Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý Nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:100

Thêm vào BST

Báo xấu

16
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Quản lý Nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế" được hoàn thành với mục tiêu nhằm góp phần làm rõ thêm một số vấn đề cơ sở lý luận quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững. Phân tích thực trạng quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững tại huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế từ đó đề ra định hướng, giải pháp tăng cường hoàn thiện quản lý nhà nước về về giảm nghèo bền vững tại huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý Nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGÔ NGUYỄN DIỄM MY QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHONG ĐIỀN, TỈNH THỪA THIÊN HUẾ LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2023
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGÔ NGUYỄN DIỄM MY QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHONG ĐIỀN, TỈNH THỪA THIÊN HUẾ LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG Mã số: 8 34 04 03 GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN: PGS.TS. NGÔ THÚY QUỲNH THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2023
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi. Các số liệu sử dụng phân tích trong Luận văn có nguồn gốc rõ ràng, đã công bố theo quy định. Các kết quả nghiên cứu trong Luận văn do tôi tự tìm hiểu, phân tích một cách trung thực, khách quan và phù hợp với thực tiễn. Các kết quả này chưa từng được công bố trong bất kỳ nghiên cứu nào khác. Thừa Thiên Huế, tháng năm 2023 Học viên Ngô Nguyễn Diễm My i
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành đề tài tốt nghiệp này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình, sự đóng góp ý kiến quý báu của nhiều tập thể và cá nhân. Trước hết, tôi xin gửi lời cám ơn sâu sắc và chân thành đến Cô giáo PGS.TS. Ngô Thúy Quỳnh, người đã trực tiếp hướng dẫn, quan tâm, chỉ bảo tận tình và động viên tôi trong suốt thời gian thực hiện đề tài. Xin chân thành cảm ơn đến quý thầy, cô giáo giảng dạy chương trình cao học chuyên ngành Quản lý công, Học viện Hành chính đã trang bị cho tôi nhiều kiến thức bổ ích và quý giá trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu tại Trường. Xin gửi lời cảm ơn chân thành đến UBND thị xã Hương Thủy, UBND các xã, phường trên địa bàn thị xã Hương Thủy đã tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình điều tra, thu thập tài liệu phục vụ cho việc nghiên cứu thực tập và hoàn thành đề tài. Mặc dù đã có sự cố gắng, nhưng trong quá trình thực hiện Luận văn không tránh khỏi những thiếu sót nhất định; rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của quý thầy, cô giáo để đề tài được hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Học viên Ngô Nguyễn Diễm My ii
MỤC LỤC PHẦN 1. MỞ ĐẦU ....................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN QUẢN LÝ CỦA NHÀ NƯỚC VỀ GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG ..................................................... 9 1.1. Một số khái niệm chủ yếu có liên quan ................................................ 9 1.1.1.Khái niệm giảm nghèo ........................................................................... 9 1.1.2.Khái niệm giảm nghèo bền vững ......................................................... 13 1.1.3.Khái niệm quản lý nhà nước ................................................................ 14 1.1.4. Khái niệm Quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững ....................... 15 1.1.5. Chuẩn nghèo và tiêu chí xác định chuẩn nghèo .................................. 16 1.2.Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững............................................................................................................. 19 1.2.1. Yếu tố chủ quan.................................................................................. 19 1.2.2. Yếu tố khách quan .............................................................................. 20 1.3. Vai trò của quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững .................... 22 1.4. Nguyên tắc quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững .................... 23 1.5. Nội dung quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững ........................ 24 1.5.1. Ban hành và tổ chức thực hiện chương trình, kế hoạch giảm nghèo bền vững của địa phương. ................................................................................... 24 1.5.2. Cụ thể hóa chính sách, kế hoạch giảm nghèo bền vững ...................... 25 1.5.3. Tổ chức kiểm tra, giám sát thực hiện chương trình, kế hoạch cũng như thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững. ..................................................25 1.5.4. Tổ chức đánh giá kết quả giảm nghèo bền vững, qua đó thấy được hiệu quả quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững của chính quyền địa phương. .......... 26 1.6. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững và bài học quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững cho huyện Phong Điền, tỉnh Thừa thiên Huế........................................................................................... 28 Tiểu kết chương 1 ........................................................................................ 34 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHONG ĐIỀN, TỈNH THỪA THIÊN HUẾ ............................................................................................... 36 2.1. Tổng quan đặc điểm tự nhiên, kinh tế xã hội tác động đến quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững tại huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế ................................................................................................... 36 iii
2.1.1. Về đặc điểm tự nhiên của huyện Phong Điền ..................................... 36 2.1.2. Về đặc điểm kinh tế, xã hội và văn hóa............................................... 37 2.2. Thực trạng quản lý nhà nước về giảm nghèo tại huyện Phong Điền 39 2.2.1. Các hoạt động quản lý nhà nước đã được thực thi trên địa bàn huyện Phong Điền .................................................................................................. 39 2.2.2. Thực trạng hộ nghèo trên địa bàn huyện Phong Điền.......................... 49 2.3. Đánh giá tổng hợp kết quả quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Phong Điền .................................................................. 59 2.3.1. Kết quả chủ yếu .................................................................................. 59 2.3.2. Hạn chế chủ yếu ................................................................................. 61 2.3.3. Nguyên nhân ...................................................................................... 62 Tiểu kết chương 2 ........................................................................................ 63 Chương 3. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHONG ĐIỀN, TỈNH THỪA THIÊN HUẾ .............................. 65 3.1. Phương hướng và mục tiêu tăng cường quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế65 3.1.1. Quan điểm của Đảng và Nhà nước nói chung và của huyện Phong Điền nói riêng về vấn đề giảm nghèo bền vững .................................................... 65 3.1.2. Phương hướng chung về giảm nghèo bền vững của huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế trong gia đoạn 2022-2025 ........................................... 66 3.1.3. Phương hướng tăng cường quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững tại huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế đến năm 2025.......................... 70 3.2. Các giải pháp chủ yếu nhằm tăng cường quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế . 72 3.2.1. Hoàn thiện quy hoạch, kế hoạch, chính sách thực hiện chương trình giảm nghèo bền vững ................................................................................... 72 3.2.2. Hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững . 74 3.2.3. Nâng cao năng lực cán bộ hoạt động trong lĩnh vực giảm nghèo ở các cấp 75 3.2.4. Khuyến khích sự tham gia của các tổ chức chính trị xã hội, của người dân và doanh nghiệp tham gia giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện .... 76 3.2.5. Tăng cường kiểm tra, giám sát kết hợp đánh giá việc thực hiện quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững ............................................................... 78 3.2.6. Tăng cường huy động vốn đầu tư giảm nghèo bền vững ........................ 78 3.3.7. Đẩy mạnh xã hội hóa giảm nghèo bền vững .......................................... 81 iv
3.3. Kiến nghị với cơ quan quản lý nhà nước của huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế ......................................................................................... 82 Tiểu kết chương 3 ........................................................................................ 83 KẾT LUẬN ................................................................................................. 84 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC v
DANH MỤC VIẾT TẮT Các từ viết tắt Tên đầy đủ BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế CLNO Chất lượng nhà ở CNXH Chủ nghĩa xã hội CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CSHT Cơ sở hạ tầng CTMTQGGN Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo DTNO Diện tích nhà ở DTTS Dân tộc thiểu số ĐBKK Đặc biệt khó khăn GD&ĐT Giáo dục và đào tạo HDI Chỉ số phát triển con người HĐND Hội đồng nhân dân ILO Tổ chức Lao động quốc tế KT - XH Kinh tế - xã hội KVNT Khu vực nông thôn KVTT Khu vực thành thị LĐ - TB&XH Lao động - Thương binh và Xã hội NHCS Ngân hàng chính sách TGPL Trợ giúp pháp lý TNBQ Thu nhập bình quân THCS Trung học cơ sở UBND Ủy ban nhân dân vi
DANH MỤC BẢNG, BIỂU Bảng 2.1: Tỉ lệ hộ nghèo và cận nghèo của huyện Phong Điền từ năm 2016 - 6/2022 .......................................................................................................... 51 Biểu đồ 2.1.Tổng nguồn lực thực hiện các chính sách giảm nghèo đã thực hiện từ năm 2016 đến năm 6/2022 ................................................................ 45 Biểu 2.2. So sánh hộ nghèo và cận nghèo của huyện Phong Điền từ năm 2016 - 6/2022 ........................................................................................................ 51 Biểu đồ 2.3. Tỉ lệ hộ nghèo trên các huyện tỉnh Thừa Thiên Huế ................. 53 Biểu đồ 2.4. Sơ đồ phân tích nguyên nhân nghèo huyện Phong Điền giai đoạn 2016- 6/2022 ................................................................................................ 58 vii
PHẦN 1. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giảm nghèo bền vững đã được xác định là một trong những chính sách an sinh xã hội quan trọng của Đảng và Nhà nước. Thời gian qua, trên phạm vi cả nước công tác giảm nghèo bền vững đạt được nhiều thành tựu cụ thể: có hàng chục triệu hộ nghèo thoát nghèo, vươn lên có cuộc sống trung bình, khá giả; nhiều địa phương nghèo thoát khỏi tình trạng khó khăn, nhiều địa phương đạt chuẩn nông thôn mới. Nếu năm 1993, tỉ lệ hộ nghèo cả nước là 58,1%, thì đến năm 2020 chỉ còn 5,2%. Trải qua nhiều giai đoaạn thực hiện các chính sách giảm nghèo,Việt Nam được cộng đồng quốc tế đánh giá là điểm sáng về giảm nghèo trên thế giới. Kết quả trên có ý nghĩa rất to lớn, khẳng định ý chí, quyết tâm cao của toàn Đảng, toàn dân ta trong công cuộc xoá đói, giảm nghèo. Tuy nhiên cũng trong thời gian vừa qua có nhiều hộ tái nghèo, nhất là ở những vùng miền núi, dân tộc thiểu số của Việt Nam. Vậy làm thế nào để việc giảm nghèo bền vững đang cần được nghiên cứu thỏa đáng. Đối với tỉnh Thừa Thiên Huế giảm nghèo là nhiệm vụ trọng tâm trong phát triển kinh tế- xã hội của địa phương, tỷ lệ hộ nghèo liên tục giảm từ 8,36% năm 2016 xuống 3,45% năm 2020, trong đó huyện Phong Điền giảm tỷ lệ hộ nghèo từ 7.45% năm 2016 xuống 3.80% năm 2022 là kết quả đáng ghi nhận của địa phương.Tuy nhiên, số tái nghèo và phát sinh nghèo còn tương đối cao; chênh lệch mức sống, điều kiện tiếp cận các dịch vụ cơ bản, giải quyết việc làm giữa các địa phương, vùng, miền, nhóm dân cư chưa được thu hẹp nhiều; một số nơi tỉ lệ hộ nghèo còn cao, đời sống còn khó khăn, nhất là vùng bãi ngang, ven biển. Song cho đến nay chưa thấy có công trình nghiên cứu nào đề cập về vấn đề này. 1
Huyện Phong Điền huyện thuộc diện khó khăn nhất của tỉnh. Huyện có địa hình phức tạp, tỷ lệ giảm nghèo còn thấp, thiếu bền vững, đời sống nhân dân còn khó khăn. Mặc dù được hỗ trợ của Chính phủ nhưng họ vẫn cần lắm những bàn tay giúp sức của cộng đồng và hơn hết là những giải pháp giảm nghèo bền vững của Nhà nước và chính quyền địa phương. Trước tình hình đó, tác giả thấy cần chọn vấn đề: “Quản lý Nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế” làm đề tài luận văn thạc sĩ Quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài 2.1. Nhận định chung: đã có nhiều công trình nghiên cứu về giảm nghèo trên địa bàn tỉnh, huyện. Trong đó chủ yếu các công trình đề cập đến vấn đề liên quan đến giảm nghèo bền vững, quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững chung chung cùng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững. Nội dung quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững, đánh giá quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững cũng như vấn đề huy động vốn để giảm nghèo bền vững chưa được nghiên cứu một cách thỏa đáng.Luận văn của tác giả sẽ đi sâu làm rõ thêm những vấn đề đó. 2.2. Trích dẫn những công trình tiêu biểu: Dưới đây tác giả xin trích dẫn một số công trình tiêu biểu để minh chứng cho những nhận định ở trên. - Cuốn sách “Giảm nghèo ở Việt Nam, thành tựu và thách thức” của nhóm nghiên cứu Viện Khoa học xã hội Việt Nam (NXB Thế giới 2011) đã đề cập những thành tựu của giảm nghèo và chỉ ra nhữn thách thức chủ yếu đối với giảm nghèo ở những vùng miền khó khăn trong phát triển sản xuất kinh doanh. Các tác giả tập trung vào những khó khăn về điều kiện phát triển sản xuất, giao lưu hàng hóa để nâng cao đời sông người nghèo.[50] - “Chính sách xóa đói giảm nghèo: thực trạng và giải pháp” của tác giả Lê Quốc Lý (NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2012)… chủ yếu bàn về chính 2
sách cụ thể gữi vai trò công cụ để quản lý nhà nước về giảm nghèo. Nhóm tác giả đề cập nhiều đến các chính sách chung mà chưa đi vào đánh giá cụ thể từng chính sách do các tác giả cho rằng, việc lồng ghép chính sách trong các Chương trình mục tiêu quốc gia.Đồng thời, chỉ ra yếu nhất vẫn là chính sách hướng dẫn phát triển sản xuất hàng hóa và hỗ trợ tiêu thụ hàng hóa do người nghèo làm ra.[22] - Nguyễn Thị Phương Hoa (2017), Quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên ở các huyện miền núi biên giới tỉnh Thanh Hóa, Luận văn Thạc sỹ Quản lý công, Học viện hành chính Quốc gia, Hà Nội đã tiếp cập từ nội hàm quản lý nhà nước chung để trình bày nội dung của quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững nhưng rất tiếc chưa trình thày rõ ràng, thỏa đáng về nội dung quản lý nhà nước về giảm nghèo gắn với quản lý nhà nước về phát triển kinh tế - xã hội nói chung. Đồng thời chưa đề cập thỏa đáng nội dung đánh giá quản lý nhà nước về giảm nghèo một cách cụ thể đối với cấp huyện.[13] - Phạm Bình Long (2017), Quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn tỉnh Bình Dương, Luận văn Thạc sỹ Quản lý công, Học viện hành chính Quốc gia, Hồ Chí Minh. Tác giả này cũng mới đề cập một cách chung chung về quản lý nhà nước đối với giảm nghèo trên địa bàn tỉnh, rất tiếc tác giả cũng chưa đề cập sâu về nội dung đánh giá quản lý nhà nước về giảm nghèo trên địa bàn huyện.[23] - Thái Thọ (2019), Quản lý nhà nước về giảm nghèo trên địa huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam, Luận văn Thạc sỹ Quản lý kinh tế, Học viện Khoa học xã hội, Hà Nội. Tác giả đã đề cập quản lý nhà nước về giảm nghèo trên địa bàn huyện Đông Giang nhưng cũng chưa trình bày thỏa đáng về nội dung quản lý và nội dung đánh giá quản lý nhà nước về giảm nghèo trên địa bàn huyện.[28] 3
- Nguyễn Văn Sinh (2015), Thực hiện chính sách giảm nghèo ở huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An, Luận văn Thạc sỹ Quản lý kinh tế, Trường Đại học kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội. Tác giả Sinh chú ý tới nội dung quản lý nhà nước về giảm nghèo trên địa bàn huyện nhưng chưa trình bày rõ về mặt định lượng trong khi đánh giá quản lý nhà nước về giảm nghèo trên địa bàn huyện.[26] - Trần Nguyên Hòa (2013), Hoàn thiện quá trình tổ chức thực thi chính sách tín dụng ưu đãi người nghèo ở huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An, Luận văn Thạc sỹ Quản lý công, Đại học Kinh tế quốc dân, Hà Nội. Lại thêm môt công trình nghiên cứu chính sách tín dụng ưu đãi người nghèo rất bổ ích đối với quản lý nhà nước về giảm nghèo để phát triển sản xuất kinh doanh. Đây là một vấn đề lý thú, hấp dẫn đối với việc nghiên cứu quản lý nhà nước về giảm nghèo.[15] - Nguyễn Đăng Bình (2010), Đầu tư phát triển gắn với tăng trưởng theo hướng giảm nghèo, Luận án tiến sĩ, Viện chiến lược phát triển – Bộ Kế hoạch và đầu tư, Hà Nội.[6] Có thể nói đây là công trình tập trung vào nghiên cứu đầu tư phát triển để giảm nghèo trong quá trình quản lý nhà nước về phát triển kinh tế nói chung và về giảm nghèo bền vững nói riêng. Tác giả này đã đi sâu vào vấn đề có tính then chốt để giảm nghèo trên cơ sở phát triển kinh tế. Muốn phát triển kinh tế phải đầu tư. Đầu tư giảm nghèo thuộc nội dung quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững ở Việt Nam. Muốn giảm nghèo không thể hô hào chung mà phải tìm cách có vốn đầu tư để phát triển ki nh tế ở những vùng nghèo, kết nối vùng nghèo với vùng đã phát triển khá giả trên cơ sở đầu tư xây dựng hệ thống đường giao thông và đầu tư phát triển sản xuất. 4
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục tiêu nghiên cứu: Góp phần làm rõ thêm một số vấn đề cơ sở lý luận quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững. Phân tích thực trạng quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững tại huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế từ đó đề ra định hướng, giải pháp tăng cường hoàn thiện quản lý nhà nước về về giảm nghèo bền vững tại huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu chủ yếu Để đạt được mục tiêu đã đề ra đề tài phải thực hiện thành công những nhiệm vụ nghiên cứu chủ yếu sau đây: -Hệ thống hóa những vấn đề lý luận chủ yếu quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững. -Phân tích thực trạng quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững tại huyện Phong Điền tỉnh Thừa Thiên Huế. -Đưa ra định hướng và giải pháp tăng cường quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững tại huyện Phong Điền tỉnh Thừa Thiên Huế. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Nghiên cứu tình hình đói nghèo và thực trạng quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Luận văn nghiên cứu của đề tài là hoạt động quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế; làm rõ những cơ sở lý luận chủ yếu, khảo cứu kinh nghiệm, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững; đưa ra định hướng, giải pháp tăng cường quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững tại huyện Phong Điền. 5
- Về không gian: địa bàn huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. - Về thời gian: Nghiên cứu giai đoạn từ năm 2016 đến năm 6/2022 5. Phương pháp luận, phương pháp tiếp cận và phương pháp nghiên cứu cụ thể 5.1. Phương pháp luận - Luận văn thực hiện dựa trên cơ sở nền tảng nhận thức về chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử của Mác - Lê Nin. - Luận văn bám sát tư tưởng Hồ Chí Minh về phát triển do dân, vì dân và phát triển vì hạnh phúc của người dân - Luận văn quán triệt quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước ta về giảm nghèo bền vững. 5.2.Phương pháp tiếp cận nghiên cứu Quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững là vấn đề lớn, khó nên đề tài sẽ phải tiếp cận theo nhiều hướng để nhận diện vấn đề rõ hơn, có tính bản chất hơn và từ đó đưa ra những đề xuất thiết thực. Cụ thể đề tài tiếp cận theo các hướng chủ yếu sau đây: - Tiếp cận theo thể chế: Thực tiễn chỉ ra rằng, luật pháp, chính sách, quản lý nhà nước giữ vai trò quyết định. Luật pháp, chính sách đúng và quản lý nhà nước có hiệu lực, hiệu quả thì chắc chắn giảm nghèo bền vững sẽ thành công. - Tiếp cận từ nguồn lực: Giảm nghèo bền vững cần nhiều nguồn lực tài chính. Nguồn lực tài chính hạn chế thì khó có thể phát triển kinh tế - xã hội thành công và khi đó mục tiêu giảm nghèo bền vững khó hoàn thành. - Tiếp cận theo nguyên lý nguyên nhân và kết quả. Khi xác định rõ nguyên nhân của thành công cũng như của thất bại trong quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững sẽ đưa ra được những giải pháp đúng đắn. Đó là cách làm hợp lý và giá trị thực tiễn cao. 6
5.3. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện luận văn này, tác giả sử dụng các phương pháp chủ yếu sau đây: + Phương pháp phân tích thống kê: Sử dụng để phân tích kết quả giảm nghèo qua các năm. Để có số liệu phục vụ phân tích qua các năm tác giả phải tiến hành thu thập và xử lý tài liệu, số liệu.Ngoài ra, luận văn còn sử dụng số liệu, dữ liệu qua Mạng Internet và sách báo. + Phương pháp so sánh: sử dụng để so sánh các năm với nhau, so sánh quản lý nhà nước về giảm nghèo của huyện Phong Điền với các nơi khác… + Phương pháp chuyên gia: sử dụng để lấy thêm thông tin, để thẩm định các nhận định, kết luận của tác giả trong quá trình nghiên cứu. 6. Ý nghĩa và đóng góp của đề tài 6.1.Ý nghĩa lý luận Luận văn hệ thống hóa cơ sở lý luận quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững và cố gắng góp phần làm sáng tỏ thêm những vấn đề lý luận có liên quan phục vụ yêu cầu nghiên cứu của đề tài như nội dung quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững, các yếu tố chủ yếu ảnh hưởng tới quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững, đánh giá quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững để phục vụ nghiên cứu ở cấp huyện. 6.2.Ý nghĩa thực tiễn Cung cấp thêm căn cứ khoa học cho việc hoạch định chủ trương, đề xuất giải pháp tăng cường quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững cho huyện và xã trên địa bàn huyện Phong Điền. 7. Kết cấu của luận văn: Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo Luận văn được kết cấu thành 3 chương: 7
Chương 1: Cơ sở lý luận quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững và kinh nghiệm thực tiễn Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế Chương 3: Phương hướng và giải pháp tăng cường quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. 8
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN QUẢN LÝ CỦA NHÀ NƯỚC VỀ GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG 1.1. Một số khái niệm chủ yếu có liên quan 1.1.1.Khái niệm giảm nghèo Khái niệm nghèo:Trên thế giới hiện nay chưa có một định nghĩa nào chung nhất về nghèo. Những định nghĩa về nghèo đói được thay đổi nhiều lần theo thời gian và không gian khác nhau: Tại Hội nghị bàn về giảm nghèo đói ở khu vực Châu Á- Thái Bình Dương do ESCAP tổ chức tại Băng Cốc tháng 9/1993 đã đưa ra khái niệm và định nghĩa về nghèo đói. Theo Hội nghị “Nghèo đói là tình trạng một bộ phận dân cư không được hưởng và thỏa mãn những nhu cầu cơ bản của con người đã được xã hội thừa nhận thùy theo trình độ phát triển kinh tế- xã hội và phong tục tập quán của các địa phương”[20]. Có thể xem đây là định nghĩa chung nhất về nghèo đói, trong đó các tiêu chí và chuẩn mực đánh giá về nghèo đói còn để ngỏ về mặt lượng hóa, bởi nó chưa tính đến những khác biệt và độ chênh lệch giữa các vùng, các điều kiện lịch sử cụ thể quy định trình độ phát triển ở mỗi nơi. Hội nghị thượng đỉnh thế giới về phát triển xã hội tổ chức tại Copenhagen ở Đan Mạch năm 1995 đã đưa ra một số định nghĩa cụ thể hơn về nghèo đói như sau: “Người nghèo là tất cả những ai mà thu nhập thấp hơn dưới 1 USD mỗi ngày cho mỗi người, số tiền được coi như đủ để mua những sản phẩm thiết yếu để tồn tại”. Theo Liên hợp quốc: “ Nghèo là thiếu năng lực tối thiểu để tham gia hiệu quả vào các hoạt động xã hội. Nghèo có nghĩa là không có đủ ăn, đủ mặc, không được đi học, không được đi khám bệnh, không có đất đai để trồng 9
trọt hoặc không có nghề nghiệp để nuôi sống bản thân, không được tiếp cận tín dụng. Nghèo cũng có nghĩa là không an toàn, không có quyền và bị loại trừ của các cá nhân, hộ gia đình và cộng đồng. Nghèo có nghĩa là dễ bị bạo hành, phải sống ngoài lề xã hội hoặc trong các điều kiện rủi ro, không được tiếp cận nước sạch và công trình vệ sinh an toàn”. (Tuyên bố Liên hợp quốc, 6/2008, được lãnh đạo của tất cả các tổ chức UN thông qua). Theo Ngân hàng phát triển châu á, năm 1999: “ Nghèo là tình trạng thiếu những tài sản cơ bản và cơ hội mà con người có quyền được hưởng”. Theo ngân hàng thế giới trong “Báo cáo về tình hình phát triển thế giới - tấn công nghèo đói”: “Nghèo là sự mất đi sự ấm no”, “Nghèo là một khái niệm đa chiều vượt qua khỏi phạm vi túng thiếu về vật chất. Nghèo không chỉ gồm các chỉ số dựa trên thu nhập, mà bao gồm các vấn đề liên quan đến năng lực như: dinh dưỡng, sức khỏe, giáo dục, khả năng dễ bị tổn thương, không có quyền phát ngôn, không có quyền lực”. Báo cáo còn chỉ ra rằng “Người nghèo đặc biệt dễ bị tổn thương trước những biểu hiện bất lợi nằm ngoài khả năng kiểm soát của họ. Họ thường bị các thể chế của Nhà nước và xã hội đối xử tàn tệ, bị gạt ra rìa và không có tiếng nói trong các thể chế đó”. Một cách chung nhất: Nghèo là tình trạng một bộ phận dân cư vì lý do nào đó không được hưởng và thỏa mãn các nhu cầu mà xã hội thừa nhận, tùy theo trình độ phát triển kinh tế - xã hội và phong tục tập quán của chính xã hội đó. Biểu hiện thông qua tình trạng thiếu ăn, thiếu nước sinh hoạt, suy dinh dưỡng, mù chữ, bệnh tật, tuổi thọ trung bình thấp, không được tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản. Khái niệm giảm nghèo: Giảm nghèo là tổng hợp các chính sách của nhà nước và nhằm tạo điều kiện, cơ hội để người nghèo nâng thu nhập, thoát khỏi tình trạng thu nhập không đáp ứng được nhu cầu tối thiểu và thoả mãn các nhu cầu cơ bản của con người. 10
Giảm nghèo là quá trình thực hiện cải thiện đời sống vật chất, tinh thần cho người nghèo hướng tới nâng cao năng lực tự thoát nghèo và không rơi trở lại trạng thái nghèo của người dân. Về nguyên tắc, giải quyết vấn đề nghèo nói chung cần đảm bảo trên cả 2 phương diện số lượng và chất lượng. Về số lượng, giảm nghèo sẽ là số tuyệt đối hộ nghèo giảm được trong một khoảng thời gian nhất định, cần phân biệt giữa số hộ nghèo giảm với số hộ thoát nghèo, hai khái niệm này chỉ đồng nhất với nhau khi không có các yếu tố khác tác động đến như di chuyển dân cư, tái nghèo… Về chất lượng giảm nghèo là khái niệm để chỉ thực chất của kết quả giảm nghèo, mà vấn đề cần đạt được là đời sống người nghèo được nâng lên sau khi có tác động hỗ trợ, khoảng cách thu nhập với các nhóm dân cư khác được rút ngắn về mặt tốc độ, khi gặp rủi ro hay bất trắc sẽ không bị rơi vào tình trạng nghèo đói, hay nói cách khác, chất lượng giảm nghèo suy cho cùng là phản ánh tính bền vững của quá trình giảm nghèo. Tại Việt Nam, nước ta đã ban hành chuẩn nghèo qua các giai đoạn phát triển quốc gia: Trong đó tác giả tập trung trình bày mấy giai đoạn gần đây để quan sát và lấy làm cơ sở nghiên cứu cho luận văn: - Giai đoạn 2011-2015: (Quyết định số 09/2011/QĐ-TTg ngày 30/01/2011) có quy định như sau : Hộ nghèo: Vùng nông thôn: có mức thu nhập từ 400.000 đồng/người/tháng trở xuống. Vùng thành thị: có mức thu nhập từ 500.000 đồng/người/tháng trở xuống. Hộ cận nghèo: Vùng nông thôn: có mức thu nhập từ 401.000 - 520.000 đồng/người/tháng. Vùng thành thị: có mức thu nhập từ 501.000 - 650.000 đồng/người/tháng. -Giai đoạn 2016-2020 (Quyết định số 59/2015/QĐ-TTg ngày 19/11/2015) có quy định như sau: 11