Luận văn có những nhiệm vụ nghiên cứu sau: - Nghiên cứu những cơ sở lý luận về đạo Tin lành và QLNN đối với hoạt động của đạo Tin lành; vận dụng kinh nghiệm của các địa phương trong QLNN đối với hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh và bài học kinh nghiệm đối tỉnh Bình Phước - Khái quát tình hình hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước, đánh giá thực trạng QLNN đối với hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước. 6
- Phân tích phương hướng và đề xuất giải pháp QLNN đối với hoạt động đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là QLNN đối với hoạt động của đạo Tin lành. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Nghiên cứu những nội dung QLNN đối với hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước như sau: xây dựng văn bản cụ thể hóa QLNN đối với đạo Tin lành trên địa bàn cấp tỉnh; tổ chức thực hiện QLNN đối với đạo Tin lành trên địa bàn cấp tỉnh; thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm pháp luật về tôn giáo - Về không gian: Trên địa bàn tỉnh Bình Phước. - Về thời gian: Các thông tin mà tác giả luận văn sử dụng là từ việc khai thác các tài liệu thứ cấp từ năm 2018 đến hết năm 2023 (Nghị định số 162/2017/NĐ-CP ngày 30/12/2017 của Chính Phủ có hiệu lực); các số liệu, tư liệu sơ cấp mà tác giả luận văn thu thập được từ tỉnh Bình Phước là từ năm 2022. Các khuyến nghị, đề xuất nhằm hoàn thiện QLNN đối với hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước thời gian tới. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn được hình thành trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử; những quan điểm của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và của Đảng Cộng sản Việt Nam về tôn giáo trong thời kỳ đổi mới. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài, tác giả sử dụng một số phương pháp nghiên cứu chính sau: - Phương pháp đối chiếu, so sánh; 7
- Phương pháp phân tích; - Phương pháp tổng hợp; - Phương pháp thống kê; - Phương pháp chuyên gia; - Phương pháp tổng kết thực tiễn. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn góp phần hệ thống hóa làm rõ cơ sở khoa học QLNN đối với các hoạt động của đạo Tin lành; vận dụng trong quản lý đối với các hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn - Phân tích các yếu tố kinh tế - xã hội có ảnh hưởng đến hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước. - Phân tích thực trạng hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước. - Phân tích, đánh giá thực trạng QLNN đối với hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước. - Đề xuất các giải pháp QLNN đối với các hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước thời gian tới; 7. Cấu trúc của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung của luận văn gồm 03 chương: Chương 1. Cơ sở khoa học QLNN đối với hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh. Chương 2. Thực trạng đạo Tin lành và QLNN đối với hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước. Chương 3. Phương hướng và giải pháp QLNN đối với hoạt động của đạo Tin lành trên địa bàn tỉnh Bình Phước. 8
Chương 1 CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG CỦA ĐẠO TIN LÀNH TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH 1.1. Những khái niệm liên quan đến đề tài luận văn 1.1.1. Tôn giáo và hoạt động tôn giáo 1.1.1.1. Tôn giáo Tôn giáo là một hiện tượng lịch sử, xã hội đã xuất hiện từ lâu. Thuật ngữ “tôn giáo” vốn có nguồn gốc từ phương Tây và bản thân nó cũng có một quá trình biến đổi nội dung và khi khái niệm này trở thành phổ quát trên toàn thế giới thì lại vấp phải những khái niệm truyền thống không tương ứng của những cư dân thuộc các nền văn minh khác, vì vậy trên thực tế đã xuất hiện rất nhiều quan niệm, định nghĩa khác nhau về tôn giáo của nhiều dân tộc và nhiều tác giả trên thế giới. Tôn giáo bắt nguồn từ thuật ngữ “religion” (Tiếng Anh) và “religion” lại xuất phát từ thuật ngữ “legere” (Tiếng Latinh) có nghĩa là thu lượm thêm sức mạnh siêu nhiên. Vào đầu công nguyên, sau khi đạo Kitô xuất hiện, đế chế Roma yêu cầu phải có một tôn giáo chung và muốn xóa bỏ các tôn giáo trước đó cho nên lúc này khái niệm “religion” chỉ mới là riêng của đạo Kitô. Bởi lẽ, đương thời những đạo khác Kitô đều bị coi là tà đạo. Đến thế kỷ XVI, với sự ra đời của đạo Tin Lành - tách ra từ Công giáo – trên diễn đàn khoa học và thần học châu Âu, “religion” mới trở thành một thuật ngữ chỉ hai tôn giáo thờ cùng một chúa. Với sự bành trướng của chủ nghĩa tư bản ra khỏi phạm vi châu Âu, với sự tiếp xúc với các tôn giáo thuộc các nền văn minh khác Kitô giáo, biểu hiện rất đa dạng, thuật ngữ “religion” được dùng nhằm chỉ các hình thức tôn giáo khác nhau trên thế giới. Khái niệm tôn giáo là một vấn đề được giới nghiên cứu về tôn giáo bàn cãi rất nhiều. Trong lịch sử đã từng tồn tại rất nhiều quan niệm khác nhau về tôn giáo: Một số nhà tâm lý học lại cho rằng: “Tôn giáo là sự sáng tạo của mỗi cá nhân trong nỗi cô đơn của mình, tôn giáo là sự cô đơn, nếu anh chưa từng cô đơn thì anh chưa bao giờ có tôn giáo”. 9
Khái niệm mang khía cạnh nguồn gốc của tôn giáo của Ph.Ăngghen cho rằng: “Tất cả mọi tôn giáo chẳng qua chỉ là sự phản ánh hư ảo vào trong đầu óc con người của những lực lượng bên ngoài chi phối cuộc sống hàng ngày của họ; chỉ có sự phản ánh trong đó những lực lượng ở trần thế đã mang hình thức những lực lượng siêu trần thế”. Các nhà nghiên cứu Mác Xít về tôn giáo thường coi câu nói của Ăngghen là định nghĩa của Chủ nghĩa Mác về tôn giáo. Theo C.Mác: “Tôn giáo là sự tự ý thức và sự tự cảm giác của con người chưa tìm ra được bản thân mình, hoặc để mất bản thân mình một lần nữa. Nhưng con người không phải là một sinh vật trừu tượng, ẩn náu đâu đó ở ngoài thế giới. Con người chính là thế giới con người, là nhà nước, là xã hội. Nhà nước ấy, xã hội ấy, sản sinh ra tôn giáo, tức là thế giới quan lộn ngược”. Ở nước ta cũng có nhiều định nghĩa khác nhau về tôn giáo. Từ điển Tiếng Việt định nghĩa “Tôn giáo là hình thái ý thức xã hội gồm những quan niệm dựa trên cơ sở tin và sùng bái những lực lượng siêu tự nhiên, cho rằng có những lực lượng siêu tự nhiên quyết định số phận con người, con người phải phục tùng và tôn thờ”. Về góc độ pháp lý, theo Khoản 6, Điều 2, Luật Tín ngưỡng, tôn giáo năm 2016, tôn giáo được hiểu là: “niềm tin của con người tồn tại với hệ thống quan niệm và hoạt động bao gồm đối tượng tôn thờ, giáo lý, giáo luật, lễ nghi và tổ chức”. 1.1.1.2. Hoạt động tôn giáo Khái niệm hoạt động tôn giáo theo Khoản 12, Điều 2, Luật Tín ngưỡng, tôn giáo năm 2016 được hiểu như sau: “Hoạt động tôn giáo là hoạt động truyền bá tôn giáo, sinh hoạt tôn giáo và quản lý tổ chức của tôn giáo”. Theo khái niệm trên thì hoạt động tôn giáo bao gồm 3 nội dung: - Hoạt động truyền bá tôn giáo: Truyền bá giáo lý, giáo luật (còn gọi là truyền đạo) là việc tuyên truyền những quan niệm, lý lẽ về vũ trụ, về nhân sinh, những hành vi phải tuân phục vào lịch sử của tôn giáo. Thông qua hoạt động truyền đạo, niềm tin tôn giáo của tín đồ được củng cố, luật lệ của tôn giáo được các tín đồ thực hiện. 10
Đối với những tín đồ mới tham gia hay với những người chưa phải tín đồ thì các hoạt động truyền giáo còn với mục đích giúp họ hiểu, tin, theo tôn giáo và gia tăng về số lượng các tín đồ. - Sinh hoạt tôn giáo: Là việc bày tỏ niềm tin tôn giáo, thực hành giáo lý, giáo luật, lễ nghi tôn giáo. Đây là hoạt động của tín đồ nhà tu hành, chức sắc tôn giáo thể hiện sự tuân thủ giáo luật, thỏa mãn đức tin tôn giáo của cá nhân hay cộng đồng tín đồ. - Quản lý tổ chức của tôn giáo: Hoạt động quản lý, tổ chức tôn giáo nhằm thực hiện quy định của giáo luật, thực hiện hiến chương, điều lệ của tổ chức tôn giáo, đảm bảo duy trì trật tự, hoạt động trong tổ chức tôn giáo. 1.1.2. Tín đồ, chức sắc và chức việc tôn giáo Chức sắc, chức việc là tín đồ có chức vụ, phẩm sắc trong tôn giáo. Trước hết, họ cũng là tín đồ của một tôn giáo, họ cũng có đủ những đặc điểm của tín đồ. Họ là người ưu tú trong các tôn giáo, được các tổ chức tôn giáo đào tạo, phong chức, phong phẩm, bầu cử, suy cử; có trình độ cao, có uy tín với tín đồ, được tín đồ yêu quý, bảo vệ. Họ thường xuyên gần gũi tín đồ, có ảnh hưởng lớn trong đời sống của tín đồ. Theo khoản 6, Điều 2, Luật Tín ngưỡng, tôn giáo năm 2016 giải thích: “Tín đồ là người tin theo một tôn giáo và được tổ chức tôn giáo đó thừa nhận”. Theo khoản 8, Điều 2 Luật Tín ngưỡng, tôn giáo năm 2016 giải thích: “Chức sắc là tín đồ được tổ chức tôn giáo phong phẩm hoặc suy cử để giữ phẩm vị trong tổ chức”. Theo khoản 9, Điều 2 Luật Tín ngưỡng, tôn giáo năm 2016 giải thích: “Chức việc là người được tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc, tổ chức được cấp chứng nhận đăng ký tôn giáo bổ nhiệm, bầu cử hoặc suy cử để giữ chức vụ trong tổ chức”. 1.1.3. Đạo Tin lành 1.1.3.1. Đạo Tin lành trên thế giới Đạo Tin lành ra đời ở Châu Âu vào thế kỷ XVI trong phong trào cải cách Kitô giáo, phong trào này nổ ra đầu tiên ở Đức, thời điểm ấy thế lực giai cấp tư sản đang 11