Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:109

Thêm vào BST

Báo xấu

16
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn "Quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình" nhằm đánh giá thực trạng hoạt động này trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình từ đó tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao cao hiệu quả quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông tại huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình tỉnh trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA BÙI QUANG THẠCH QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ ĐÀO TẠO NGHỀ CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN LẠC SƠN, TỈNH HÒA BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI, 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA BÙI QUANG THẠCH QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ ĐÀO TẠO NGHỀ CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN TRÊN ĐỊA HUYỆN LẠC SƠN, TỈNH HÒA BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS Nguyễn Thị Minh Nguyệt HÀ NỘI, 2024
LỜI CAM ĐOAN Tôi là Bùi Quang Thạch, học viên cao học lớp HC26.B1 chuyên ngành Quản lý công, Học viện Hành chính Quốc gia xin cam đoan: Công trình nghiên cứu của tôi được hoàn thành bằng sự hướng dẫn của TS. Nguyễn Thị Minh Nguyệt. Công trình có sự nghiên cứu, tham khảo các công trình nghiên cứu của các học giả, chuyên gia, nhà nghiên cứu trong và ngoài nước với những nội dung liên quan đến đề tài. Các số liệu được thu thập, phân tích, xử lý phục vụ cho công trình là những số liệu do tôi thu thập, sử dụng trên cơ sở cho phép của các cơ quan quản lý nhà nước, các tổ chức, cá nhân, và đảm bảo quyền tác giả. Hà Nội, ngày tháng năm 2024 Học viên Bùi Quang Thạch
LỜI CẢM ƠN Sau thời gian tham gia đào tạo chương trình cao học Quản lý công tại Học viện Hành chính Quốc gia, tôi đã thực hiện nghiên cứu, hoàn thành đề tài bảo vệ tốt nghiệp “Quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình”. Tôi xin cảm ơn TS. Nguyễn Thị Minh Nguyệt, giảng viên hướng dẫn nghiên cứu đề tài của tôi. Tôi xin gửi lời cảm ơn tới lãnh đạo các cơ quan quản lý nước, các cơ sở dạy nghề trên địa bàn huyện Lạc Sơn đã cung cấp số liệu, hỗ trợ tôi thực hiện đề tài nghiên cứu của mình. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Bùi Quang Thạch
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC CÁC BẢNG MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ ĐÀO TẠO NGHỀ CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN ................................................. 10 1.1. Đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn................................................... 10 1.1.1. Đào tạo, nghề, đào tạo nghề ................................................................. 10 1.1.2. Thanh niên nông thôn và vai trò của thanh niên nông thôn trong sự phát triển kinh tế- xã hội ................................................................................. 12 1.1.3. Đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn ............................................... 17 1.2. Quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn ................. 20 1.2.1. Khái niệm .............................................................................................. 20 1.2.2. Nội dung quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn .................................................................................................................. 21 1.2.3. Vai trò quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn .. 24 1.2.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn ................................................................................................. 26 1.3. Kinh nghiệm một số địa phương về quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn ....................................................................................... 29 1.3.1. Kinh nghiệm của huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La .................................. 29 1.3.2. Kinh nghiệm của huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị ............................... 30 1.3.3. Giá trị tham khảo cho huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình ......................... 33 TIỂU KẾT CHƯƠNG 1.................................................................................. 35 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ ĐÀO TẠO NGHỀ CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN LẠC SƠN, TỈNH HÒA BÌNH ........................................................................ 36 2.1. Khái quát về điều kiện kinh tế- xã hội huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình ... 36
2.2. Thực trạng lực lượng thanh niên nông thôn và hoạt động đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình. ......... 37 2.2.1. Thực trạng lực lượng thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình .......................................................................................... 37 2.2.2. Thực trạng đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình ................................................................................... 43 2.3. Hoạt động quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình .................................................... 47 2.3.1. Xây dựng và tổ chức thực hiện các văn bản quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn ................................................................. 47 2.3.2. Tổ chức bộ máy, nhân sự quản lý nhà nước trong hoạt động đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn ....................................................................... 49 2.3.3. Phát triển các cơ sở đào tạo nghề, phát triển đội ngũ giáo viên phục vụ cho hoạt động đào tạo nghề đối với thanh niên nông thôn ............................ 51 2.3.4. Quản lý nguồn lực phục vụ hoạt động đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn ......................................................................................................... 58 2.3.5. Thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, xử lý vi phạm pháp luật về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn .............................................. 59 2.4. Đánh giá hoạt động quản lý nhà nước đối với hoạt động đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình ................. 59 2.4.1. Kết quả đạt được ................................................................................... 59 2.4.2. Tồn tại, hạn chế ..................................................................................... 64 2.4.3. Nguyên nhân của tồn tại, hạn chế ......................................................... 67 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2.................................................................................. 70 CHƯƠNG 3. QUAN ĐIỂM, ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG HIỆU QUẢ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ ĐÀO TẠO NGHỀ CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN LẠC SƠN, TỈNH HÒA BÌNH ..................................................................................................... 71 3.1. Quan điểm, định hướng hoàn thiện quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn ....................................................................................... 71 3.1.1. Quan điểm ............................................................................................. 71
3.1.2. Định hướng............................................................................................ 72 3.2. Giải pháp tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình................... 74 3.2.1. Xây dựng, hướng dẫn và tổ chức thực hiện hiệu quả văn bản qui phạm pháp luật về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn ..................................... 74 3.2.2. Tăng cường hiệu quả hoạt động tuyên truyền các chủ trương, chính sách về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn ............................................. 77 3.2.3. Cải thiện, hoàn thiện chất lượng, hiệu quả hoạt động dạy nghề tại các cơ sở đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn ................................................ 78 3.2.4. Tăng cường hiệu quả tổ chức, hoạt động của bộ máy và năng lực quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn ................................. 81 3.2.5. Tăng cường hiệu quả hoạt động thanh tra, kiểm tra, giám sát đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình . 84 3.2.6. Tăng cường, phát huy vai của Đoàn thanh niên trong hoạt động đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình. ................................................................................................................ 86 2.3.7. Tăng cường hoạt động liên kết đào tạo nghề của doanh nghiệp với hoạt động đào tạo nghề cho lao động thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình .......................................................................................... 88 3.3. Một số kiến nghị ....................................................................................... 89 3.3.1. Kiến nghị với Trung ương ..................................................................... 89 3.3.2. Kiến nghị với tỉnh .................................................................................. 90 3.3.3. Kiến nghị với Sở Lao động- Thương binh- Xã hội................................ 91 3.3.4. Kiến nghị với Tỉnh đoàn ........................................................................ 92 TIỂU KẾT CHƯƠNG 3.................................................................................. 94 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 95 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 96
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Lao động trong độ tuổi thanh niên của huyện Lạc Sơn giai đoạn 2018 - 2022...................................................................................................... 37 Bảng 2.2: Cơ cấu lao động thanh niên huyện Lạc Sơn giai đoạn 2018 – 2022 phân theo địa bàn cư trú. ................................................................................. 38 Bảng 2.3: Cơ cấu lao động thanh niên huyện Lạc Sơn giai đoạn 2018 – 2022 đang làm việc trong nền kinh tế (từ 16 tuổi đến 30 tuổi) phân theo nhóm ngành nghề. ..................................................................................................... 38 Bảng 2.4: Trình độ học vấn của lao động thanh niên nông thôn huyện Lạc Sơn giai đoạn năm 2018- 2022 ....................................................................... 39 Bảng 2.5: Cơ cấu trình độ đào tạo của thanh niên nông thôn huyện Lạc Sơn giai đoạn 2018-2022 ........................................................................................ 40 Bảng 2.6. Cơ cấu ngành nghề đào tạo cho thanh niên nông thôn huyện Lạc Sơn giai đoạn 2018-2022 ................................................................................ 41 Bảng 2.7. Tình hình việc làm của thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Lạc Sơn từ năm 2020- 2022 ............................................................................ 42 Bảng 2.8. Số lượng cơ sở dạy nghề trên địa bàn huyện Lạc Sơn giai đoạn 2018-2022........................................................................................................ 43 Bảng 2.9. Số lượng thanh niên nông thôn huyện Lạc Sơn tham gia đào tạo các nghề dưới ba tháng tại Trung tâm giáo dục nghề nghiệp huyện giai đoạn 2019-2022........................................................................................................ 55 Bảng 2.10. Số lượng thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Lạc Sơn tham gia đào tạo nghề trình độ sơ cấp tại Trung tâm giáo dục nghề nghiệp huyện giai đoạn 2019-2021 ........................................................................................ 56
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc, ở bất cứ thời kỳ nào, giai đoạn nào của nhà nước Việt Nam, thanh niên luôn là lực lượng nòng cốt, quan trọng, xung kích, đi đầu ở trên tất cả các mặt của đời sống xã hội, các ngành kinh tế, chính trị, văn hóa, quốc phòng, an ninh; Thanh niên luôn là lực lượng đi đầu, đảm nhiệm những trọng trách, sứ mệnh khó khăn, những nhiệm vụ lớn lao của thế hệ và của dân tộc. Việt Nam là nước đang phát triển, với quy mô dân số trẻ; số lượng thanh niên trong độ tuổi lao động theo quy định của Luật Thanh Niên (từ 16 đến 30 tuổi) là 22,1 triệu người, chiếm khoảng 22,5 % dân số Việt Nam và chiếm 36% lực lượng lao động của cả nước. Trong quá trình phát triển kinh tế- xã hội, lực lượng thanh niên luôn là lực lượng quan trọng, đóng vai trò chủ đạo đối với việc phát triển kinh tế- xã hội. Nhận thức được vai trò và ý nghĩa của lực lượng thanh niên đối với sự phát triển của đất nước, Hiến pháp năm 2013, khoản 2, Điều 37 khẳng định: Thanh niên được nhà nước, gia đình, xã hội tạo điều kiện học tập, lao động, giải trí, phát triển thể lực, trí tuệ, bồi dưỡng đạo đức, truyền thống dân tộc, ý thức công dân; đi đầu trong công cuộc lao động, sáng tạo và bảo vệ tổ quốc. Để xây dựng và phát triển lực lượng thanh niên phục vụ cho quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc Đảng, nhà nước đã xây dựng, ban hành nhiều chính sách đào tạo, bồi dưỡng thanh niên Việt Nam như: Chính sách về học tập, nghiên cứu khoa học; Chính sách về lao động việc làm; Chính sách về khởi nghiệp; Chính sách về văn hóa, thể dục, thể thao; Chính sách với thanh niên tài năng; Chính sách đối với thanh niên là dân tộc thiểu số…Bằng những chính sách này, trong thời gian vừa qua, chất lượng đội ngũ thanh niên Việt Nam không ngừng được cải thiện và nâng 1
cao, qua đó có những đóng góp không nhỏ vào quá trình phát triển kinh tế- xã hội đất nước trong suốt 37 năm qua. Thực tế hiện nay chỉ ra rằng, vẫn còn một bộ phận không hề nhỏ lực lượng lao động là thanh biên nông thôn có năng lực, trình độ thấp, khả năng làm việc, tạo thu nhập cao còn tương đối hạn chế. Đại bộ phận thanh niên nông thôn chỉ thực hiện được các công việc đơn thuần, đơn giản, không có yêu cầu, đòi hỏi trình độ kỹ thuật cao; giá trị sức lao động còn thấp, nhất là thanh niên nông thôn ở khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa. Điều này đang là những trở lực lớn, gây khó khăn cho hoạt động giải quyết việc làm, tăng thu nhập, nâng cao chất lượng cuộc sống ở khu vực nông thôn. Một trong nhưng giải pháp quan trọng, cấp bách hiện nay nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ thanh niên, giải quyết việc làm, cải thiện đời sống, nâng cao thu nhập cho thanh niên, đặc biệt là lực lượng thanh niên tại nông thôn là hoạt động đào tạo nghề cho lực lượng thanh niên. Huyện Lạc Sơn của tỉnh Hòa Bình là một trong những huyện nhỏ của tỉnh tỉnh. Với điều kiện phát triển kinh tế hạn chế do những đặc thù về điều kiện tự nhiên, xã hội, tuy nhiên trong những năm qua, kinh tế Lạc Sơn đã có những khởi sắc, chuyển biến tích cực. Tốc độ phát triển kinh tế cao, xuất hiện thêm nhiều ngành nghề mới, sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngày càng đa dạng, linh hoạt. Việc xây dựng nguồn nhân lực có chất lượng tốt, đặc biệt là nguồn lao động trẻ trong độ tuổi thanh niên để đáp ứng nhu cầu phát triển của địa phương ngày càng trở nên cấp thiết. Nhận thức được điều đó, trong thời gian qua Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân tỉnh Hòa Bình, Huyện ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân huyện Lạc Sơn đã quan tâm, ban hành nhiều cơ chế, chính sách, tăng cường hoạt động quản lý nhà nước và triển khai thực hiện đào tạo nghề cho lực lượng thanh niên tại địa bàn huyện. Cùng với sự phát triển của kinh tế, xã hội của 2
huyện, hoạt động quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên đã đạt được những thành tựu nhất định. Nhiều chính sách về đào tạo nghề cho lao động thanh niên nông thôn được ban hành; Hoạt động quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn được triển khai đồng bộ; Nhận thức của thanh niên nông thôn nói riêng, của xã hội nói chung về vai trò, ý nghĩa của hoạt động đào tạo nghề đã được nông cao; Kết quả đào tạo nghề đã có những thay đổi; Số lao động thanh niên nông thôn có việc làm sau đào tạo nghề được cải thiện rõ rệt, chất lượng cuộc sống của lực lượng thanh niên nông thôn theo đó cũng được cải thiện hơn…Tuy nhiên so với yêu cầu thực tế hiện nay, hoạt động quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên trên địa bàn huyện vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập, gây khó khăn cho hoạt động giải quyết việc làm, cải thiện an sinh, nâng cao chất lượng cuộc sống cho lực lượng thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện. Dựa trên những luận cứ nêu trên, tác giả quyết định chọn đề tài “Quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình” làm đề tài luận văn tốt nghiệp chương trình đào tạo thạc sĩ Quản lý công của Học viện Hành chính Quốc gia với mong muốn tìm kiếm, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện, đồng thời kiến nghị một số giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động này trong thời gian tới tại địa phương. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Đào tạo, phát triển nguồn nhân lực , đào tạo nghề luôn nhận được sự quan tâm nghiên cứu của các học giả cũng như các nhà nghiên cứu bởi đây luôn là chủ đề có tính thời sự đối với bất cứ quốc gia nào. Ở Việt Nam đây cũng là một nội dung thu hút được nhiều sự quan tâm chú ý trong hoạt động nghiên cứu khoa học. - Tác giả Nguyễn Viết Sự (2005) cuốn sách: “Giáo dục nghề nghiệp - Những vấn đề và giải pháp", Nxb Giáo dục, Hà Nội, xuất bản năm 2005, [48], 3
đã tập hợp các bài viết đăng trên các tạp chí, kỷ yếu hội thảo, đề tài nghiên cứu khoa học về lý luận, thực tiễn và kinh nghiệm trong và ngoài nước về hoạt động giáo dục, dạy nghề, từ đó cung cấp các luận cứ, luận điểm, định hướng cho hoạt động giáo dục nghề nghiệp của Việt Nam giai đoạn 2005-2010. - Nguyễn Tiến Dũng ( 2014) với cuốn sách:“Mô hình đào tạo nghề cho lao động nông thôn”, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội [10]. Đây là một cuốn sách được tác giả thực hiện nghiên cứu tương đối hoàn chỉnh các nội dung căn bản, cốt yếu về đào tạo nghề cho lao động nông thôn; nghiên cứu, tập hợp, chỉ ra những mô hình đào tạo nghề cho lao động nông thôn đang được áp dụng. Bên cạnh đó, tác giả cũng chỉ ra được những khuyết điểm, hạn chế của những mô hình đào tạo nghề cho lao động nông thôn của nước ta hiện nay từ đó làm nền tảng cho việc kiến nghị các giải pháp nhằm hoàn thiện việc tổ chức và hoạt động của các mô hình đào tạo nghề cho lao động nông thôn ở nước ta. - Phạm Xuân Thu ( 2013): “Một số giải pháp nâng cao hiệu quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn”, theo quyết định số 1956, Đề tài khoa học cấp Bộ, Bộ Lao động- Thương binh và Xã hội, Hà Nội, [36]. Trong đề tài tác giả nêu ra thực trạng đào tạo nghề và trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp để nâng cao hiệu quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn. - Lê Xuân Bá ( 2014):“ Nghiên cứu dự báo về chuyển dịch cơ cấu lao động nông nghiệp, nông thôn và các giải pháp giải quyết việc làm trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đô thị hóa”, Đề tài khoa học cấp nhà nước, Viện nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương [6]. Trong đề tài khoa học này, tác giả đã đi vào phân tích, một cách sâu sắc, tỷ mỷ về sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế nước ta ở tầm vĩ mô trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đô thị hóa, từ đó đưa ra các luận chứng, luận cứ để dự báo xu hướng chuyển dịch cơ cấu lao động trong lĩnh vực nông nghiệp và ở khu vực nông thôn; các thách thức về lao động, việc làm, giải quyết việc làm cho lĩnh vực nông nghiệp 4
và khu vực nông thôn, từ đó kiến nghị các giải pháp để giải quyết việc làm cho lao động trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đô thị hóa ở Việt Nam. - Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Kinh tế phát triển của Phan Thị Thùy Linh (2011) về đề tài: “Các giải pháp đào tạo nghề và tạo việc làm cho thanh niên tại thành phố Đà Nẵng”, Đại học Đà Nẵng”, [20]. Luận văn này tập trung nghiên cứu lý luận và thực tiễn về đào tạo nghề và tạo việc làm cho thanh niên trên địa bàn thành phố Đà Nẵng và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả của hoạt động này trên địa bàn thành phố Đà Nẵng đến năm 2020. - Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công của Đinh Nguyên Vũ (2016) về đề tài: "Quản lý nhà nước về tạo việc làm cho thanh niên tại tỉnh Quảng Nam”, Học viện Hành chính Quốc gia [53]. Luận văn này tập trung nghiên cứu những vấn đề có tính lý luận và thực tiễn hoạt động quản lý nhà nước về tạo việc làm cho thanh niên tỉnh Quảng Nam hiện nay, đặc biệt nâng cao khả năng nghiên cứu và phục vụ cho hoạt động quản lý. - Luận văn thạc sĩ chuyên ngành chính sách công của Huỳnh Văn Tám (2017) về đề tài: “Giải pháp chính sách đào tạo nghề và tạo việc làm cho thanh niên từ thực tiễn thành phố Đà Nẵng”, Học viện Khoa học xã hội Việt Nam [50]. Ngoài việc hệ thống hóa lý luận về đào tạo nghề, luận văn cũng đi vào làm sáng tỏ được những tồn tại, hạn chế về chính sách đào tạo nghề và việc làm cho thanh niên ở thành phố Đà Nẵng và đề xuất một số giải pháp hoàn thiện chính sách đào tạo nghề, tạo việc làm cho thanh niên tại thành phố Đà Nẵng đến năm 2025. - Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành chính sách công của Trần Thị Ngọc Thảo (2018) về đề tài: “Thực hiện chính sách việc làm cho thanh niên từ thực tiễn tỉnh Quảng Nam”, Học viện Khoa học xã hội Việt Nam [34]. Ngoài việc nghiên cứu các chính sách về việc làm cho thanh niên, luận văn cũng đi vào 5
đánh giá thực trạng của chính sách này đối với thanh niên Quảng Nam, từ đó đề ra các giải pháp trong thời gian tới. - Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành chính sách công của Võ Thanh Tùng (2018) về đề tài: “Thực hiện chính sách đào tạo nghề cho lao động nông thôn từ thực tiễn tỉnh Quảng Nam”, Học viện Khoa học xã hội Việt Nam [35]. Luận văn tập trung nghiên cứu đánh giá việc thực hiện các cơ chế, chính sách đối với Hoạt động đào tạo nghề cho lao đông nông thôn, đánh giá những tồn tại trong quá trình triển khai thực hiện những cơ chế, chính sách, từ đó đề ra những giải pháp để thực hiện hiệu quả chính sách này trong thời gian đến tới. - Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành quản lý kinh tế của tác giả Hoàng Thị Hoa (2019) về đề tài: “Hoàn thiện hoạt động quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên tại Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Bình”, Đại học Huế, [11]. Tác giả đi vào nghiên cứu hoạt động quản lý nhà nước về đào tạo nghề tại Sở Lao động Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Bình và đề xuất những giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động này tại Sở trong thời gian tới. Như vậy, khi bàn về vấn đề lao động nông thôn và đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn, có nhiều tác giả, nhiều công trình tham gia nghiên cứu về vấn đề này. Hiện tại, qua nghiên cứu, rà soát, tìm hiểu, hiện chưa có một công trình nghiên cứu khoa học nào bàn về vấn đề "Quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình". Dựa trên cơ sở này, tôi quyết định lựa chọn nội dung trên làm đề tài nghiên cứu để bảo vệ tốt nghiệp cho chương trình đào tạo thạc sỹ Quản lý công của mình. Luận văn sẽ được nghiên cứu, thực hiện dựa trên sự kế thừa các nền tảng lý luận của các công trình nghiên cứu đi trước, đồng thời được vận dụng thực tế vào điều kiện đặc thù của huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình. 6
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Bằng việc nghiên cứu của mình, tác giả mong muốn sẽ hệ thống hóa được hệ thống lý luận về quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn; Đánh giá thực trạng hoạt động này trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình từ đó tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao cao hiệu quả quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông tại huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình tỉnh trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn tập trung vào ba nội dung cơ bản sau đây: Thứ nhất: Nghiên cứu hệ thống lý luận có liên quan đến quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn; Thứ hai: Tập trung thu thập thông tin, khảo cứu số liệu để đánh giá thực trạng hoạt động quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Lạc Sơn; Thứ ba: Từ việc đánh giá thực trạng, tiến hành nghiên cứu, đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện hoạt động quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn huyện Lạc Sơn trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu * Đối tượng nghiên cứu của luận văn Đối tượng được nghiên cứu, đề cập trong luận văn là hoạt động quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn tại huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình. * Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Nội dung nghiên cứu của luận văn là những lý luận chung về hoạt động quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn; thực trạng hoạt 7
động quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình; một số giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện hoạt động quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn trên địa huyện Lạc Sơn thời gian tới. - Về̀ thời gian: Các số liệu, dữ liệu được cập nhật, xử lý để phục vụ cho phân tích, nghiên cứu đề tài tập trung chủ yếu trong giai đoạn từ năm 2018 đến nay. - Về không gian: Đề tài được nghiên cứu tại huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình. 5. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp luận: Để nghiên cứu được đề tài, tác giả sử dụng phương pháp duy vật biện chứng, duy vật lịch sử làm nền tảng nhận thức và lý luận cho hoạt động nghiên cứu trong toàn bộ đề tài. Phương pháp nghiên cứu cụ thể: Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể như sau: Phương pháp phân tích, tổng hợp tài liệu: Để thực hiện được phương pháp này, tác giả tiến hành thu thập, nghiên cứu, phân tích nội dung các tài liệu được tìm kiếm để phục vụ cho hoạt động nghiên cứu của mình (bao gồm việc nghiên cứu các văn bản quản lý nhà nước của Trung ương, cấp tỉnh, huyện; các công trình khoa học có liên quan đến nội dung nghiên cứu của đề tài… để làm cơ sở cho việc luận về nghiên cứu của đề tài). Phương pháp này được sử dụng cho việc đánh giá tình hình nghiên cứu liên quan đến nội dung nghiên cứu của đề tài (Phần mở đầu, Chương 1) và đánh giá thực trạng hoạt động quản lý nhà nước về đào tạo nghề trên địa bàn nghiên cứu (Chương 2). Phương pháp thống kê, so sánh: Đây là phương pháp chủ đạo được tác giả sử dụng để phục vụ cho quá trình nghiên cứu của mình. Thông qua 8
phương pháp này, tác giả tiến hành thống kê các số liệu, chỉ số (các nội dung liên quan đến hoạt động đào tạo nghề và quản lý nhà nước về đào tạo nghề trên địa bàn nghiên cứu để đánh giá các chỉ số thuộc diện nghiên cứu, từ đó đưa ra được những chuyển biến, thay đổi trong hoạt động đào tạo nghề và quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn trên địa bàn nghiên cứu (Được sử dụng trong Chương 2). Phương pháp tổng hợp, đánh giá: Dựa trên các tài liệu, số liệu được thống kê, so sánh qua các năm, qua các giai đoạn khác nhau, tác giả đưa ra những quan điểm, nhận xét, đánh giá của cá nhân mình về những vấn đề được phân tích, đánh giá, từ đó làm cơ sở cho việc xây dựng các định hướng, giải pháp nhằm nâng cao hơn nữa hoạt động quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn trên địa bàn được nghiên cứu (phương pháp này được sử dụng ở Chương 2). 6. Kết cấu luận văn Kết cấu của luận văn gồm 3 nội dung chính: Chương 1. Cơ sở khoa học quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn Chương 2. Thực trạng quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình Chương 3. Quan điểm, định hướng và giải pháp tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn trên địa bàn huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình 9
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ ĐÀO TẠO NGHỀ CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN 1.1. Đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn 1.1.1. Đào tạo, nghề, đào tạo nghề Thuật ngữ “Đào tạo” thường đi liền với “Giáo dục”, trở thành cụm từ song hành “Gáo dục và Đào tạo”. Những hoạt động nhằm tác động, thay đổi về năng lực, thể chất của con người để phát triển nhân cách đầy đủ nhất, từ đó giúp họ có giá trị với xã hội được coi là hoạt động giáo dục. Trong cách diễn giải của Từ điển tiếng Việt thì: “Đào tạo là những hoạt động có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, liên kết thành hệ thống để làm cho con người trở thành những người có năng lực theo những hệ thống tiêu chuẩn nhất định. [37, tr 50].” Theo cách diễn giải trong Giáo trình kinh tế lao động, của Trường đại học kinh tế quốc dân Hà Nội thì: "Đào tạo được hiểu là quá trình trang bị những kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ cho người lao động để họ có thể nhận được một công việc nhất định". [17, tr 25].” Từ những cách hiểu trên có thể hiểu một cách tổng quát rằng đào tạo là một quá trình nhằm trang bị các kiến thức, kỹ năng nhằm tạo ra những năng lực nhất định cho từng con người, từ đó giúp họ có khả năng thực hiện những loại hình hoạt động nhất định để tạo ra những giá trị nhất định. “Nghề” là một khái niệm tương đối phổ biến, có nhiều cách tiếp cận và cách hiểu khác nhau. Ở mỗi thời điểm, mỗi quốc gia, cách hiểu, diễn đạt khái niệm nghề cũng có tính lịch sử. Ở Nga, “Nghề được hiểu là một loại hoạt động lao động đòi hỏi sự đào tạo nhất định và thường là nguồn gốc của sự sinh tồn”. [17, tr40]. 10
Ở Pháp, “Nghề được định nghĩa là một loại lao động có thói quen về kỹ năng, kỹ xảo của một người để từ đó tìm được phương tiện sinh sống”. [17, tr41]. Ở Anh, “Nghề được hiểu là một công việc chuyên môn đòi hỏi một sự đào tạo trong khoa học nghệ thuật”. [17, tr41]. Ở Việt Nam, khi nói đến khái niệm “Nghề” cũng có nhiều quan niệm khác nhau. Theo tác giả Nguyễn Hùng thì: “Nghề là một lĩnh vực hoạt động lao động mà trong đó, nhờ được truyền dạy, con người có được những tri thức, những kỹ năng để làm ra các loại sản phẩm vật chất hay tinh thần nào đó, đáp ứng được những nhu cầu của xã hội”. [12, tr16]. Nghề mang tính tương đối, phát sinh, phát triển hay mất đi do sự phát triển vận động, biến đổi của lực lượng lao động, đi cùng với nó là sự tiến bộ trình độ của nền sản xuất, sự thay đổi nhu cầu về lao động và việc làm của xã hội. Mặc dù khái niệm nghề có nhiều cách tiếp cận khác nhau nhưng ta có thể chỉ ra một số đặc điểm nhất định của hoạt động nghề đó là: Thứ nhất: Nghề là một loại hình hoạt động, là một công việc lao động của con người, được thực hiện có tính chất lặp đi lặp lại của mỗi cá nhân cụ thể trong xã hội Thứ hai: Nghề là sự phân công lao động trong xã hội, phù hợp với yêu cầu xã hội, năng lực, sở trường của từng cá nhân riêng biệt. Thứ ba: Nghề là phương tiện để kiếm sống của một cá nhân. Thứ tư: Nghề là một loại hình hoạt động có kỹ năng, kỹ xảo chuyện biệt có giá trị trao đổi trong xã hội, đòi hỏi phải có quá trình đào tạo, huấn luyện nhất định. Thứ năm: Nghề biến đổi một cách mạnh mẽ và gắn chặt với xu hướng vận động, biến đổi của nền kinh tế, sự vận động, phát triển của lực lượng sản xuất trong xã hội. 11
Đào tạo nghề là quá trình trang bị kiến thức nhất định về chuyên môn, nghiệp vụ cho người lao động để họ có thể dảm nhận một công việc nhất định. Hay nói cách khác đó là quá trình truyền đạt, lĩnh hội những kiến thức và kỹ năng cần thiết để người lao động có thể thực hiện một công việc nào đó. Theo định nghĩa của Tổ chức lao động quốc tế (ILO): “Đào tạo nghề là những hoạt động nhằm cung cấp kiến thức, kỹ năng và thái độ cần có cho sự thực hiện có năng suất và hiệu quả trong phạm vi một nghề hoặc một nhóm nghề. Nó bao gồm các hoạt động đào tạo ban đầu, đào tạo lại, đào tạo nâng cao, cập nhật và đào tạo liên quan đến nghề nghiệp chuyên sâu”. Tại Việt Nam, Luật giáo dục nghề nghiệp (2014) có nêu: “Đào tạo nghề là hoạt động dạy và học nhằm trang bị kiến thức, kỹ năng, thái độ nghề nghiệp cần thiết cho người học để họ có thể tìm được việc làm hoặc tự tạo việc làm sau khi hoàn thành khóa học hoặc để nâng cao trình độ nghề nghiệp”. Mục tiêu của đào tạo nghề là đào tạo nhân lực kỹ thuật trực tiếp trong sản xuất, kinh doanh có năng lực thực hành nghề nghiệp tương xứng với trình độ đào tạo, có đạo đức, có lương tâm nghề nghiệp, có ý thức tổ chức kỷ luật, tác phong công nghiệp, có sức khỏe nhằm tạo điều kiện cho người học nghề sau khi tốt nghiệp có khả năng tìm việc làm hoặc tự tạo việc làm, hoặc học lên ở trình độ cao hơn, đáp ứng yêu cầu của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. 1.1.2. Thanh niên nông thôn và vai trò của thanh niên nông thôn trong sự phát triển kinh tế- xã hội Thanh niên là lực lượng chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu xã hội và dân số đồng thời là lực lượng có vai trò quan trọng trong mọi hoạt động của mỗi quốc gia. Vì vậy, đây là lực lượng thu hút được sự quan tâm, chú ý đặc biệt của mỗi quốc gia. Việc quản lý, đào tạo, bồi dưỡng, quy hoạch lực lượng thanh niên phục vụ cho chiến lược phát triển kinh tế- xã hội, an ninh, quốc phòng là điều tất yếu. 12