Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị trên địa bàn quận 6, thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: Mucong999 Mucong999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:117

Thêm vào BST

Báo xấu

44
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của đề tài là làm rõ cơ sở lý luận về chỉnh trang đô thị. Thông qua đó, nghiên cứu hoạt động quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị. Trên cơ sở lý luận đã nghiên cứu, vận dụng vào thực tiễn khách quan để đánh giá hoạt động quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị trên địa bàn quận 6, thành phố Hồ Chí Minh bao gồm những thành tựu, hạn chế, khó khăn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị trên địa bàn quận 6, thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ .………/……… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HOÀNG NGỌC ANH QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ CHỈNH TRANG ĐÔ THỊ TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN 6, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2018 1
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ……/…… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HOÀNG NGỌC ANH QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ CHỈNH TRANG ĐÔ THỊ TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN 6 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 60 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. PHAN ÁNH HÈ TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2018 2
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn khoa học của TS Phan Ánh Hè, trên cơ sở tham khảo tài liệu có liên quan đến đề tài cùng kinh nghiệm thực tế của bản thân. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất cứ công trình khác. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về kết quả nghiên cứu của mình. Tác giả luận văn Hoàng Ngọc Anh 3
LỜI CẢM ƠN Tác giả xin chân thành tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Phan Ánh Hè, thầy đã dành nhiều thời gian, công sức tận tình hướng dẫn, truyền đạt những tri thức khoa học quý báu, đồng thời luôn động viên, giúp đỡ tác giả trong suốt thời gian thực hiện đề tài. Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến Ban lãnh đạo Học viện, các thầy cô giáo ở Học viện Hành chính đã trực tiếp giảng dạy, hướng dẫn và tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tác giả cũng xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến lãnh đạo UBND Quận, lãnh đạo và công chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND Quận 6 thành phố Hồ Chí Minh và các bạn, các anh, chị học viên lớp HC19.N5 đã giúp đỡ, cung cấp tài liệu và động viên trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tác giả luận văn Hoàng Ngọc Anh 4
MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các bảng biểu PHẦN MỞ ĐẦU Trang 1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................... 01 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ............................... 03 3. Đóng góp của đề tài................................................................................... 06 4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................ 06 5. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ................................................................ 07 6. Phương pháp nghiên cứu........................................................................... 08 7. Kết cấu của luận văn ................................................................................. 08 PHẦN NỘI DUNG CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ CHỈNH TRANG ĐÔ THỊ 1.1. Một số khái niệm ................................................................................... 09 1.1.1. Khái niệm về đô thị ......................................................................... 09 1.1.2. Khái niệm về chỉnh trang đô thị ...................................................... 11 1.1.3. Quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị .......................................... 13 1.2. Sự cần thiết quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị.............................. 14 1.3. Nội dung quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị.................................. 17 1.3.1. Xây dựng, ban hành theo thẩm quyền và tổ chức thực hiện các văn bản 5
pháp luật về chỉnh trang đô thị ...................................................................... 18 1.3.2. Tổ chức bộ máy quản lý nhà nước đối với hoạt động chỉnh trang đô thị .................................................................................................................. 22 1.3.3. Tổ chức việc lập và triển khai thực hiện các quy hoạch chỉnh trang đô thị ................................................................................................................... 24 1.3.4. Xây dựng và thực hiện các cơ chế chính sách để thu hút các nguồn lực cho chỉnh trang đô thị .................................................................................... 32 1.3.5. Thanh tra, kiểm tra và xử lý các vi phạm về chỉnh trang đô thị ..... 36 1.4. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị của một số địa phương .......................................................................................................... 39 1.4.1. Đà Nẵng........................................................................................... 39 1.4.2. Thành phố Bà Rịa............................................................................ 41 1.4.3. Bài học kinh nghiệm rút ra .............................................................. 42 Tiểu kết chƣơng 1 ........................................................................................ 44 CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ CHỈNH TRANG ĐÔ THỊ TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN 6, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 2.1. Khái quát đặc điểm tự nhiên và tình hình phát triển kinh tế - xã hội của quận 6, thành phố Hồ Chí Minh............................................................................. 45 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên ........................................................................... 45 2.1.2. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội................................................ 45 2.1.3. Tác động của đặc điểm tự nhiên và điều kiện kinh tế - xã hội đến quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị trên địa bàn Quận 6, Thành phố Hồ Chí Minh ....................................................................................................................... 47 2.2. Tình hình chỉnh trang đô thị trên địa bàn Quận 6, Thành phố Hồ Chí Minh ....................................................................................................................... 48 2.2.1. Về đầu tư xây dựng chỉnh trang và phát triển nhà ở đô thị............. 48 2.2.2. Về hạ tầng kỹ thuật đô thị .............................................................. 52 6
2.2.3. Về môi trường đô thị ....................................................................... 55 2.3. Quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị trên địa bàn Quận 6, Thành phố Hồ Chí Minh ....................................................................................................... 57 2.3.1. Xây dựng, ban hành theo thẩm quyền và tổ chức thực hiện các văn bản quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị ......................................................... 57 2.3.2. Tổ chức bộ máy, bố trí, sử dụng, đào tạo đội ngũ công chức quản lý nhà nước đối với hoạt động chỉnh trang đô thị .................................................... 59 2.3.3. Tổ chức việc lập và triển khai thực hiện các quy hoạch chỉnh trang đô thị ................................................................................................................... 62 2.3.4. Xây dựng và thực hiện các cơ chế chính sách để thu hút các nguồn lực cho chỉnh trang đô thị .................................................................................... 66 2.3.5. Thanh tra, kiểm tra và xử lý các v phạm đối với hoạt động chỉnh trang đô thị .............................................................................................................. 69 2.4. Đánh giá chung ...................................................................................... 72 2.4.1. Những kết quả đạt được .................................................................. 72 2.4.2. Những hạn chế và nguyên nhân ...................................................... 73 Tiểu kết chƣơng 2 ........................................................................................ 76 CHƢƠNG 3 CÁC GIẢI PHÁP CƠ BẢN ĐỂ NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ CHỈNH TRANG ĐÔ THỊ TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN 6, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 3.1. Những quan điểm định hướng trong quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh ........................................................... 77 3.2. Một số giải pháp cơ bản ......................................................................... 80 3.2.1. Hoàn thiện hệ thống pháp lý ........................................................... 81 3.2.2. Đổi mới quy hoạch và quản lý quy hoạch về chỉnh trang đô thị ... 82 3.2.3. Đổi mới chính sách huy động vốn đầu tư chỉnh trang đô thị .......... 84 3.2.4. Hoàn thiện tổ chức bộ máy, đội ngũ công chức làm công tác quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị ...................................................................... 89 7
3.2.5. Nâng cao nhận thức và sự phối hợp của người dân trong công tác chỉnh trang đô thị .................................................................................................... 90 3.2.6. Kiện toàn công tác thanh tra, kiểm tra về chỉnh trang đô thị .......... 93 3.3. Kiến nghị ................................................................................................ 96 3.3.1. Đối với Trung ương ........................................................................ 96 3.3.2. Đối với Thành phố Hồ Chí Minh .................................................... 98 Tiểu kết chƣơng 3 ........................................................................................ 99 KẾT LUẬN ................................................................................................ 100 TÀI LIỆU THAM KHẢO 8
DANH MỤC BẢNG BIỂU  Ký hiệu Nội dung bảng biểu Trang Tình hình vốn đầu tư xây dựng 12 tháng đầu năm 2016 Bảng 2.1 (đơn vị tỷ đồng) Các dự án nhà ở đã triển khai và hoàn thành giai đoạn Bảng 2.2 2010-2015 Số lượng giấy phép xây dựng được cấp phép giai đoạn Bảng 2.3 2010-2015 Chức năng, nhiệm vụ của các phòng chuyên môn trong Bảng 2.4 thực hiện hoạt động quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị Tình hình tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng, luân chuyển Bảng 2.5 công chức có liên quan đến công tác chỉnh trang đô thị 9
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Sau hơn ba mươi năm đổi mới, Việt Nam phát triển nhanh chóng về mọi mặt, từ kinh tế - xã hội, khoa học kỹ thuật đến mức độ đô thị hoá. Trong thời gian qua, mạng lưới đô thị trên toàn quốc ngày càng được mở rộng và phát triển. Cùng với những đóng góp đáng kể vào sự nghiệp phát triển kinh tế của đất nước, kết cấu cơ sở hạ tầng, không gian và bộ mặt đô thị đã thay đổi nhanh chóng với những tiến bộ rõ rệt. Trong các đô thị, trung tâm hành chính, chính trị, khoa học kỹ thuật, văn hóa và các khu chức năng khác được phát triển đồng bộ, hiện đại. Nhiều khu đô thị mới, nhiều khu nhà ở được xây dựng hoàn chỉnh, có tiện nghi và điều kiện sống cao, đặc biệt ở các thành phố lớn. Trình độ quản lý đô thị của các cơ quan thuộc các chính quyền địa phương được nâng cao qua quá trình quản lý thực tiễn, các khoá đào tạo và chương trình nâng cao năng lực. Chính quyền các đô thị đã đóng vai trò điều phối tạo cơ chế và hành lang pháp lý cho công tác phát triển đô thị, qua đó đẩy mạnh sự phát triển kinh tế xã hội và nâng cao vị thế của từng đô thị. Quá trình phát triển đô thị đã thu hút được một nguồn vốn đầu tư lớn từ mọi thành phần kinh tế cho công tác phát triển hạ tầng đô thị và nâng hiệu quả sử dụng đất, mang lại một nguồn thu đáng kể cho ngân sách nhà nước. Không gian đô thị không ngừng mở rộng, bộ mặt đô thị đã có những thay đổi rõ nét. Nhiều công trình, đường phố, khu đô thị đã được xây dựng theo quy hoạch, nhất là ở các đô thị lớn. Tại nhiều thành phố trong cả nước đã xuất hiện một số khu phố mới khang trang với những công trình kiến trúc có hình khối, bố cục, đường nét của kiến trúc hiện đại, thể hiện sự phát triển của đất nước trong thời kỳ đổi mới. Quận 6 thành phố Hồ Chí Minh nằm về phía Tây Nam thành phố, bắc giáp với quận Tân Phú và Quận 11 có ranh giới dọc theo rạch Lò Gốm, đại lộ Hồng Bàng; đông giáp với Quận 5, có ranh giới dọc theo đường Nguyễn Thị Nhỏ, qua bến xe Chợ Lớn, đường Ngô Nhân Tịnh; nam giáp với Quận 8, có ranh giới kênh Bến Nghé (bến Trần Văn Kiểu cũ); tây giáp với quận Bình Tân, 10
có ranh giới là đường An Dương Vương. Quận 6 có chợ đầu mối Bình Tây là 01 trong những trung tâm bán buôn lớn của cả nước. Là một trong những quận nội thành nằm ở cửa ngõ phía Tây của thành phố, Quận 6 có tổng diện tích tự nhiên là 7,14 km2, chiếm 0,34% diện tích tự nhiên của toàn thành phố. Dân số hiện nay của Quận là 252.811 người (thời điểm Tổng điều tra dân số tháng 4 năm 2011), mật độ dân số bình quân 35.408 người/km2. Địa bàn quận 6 được chia thành 14 phường (từ phường 01 đến phường 14 với 74 khu phố và 1.311 tổ dân phố). Trong những năm qua, Quận đã tập trung đầu tư để chỉnh trang đô thị thông qua việc tăng cường đầu tư cơ sở hạ tầng kỹ thuật, nâng cấp, cải tạo, mở rộng 20 tuyến đường giao thông chính cùng với các đường hẻm, đường trong khu dân cư mới với tổng chiều dài 36.793 mét. Các cầu Đặng Nguyên Cẩn, cầu Ông Buông 1 và 2, kênh Lò Gốm được nâng cấp và mở rộng cùng với việc nâng cấp, cải tạo hệ thống bưu chính viễn thông, điện lực, nguồn nước sinh hoạt... Nhiều khu nhà lụp xụp, nhà ổ chuột, nhà ven kênh trước đây nay được di dời, bố trí tái định cư theo dự án nâng cấp và chỉnh trang đô thị thành phần số 4 “Cải tạo kênh và đường dọc kênh Tân Hóa - Lò Gốm” thuộc tiểu dự án chỉnh trang đô thị thành phố trên địa bàn Quận 6. Nhiều khu vực đã được quy hoạch, đổi mới cảnh quan kiến trúc theo hướng hiện đại, thông thoáng và sạch đẹp như khu dân cư Bình Phú, khu nhà ở Him Lam, khu nhà ở của cán bộ chiến sĩ Đài rađa, chung cư hẻm 336 Nguyễn Văn Luông, chung cư 242 Bà Hom, các khu tái định cư phường 10, phường 11... Có thể nói về đầu tư hạ tầng cơ sở và chỉnh trang đô thị, Quận 6 đã tạo được bước chuyển lớn, làm thay đổi diện mạo một quận vùng ven trước đây nay trở thành một quận có cảnh quan văn minh, hiện đại, góp phần vào việc xây dựng thành phố Hồ Chí Minh hiện đại, văn minh. Tuy nhiên, bên cạnh đó, nhiều khu dân cư nghèo vẫn còn tồn tại, điều kiện sống hết sức thấp kém với một hệ thống cơ sở hạ tầng đô thị còn thiếu thốn nghiêm trọng. Hoạt động quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị trên địa bàn quận gặp nhiều khó khăn và hạn chế. Để xây dựng Quận 6 thành quận đô thị văn minh, hiện đại, phát triển bền vững, bộ mặt đô thị ở những khu vực cũ, xuống cấp này phải 11
được cải thiện đáng kể thông qua hoạt động chỉnh trang đô thị. Để làm được điều này cần có những giải pháp thích hợp và sự đồng tâm nỗ lực của các cấp chính quyền cũng như của chính người dân trên địa bàn. Xuất phát từ những lý do trên, tác giả đã chọn đề tài: “Quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị trên địa bàn quận 6, thành phố Hồ Chí Minh” làm đề tài nghiên cứu. 2. Tổng quan về tình hình nghiên cứu Chỉnh trang đô thị là một bộ phận của công tác quy hoạch và phát triển đô thị. Hiện nay vấn đề chỉnh trang đô thị là một trong những vấn đề thu hút sự quan tâm của các cơ quan nhà nước và các nhà nghiên cứu. Tuy nhiên, hầu hết các tài liệu nghiên cứu về vấn đề này như là một bộ phận cấu thành trong công tác quản lý nhà nước về đô thị nói chung chứ chưa có tài liệu riêng biệt, chuyên sâu về nội dung mà đề tài nghiên cứu, điển hình như: Sách “Quản lý đô thị” do TSKH Nguyễn Ngọc Châu chủ biên (Nxb Xây dựng, Hà Nội, 2001); Sách “Quản lý đô thị thời kỳ chuyển đổi” của TS Đỗ Kim Cương (Nxb Xây dựng, Hà Nội, 2004); Sách “Quản lý đô thị” của TS Phạm Trọng Mạnh (Nxb Xây dựng, Hà Nội, 2002); Sách “Phương pháp tiếp cận mới về quy hoạch và quản lý đô thị” của tác giả Nguyễn Đăng Sơn - Viện Nghiên cứu Đô thị và Phát triển hạ tầng (IUSID), (Nxb Xây dựng, Hà Nội, 2005); Võ Văn Lợi (2015), Quản lý nhà nước về đất đô thị của thành phố Đà Nẵng, luận án tiến sỹ kinh tế; PGS.TS. Phạm Kim Giao (2008), Nghiên cứu các giải pháp hoàn thiện tổ chức và nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý đô thị của chính quyền địa phương (từ thực tiễn thành phố Hà Nội), Đề tài khoa học cấp bộ, Học viện Hành chính, Hà Nội; GS.TS Nguyễn Quang Ngọc, TS. Đoàn Minh Huấn, KS. Bùi Xuân Dũng (2010), Hoàn thiện mô hình tổ chức và quản lý đô thị Hà Nội - Luận cứ và giải pháp, (Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội). Các cuốn sách, luận án trên đề cập đến vấn đề chỉnh trang đô thị như một bộ phận của công tác quy hoạch đô thị. Và nhiều công trình nghiên cứu khác như: 12
- Đề tài “Nâng cao hiệu lực Quản lý nhà nước trong lĩnh vực quy hoạch xây dựng đô thị trên địa bàn Thành phố Hà Nội” năm 2002 của tác giả Hoàng Cao Thắng đề cập đến công tác quản lý quy hoạch xây dựng đô thị qua thực tiễn từ thành phố Hà Nội trên cơ sở lý luận, phân tích thực trạng từ đó đề ra giải pháp đối với công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực quy hoạch xây dựng đô thị; - Đề tài “Tăng cường Quản lý nhà nước đối với đất xây dựng nhà ở trên địa bàn Thành phố Hà Nội” năm 2003 của tác giả Bùi Đức Thịnh tập trung nghiên cứu đối với đất xây dựng nhà ở đô thị qua thực tiễn từ thành phố Hà Nội, trên cơ sở lý luận chung về quản lý nhà nước đối với đất đai và đất xây dựng nhà ở đô thị, tác giả đã đi sâu đánh giá thực trạng, những mặt tồn tại trong công tác quản lý đất đai, công tác quy hoạch sử dụng đất. Từ đó, đề ra các giải pháp nhằm thực hiện tốt công tác quản lý nhà nước đối với đất đai nói chung và đất xây dựng nhà ở đô thị nói riêng. - Đề tài “Đổi mới phân công, phân cấp và phối hợp trong Quản lý nhà nước về cấp phép xây dựng trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh” năm 2006 của tác giả Nguyễn Minh Dũng dựa trên cơ sở lý luận về sự phân công, phân cấp và phối hợp trong các cơ quan quản lý nhà nước. Tác giả đã đi sâu phân tích, đánh giá tình hình phân công, phân cấp và phối hợp trong lĩnh vực cấp phép xây dựng tại thành phố Hồ Chí Minh. Từ đó, đề ra các giải pháp đổi mới trong phân công, phân cấp và phối hợp trong lĩnh vực cấp phép xây dựng tại thành phố Hồ Chí Minh từ đó đề ra các giải pháp đổi mới trong phân công, phân cấp và phối hợp nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước về cấp phép xây dựng. - Đề tài “Hệ thống giải pháp nâng cao hiệu lực, hiệu quả Quản lý nhà nước về đô thị của chính quyền cấp quận, thành phố Hồ Chí Minh” năm 2008 của tác giả Trần Ngọc Hổ đã nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý hành chính nhà nước và hiệu lực, hiệu quả quản lý hành chính nhà nước về đô thị của chính quyền cấp quận (quận 12 - Thành phố Hồ Chí Minh); tổng hợp, 13
phân tích, đánh giá thực trạng đề ra các giải pháp chủ yếu để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về đô thị của chính quyền cấp quận. - Đề tài “Quản lý nhà nước về xây dựng nhà ở đô thị trên địa bàn thành phố Cần Thơ” năm 2009 của tác giả Nguyễn Kim Hoàng đã nghiên cứu các nội dung liên quan đến quản lý nhà nước về xây dựng nhà ở trên địa bàn thành phố Cần Thơ nhằm chỉ ra thực trạng, hạn chế, nguyên nhân và đề ra các giải pháp đồng bộ, áp dụng vào thực tiễn nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về xây dựng nhà ở đô thị. Và một số tạp chí, chương trình, dự án: Alan Coulthart, Chiến lược phát triển đô thị, Ngân hàng Thế giới, 2007; Báo cáo của nhóm tư vấn MOC4, Báo cáo đánh giá thực trạng và nhu cầu nâng cấp đô thị toàn quốc, Hội thảo cuối kỳ, tháng 4 năm 2008. Dự án tổng thể nâng cấp đô thị - NUUP; Trần Ngọc Chính, Chính sách phát triển đô thị tại Việt Nam - Tham luận Hội thảo Khoa học Nửa thế kỷ (1956 - 2006) với sự nghiệp Quy hoạch xây dựng, Hà Nội, tháng 12/2006; Lê Trần Phong, Quản lý đô thị có sự tham gia của cộng đồng, Tạp chí Xây dựng, số 5/2008, trang 10-11; Hoàng Anh - Nguyễn Hoàng Việt, Tái thiết đô thị - Những vấn đề cần xem xét trong quá trình vận động và phát triển của thành phố Hà Nội, tạp chí Khoa học Công nghệ Xây dựng, số 19, 5/2014; Trung tâm Dự báo và Nghiên cứu đô thị, Khóa tập huấn về cải tạo, chỉnh trang đô thị hiện hữu từ ngày 14 đến ngày 17/7/2008;… Các công trình nêu trên đã tập trung nghiên cứu lĩnh vực công tác quản lý nhà nước về đô thị, mang lại nhiều đóng góp quan trọng, đồng thời làm rõ rất nhiều nội dung về công tác quản lý đô thị liên quan đến các lĩnh vực quy hoạch xây dựng đô thị, đất đai, nhà ở, cấp phép xây dựng. Tuy nhiên trong lĩnh vực chỉnh trang đô thị chưa được các tác giả nghiên cứu sâu, phân tích, đánh giá cụ thể cũng như đề ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị. Đề tài “Quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị trên địa bàn quận 6, thành phố Hồ Chí Minh” một mặt kế thừa các cơ sở lý luận, kinh nghiệm và 14
kết quả thực tiễn của các công trình nghiên cứu trên, mặt khác thông qua đó, tác giả cố gắng đi sâu nghiên cứu, làm rõ hơn, phân tích, đánh giá và trình bày có hệ thống với mong muốn góp phần giải quyết các vấn đề liên quan đến quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị trên địa bàn quận 6, thành phố Hồ Chí Minh. 3. Đóng góp của đề tài Về lý luận: đề tài này tác giả sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn, hệ thống hóa lý luận về: - Các khái niệm như: quản lý nhà nước, chỉnh trang đô thị, quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị. - Quan điểm của Đảng và Nhà nước về chỉnh trang đô thị. - Vai trò và sự cần thiết trong việc quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị trong công tác quy hoạch đô thị nói riêng và với sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương nói chung. Về thực tiễn: - Thông qua nghiên cứu, đánh giá tình hình thực tiễn hoạt động quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị trên địa bàn quận 6, thành phố Hồ Chí Minh, đề xuất một số giải pháp góp phần nâng cao hiệu lực và hiệu quả của hoạt động quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị trên địa bàn quận. - Đưa ra một số kiến nghị giúp các cơ quan chức năng nâng cao hoạt động quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị trên địa bàn quận. 4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích của đề tài là: - Làm rõ cơ sở lý luận về chỉnh trang đô thị. Thông qua đó, nghiên cứu hoạt động quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị. - Trên cơ sở lý luận đã nghiên cứu, vận dụng vào thực tiễn khách quan để đánh giá hoạt động quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị trên địa bàn quận 6, thành phố Hồ Chí Minh bao gồm những thành tựu, hạn chế, khó khăn. 15
- Từ việc phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị trên địa bàn quận 6, thành phố Hồ Chí Minh, đưa ra một số giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong hoạt động quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị trên địa bàn quận 6, thành phố Hồ Chí Minh nói riêng, đảm bảo phát huy vai trò của quản lý nhà nước đối với vấn đề quản lý và quy hoạch đô thị nói chung. 4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện mục đích nghiên cứu của đề tài, nhiệm vụ nghiên cứu đặt ra: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về chỉnh trang đô thị và quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị. - Nghiên cứu, đánh giá thực tiễn hoạt động quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị trên địa bàn quận 6, thành phố Hồ Chí Minh, rút ra kết quả đạt được, nguyên nhân, hạn chế. - Đề xuất một số quan điểm và các giải pháp, kiến nghị nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong việc quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị trên địa bàn quận 6, thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian tới. 5. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu 5.1. Đối tƣợng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài luận văn là quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị trên địa bàn quận 6, thành phố Hồ Chí Minh. 5.2. Phạm vi nghiên cứu Không gian nghiên cứu: Quận 6, thành phố Hồ Chí Minh. Thời gian nghiên cứu: Từ năm 2010 đến năm 2016. 6. Phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn Đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: Phương pháp duy vật biện chứng: Đây là phương pháp cơ bản và xuyên suốt trong quá trình viết luận văn nhằm đảm bảo tính hợp lý, tính logic đối với vấn đề mà tác giả nghiên cứu. 16
Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Với phương pháp này tác giả thực hiện việc thu thập và tìm kiếm các tài liệu có liên quan đến vấn đề nghiên cứu, bao gồm tài liệu sơ cấp và tài liệu thứ cấp. Ngoài ra, với đề tài này tác giả còn sử dụng một số phương pháp nghiên cứu như: phương pháp thống kê; phương pháp so sánh, đối chứng: dựa trên mô hình SWOT để phân tích nhằm đánh giá Strengths (điểm mạnh), Weaknesses (điểm yếu), Opportunities (cơ hội) và Threats (nguy cơ) đối với vấn đề mà tác giả nghiên cứu. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, phần nội dung luận văn gồm có 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị. Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị trên địa bàn quận 6, thành phố Hồ Chí Minh. Chương 3: Các giải pháp cơ bản để nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước về chỉnh trang đô thị trên địa bàn quận 6, thành phố Hồ Chí Minh. 17
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ CHỈNH TRANG ĐÔ THỊ 1.1. Một số khái niệm 1.1.1. Khái niệm về đô thị Thuật ngữ “đô thị” là tên gọi chung cho tất cả thành phố, thị xã, thị trấn của nước ta. Tên gọi này có xuất xứ từ lịch sử hình thành các đô thị cổ Việt Nam. Các đô thị cổ được hình thành trong các triều đại phong kiến trước đây đều xuất phát từ yếu tố “đô” và “thị” trong đó “đô” (yếu tố hành chính) thường chiếm vị trí quan trọng nhất. “Đô” thường là các lỵ sở của nhà nước ở Trung ương và địa phương. Đó là các cung điện, lầu các, dinh thự, công đường, nơi làm việc của bộ máy quan lại triều đình phong kiến ở Trung ương và địa phương, cũng như nơi ở của vua quan và gia đình dòng tộc. “Thị” có nội hàm là thị trường, là chợ hàng hóa, vì có “đô” thì “thị” tất yếu phải mọc lên để phục vụ việc mua bán, trao đổi mà trước hết là lương thực, thực phẩm và các hàng hóa tiêu dùng tối thiểu cho các quan chức, quân đội và một số thị dân. Sự xuất hiện các chợ sẽ kéo theo sự tụ tập của dân cư, sản xuất tiểu thủ công nghiệp, và theo đó thúc đẩy các đô thị phát triển. Như vậy “đô” và “thị” là hai yếu tố cơ bản hình thành nên các đô thị, không những đô thị cổ trước đây mà cả các đô thị ngày nay. Tuy nhiên, các đô thị ngày nay không phải chỉ dựa trên hai yếu tố đó mà còn nhiều yếu tố khác như: công nghiệp, dịch vụ, du lịch, văn hóa, giáo dục, khoa học - công nghệ, giao thông vận tải,… Từ những quan điểm trên, có nhiều khái niệm khác nhau về đô thị theo các góc độ tiếp cận. Khái niệm chung nhất cho rằng: Đô thị là các điểm dân cư tập trung với mật độ cao, chủ yếu là lao động phi nông nghiệp, họ sống và làm việc theo phong cách sống văn minh, hiện đại hơn, khoa học và có hiệu quả kinh tế, văn hóa cao hơn. 18
Luật Quy hoạch đô thị năm 2009: Đô thị là khu vực tập trung dân cư sinh sống có mật độ cao và chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực kinh tế phi nông nghiệp, là trung tâm chính trị, hành chính, kinh tế, văn hoá hoặc chuyên ngành, có vai trò thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia hoặc một vùng lãnh thổ, một địa phương, bao gồm nội thành, ngoại thành của thành phố; nội thị, ngoại thị của thị xã; thị trấn.1 Theo Nghị định 72/2001/NĐ-CP của Chính phủ, quy định đô thị nước ta là các điểm dân cư phải là các thành phố, thị xã, thị trấn được các cơ quan nhà nước có thẩm quyền ra quyết định thành lập và về mức độ phát triển phải đạt được các tiêu chuẩn sau: - Là trung tâm tổng hợp hay chuyên ngành, có vai trò thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của một vùng lãnh thổ nhất định. - Quy mô dân số tối thiểu của nội thành, nội thị là 4 ngìn người. - Tỷ lệ lao động phi nông nghiệp của nội thành, nội thị từ 65% trở lên trong số lao động nội thành, nội thị và là nơi có sản xuất công nghiệp, dịch vụ, thương mại phát triển. - Có cơ sở hạ tầng kỹ thuật phục vụ cho các hoạt động của dân cư, tối thiểu phải đạt 70% mức tiêu chuẩn, quy chuẩn, quy định đối với từng loại đô thị. - Có mật độ dân số nội thành, nội thị phù hợp với quy mô, tính chất và đặc điểm từng loại đô thị, tối thiểu là 2 nghìn người/km2 trở lên. Phân loại đô thị Việt Nam: Tại Việt Nam hiện có 6 loại hình đô thị: Loại đặc biệt, loại I, loại II, loại III, loại IV và loại V. Ngoài ra còn có những khái niệm khác về đô thị cũng như do có sự phát triển khác nhau về phát triển kinh tế - xã hội, về phát triển hệ thống đô thị và về cơ cấu hành chính mà mỗi nước có những quy định riêng về điểm dân cư đô thị và do đó, các tiêu chí, tiêu chuẩn quy định của các nước cũng khác nhau. 1 Xem: Luật Quy hoạch Đô thị, 2009. 19
1.1.2. Khái niệm về chỉnh trang đô thị Theo định nghĩa từ điển Tiếng Việt Chỉnh trang là sửa sang, sắp đặt lại cho ngay ngắn, đẹp đẽ2. Từ định nghĩa từ điển Tiếng Việt “chỉnh trang” (là làm lại, chỉnh sửa, điều chỉnh cho đẹp; chỉnh đốn, trang hoàng cho đẹp mắt) và “đô thị” như đã tìm hiểu ở trên, có thể đưa ra khái niệm: Chỉnh trang đô thị là làm mới các công trình bao gồm sửa chữa và xây mới tạo không gian mỹ quan cho đô thị và tạo môi trường sống tốt hơn, hợp lý hơn, hài hòa với không gian kiến trúc, cảnh quan xung quanh, đồng thời phù hợp với sự phát triển chung của đô thị. Chỉnh trang đô thị là thuật ngữ dùng để chỉ các hoạt động như: quy hoạch phát triển đô thị, đầu tư, xây dựng hạ tầng kĩ thuật đô thị, xây dựng nhà ở, cải tạo cảnh quan và môi trường đô thị. Mục đích của chỉnh trang đô thị Mục đích của chỉnh trang đô thị nói chung là hướng tới việc phục vụ nhân dân, bảo vệ lợi ích chính đáng của người dân. Chỉnh trang đô thị là nhằm cải tạo môi trường sinh thái, cảnh quan đô thị, cải thiện chất lượng sống của nhân dân, và nâng cao tính hấp dẫn, khả năng cạnh tranh của đô thị, tạo cơ sở cho đô thị phát triển bền vững. Đặc thù của công tác chỉnh trang đô thị nặng về việc bảo vệ lợi ích lâu dài và lợi ích chung của cộng đồng. Yêu cầu của chỉnh trang đô thị Chỉnh trang đô thị cần đi trước một bước và mang tính chiến lược hướng tới mục tiêu phát triển bền vững. Vì vậy, chỉnh trang đô thị cần đảm bảo các yêu cầu cơ bản sau: Bền vững về xã hội: Để đô thị phát triển bền vững, chỉnh trang đô thị phải cân bằng được mọi giá trị văn hóa, tôn giáo, phải bảo đảm đầy đủ các yếu tố xã hội, kỹ thuật và dịch vụ thiết yếu. Để đạt được yêu cầu đó, công tác tuyên truyền 2 Từ điển Tiếng Việt, Nxb Từ điển Bách khoa, 2010. 20