Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với hoạt động thương mại trên địa bàn tỉnh Ắt Tạ Pư, nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào

Chia sẻ: Mucong999 Mucong999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:104

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn được nghiên cứu với mục tiêu nhằm làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn của quản lý nhà nước đối với hoạt động thương mại; phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với hoạt động thương mại ở tỉnh Ắt Tạ Pư; luận văn đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với hoạt động thương mại ở tỉnh Ắt Tạ Pưtrong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với hoạt động thương mại trên địa bàn tỉnh Ắt Tạ Pư, nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …..…/…….. ..…/….. HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA KHAM MANH SISAMOUTH QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG THƢƠNG MẠI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ẮT TẠ PƢ, NƢỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI - 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …..…/…….. ..…/….. HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA KHAM MANH SISAMOUTH QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG THƢƠNG MẠI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ẮT TẠ PƢ, NƢỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG MÃ SỐ: 8 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN HOÀNG QUY HÀ NỘI - 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Trong luận văn đã sử dụng thông tin từ nhiều nguồn tài liệu khác nhau và có trích dẫn rõ nguồn gốc. Tôi cam đoan rằng toàn bộ nội dung và số liệu trong luận văn này do tôi tự nghiên cứu và thực hiện. TÁC GIẢ LUẬN VĂN KHAM MANH SISAMOUTH
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, trƣớc hết tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến lãnh đạo Học viện Hành chính Quốc gia cùng các thầy cô giáo đã tận tình giảng dạy, chỉ bảo, tạo điều kiện cho tôi trong suốt thời gian học tập. Tôi xin chân thành cảm ơn sự hƣớng dẫn tận tình của TS. Nguyễn Hoàng Quy, những định hƣớng của thầy có tính quyết định tới sự thành công của luận văn. Đề tài này tôi hoàn thành trên cơ sở nỗ lực nghiên cứu của bản thân còn có sự kế thừa, tổng hợp tài liệu của các nhà nghiên cứu đi trƣớc. Nhƣng do tính chất phức tạp của đề tài, trình độ của bản thân còn hạn chế nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong sự giúp đỡ và góp ý của các nhà khoa học, các thầy cô và các bạn để luận văn hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cảm ơn! Tác giả luận văn KHAM MANH SISAMOUTH
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1.Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................. 1 2.Tình hình nghiên cứu ..................................................................................... 3 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................ 7 4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu .................................................................... 8 5. Phƣơng pháp nghiên cứu............................................................................... 8 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn ..................................................... 9 7. Kết cấu của luận văn ................................................................................... 9 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG THƢƠNG MẠI.................................................................... 10 1.1. Cơ sở lý luận về hoạt động thƣơng mại ............................................... 10 1.1.1. Khái niệm thương mại và hoạt động thương mại ................................. 10 1.1.2. Chức năng của hoạt động thương mại.................................................. 12 1.1.3. Tác động và vai trò của hoạt động thương mại đối với phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh ................................................................................. 13 1.2. Quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động thƣơng mại ............................... 15 1.2.1. Khái niệm quản lý nhà nước đối với hoạt động thương mại ................ 15 1.2.2. Sự cần thiết quản lý nhà nước đối với hoạt động thương mại trên địa bàn tỉnh ............................................................................................................ 17 1.2.3. Chức năng quản lý nhà nước đối với hoạt động thương mại ............... 19 1.2.4. Nội dung quản lý nhà nước đối với hoạt động thương mại .................. 20 1.2.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước đối với hoạt động thương mại ...................................................................................................... 23 1.3. Kinh nghiệm quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động thƣợng mại và bài học rút ra cho tỉnh Ắt Tạ Pƣ ........................................................................ 25 1.3.1. Kinh nghiệm đổi mới quản lý nhà nước đối với hoạt động thương mại của thủ đô Hà Nội, Việt Nam .......................................................................... 25 1.3.2. Kinh nghiệm của thành phố Đà Nẵng, Việt Nam.................................. 27 1.3.3. Bài học kinh nghiệm cho tỉnh Ắt Tạ Pư ................................................ 29
TIỂU KẾT CHƢƠNG 1.................................................................................. 32 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG THƢƠNG MẠI Ở TỈNH ẮT TẠ PƢ, CỘNG HÒADÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO .......................................................................................... 33 2.1. Tổng quan tình hình kinh tế - xã hội tỉnh Ắt Tạ Pƣ ........................... 33 2.3. Thực trạng quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại ở tỉnh Ắt Tạ Pƣ giai đoạn 2013 – 2017.......................................................................................... 36 2.2.1. Đóng góp của thương mại..................................................................... 36 2.2.2. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ .................................................. 38 2.2.4. Hoạt động xuất khẩu hàng hóa ............................................................. 43 2.2.5. Hoạt động nhập khẩu hàng hóa ............................................................ 44 2.2.6. Đánh giá chung về hoạt động thương mại trên địa bàn tỉnh Attapư ............. 47 2.2.6.1. Những thành tựu................................................................................. 47 2.2.6.2. Những hạn chế ................................................................................... 48 2.3. Thực trạng quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại ở tỉnh Ắt Tạ Pƣ giai đoạn 2013 – 2017 ........................................................................................... 49 2.3.1. Cơ sở pháp lý đối với hoạt động thương mại ....................................... 49 2.3.1.1. Ban hành pháp luật về thương mại .................................................... 49 2.3.1.2. Tổ chức thực hiện các văn bản pháp luật có liên quan đến hoạt động thương mại ...................................................................................................... 52 2.3.2. Các chính sách đối với hoạt động thương mại ..................................... 53 2.3.2.1. Chính sách hỗ trợ xúc tiến thương mại .............................................. 53 2.3.2.2. Cải cách thủ tục hành chính .............................................................. 55 2.3.3. Chiến lược, qui hoạch, kế hoạch phát triển đối với hoạt động thương mại .... 56 2.3.4. Bộ máy quản lý nhà nước đối với hoạt động thương mại ..................... 58 2.3.5. Kiểm tra, giám sát đối với hoạt động thương mại ................................ 61 2.4. Đánh giá chung thực trạng quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động thƣơng mại trên địa bàn tỉnh Ắt Tạ Pƣ ...................................................... 62 2.4.1. Những kết quả đã đạt được ................................................................... 62 2.4.2. Những vấn đề còn tồn tại và nguyên nhân ............................................ 63
TIỂU KẾT CHƢƠNG 2.................................................................................. 67 CHƢƠNG 3. PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG THƢƠNG MẠI Ở TỈNH ẮT TẠ PƢ, CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO ............... 68 3.1. Phƣơng hƣớng phát triển hoạt động thƣơng mại ở tỉnh Ắt Tạ Pƣ đến năm 2025 ........................................................................................................ 68 3.1.1. Phương hướng chung ............................................................................ 68 3.1.2. Phương hướng phát triển xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ.................... 69 3.2. Quan điểm hoàn thiện quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động thƣơng mại ở tỉnh Ắt Tạ Pƣ....................................................................................... 71 3.3. Giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động thƣơng mại ở tỉnh Ắt Tạ Pƣ thời gian tới ........................................................................ 73 3.3.1. Hoàn thiện các công cụ quản lý nhà nước đối với hoạt động thương mại trên địa bàn tỉnh Ắt Tạ Pư........................................................................ 73 3.3.2. Hỗ trợ phát triển các loại hình, phương thức kinh doanh thương mại theo hướng văn minh, hiện đại ........................................................................ 77 3.3.3. Nâng cao hiệu quả hoạt động xúc tiến thương mại .............................. 79 3.3.4. Nâng cao chất lượng bộ máy quản lý nhà nước đối với hoạt động thương mại ...................................................................................................... 81 3.3.5. Tăng cường kiểm tra, kiểm soát chống gian lận thương mại và các hoạt động phi pháp .................................................................................................. 84 3.4. Một số kiến nghị ..................................................................................... 88 3.4.1. Kiến nghị đối với Chính phủ nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào 88 3.4.2. Kiến nghị đối với Bộ Công nghiệp và Thương mại nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào ........................................................................................... 89 TIỂU KẾT CHƢƠNG 3.................................................................................. 91 KẾT LUẬN .................................................................................................... 92 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 94
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ Bảng 2.1: Cơ cấu tổng sản phẩm nội địa (GDP) tỉnh Ắt Tạ Pƣ ............................37 Bảng 2.2: Tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng xã hội Attapƣ giai đoạn 2013-2017 .......................................................................................................39 Bảng 2.3: Cơ cấu tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng xã hội Ắt Tạ Pƣ giai đoạn 2013-2017..........................................................................................40 Bảng 2.4: Tổng mức và cơ cấu lƣu chuyển hàng hóa bán buôn tỉnh Ắt Tạ Pƣ giai đoạn 2013-2017 .......................................................................................................42 Bảng 2.5: Kim ngạch và cơ cấu xuất khẩu giai đoạn 2013-2017 .............................43 Bảng 2.6. Kim ngạch và cơ cấu nhập khẩu giai đoạn 2013-2017.............................45 Biểu đồ 2.1. Chuyển dịch cơ cấu GDP trên địa bàn tỉnh Ắt Tạ Pƣ giai đoạn 2013-2017....38 Biểu đồ 2.2. Cơ cấu tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng xã hội Ắt Tạ Pƣ phân theo ngành kinh doanh năm 2017 ....................................................................41 Biểu đồ 2.3. Cơ cấu lƣu chuyển hàng hóa bán buôn tỉnh Ắt Tạ Pƣ giai đoạn 2013-2017...42 Biểu đồ 2.4. Chuyển dịch cơ cấu xuất khẩu theo thành phần kinh tế trên địa bàn tỉnh Ắt Tạ Pƣ giai đoạn 2013-2017 ..................................................................................44 Biểu đồ 2.5. Chuyển dịch cơ cấu nhập khẩu theo thành phần kinh tế tỉnh Ắt Tạ Pƣ giai đoạn 2013-2017 ..................................................................................................46 Sơ đồ 2.1: Tổ chức bộ máy quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động thƣơng mại ở Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào .........................................................................................58
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Sau gần 30 năm thực hiện đƣờng lối đổi mới do Đảng Nhân dân Cách mạng Lào khởi xƣớng và lãnh đạo, công cuộc đổi mới của nƣớc Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào đã đạt đƣợc những thành tựu to lớn và có ý nghĩa lịch sử. Đất nƣớc đã thoát khỏi khủng hoảng kinh tế - xã hội và đang từng bƣớc đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa; nền kinh tế đang phát triển theo hƣớng kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa với nhịp độ tăng trƣởng nhanh; đời sống nhân dân đƣợc cải thiện tích cực. Cùng với công cuộc đổi mới của đất nƣớc, ngành thƣơng mại đã trải qua quá trình đổi mới toàn diện, kể cả đổi mới nhận thức và phƣơng thức hoạt động. Với quá trình đổi mới chính sách, cơ chế thƣơng mại đã tạo ra những thay đổi căn bản trong hoạt động thƣơng mại. Chính sách thƣơng mại của Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào trong quá trình đổi mới đã có những thay đổi cơ bản và đang chuyển từ chế độ chỉ huy của Nhà nƣớc sang cơ chế thị trƣờng có sự quản lý của Nhà nƣớc, từng bƣớc thực hiện tự do hóa thƣơng mại. Chính sách thƣơng mại thời kỳ này đã có những bƣớc tiến phù hợp với mục tiêu của chiến lƣợc phát triển kinh tế - xã hội gắn với những thay đổi trong nƣớc và quốc tế trong từng giai đoạn cụ thể. Nhờ đó mà hoạt động thƣơng mại của Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào trong những năm qua đã đạt đƣợc những kết quả rất đáng khích lệ, đặc biệt là ở việc gia tăng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng năm, từng bƣớc đa dạng hóa mặt hàng gắn với chuyển hƣớng và đa dạng hóa thị trƣờng xuất khẩu. Tỉnh Ắt Tạ Pƣ nằm ở phía Đông Nam Lào, giáp với hai nƣớc là Việt Nam và Campuchia. Phía Bắc giáp với tỉnh Xê Kong, phía Tây giáp với tỉnh Chăm Pa Sắc, phía Đông giáp với tỉnh Kon Tum của Việt Nam còn ở phía Nam giáp với tỉnh Ratanakili và Xiêng teng của Campuchia. Ắt Tạ Pƣ nằm ở vị trí giao thông thuận lợi với các tỉnh trong nƣớc và quốc tế thông qua hệ 1
thống giao thông đƣờng bộ ra biên giới và đƣờng thuỷ ra sông Xê kong. Đã từ lâu, tỉnh Ắt Tạ Pƣ đƣợc Chính phủ Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào xác định là một trong những trung tâm kinh tế thƣơng mại lớn của cả nƣớc, là trung tâm kinh tế - xã hội lớn của miền Đông Nam Lào với vai trò là trung tâm công nghiệp, thƣơng mại, du lịch và dịch vụ; đầu mối giao thông quan trọng về trung chuyển vận tải, giao dịch buôn bán và xuất nhập khẩu, cùng với sự phát triển của dịch vụ đáp ứng yêu cầu và phù hợp với tiềm năng còn rất lớn của nƣớc Lào và xu hƣớng phát triển chung của thế giới; tận dụng tốt thời cơ hội nhập kinh tế quốc tế để tạo bƣớc phát triển vƣợt bậc của khu vực dịch vụ. Với vị trí, tiềm năng và lợi thế so sánh đó, phát triển thƣơng mại ở tỉnh Ắt Tạ Pƣ là một tất yếu khách quan, tƣơng xứng với tầm vóc, đáp ứng với yêu cầu đẩy nhanh quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa, hiện đại hóa, chủ động hội nhập với nền kinh tế thế giới và khu vực nhằm thúc đẩy phát triển sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, giải quyết nhu cầu việc làm, tăng thu nhập, nâng cao mức sống của ngƣời dân, thúc đẩy tăng trƣởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế phù hợp với mục tiêu và định hƣớng phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Ắt Tạ Pƣ từ năm 2015 – 2025. Thực hiện chức năng quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại, chính quyền tỉnh Ắt Tạ Pƣ đã tạo lập môi trƣờng, điều kiện thuận lợi cho các cơ sở kinh doanh, các doanh nghiệp thƣơng mại, thực hiện đăng ký kinh doanh, hỗ trợ tiếp cận nguồn lực, tăng cƣờng kiểm soát, xử lý các vi phạm. Nhờ đó, việc định hƣớng và thúc đẩy hoạt động thƣơng mại trên địa bàn tỉnh Ắt Tạ Pƣ phát triển mạnh. Giai đoạn 2010 – 2015, giá trị sản xuất thƣơng mại của tỉnh Ắt Tạ Pƣ tăng bình quân 15,6%/năm. [25]. Bên cạnh những kết quả đạt đƣợc, hoạt động quản lý nhà nƣớc đối với thƣơng mại trên địa bàn tỉnh Ắt Tạ Pƣ còn hạn chế nhƣ: quy hoạch phát triển thƣơng mại còn bất cập, hỗ trợ các cơ sở thƣơng mại chƣa thiết thực… Trong bối cảnh đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế hiện 2
nay, cần thúc đẩy hoạt động thƣơng mại phát triển để từ đó có tác động lan tỏa, thúc đẩy các ngành khác cùng phát triển. Do đó, cần tăng cƣờng vai trò quản lý của nhà nƣớc đối với thƣơng mại để có định hƣớng phát triển hệ thống kinh doanh, thị trƣờng, nguồn nhân lực… nhằm thúc đẩy thƣơng mại tại tỉnh Ắt Tạ Pƣ phát triển ổn định và bền vững. Để góp phần tháo gỡ những khó khăn, vƣớng mắc trong hoạt động quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại trong điều kiện thực tế những biến đổi ở tỉnh Ắt Tạ Pƣ hiện nay, tác giả chọn đề tài: “Quản lý nhà nước đối với hoạt động thương mại trên địa bàn tỉnh Ắt Tạ Pư, nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào” làm đề tài luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu Trong thời gian qua, vấn đề quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại đã đƣợc nhiều tác giả nghiên cứu, đề cập ở các khía cạnh phân tích khác nhau. Sau đây là một số hƣớng nghiên cứu có liên quan tới vấn đề này: Nghiên cứu quản lý nhà nước về thương mại ở Việt Nam: + Tác giả Nguyễn Minh Đức (2007), Quản lý nhà nước đối với hoạt động thương mại, du lịch ở tỉnh Sơn La trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Luận án tiến sỹ kinh tế, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh. Tác giả đã phân tích chức năng, vai trò và thực trạng quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại và du lịch ở tỉnh Sơn La, từ đó đề ra các giải pháp nhằm hoàn thiện nội dung quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại, du lịch của tỉnh Sơn La trong thời gian tới. + Tác giả Hồ Thị Mai Hƣơng (2007), Quản lý nhà nước đối với thương mại điện tử ở nước ta hiện nay, Luận văn thạc sỹ kinh doanh và quản lý, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh. Tác giả tập trung phân tích nội dung và thực trạng quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại điện tử ở Việt Nam, từ đó đƣa ra các giải pháp nhằm nâng cao vai trò quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại điện tử trong thời gian tới. Tuy nhiên, thƣơng mại điện tử chỉ là một lĩnh vực của thƣơng mại đƣợc nhà nƣớc quản lý. 3
+ Tác giả Trần Mạnh Chí (2007), Giải pháp phát triển du lịch trở thành ngành mũi nhọn ở Hà Nội, Luận văn thạc sỹ kinh doanh và quản lý, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh. Tác giả đã nêu đƣợc nhiều vấn đề cơ bản du lịch và phát triển du lịch trên địa bàn thành phố Hà Nội, đã phân tích và đánh giá đƣợc thực trạng phát triển du lịch ở Hà Nội, chỉ ra đƣợc những thành tựu, hạn chế trong phát triển du lịch trên địa bàn. Từ đó nêu ra phƣơng hƣớng và một số giải pháp phát triển du lịch trên địa bàn thành phố Hà Nội. + Tác giả Nguyễn Quang Trung (2010), Hoàn thiện quản lý nhà nước về thương mại của Sở Công thương tỉnh Thái Bình, Luận văn thạc sỹ quản trị kinh doanh, Đại học Kinh tế Quốc dân. Tác giả luận văn đã đi sâu phân tích mục tiêu, nguyên tắc, các nhân tố ảnh hƣởng trong quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại trên địa bàn Tỉnh để từ đó soi chiếu vào thực trạng quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại ở Sở Công thƣơng. Từ đó, tác giả đề xuất các nhóm giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại trên địa bàn tỉnh Thái Bình. + Tác giả Đặng Thế Kiên (2010), Quản lý nhà nước đối với hoạt động thương mại trên địa bàn tỉnh Phú Thọ, Luận văn thạc sỹ kinh doanh và quản lý, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh. Tác giả phân tích nội dung quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại trong nền kinh tế thị trƣờng. Tác giả cũng đã phân tích về những đòi hỏi khách quan phải đổi mới và thực trạng quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động thƣơng mại trên địa bàn tỉnh Phú Thọ, từ đó đƣa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động thƣơng mại trên địa bàn tỉnh Phú Thọ. + Tác giả Nguyễn Thị Thu Vân (2012), Quản lý nhà nước ngành thương mại thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam, Luận văn thạc sỹ kinh tế, Đại học Đà Nẵng. Tác giả đã đi sâu phân tích vai trò, chức năng và thực trạng quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại ở cấp huyện mà cụ thể là ở thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam, từ đó đƣa ra các giải pháp, kiến nghị hoàn thiện một số nội dung quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại của thành phố Hội An. 4
+ Tác giả Dƣơng Văn Tuấn (2013), Quản lý nhà nước về thương mại ở tỉnh Bắc Giang, Luận văn thạc sỹ kinh doanh và quản lý, Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh. Tác giả đã đi sâu phân tích nội dung, yêu cầu và các yếu tố tác động đến quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại trên địa bàn cấp tỉnh. Đồng thời tác giả cũng phân tích thực trạng quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại ở tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2008 – 2012, từ đó đề xuất một số giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại ở tỉnh Bắc Giang trong thời gian tới. + Tác giả Hoàng Trọng Quyết (2014), Quản lý nhà nước đối với hoạt động thương mại ở quận Ba Đình, Thành phố Hà Nội, Luận văn thạc sỹ kinh tế, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh. Luận văn đã phân tích đặc điểm, nội dung và các nhân tố tác động, thực trạng quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động thƣơng mại ở quận Ba Đình. Trên cơ sở đó, tác giá đánh giá về quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động thƣơng mại ở quận và đƣa ra định hƣớng, giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại trên địa bàn Quận. + Tác giả Nguyễn Văn Mầu (2004), Thương mại, du lịch với những mục tiêu và giải pháp 2005, Tạp chí Thƣơng mại, số 47. + Tác giả Nguyễn Thị Mơ (2005), Lựa chọn bước đi và giải pháp để Việt Nam mở cửa vè dịch vụ thương mại, Nhà xuất bản Lý luận chính trị. + Tác giả Bùi Đức Hòa (2005), Những vấn đề đặt ra trong phát triển thương mại dịch vụ ở nước ta trong những năm tới, Tạp chí Kinh tế và dự báo, số 3. + Tác giả Nguyễn Minh Quang, Đoàn Xuân Thủy – đồng chủ biên (2010), Chính sách ứng phó với khủng hoảng kinh tế của Việt Nam, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia. Nghiên cứu quản lý nhà nước về thương mại ở Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào: + Tác giả KhamKang PhiuVanNa (2006), Đổi mới quản lý nhà nước đối với hoạt động thương mại trên địa bàn tỉnh Bò Kẹo, Cộng hòa Dân chủ 5
Nhân dân Lào, Đây là công trình nghiên cứu đề cập đến vai trò, mối quan hệ và tác động của hoạt động thƣơng mại, thực trạng quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động thƣơng mại trên địa bàn tỉnh Bò Kẹo. Trên cơ sở đó, tác giả đã đề xuất các giải pháp chủ yếu đổi mới quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động thƣơng mại trên địa bàn tỉnh Bò Kẹo trong những năm tiếp theo. + Tác giả TichLitdaVong (2007), Giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về thương mại ở thủ đô Viêng Chăn, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào. Trong Luận văn, tác giả đã phân tích, đánh giá về thực trạng quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại và đƣa ra một số giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại. Tuy nhiên, những giải pháp này đều xuất phát từ điều kiện thực tiễn của thủ đô Viêng Chăn, nơi có mức độ giao dịch thƣơng mại lớn, với tính chất đa dạng và phức tạp hơn các địa phƣơng khác. + Tác giả KhamPheoSaiPadit (2013), Quản lý nhà nước về thương mại ở tỉnh Khăm Muôn, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào, Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Lào. Tác giả đi sâu nghiên cứu vị trí, vai trò, tầm quan trọng, quan điểm của Đảng và chính sách của Nhà nƣớc đối với quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại; phân tích thực trạng những kết quả đạt đƣợc và những mặt còn tồn tại trong quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại ở tỉnh Khăm Muôn, từ đó đề xuất định hƣớng và giải pháp quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại ở tỉnh Khăm Muôn thời gian tới. + Tác giả VilaysantiVong (2014), Tính cấp thiết của quản lý nhà nước đối với hoạt động thương mại ở Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào, Tạp chí nghiên cứu lý luận chính trị - hành chính, bài viết đề cập đến sự cần thiết của quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động thƣơng mại, thực trạng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu lực trong quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại ở Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào. + Tác giả Khamphuvan Laxachac (2015), Quản lý nhà nước về thương mại ở thủ đô Viêng Chăn, Tạp chí nghiên cứu lý luận chính trị - hành chính. 6
Bài viết đi sâu phân tích tầm quan trọng của quản lý thị trƣờng, hàng giả, hàng lậu, hàng hóa hết hạn sử dụng. Bài viết còn đề cập thực trạng, đánh giá những kết quả đạt đƣợc và những tồn tại trong hoạt động thƣơng mại ở thủ đô Viêng Chăn, từ đó đề xuất những định hƣớng phát triển thƣơng mại và giải pháp hoàn thiện quản lý thƣơng mại ở thủ đô Viêng Chăn. Nhìn chung vấn đề quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại đã đƣợc thể hiện trong các chƣơng trình nghiên cứu trong nƣớc và ngoài nƣớc nêu trên. Tuy nhiên, đến nay chƣa có đề tài cụ thể nào đề cập một cách cụ thể Quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại ở tỉnh Attapƣ, Cộng hòa Dân Chủ Nhân dân Lào. Vì vậy đề tài: “Quản lý nhà nước về thương mại ở tỉnh Ắt Tạ Pư, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào” mang tính độc lập.Các công trình đã đƣợc công bố trên là nguồn tài liệu tham khảo có giá trị, để tác giả tiếp thu, kế thừa, phát triển hoàn thành luận văn của mình. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn của quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động thƣơng mại; phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động thƣơng mại ở tỉnh Ắt Tạ Pƣ; luận văn đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động thƣơng mại ở tỉnh Ắt Tạ Pƣtrong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa và làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về hoạt động thƣơng mại và quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động thƣơng mại ở một tỉnh. - Phân tích thực trạng hoạt động thƣơng mại và quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động thƣơng mại ở tỉnh Ắt Tạ Pƣ giai đoạn 2012-2016; đánh giá những kết quả đã đạt đƣợc, chỉ ra những vấn đề còn tồn tại và nguyên nhân của những tồn tại trong hoạt động quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động thƣơng mại ở tỉnh Ắt Tạ Pƣ. 7
- Đề xuất phƣơng hƣớng và những giải pháp nâng cao hiệu lực quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động thƣơng mại ở tỉnh Ắt Tạ Pƣ giai đoạn 2018 – 2025. 4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn nghiên cứu hoạt động quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại ở tỉnh Ắt Tạ Pƣ, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào. Trong đó tập trung nghiên cứu cơ chế chính sách thƣơng mại, công tác xây dựng chiến lƣợc, quy hoạch, kế hoạch phát triển thƣơng mại tại Tỉnh. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Giới hạn về không gian:nghiên cứu quản lý nhà nƣớc về hoạt động thƣơng mại nội địa ở tỉnh Ắt Tạ Pƣ, Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào. - Giới hạn về thời gian:Đánh giá thực trạng trong giai đoạn 2013-2017; Đề xuất định hƣớng và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động thƣơng mại ở tỉnh Ắt Tạ Pƣ đến năm 2025. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Các nghiên cứu của Luận văn đƣợc thực hiện trên cơ sở phƣơng pháp luận duy vật biện chứng của Chủ nghĩa Mác – Lênin. Cụ thể, Luận văn đƣợc thực hiện dựa trên một số phƣơng pháp nghiên cứu nhƣ: phƣơng pháp thống kê - xử lý số liệu, phƣơng pháp phân tích, phƣơng pháp đánh giá, phƣơng pháp so sánh, phƣơng pháp tổng hợp diễn dịch, phƣơng pháp quan sát… Trong Chƣơng 1, Luận văn sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu, quy nạp và phân tích – tổng hợp để hệ thống hóa những vấn đề có tính lý luận về thƣơng mại, hoạt động thƣơng mại nội địa, tính tất yếu nâng cao hiệu quả, hiệu lực quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động thƣơng mại. Chƣơng 2 Luận văn sử dụng phƣơng pháp tổng kết kinh nghiệm thực tiễn, so sánh, phân tích, đánh giá để làm rõ những vấn đề thực tiễn về hoạt động thƣơng mại, hoạt động quản lý nhà nƣớc về hoạt động thƣơng mại ở tỉnh Ắt Tạ Pƣ, thể hiện các mặt thành tựu, vấn đề còn tồn tại và nguyên nhân của thực trạng đó. 8
Chƣơng 3 Luận văn tập trung hệ thống các quan điểm của Đảng và Nhà nƣớc Lào về nâng cao hiệu quả quản lý nhà nƣớc về hoạt động thƣơng mại. Trên cơ sở đó, đề ra các giải pháp có tính cụ thể, khả thi để có thể tổ chức thực hiện trên thực tiễn thông qua các phƣơng pháp nghiên cứu: hệ thống hóa, phân tích, quy nạp, chứng minh. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn làm phong phú thêm lý luận quản lý nhà nƣớc về hoạt động thƣơng mại ở tỉnh ở Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào nói chung và ở Ắt Tạ Pƣnói riêng. Hoạt động thƣơng mại, quản lý nhà nƣớc về hoạt động thƣơng mại có nhiều quan niệm, nhiều cách tiếp cận với những nội dung, tiêu chí khác nhau; tác giả hy vọng sẽ đóng góp một cách nhìn mới, làm cho lý luận quản lý nhà nƣớc về hoạt động thƣơng mại đƣợc nâng lên. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Kết quả nghiên cứu của luận văn phản ánh thực trạng, với những số liệu phong phú của tỉnh Ắt Tạ Pƣ cũng nhƣ số liệu sơ cấp của tác giả sẽ giúp cho những nhà nghiên cứu, cán bộ quản lý và sinh viên, học viên có thể tham khảo, vận dụng. Đồng thời, kết quả đó cũng có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo trong công tác giảng dạy và nghiên cứu hoạt động quản lý nhà nƣớc về hoạt động thƣơng mại ở các địa phƣơng của Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung của luận văn gồm 3 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở khoa học quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động thƣơng mại Chƣơng 2: Thực trạng quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động thƣơng mại ở tỉnh Ắt Tạ Pƣ, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào Chƣơng 3: Phƣơng hƣớng và giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động thƣơng mại ở tỉnh Ắt Tạ Pƣ, Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào 9
Chƣơng 1 CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚIHOẠT ĐỘNG THƢƠNG MẠI 1.1. Cơ sở lý luận về hoạt động thƣơng mại 1.1.1. Khái niệm thương mại và hoạt động thương mại 1.1.1.1. Khái niệm thương mại Thƣơng mại nói chung đƣợc hiểu là hoạt động trao đổi hàng hóa, dịch vụ, tri thức, tiền tệ,… giữa hai hay nhiều đối tác và có thể nhận lại một giá trị nào đó (bằng tiền thông qua giá cả) hay bằng hàng hóa, dịch vụ khác nhƣ trong hình thức thƣơng mại hàng đổi hàng. Trong quá trình trao đổi hàng hóa đó, ngƣời bán là ngƣời cung cấp hàng hóa, dịch vụ… cho ngƣời mua, đổi lại ngƣời mua sẽ phải trả cho ngƣời bán một giá trị tƣơng đƣơng nào đó theo giá thị trƣờng. Thƣơng mại tồn tại và phát triển vì nhiều nguyên do. Nguyên nhân cơ bản của nó là sự chuyên môn hóa và phân chia lao động, trong đó các nhóm ngƣời nhất định nào đó chỉ tập trung vào việc sản xuất để cung ứng các hàng hóa hay dịch vụ thuộc về một lĩnh vực nào đó để đổi lại hàng hóa hay dịch vụ của các nhóm ngƣời khác. Thƣơng mại cũng tồn tại giữa các khu vực là do sự khác biệt giữa các khu vực này đem lại lợi thế so sánh hay lợi thế tuyệt đối trong quá trình sản xuất ra các hàng hóa hay dịch vụ có tính thƣơng mại hoặc do sự khác biệt trong các quy mô của khu vực (dân số chẳng hạn) cho phép thu đƣợc lợi thế trong sản xuất hàng loạt. Vì thế, thƣơng mại theo giá cả thị trƣờng đem lại lợi ích cho cả ngƣời mua và ngƣời bán. Nhƣ vậy, khái niệm thƣơng mại có nội hàm tƣơng đối rộng và cần đƣợc hiểu theo cả nghĩa rộng và nghĩa hẹp để bao quát các vấn đề phát sinh mang tính chất thƣơng mại trong kinh doanh. Theo nghĩa rộng, thƣơng mại là toàn bộ các hoạt động kinh doanh trên thị trƣờng. Thƣơng mại đồng nghĩa với kinh doanh, đƣợc hiểu nhƣ là các hoạt động kinh tế nhằm mục tiêu sinh lợi của các chủ thể kinh doanh trên thị trƣờng. 10
Trong hệ thống pháp luật của Việt Nam có quy định: thƣơng mại là hoạt động nhằm mục đích sinh lợi, bao gồm mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, đầu tƣ, xúc tiến thƣơng mại và các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi khác. [20]. Theo qui định của Tổ chức Thƣơng mại thế giới (WTO), thƣơng mại bao gồm bốn lĩnh vực cơ bản là: thƣơng mại hàng hóa, thƣơng mại dịch vụ, đầu tƣ và sở hữu trí tuệ. Theo nghĩa hẹp, thƣơng mại là quá trình mua, bán hàng hóa, dịch vụ trên thị trƣờng, là lĩnh vực phân phối và lƣu thông hàng hóa. Nếu hoạt động mua bán hàng hóa, dịch vụ có một bên là ngƣời nƣớc ngoài thì ngƣời ta gọi đó là thƣơng mại quốc tế. Với cách tiếp cận này, thì các hành vi thƣơng mại bao gồm: mua, bán hàng hóa; đại diện cho thƣơng nhân; môi giới thƣơng mại; ủy thác mua bán hàng hóa; đại lý mua bán hàng hóa; gia công thƣơng mại; đấu giá hàng hóa; đấu thầu hàng hóa; dịch vụ giám định hàng hóa khuyến mại; quảng cáo thƣơng mại; trƣng bày giới thiệu hàng hóa; hội chợ triển lãm thƣơng mại; dịch vụ phát triển kinh doanh… Từ những phân tích trên, tác giả luận văn cho rằng: Thương mại là hoạt động nhằm mục đích sinh lợi, bao gồm nhưng không giới hạn bởi các hoạt động sau: mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, đầu tư, xúc tiến thương mại, các dịch vụ phục vụ công nghiệp, chuyển giao công nghệ, chuyển quyền sở hữu trí tuệ, các dịch vụ trên thị trường như dịch vụ vận tải, hàng hải, hàng không, du lịch, tài chính, ngân hàng và các hoạt động khác nhằm mục đích sinh lợi. 1.1.1.2. Khái niệm hoạt động thương mại Hoạt động thƣơng mại là hoạt động của các thƣơng nhân, các tổ chức thƣơng mại của tƣ nhân hoặc của nhà nƣớc, thực hiện một hay nhiều hành vi thƣơng mại nhằm mục đích lợi nhuận hoặc thực hiện các chính sách kinh tế - xã hội nhất định. 11
Hoạt động thƣơng mại là nghề nghiệp chính của các chủ thể kinh doanh nên họ đòi hỏi phải có khung pháp lý chặt chẽ, cụ thể, rõ ràng giúp họ giao kết thực hiện hợp đồng dễ dàng, thuận tiện. Vì là nghề nghiệp chính nên giữa các chủ thể trong hoạt động thƣơng mại sẽ có hành vi tiêu cực đối với nhau để trục lợi; do đó, họ cần pháp luật bảo vệ trƣớc đối thủ cạnh tranh và ngƣợc lại họ phải chịu sự quản lý, giám sát của nhà nƣớc, chịu các chế tài của pháp luật khi xâm hại lợi ích khách hàng, ảnh hƣởng trật tự xã hội. Từ những phân tích trên có thể hiểu: hoạt động thương mại là việc thực hiện một hay nhiều hành vi thương mại của thương nhân, bao gồm việc mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ thương mại, đầu tư và các hành vi xúc tiến thương mại nhằm mục đích sinh lợi nhuận hoặc nhằm thực hiện các chính sách kinh tế - xã hội. 1.1.2. Chức năng của hoạt động thương mại Một là, chức năng lƣu chuyển hàng hóa. Đây là chức năng xã hội của thƣơng mại. Chức năng này đòi hỏi các chủ thể thƣơng mại phải nghiên cứu và nắm vững nhu cầu thị trƣờng, huy động và sử dụng hợp lý các nguồn hàng, thiết lập các mối quan hệ kinh tế. Hai là, chức năng tiếp tục quá trình sản xuất trong khâu lƣu thông. Thực hiện chức năng này, thƣơng mại tổ chức vận chuyển hàng hóa, tiếp nhận, bảo quản hàng hóa. Chức năng lƣu thông hàng hóa quyết định tính đặc thù của thƣơng mại so với các ngành khác. Ba là, chức năng đáp ứng nhu cầu sản xuất và đời sống. Ở chỗ, thƣơng mại kích thích nhu cầu và luôn tạo ra nhu cầu mới. Qua việc tiêu dùng các hàng hóa, ngƣời tiêu dùng sẽ thấy đƣợc các tính năng, lợi ích hay mức độ thỏa mãn nhu cầu của sản phẩm, từ đó phát sinh các nhu cầu tiếp theo. Thƣơng mại làm cho nhu cầu trên thị trƣờng gần với nhu cầu thực tế, đồng thời nó làm bộc lộ tính đa dạng, phong phú của nhu cầu. Từ đó, qua hoạt động thƣơng mại, các nhà đầu tƣ nắm bắt đƣợc thị hiếu của ngƣời tiêu dùng để trên cơ sở đó 12