Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại cộng đồng trên địa bàn quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Tuhai999 Tuhai999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:121

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn nhằm đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại cộng đồng quận Hai Bà Trưng, thành phố1 Hà Nội, từ đó đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả cai nghiện ma túy tại cộng đồng trên địa bàn Quận.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại cộng đồng trên địa bàn quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA VŨ ANH TUẤN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ CAI NGHIỆN MA TÚY TẠI CỘNG ĐỒNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN HAI BÀ TRƯNG, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI, NĂM 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA VŨ ANH TUẤN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ CAI NGHIỆN MA TÚY TẠI CỘNG ĐỒNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN HAI BÀ TRƯNG, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Mã số: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. BÙI KIM CHI HÀ NỘI, NĂM 2018
LỜI CAM ĐOAN Học viên xin cam đoan Luận văn Quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại cộng đồng trên địa bàn quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội là công trình nghiên cứu của riêng học viên. Những số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong Luận văn là trung thực và khách quan. Học viên xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ trong quá trình thực hiện Luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong Luận văn đều được chỉ rõ nguồn gốc. Học viên Vũ Anh Tuấn i
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình nghiên cứu đề tài luận văn cao học Quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại cộng đồng trên địa bàn quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội, tôi đã được sự hướng dẫn, giúp đỡ nhiệt tình của các thầy cô, bạn bè và đồng nghiệp. Tôi xin trân trọng cảm ơn Quý thầy cô giáo các Khoa chuyên ngành, Ban Quản lý sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia đã truyền đạt kiến thức, tận tình hướng dẫn, động viên và tạo điều kiện mọi mặt để tôi được tham gia học tập chương trình cao học Quản lý công tại Học viện Hành chính Quốc gia, được tiếp cận những tư liệu, tài liệu phục vụ cho quá trình nghiên cứu, học tập và hoàn thành luận văn. Trân trọng cảm ơn lãnh đạo Phòng Lao động, Thương binh và Xã hội quận Hai Bà Trưng; Đảng ủy, UBND phường và Ban chỉ huy, chiến sỹ Công an phường Vĩnh Tuy, phường Thanh Lương, quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội đã giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi có thể tiếp cận tài liệu để phục vụ cho việc nghiên cứu luận văn. Đặc biệt, tôi xin được bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc tới Tiến sĩ Bùi Kim Chi đã tận tình hướng dẫn tôi nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Trân trọng cảm ơn! TÁC GIẢ LUẬN VĂN Vũ Anh Tuấn ii
MỤC LỤC Lời cam đoan .......................................................................................................... i Lời cảm ơn .............................................................................................................ii Mục lục ................................................................................................................ iii Danh mục bảng ....................................................................................................vii Danh mục từ viết tắt .......................................................................................... viii MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ CAI NGHIỆN MA TÚY TẠI CỘNG ĐỒNG ....................................................... 11 1.1. Các khái niệm công cụ ............................................................................ 11 1.1.1. Khái niệm ma túy .................................................................................. 11 1.1.1. Khái niệm nghiện ma túy ...................................................................... 12 1.1.2. Khái niệm cai nghiện ma túy................................................................. 13 1.1.3. Khái niệm cai nghiện ma túy tại cộng đồng ......................................... 14 1.1.4. Khái niệm quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại cộng đồng ........ 15 1.2. Nội dung quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại cộng đồng............. 17 1.2.1. Ban hành các văn bản về cai nghiện ma túy ......................................... 17 1.2.2. Tổ chức thực hiện cai nghiện ma túy và quản lý sau cai nghiện tại cộng đồng ...................................................................................................... 18 1.2.3. Sự phối hợp của các cơ quan quản lý nhà nước trong tổ chức thực hiện quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại cộng đồng ......................... 19 1.2.4. Xây dựng và tổ chức thực hiện chính sách hỗ trợ cai nghiện ma túy tại cộng đồng .............................................................................................. 21 1.2.5. Hỗ trợ và huy động nguồn lực cho cai nghiện ma túy tại cộng đồng ... 22 1.2.6. Thanh tra, kiểm tra hoạt động quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại cộng đồng ......................................................................................... 23 1.3. Vai trò quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại cộng đồng ................ 25 iii
1.3.1. Định hướng, điều chỉnh hoạt động cai nghiện ma túy tại cộng đồng... 25 1.3.2. Hỗ trợ, tạo điều kiện cho hoạt động cai nghiện ma túy tại cộng đồng. 27 1.3.3. Bảo đảm thực hiện cai nghiện ma túy tại cộng đồng đối với người nghiện ma túy ........................................................................................ 30 1.4. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại cộng đồng và bài học kinh nghiệm cho quận Hai Bà Trưng ............................................... 31 1.4.1. Kinh nghiệm tại tỉnh Nam Định ............................................................ 31 1.4.2. Kinh nghiệm tại tỉnh Thái Nguyên ........................................................ 34 1.4.3. Bài học kinh nghiệm cho quận Hai Bà Trưng ...................................... 37 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ CAI NGHIỆN MA TÚY TẠI CỘNG ĐỒNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN HAI BÀ TRƯNG ............................................................................ 40 2.1. Đặc điểm chung của địa bàn nghiên cứu ................................................. 40 2.1.1. Vị trí địa lý............................................................................................. 40 2.1.2. Diện tích đất đai .................................................................................... 41 2.1.3. Kinh tế ................................................................................................... 42 2.1.4. Dân số ................................................................................................... 43 2.1.5. Văn hóa, xã hội, y tế, và giáo dục ......................................................... 43 2.2. Thực trạng nghiện ma túy và cai nghiện ma túy trên địa bàn quận Hai Bà Trưng ....................................................................................................... 46 2.2.1. Thực trạng nghiện ma túy ..................................................................... 47 2.2.2. Thực trạng cai nghiện ma túy tại cộng đồng ........................................ 54 2.3. Thực trạng quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại cộng đồng trên địa bàn quận Hai Bà Trưng ........................................................................... 56 2.3.1. Thực trạng ban hành các văn bản về cai nghiện ma túy tại cộng đồng của cơ quan nhà nước có thẩm quyền .................................................. 56 2.3.2. Thực trạng tổ chức thực hiện cai nghiện ma túy và quản lý sau cai nghiện tại cộng đồng ............................................................................. 64 iv
2.3.3. Thực trạng phối hợp của các cơ quan quản lý nhà nước trong tổ chức thực hiện cai nghiện ma túy tại cộng đồng ........................................... 71 2.3.4. Thực trạng xây dựng và tổ chức thực hiện chính sách hỗ trợ cai nghiện ma túy tại cộng đồng ............................................................................. 74 2.3.5. Thực trạng hỗ trợ và huy động nguồn lực cho cai nghiện ma túy tại cộng đồng .............................................................................................. 76 2.3.6. Thực trạng thanh tra, kiểm tra hoạt động quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại cộng đồng ................................................................. 78 2.4. Kết quả đạt được và tồn tại trong hoạt động quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại cộng đồng của quận Hai Bà Trưng ............................ 79 2.4.1. Kết quả đạt được ................................................................................... 80 2.4.2. Những tồn tại......................................................................................... 81 2.4.3. Nguyên nhân của những tồn tại ............................................................ 85 Chương 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ CAI NGHIỆN MA TÚY TẠI CỘNG ĐỒNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN HAI BÀ TRƯNG ................................ 89 3.1. Những căn cứ đề xuất giải pháp ............................................................... 89 3.1.1. Quan điểm và mục tiêu của các cơ quan quản lý nhà nước cấp trung ương về công tác phòng, chống tệ nạn ma túy ..................................... 89 3.1.2. Quan điểm và mục tiêu của quận Hai Bà Trưng về công tác phòng, chống tệ nạn ma túy .............................................................................. 91 3.2. Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại cộng đồng ............................................................. 92 3.2.1. Giải pháp về thống nhất ban hành các văn bản về cai nghiện ma túy . 92 3.2.2. Giải pháp về đổi mới tổ chức thực hiện cai nghiện ma túy và quản lý sau cai nghiện tại cộng đồng ................................................................ 93 3.2.3. Giải pháp về tăng cường sự phối hợp của các cơ quan quản lý nhà nước trong tổ chức thực hiện quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại v
cộng đồng .............................................................................................. 95 3.2.4. Giải pháp về đổi mới xây dựng và tổ chức thực hiện chính sách hỗ trợ cai nghiện ma túy tại cộng đồng ........................................................... 96 3.2.5. Giải pháp về mở rộng hỗ trợ và huy động nguồn lực cho cai nghiện ma túy tại cộng đồng ................................................................................... 97 3.2.6. Giải pháp về tăng cường thanh tra, kiểm tra hoạt động quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại cộng đồng ............................................. 97 3.2.7. Giải pháp về đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục phòng, chống ma túy.. 98 KẾT LUẬN.......................................................................................................100 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................102 PHỤ LỤC..........................................................................................................110 vi
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Số người nghiện ma túy quận Hai Bà Trưng (2013–2017) ............ 47 Bảng 2.2. Số người nghiện ma túy quận Hai Bà Trưng năm 2017 ................. 49 Bảng 2.3. Giới tính, trình độ học vấn, và tình trạng việc làm của người nghiện ma túy quận Hai Bà Trưng năm 2017............................................. 50 Bảng 2.4. Kết quả khảo sát hình thức sử dụng ma túy ................................... 53 vii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ARV : Antiretrovaral (loại thuốc làm giảm sự sinh sôi nảy nở của HIV trong cơ thể) HĐND : Hội đồng nhân dân TNCS : Thanh niên cộng sản UBND : Ủy ban nhân dân viii
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Tệ nạn ma túy nói chung, nghiện ma túy nói riêng đang là vấn nạn toàn cầu. Theo Báo cáo năm 2018 về tình hình ma túy và tội phạm trên toàn cầu do 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Văn phòng Liên hợp quốc chuyên trách ma túy và tội phạm công bố, tình hình 1 1 1 1 sản xuất, buôn bán và sử dụng trái phép chất ma túy trên thế giới và tội phạm 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 liên quan đến ma túy tiếp tục gia tăng, ngày càng phức tạp [78]. Các quốc gia, 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 trong đó có khu vực Đông và Đông Nam Á, được khuyến cáo cần tăng cường 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 phòng, chống tội phạm về ma túy, cai nghiện ma túy. Nước ta đang trên đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Bên cạnh thời cơ 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 mới, cũng có nhiều khó khăn, thách thức mới với nhiều vấn đề xã hội phức tạp, 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 bao gồm tình trạng gia tăng các loại tội phạm nói chung và tội phạm ma túy nói 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 riêng. Tệ nạn nghiện ma túy đã lan rộng ra tất cả các tỉnh, thành phố, các khu 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 vực dân cư, đến mọi thành phần, lứa tuổi. Nghiện ma túy không chỉ hủy hoại 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 sức khỏe, ảnh hưởng đến giống nòi mà còn là một trong các nguyên nhân lớn 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 gây tình trạng lây nhiễm HIV/AIDS. Đến cuối năm 2017, cả nước có trên 222 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 nghìn người nghiện ma túy ở mọi thành phần xã hội và lứa tuổi, và khoảng 80% người nhiễm HIV nghiện tiêm chích ma túy [10]. Nghiện ma túy còn là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến các loại tội phạm, gây 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 mất an ninh trật tự. Số vụ phạm tội về ma túy hàng năm ngày càng tăng lên, 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 & 1 phức tạp và khó lường gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Đồng thời, số người 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 nghiện ma túy tham gia mua bán, vận chuyển, tàng trữ, tổ chức sử dụng trái 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 phép chất ma túy để kiếm tiền sử dụng trái phép chất ma túy ngày càng tăng 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 nhanh. Vì vậy, ma túy là tác nhân khiến xã hội mất cân bằng, là hiểm họa của 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 xã hội, ảnh hưởng tới an ninh quốc gia [78]. 1 1 1 1 1 1 1 Theo quy định của pháp luật hiện hành quản lý nhà nước về cai nghiện ma 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 túy được thực hiện ở ba nơi: (1) tại gia đình, cộng đồng; (2) tại các Trung tâm 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
cai nghiện, và (3) trong các cơ sở giáo dục, Trường giáo dưỡng, Trại tạm giam, 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Trại giam. Trong đó, cai nghiện ma túy tại cộng đồng là việc áp dụng quy trình 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 cai nghiện đối với người nghiện ma túy đang cư trú tại cộng đồng theo hai hình 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 thức: tự nguyện và bắt buộc [24]. 1 1 1 1 1 1 Hình thức cai nghiện ma túy tại cộng đồng mang vừa mang tính nhân đạo, vừa thể hiện tính cưỡng chế của Nhà nước. Tính nhân đạo thể hiện hình thức cai nghiện này hướng đến đối tượng tự nguyện cai nghiện tại cộng đồng nhưng 1 1 1 1 1 1 1 1 1 không có điều kiện điều trị cắt cơn tại gia đình và cũng mang tính cưỡng chế 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 đối với người không tự giác khai báo và không tự nguyện đăng ký cai nghiện tại 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 gia đình hoặc cộng đồng. 1 1 1 1 Quyết định số 2596/QĐ-TTg ngày 27/12/2013 của Thủ tướng Chính phủ 1 1 1 1 1 1 về việc phê duyệt đề án đổi mới công tác cai nghiện ma túy ở Việt Nam đến 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 năm 2020 [68] với quan điểm “Thực hiện đa dạng hóa các biện pháp và mô 1 hình điều trị nghiện bao gồm điều trị nghiện tự nguyện tại gia đình, cộng đồng và điều trị nghiện bắt buộc tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội (gọi tắt là Trung tâm). Tăng dần điều trị nghiện tự nguyện tại gia đình, cộng đồng, giảm dần điều trị nghiện bắt buộc tại các Trung tâm với lộ trình phù hợp. Điều trị nghiện bắt buộc chỉ áp dụng đối với người nghiện ma túy có hành vi ảnh hưởng nghiêm trọng đến trật tự, an toàn xã hội theo quyết định của Tòa án nhân dân. Tạo điều kiện cho người nghiện dễ dàng tiếp cận với các dịch vụ điều trị nghiện thích hợp tại cộng đồng”. Quận Hai Bà Trưng nằm ở phía Đông Nam nội thành Hà Nội, phía Đông 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 giáp sông Hồng, qua bờ sông là quận Long Biên, phía Tây giáp quận Đống Đa 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 và một phần nhỏ giáp quận Thanh Xuân, phía Nam giáp quận Hoàng Mai, phía 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Bắc giáp quận Hoàn Kiếm [76]. Quận có diện tích tự nhiên là 10,26 km2 [30]. 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Tính đến năm 2017, Quận có 20 phường với tổng số gần 300 nghìn nhân khẩu [30]. Là địa bàn trọng điểm về tệ nạn ma tuý của Hà Nội, Quận có số người 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 nghiện ma túy trong danh sách quản lý năm 2017 là 718 người (trong đó 594 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2
người có mặt tại cộng đồng, 24 người tại các trung tâm cai nghiện thành phố, và 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 100 người ở cơ sở giáo dục, trường giáo dưỡng, trại giam) [54]. 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Hiện nay, tệ nạn ma túy đang là vấn đề nóng bỏng, là một trong những vấn 1 1 1 1 đề bức xúc hiện nay của cả nước nói chung và của quận Hai Bà Trưng, Hà Nội 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 nói riêng. Số người nghiện ma túy phát sinh mới, bị bắt đưa đi cai nghiện và các 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 tội phạm khác liên quan đến ma túy có xu hướng gia tăng. Số người nghiện ma 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 túy “truyền thống” có xu hướng giảm, nhưng số người sử dụng ma túy tổng 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 hợp, ma túy dạng “đá” có chiều hướng gia tăng, nhất là giới trẻ. Ma túy đang 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 từng ngày, từng giờ làm tha hóa, băng hoại đạo đức, nhân cách, lối sống, gây 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 suy giảm thể lực, sức khỏe của một bộ phận người dân. 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Trước thực trạng trên, từ nhiều năm nay Đảng, Nhà nước, thành phố Hà 1 1 1 1 1 Nội cũng như quận Hai Bà Trưng đã có nhiều chủ trương, chính sách, biện 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 pháp nhằm đẩy lùi, bài trừ tệ nạn ma túy nói chung và tệ nạn nghiện ma túy nói 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 riêng. Từ năm 2009 đến nay, ở quận Hai Bà Trưng có nhiều băng nhóm mua 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 bán trái phép chất ma túy bị triệt phá, tòa án nhân dân các cấp xét xử hàng trăm 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 vụ, với hàng trăm tên tội phạm ma túy bị bắt và xử lý. Mặc dù đã có nhiều nỗ 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 lực nhưng tệ nạn ma túy, đặc biệt là tệ nạn nghiện ma túy đang gia tăng với tốc 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 độ đáng báo động. Tỷ lệ tái nghiện trong thanh niên rất cao, số người nghiện cai 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 nghiện thành công chỉ vào khoảng 10–20% [54]. Trong khi đó, công tác rà soát 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 thống kê, quản lý người nghiện ma túy tại cộng đồng còn thiếu chặt chẽ; chất 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 lượng cai nghiện còn nhiều hạn chế, tỷ lệ tái nghiện còn cao; công tác quản lý, 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 dạy nghề và tạo việc làm cho người sau cai nghiện chưa được giải quyết tốt. 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Điều đó cho thấy được sự cần thiết cũng như tầm quan trọng của công tác cai 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 nghiện ma túy tại cộng đồng. Với những yêu cầu cấp thiết trên, tác giả chọn đề tài Quản lý nhà nước về 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 cai nghiện ma túy tại cộng đồng trên địa bàn quận Hai Bà Trưng, thành phố 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Hà Nội để nghiên cứu, từ đó đưa ra những kiến nghị góp phần nâng cao hiệu 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 quả trong công tác phòng, chống ma túy. 1 1 1 1 3
2. Tình hình nghiên cứu Trong những năm gần đây, khi ma túy trở thành tệ nạn xã hội làm tha hóa, 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 băng hoại đạo đức, lối sống và sức khỏe của xã hội, đã có nhiều đề tài nghiên 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 cứu về vấn đề này như tổng quan sau đây. 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Năm 1995, Trung ương đoàn TNCS Hồ Chí Minh chỉ đạo xây dựng Tổng 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 luận phân tích về phòng, chống lạm dụng ma túy trong thanh niên và những 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 giải pháp của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tham gia phòng, chống ma túy trong 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 thanh niên [72]. Đây là đề tài rộng, tập trung khảo sát tình hình sử dụng ma tuý 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 của thanh niên cả nước, kết hợp phân tích các báo cáo số liệu của các tỉnh Đoàn 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 để xây dựng lên thực trạng sử dụng, lạm dụng ma tuý trong thanh niên. Trên cơ 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 sở đó đề tài đánh giá công tác phòng, chống ma tuý của các cấp Đoàn thanh 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 niên, những kết quả đạt được, những tồn tại hạn chế và xây dựng các nhóm giải 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 pháp nhằm hạn chế tình hình sử dụng ma tuý trong thanh niên cả nước, trong đó 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 nhấn mạnh vai trò của tổ chức Đoàn. Tuy nhiên, đề tài mới đề xuất được những 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 nhóm giải pháp cơ bản trong công tác tuyên truyền phòng ngừa, không có 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 nhóm giải pháp phối hợp để khắc phục những hậu quả do thanh niên nghiện ma 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 tuý gây ra như công tác cai nghiện, công tác quản lý sau cai nghiện, phòng ngừa 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 tái nghiện bền vững. Năm 2003, đề tài nghiên cứu khoa học cấp thành phố Nghiên cứu các giải 1 1 1 1 1 1 1 1 1 pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý cai nghiện ma túy và sau cai nghiện do Nguyễn Thành Công làm chủ nhiệm chỉ rõ một số thực trạng và nguyên nhân nghiện ma tuý, phân tích các biện pháp cai nghiện [48]. Đồng thời đề tài nghiên 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 cứu và nêu ra những hạn chế, tồn tại của công tác quản lý cai nghiện và quản lý 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 sau cai nghiện, những bất cập trong các quy định của văn bản pháp luật về cai 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 nghiện và quản lý sau cai nghiện từ đó đề xuất giải pháp khắc phục. Tuy nhiên, 1 1 1 1 đề tài không đề cập thực trạng nghiện ma tuý của một nhóm đối tượng cụ thể nào và giải pháp phòng ngừa mà chỉ tập trung vào nhóm giải pháp giải quyết hậu quả của việc nghiện ma tuý. 4
Năm 2007, Đề tài cấp Bộ Những giải pháp thực hiện việc ngăn chặn tệ nạn mại dâm, ma túy trong thanh thiếu niên do Đỗ Thị Bích Điểm làm chủ nhiệm đánh giá cơ bản thực trạng nghiện ma tuý trong thanh thiếu niên Việt 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Nam và đề xuất các giải pháp phòng ngừa cho thực trạng này [38]. Tuy nhiên, 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 đề tài chưa chia tách được thực trạng nghiện ma tuý trong nhóm thiếu niên và nhóm thanh niên, do đó đề tài cũng chỉ đề xuất được các giải pháp phòng ngừa chung cho cả thanh niên và thiếu niên, trong khi đó mỗi độ tuổi cần phải có 1 1 những nhóm giải pháp phòng ngừa phù hợp. Bên cạnh đó, đề tài không đề xuất 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 được nhóm giải pháp để khắc phục những hậu quả của tình trạng nghiện ma tuý 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 trong thanh thiếu niên. 1 1 1 Năm 2008, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh thành phố Hà Nội thực hiện đề tài 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 khoa học Tình hình lạm dụng ma túy trong sinh viên các trường đại học, cao 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 đẳng, trung cấp chuyên nghiệp: Một số biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn [39]. 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Đề tài khảo sát tình trạng lạm dụng ma tuý trong sinh viên ở một số trường đại 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 học, cao đẳng, trung cấp trên địa bàn thành phố Hà Nội và nhận định thực trạng 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 nghiện hút ma tuý trong sinh viên có nhiều diễn biến phức tạp, tình trạng lạm 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 dụng các chất gây nghiện ngày càng gia tăng. Đề tài đưa ra một số giải pháp 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 phòng ngừa, ngăn chặn; các giải pháp chủ yếu tập trung vào vai trò của nhà 1 1 1 trường và tổ chức Đoàn, nhưng không đề xuất giải pháp có tính chiều sâu như quản lý sinh viên ở trường, gia đình và nơi cư trú, tạm trú; chương trình sinh viên tham gia các hoạt động công tác xã hội, tình nguyện, công tác hướng nghiệp cho sinh viên. Cùng đối tượng như vậy, năm 2008, Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội với 1 1 1 1 1 1 1 1 đề tài khoa học Nghiên cứu các hiện pháp giáo dục phòng, chống ma túy trong 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 các trường học chỉ ra thực trạng của công tác giáo dục trong các trường trên địa 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 bàn Hà Nội, đặc biệt là các nội dung mang tính giáo dục kỹ năng sống cho học 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 sinh, trong đó nhấn mạnh đến cải cách chương trình học, đưa các nội dung về 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 phòng, chống ma tuý và chương trình học phổ thông [61]. Đây là một giải pháp 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5
quan trọng nhằm nâng cao nhận thức cho các nhà giáo dục và học sinh, góp 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 phần phòng ngừa tệ nạn ma tuý trong các trường học. Năm 2014, đề tài nghiên cứu khoa học của Trần Văn Sơn nghiên cứu 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Thực trạng và giải pháp phòng, chống ma túy đối với thanh niên quận Long 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Biên, thành phố Hà Nội đánh giá cơ bản thực trạng nghiện ma tuý trong thanh 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 niên quận Long Biên và đề xuất các giải pháp phòng ngừa cho thực trạng này 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 [71]. Tuy nhiên, đề tài chỉ tập trung nghiên cứu thực trạng nghiện ma tuý trong 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 nhóm thanh niên quận Long Biên, do đó đề tài cũng chỉ đề xuất được các giải 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 pháp phòng ngừa cho thanh niên quận Long Biên, chưa đề cập sâu đến cai 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 nghiện ma túy tại cộng đồng cho người nghiện ma túy. 1 1 1 1 1 1 1 Năm 2016, đề tài nghiên cứu khoa học Quản lý nhà nước về công tác phòng, chống ma túy ở Việt Nam trong thời kỳ hội nhập của Phan Thị Mỹ Hạnh [49] cho thấy bức tranh về thực trạng phòng, chống tệ nạn ma túy ở nước ta và nêu ra những ưu điểm, hạn chế, tồn tại của quản lý nhà nước về phòng, chống ma túy ở Việt Nam trong thời kỳ hội nhập, nguyên nhân làm hạn chế hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực này để đề xuất các giải pháp khắc phục. Tuy nhiên, đề tài đề cập đến các vấn đề chung nhất của công tác quản lý nhà nước về công tác phòng, chống ma túy ở Việt Nam trong thời kỳ hội nhập mà chưa đề cập thực trạng quản lý nhà nước về cai nghiện ma tuý của một nhóm đối tượng nghiện, tại một địa bàn cụ thể nào. Những đề tài trên nghiên cứu ở góc độ rộng là tệ nạn ma túy, bao gồm cả tình trạng nghiện ma túy, tội phạm về ma túy và các hành vi trái phép khác về ma túy, và đưa ra các giải pháp phòng, chống tệ nạn ma túy nói chung. Hầu hết các công trình nghiên cứu chỉ đi sâu vào những vấn đề chung nhất về tệ nạn ma túy, rất ít công trình nghiên cứu dành riêng cho công tác phòng, chống nghiện ma túy, nhất là đề cập đến thực trạng quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại cộng đồng ở một địa bàn cụ thể. Ở đề tài này tác giả chọn lựa, đi sâu nghiên cứu và đề xuất các giải pháp quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại cộng 6
đồng tại quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1 Mục tiêu nghiên cứu Đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại 1 1 1 1 1 1 1 1 1 cộng đồng quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội, từ đó đề xuất một số giải 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 pháp nâng cao hiệu quả cai nghiện ma túy tại cộng đồng trên địa bàn Quận. 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận đối với quản lý nhà nước về cai 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 nghiện ma túy tại cộng đồng. 1 1 1 1 1 - Đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 cộng đồng trên địa bàn quận Hai Bà Trưng, đánh giá những ưu điểm, hạn chế 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 và tìm ra nguyên nhân của những hạn chế trong công tác quản lý nhà nước đối 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 với người nghiện ma túy trên địa bàn Quận. 1 1 1 1 1 1 1 1 - Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 cai nghiện ma túy tại cộng đồng trên địa bàn quận Hai Bà Trưng nói riêng và 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 thành phố Hà Nội nói chung. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1.Đối tượng nghiên cứu Quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại cộng đồng trên địa bàn quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Nghiên cứu sử dụng dữ liệu thứ cấp là tài liệu, số liệu thống kê giai đoạn 2013–2017. Dữ liệu sơ cấp được thu thập từ các cuộc phỏng vấn sâu và thảo 1 1 1 1 1 luận nhóm tại hai phường Vĩnh Tuy và Thanh Lương, nơi có số lượng người 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 mắc nghiện ma túy nhiều nhất quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội. 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 7
5. Phương pháp nghiên cứu 5.1.Phương pháp thu thập và phân tích dữ liệu thứ cấp Nghiên cứu sử dụng hệ thống tư liệu để phân tích và đánh giá. Những tài liệu được sử dụng gồm những tài liệu khoa học, nghiên cứu đã được công bố và các báo cáo có nội dung liên quan đến đề tài (các báo cáo của các cơ quan: 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Đảng bộ quận Hai Bà Trưng, UBND quận Hai Bà Trưng, Phòng Lao động, 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Thương binh và Xã hội, Phòng Văn hóa, Phòng Y tế quận Hai Bà Trưng...). 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5.2. Phương pháp thu thập và phân tích dữ liệu sơ cấp Để tìm hiểu rõ hơn về quan điểm, thái độ của các bên liên quan đến công tác cai nghiện ma túy tại cộng đồng trên địa bàn quận Hai Bà Trưng, đề tài thực hiện 8 buổi thảo luận nhóm tại hai phường Thanh Lương và Vĩnh Tuy. Thành phần tham gia là nhóm người nghiện ma túy đang sinh hoạt tại Câu lạc bộ B931. Mỗi nhóm có từ 7 đến 9 thành viên và thực hiện 4 cuộc thảo luận nhóm ở mỗi phường. Nội dung chính của thảo luận nhóm tập trung vào các vấn đề: (1) đánh giá và nhìn nhận về tình hình nghiện và cai nghiện ma túy hiện nay; (2) những nguyên nhân dẫn đến nghiện ma túy, những khó khăn vướng mắc trong việc cai 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 nghiện ma túy tại cộng đồng; (3) công tác phòng, chống nghiện ma tuý của địa 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 phương; (4) những giải pháp để phòng, chống nghiện ma túy và nâng cao hiệu1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 quả công tác quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại cộng đồng. 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Đề tài thực hiện 8 cuộc phỏng vấn sâu ở mỗi phường, với các đối tượng: 1 phó chủ tịch phường; 1 phó trưởng công an phường phụ trách công tác cảnh sát khu vực; 1 trạm trưởng trạm y tế phường; 2 tình nguyện viên thuộc đội công 1 B93 là tổ chức dành cho những người sau cai nghiện ma tuý do UBND cấp phường quyết định thành lập và quản lý, có sự hướng dẫn chuyên môn, nghiệp vụ của Phòng Lao động, Thương binh và Xã hội và Chi cục Phòng chống tệ nạn xã hội, sự tham gia giúp đỡ của các đoàn thể địa phương 8
tác xã hội tình nguyện cấp phường; 3 người nhà của người mắc nghiện ma túy. Như vậy, có tổng số 16 cuộc phỏng vấn sâu tại hai phường trọng điểm. Ngoài ra, đề tài nghiên cứu tiến hành phỏng vấn sâu Phó Giám đốc Trung tâm Y tế quận Hai Bà Trưng. Nội dung phỏng vấn sâu tập trung tập trung chủ yếu vào các vấn đề: (1) 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại địa bàn; 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 (2) phân tích những thuận lợi và khó khăn trong công tác quản lý nhà nước về 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 cai nghiện ma túy tại địa bàn; (3) các giải pháp của các bên liên quan để nâng 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy. 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa khoa học Đề tài lý giải một số vấn đề thực tiễn thông qua việc tìm hiểu và phân tích 1 1 1 1 1 1 1 1 1 tình hình nghiện ma túy và cai nghiện ma túy tại quận Hai Bà Trưng, đồng thời 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 vận dụng các nội dung lý thuyết về quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 cộng đồng để nghiên cứu, củng cố sâu sắc hơn những hiểu biết về các nội dung 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 của quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại cộng đồng. 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Luận văn góp phần làm sáng tỏ thực trạng cai nghiện ma túy tại cộng đồng 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 trên địa bàn quận Hai Bà Trưng và bước đầu đề xuất một số giải pháp hiệu quả 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 để đóng góp cho công tác cai nghiện ma túy tại cộng đồng trên địa bàn quận 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Hai Bà Trưng nói riêng và thành phố Hà Nội nói chung. Luận văn có thể sử 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 dụng làm tài liệu tham khảo cho cán bộ làm công tác phòng, chống tệ nạn xã 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 hội, xây dựng kế hoạch phòng, chống tệ nạn ma túy tại quận Hai Bà Trưng nói 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 riêng, thành phố Hà Nội nói chung; trong công tác tuyên truyền về phòng, 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 chống tệ nạn ma túy ở các cấp. Luận văn cũng là tài liệu tham khảo cho các cán 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 bộ quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại cộng đồng trong nghiên cứu và 1 1 1 1 1 1 hoạt động thực tiễn. 9
7. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, kết cấu của luận văn gồm ba chương, cụ thể: • Chương 1 trình bày cơ sở lý luận quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại cộng đồng; • Chương 2 phân tích thực trạng nghiện ma tuý, cai nghiện ma túy tại cộng đồng và công tác quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại cộng đồng quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội; • Chương 3 đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy tại cộng đồng quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội. 10