Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về giáo dục trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Gia Lai

Chia sẻ: Tomhum999 Tomhum999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:123

Thêm vào BST

Báo xấu

48
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn QLNN về giáo dục THPT trên địa bàn tỉnh Gia Lai, trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện QLNN về giáo dục THPT trên địa bàn tỉnh Gia Lai. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về giáo dục trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Gia Lai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HOÀNG ĐỨC THỌ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ GIÁO DỤC TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH GIA LAI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG ĐĂK LĂK - NĂM 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ................ /………….. ....... /……. HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HOÀNG ĐỨC THỌ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ GIÁO DỤC TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH GIA LAI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. LÊ ANH XUÂN ĐĂK LĂK - NĂM 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi, dưới sự hướng dẫn của TS. Lê Anh Xuân. Luận văn này được hoàn thành bởi sự nỗ lực của bản thân, các số liệu, kết quả nêu trong Luận văn là xác thực có nguồn gốc rõ ràng. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Hoàng Đức Thọ
LỜI CẢM ƠN Sau 02 năm học tập, nghiên cứu, được sự hướng dẫn, giảng dạy của thầy cô, sự quan tâm giúp đỡ của cơ quan cùng với sự đóng góp của bạn bè, đồng nghiệp, sự động viên của gia đình, tôi đã hoàn thành luận văn thạc sĩ. Qua đây, tôi xin chân thành gửi lời cảm cảm ơn đến: Ban Giám hiệu, các thầy cô Học viện Hành chính Quốc gia, cùng các giảng viên đã tận tình giảng dạy, truyền đạt những tri thức kinh nghiệm quý báu trong suốt thời gian học tập tại trường. Cảm ơn lãnh đạo đơn vị công tác đã tạo điều kiện để tôi được học tập, nâng cao trình độ. Cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã động viên, giúp đỡ tôi rất nhiều trong suốt thời gian học tập và hoàn thiện luận văn. Đặc biệt, tôi xin dành sự kính trọng và cảm ơn sâu sắc đến TS. Lê Anh Xuân đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn này./. Tác giả luận văn Hoàng Đức Thọ
MỤC LỤC Trang Lời cam đoan Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục biểu đồ PHẦN MỞ ĐẦU ..................................................................................................... 1 Chương 1: CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ GIÁO DỤC TRUNG HỌC PHỔ THÔNG................................................................................................. 9 1.1. Một số khái niệm cơ bản ................................................................................... 9 1.2. Nội dung quản lý nhà nước về giáo dục THPT ............................................... 13 1.3. Chủ thể quản lý nhà nước về giáo dục THPT .................................................. 19 1.4. Vai trò quản lý nhà nước đối với giáo dục THPT ............................................ 21 1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước đối với giáo dục THPT ......... 25 1.6. Kinh nghiệm quản lý nhà nước đối với giáo dục THPT ở các địa phương và bài học kinh nghiệm cho tỉnh Gia Lai .......................................................................... 29 Tiểu kết chương 1 .................................................................................................. 34 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ GIÁO DỤC TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH GIA LAI ......................................... 35 2.1. Khái quát chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội tỉnh Gia Lai ............... 35 2.2. Khái quát về giáo dục THPT trên địa bàn Gia Lai ........................................... 39 2.3. Phân tích thực trạng quản lý nhà nước đối với giáo dục THPT trên địa bàn tỉnh Gia Lai .................................................................................................................. 47 2.3.1. Xây dựng và triển khai thực hiện quy hoạch, kế hoạch hóa thực hiện chiến lược phát triển giáo dục THPT .............................................................................. 47 2.3.2. Xây dựng và tổ chức thực hiện văn bản quản lý nhà nước đối với giáo dục THPT..................................................................................................................... 48 2.3.3. Xây dựng và tổ chức thực hiện chính sách đối với giáo dục THPT ............... 50
2.3.4. Xây dựng và kiện toàn tổ chức bộ máy quản lý nhà nước đối với giáo dục THPT..................................................................................................................... 61 2.3.5. Xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên ở các trường THPT..................................................................................................................... 63 2.3.6. Thanh tra, kiểm tra, đánh giá đối với giáo dục THPT .................................. 68 2.4. Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với giáo dục THPT trên địa bàn tỉnh Gia Lai .................................................................................................................. 70 2.4.1. Kết quả đạt được trong quản lý nhà nước về giáo dục THPT trên địa bàn tỉnh Gia Lai .................................................................................................................. 70 2.4.2. Hạn chế trong quản lý nhà nước đối với giáo dục THPT trên địa bàn tỉnh Gia Lai ......................................................................................................................... 71 2.4.3. Nguyên nhân hạn chế ................................................................................... 72 Tiểu kết chương 2 .................................................................................................. 74 Chương 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ GIÁO DỤC TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH GIA LAI ..................................................................................................... 75 3.1. Dự báo nhu cầu về giáo dục THPT trên địa bàn tỉnh Gia Lai .......................... 75 3.2. Quan điểm và định hướng phát triển giáo dục THPT ...................................... 79 3.2.1. Quan điểm của Đảng về phát triển giáo dục THPT ...................................... 79 3.2.2. Định hướng phát triển giáo dục THPT tỉnh Gia Lai ..................................... 81 3.3. Giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với giáo dục THPT trên địa bàn tỉnh Gia Lai .................................................................................................................. 82 3.3.1. Xây dựng và tổ chức thực hiện quy hoạch, kế hoạch phát triển giáo dục THPT phù hợp yêu cầu và điều kiện của tỉnh Gia Lai ............................................ 82 3.3.2. Rà soát, bổ sung và cụ thể hóa văn bản quản lý nhà nước đối với giáo dục THPT..................................................................................................................... 84 3.3.3. Hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý nhà nước đối với giáo dục THPT .......... 88 3.3.4. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên THPT ................. 90
3.3.5. Tổ chức thực hiện đồng bộ hoạt động thanh tra, kiểm tra đối với giáo dục THPT..................................................................................................................... 91 3.4. Kết quả khảo sát giải pháp và khuyến nghị ..................................................... 94 3.4.1. Tính cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp ........................................... 94 3.4.2. Kết quả khảo sát về mức độ cần thiết của các biện pháp đề xuất ................. 96 3.4.3. Kết quả khảo sát về mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất .................... 97 3.4.4. Khuyến nghị................................................................................................. 98 Tiểu kết chương 3 ................................................................................................ 101 KẾT LUẬN ......................................................................................................... 103
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CNH-HĐH : Công nghiệp hóa, hiện đại hóa DVC : Dịch vụ công GDĐT : Giáo dục đào tạo HĐND : Hội đồng nhân dân KT-XH : Kinh tế xã hội NSNN : Ngân sách nhà nước QLNN : Quản lý nhà nước THPT : Trung học phổ thông XHH : Xã hội hóa XHHGD : Xã hội hóa giáo dục XHCN : Xã hội chủ nghĩa UBND : Ủy ban nhân dân
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Một số chỉ tiêu về giáo dục trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Gia Lai giai đoạn 2014 - 2018 ............................................................................................ 40 Bảng 2.2: Xếp loại học lực học sinh trung học phổ thông qua các năm học ........... 41 Bảng 2.3: Xếp loại hạnh kiểm học sinh THPT qua các năm học ............................ 42 Bảng 2.4: Kết quả kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông qua các năm học ............ 43 Bảng 2.5: Số liệu giao dự toán các trường THPT qua các năm .............................. 45 Bảng 2.6: Định mức phân bổ theo dân số trong độ tuổi đến trường từ 1 - 18 tuổi... 64 Bảng 2.7: Định mức phân bổ dự toán chi thường xuyên cho sự nghiệp giáo dục Trung học phổ thông ............................................................................................. 65 Bảng 3.1. Quy mô phát triển giáo dục THPT của tỉnh Gia Lai giai đoạn 2020 - 2025 .............................................................................................................................. 76 Bảng 3.2. Tổng hợp kết quả điều tra về mức độ cần thiết của các biện pháp được đề xuất ....................................................................................................................... 96 Bảng 3.3. Tổng hợp kết quả điều tra về mức độ khả thi của các biện pháp được đề xuất ....................................................................................................................... 97
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ: So sánh mức độ cần thiết và khả thi của các biện pháp ............................ 98
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Giáo dục và đào tạo có vị trí, vai trò hết sức quan trọng đối với sự phát triển của mỗi quốc gia, dân tộc. Nhiều quốc gia trên thế giới đã đạt được những thành tựu to lớn trong quá trình phát triển nhờ sớm coi trọng vai trò của giáo dục và đào tạo, như Nhật Bản với quan điểm coi Giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu, cần kết hợp hài hòa giữa bản sắc văn hóa lâu đời Phương Đông với những tri thức Phương Tây hiện đại; hay Singapore với phương châm thắng trong cuộc đua về giáo dục sẽ thắng trong cuộc đua về phát triển kinh tế; cường quốc Mỹ cũng luôn chú trọng đến việc tập trung cho đầu tư GDĐT và thu hút nhân tài; một người bạn lớn của Việt Nam là Liên Xô trước đây cũng đã khẳng định: Chính sách về con người là điểm bắt đầu và là điểm kết thúc của mọi chính sách KT-XH. Ở nước ta, trong suốt chiều dài lịch sử dựng nước và giữ nước, giáo dục đã tồn tại, phát triển cùng với sự tồn tại và phát triển của dân tộc và luôn đóng vai trò quan trọng như một trụ cột cơ bản của việc xây dựng và vun đắp cho nền văn hiến lâu đời của đất nước. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã rất coi trọng giáo dục, thư gửi các học sinh nhân ngày khai trường, Người căn dặn: “Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em” [31]. Ngày nay, Giáo dục đang được Đảng, Nhà nước quan tâm và được đặt vị trí quan trọng trong sự phát triển đất nước. Theo Luật Giáo dục năm 2005 (sửa đổi, bổ sung năm 2009), mục tiêu của giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của 1
sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Hiến pháp (2013), phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài [53]. Nghị quyết Hội nghị lần thứ II Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII đã nêu: Thực sự coi GDĐT cùng khoa học - công nghệ là nhân tố quyết định tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội, đầu tư cho GDĐT là đầu tư cho phát triển. Trong thời gian qua, giáo dục nước ta có bước phát triển, trình độ dân trí được nâng lên, góp phần tích cực đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Ngành Giáo dục tiếp tục thực hiện Chương trình hành động của Chính phủ triển khai Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28/11/2014, Nghị quyết số 51/2017/QH14 ngày 21/11/2017 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông và tập trung triển khai thực hiện 09 nhóm nhiệm vụ chủ yếu và 05 nhóm giải pháp cơ bản của ngành theo Chỉ thị số 2699/CT-BGDĐT ngày 08/8/2017 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. Gia Lai là một tỉnh miền núi, nơi có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, trình độ dân trí thấp, kinh tế - xã hội phát triển chậm, là địa bàn có vị trí chiến lược quan trọng về an ninh - quốc phòng của khu vực Tây Nguyên cũng như của cả nước. Bên cạnh chú trọng phát triển KT-XH thì giáo dục và đào tạo cũng được cấp ủy Đảng và chính quyền đặc biệt quan tâm, cụ thể như Nghị quyết Đại hội Đại biểu lần thứ XV Đảng bộ tỉnh Gia Lai đã đề ra phương hướng, nhiệm vụ đó là phải nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tập trung phát triển giáo dục và đào tạo, Ủy ban nhân dân tỉnh Gia Lai ban hành Quyết định số 483/QĐ-UBND ngày 13/6/2017 về việc ban hành Kế hoạch 2
thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo tỉnh Gia Lai, đáp ứng yêu cầu CNH-HĐH trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, cùng với sợ nỗ lực của ngành giáo dục toàn tỉnh nên đã đạt được những kết quả tích cực đó là: Mạng lưới trường lớp được quan tâm đầu tư về cơ sở vật chất; đội ngũ cán bộ giáo viên đã đạt chuẩn và tỷ lệ trên chuẩn được nâng cao; tỷ lệ học sinh khá giỏi, đỗ tốt nghiệp và vào các trường Cao đẳng và Đại học ngày càng cao. Tuy nhiên, ngành giáo dục và đào tạo tỉnh Gia Lai nói chung và giáo dục Trung học phổ thông nói riêng còn những khó khăn, thách thức như: Chất lượng giáo dục ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn thấp; cơ sở vật chất còn thiếu; tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ vẫn chưa được giải quyết dứt điểm; công tác giáo dục đạo đức, lối sống, kỹ năng sống, giáo dục thể chất cho học sinh còn hạn chế; cá biệt có một số giáo viên, học sinh có hành vi ứng xử thiếu văn hóa gây mất niềm tin của cha mẹ học sinh, bức xúc trong xã hội… Một trong những nguyên nhân ảnh hưởng đến hiệu quả của giáo dục Trung học phổ thông tại tỉnh Gia Lai là do quản lý nhà nước về giáo dục THPT chưa phát huy hết vai trò QLNN của mình. Vì vậy, để đạt hiệu quả cao và thực hiện tốt nhiệm vụ của ngành giáo dục tỉnh Gia Lai thì QLNN về giáo dục THPT trên địa bàn tỉnh Gia Lai cần có những giải pháp phù hợp với thực tiễn của địa phương. Xuất phát từ những lý do trên, học viên chọn đề tài Quản lý nhà nước về giáo dục trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Gia Lai làm luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Do tầm quan trọng của giáo dục THPT nên đã có nhiều đề tài khoa học, luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ và bài báo khoa học nghiên cứu về vấn đề này ở nhiều góc độ khác nhau, trên các địa bàn khác nhau như: 3
Luận án tiến sĩ của tác giả Nguyễn Sỹ Thư với tên đề tài Những biện pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở ở các tỉnh Tây Nguyên đáp ứng yêu cầu phổ cập giáo dục Trung học cơ sở (Mã số: 62 14 05 01 - năm 2006). Luận án phân tích thực trạng chất lượng đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên. Tổng kết một số kinh nghiệm thực tiễn và đề xuất được các giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở các tỉnh Tây Nguyên [42]. Nguyễn Thị Nghị với đề tài Quản lý nhà nước về giáo dục bậc trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Đăk Lăk (Mã số 60310201 - Luận văn thạc sĩ Quản lý công - năm 2014). Luận văn Nghỉên cứu thực trạng quản lý về giáo dục bậc THPT trên địa bàn tỉnh Đăk Lăk, đồng thời đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng QLNN về giáo dục bậc THPT của tỉnh Đăk Lăk [45]. Hồ Sỹ Tuấn với đề tài Quản lý nhà nước về giáo dục trung học cơ sở ở Krông Buk, Đăk Lăk (Mã số 60310201 - Luận văn thạc sĩ Quản lý công - năm 2014). Luận văn nghiên cứu về thực trạng QLNN về giáo dục trung học cơ sở tại huyện Krông Buk, tỉnh Đăk Lăk đồng thời đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng QLNN về giáo dục trung học cơ sở tại địa bàn huyện Krông Buk, tỉnh Đăk Lăk [32]. Phạm Thị Cẩm Vân với đề tài Quản lý nhà nước về giáo dục bậc trung học cơ sở công lập trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đăk Lăk (Mã số 60310201 - Luận văn thạc sĩ Quản lý công - năm 2018). Luận văn nghiên cứu về thực trạng QLNN về giáo dục bậc trung học cơ sở công lập trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đăk Lăk đồng thời đưa ra những giải pháp tăng cường QLNN về giáo dục bậc trung học cơ sở công lập trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đăk Lăk [50]. 4
Lê Thị Mai Lam với đề tài Quản lý nhà nước về giáo dục tiểu học trên địa bàn huyện Krông Buk, tỉnh Đăk Lăk (Mã số 60340403 - Luận văn thạc sĩ Quản lý công - năm 2017). Luận văn nghiên cứu về thực trạng QLNN đối với giáo dục tiểu học trên địa bàn huyện Krông Buk, tỉnh Đăk Lăk, đồng thời đưa ra những giải pháp nhằm hoàn thiện QLNN về giáo dục tiểu học trên địa bàn huyện Krông Buk, tỉnh Đăk Lăk [36]. Nguyễn Thành Bắc với đề tài Quản lý nhà nước về đội ngũ giáo viên trung học phổ thông công lập trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh (Mã số 60340403 - Luận văn thạc sĩ Quản lý công - năm 2016). Luận văn nghiên cứu thực trạng QLNN về đội ngũ giáo viên trung học phổ thông công lập trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh, đồng thời đưa ra những giải pháp quản lý nhà nước về đội ngũ giáo viên các trường THPT công lập trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh [43]. Nguyễn Văn Cừ (Tạp chí quản lý giáo dục năm 2017) có bài viết Phát triển năng lực quản lý trong đổi mới chương trình bồi dưỡng hiệu trưởng trường trung học phổ thông. Bài viết đề cập đến những vấn đề về năng lực cán bộ quản lý giáo dục, chương trình bồi dưỡng cán bộ quản lý và gợi mở hướng đổi mới chương trình bồi dưỡng năng lực đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục trường trung học phổ thông [47]. Các công trình nghiên cứu đó đã góp phần làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận và thực tiễn đến hoạt động QLNN về giáo dục ở phạm vi khu vực hoặc ở các địa phương khác. Tuy nhiên chưa thấy công trình nghiên cứu khoa học nào QLNN về giáo dục THPT trên địa bàn tỉnh Gia Lai. 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu luận văn 3.1. Mục đích Luận văn làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn QLNN về giáo dục THPT trên địa bàn tỉnh Gia Lai, trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện QLNN về giáo dục THPT trên địa bàn tỉnh Gia Lai. 5
3.2. Nhiệm vụ Để đạt được mục đích nêu trên, luận văn phải giải quyết được những nhiệm vụ cụ thể sau đây: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận QLNN về giáo dục THPT. - Phân tích, đánh giá thực trạng công tác QLNN về giáo dục THPT trên địa bàn tỉnh Gia Lai. - Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả QLNN về giáo dục THPT trên địa bàn tỉnh Gia Lai. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Hoạt động QLNN về giáo dục THPT trên địa bàn tỉnh Gia Lai. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các chính sách QLNN đối với giáo dục THPT trên địa bàn tỉnh Gia Lai. - Về không gian: nghiên cứu và khảo sát các trường THPT trên địa bàn tỉnh Gia Lai. - Về thời gian: luận văn nghiên cứu hoạt động QLNN về giáo dục THPT trên địa bàn tỉnh Gia Lai từ năm 2014 đến năm 2018. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận Luận văn được nghiên cứu sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử trên nền tảng tư tưởng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và trên cơ sở đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Ngoài những phương pháp cơ bản, luận văn còn sử dụng một số phương pháp nghiên cứu khoa học khác nhau như: Phương pháp phân tích, 6
phương pháp tổng hợp, phương pháp so sánh, phương pháp thống kê, tổng kết thực tiễn,… - Phương pháp thu thập dữ liệu: Để có đủ cơ sở lý luận và thực tiễn phục vụ đánh giá thực trạng và đưa ra giải pháp nâng cao hiệu quả QLNN về giáo dục THPT trên địa bàn tỉnh Gia Lai, luận văn tham khảo nhiều giáo trình, các công trình nghiên cứu khoa học, bài viết trên tạp chí khoa học chuyên ngành, các tài liệu có liên quan trong hoạt động QLNN về giáo dục THPT và sử dụng số liệu của Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Gia Lai liên quan đến QLNN về giáo dục THPT trên địa bàn tỉnh Gia Lai. - Phương pháp phân tích, tổng hợp: Phương pháp này được sử dụng trong suốt quá trình nghiên cứu đề tài, phương pháp này hệ thống hóa và làm sáng tỏ cơ sở khoa học, phân tích làm rõ thực trạng để chỉ ra kết quả đạt được, nguyên nhân, những hạn chế, bất cập. Trên cơ sở đó, luận văn đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện, nâng cao hiệu quả QLNN về giáo dục THPT trên địa bàn tỉnh Gia Lai. 6. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận - Luận văn góp phần làm rõ những cơ sở lý luận khoa học của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh; quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về QLNN giáo dục THPT trên địa bàn tỉnh Gia Lai. - Kết quả nghiên cứu của đề tài một mặt hệ thống hóa lý luận cơ bản QLNN về giáo dục THPT trên địa bàn tỉnh Gia Lai, bước đầu gợi mở một số vấn đề lý luận về giáo dục THPT và QLNN về giáo dục THPT trên địa bàn tỉnh Gia Lai. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn 7
Kết quả nghiên cứu của luận văn và nội dung của những giải pháp mà luận văn đưa ra có ý nghĩa khuyến nghị bổ ích đối với những cơ quan, cán bộ, công chức làm công tác QLNN về giáo dục THPT trên địa bàn tỉnh Gia Lai hiện nay. Luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan QLNN về giáo dục. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, phụ lục, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm có 3 chương: Chương 1. Cơ sở khoa học quản lý nhà nước về giáo dục trung học phổ thông. Chương 2. Thực trạng quản lý nhà nước về giáo dục trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Gia Lai. Chương 3. Quan điểm và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giáo dục trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Gia Lai. 8
Chương 1 CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ GIÁO DỤC TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Một số khái niệm cơ bản - Giáo dục Giáo dục, được hiểu theo nhiều góc độ khác nhau, giáo dục được hiểu là quá trình đào tạo con người một cách có mục đích, nhằm chuẩn bị cho con người tham gia đời sống xã hội, tham gia lao động sản xuất, nó được thực hiện bằng cách tổ chức việc truyền thụ và lĩnh hội những kinh nghiệm lịch sử - xã hội của loài người. Giáo dục là một hiện tượng xã hội đặc trưng của xã hội loài người. Giáo dục nảy sinh cùng với xã hội loài người, trở thành một chức năng sinh hoạt không thể thiếu được và không bao giờ mất đi ở mọi giai đoạn phát triển của xã hội. Giáo dục là một bộ phận của quá trình tái sản xuất mở rộng sức lao động xã hội, một trong những nhân tố quan trọng nhất thúc đẩy xã hội phát triển về mọi mặt. Giáo dục mang tính lịch sử cụ thể, tính chất, mục đích, nhiệm vụ, nội dung, phương pháp và tổ chức giáo dục biến đổi theo các giai đoạn phát triển của xã hội, theo các chế độ chính trị - kinh tế của xã hội. Giáo dục đảm bảo sự kế thừa phát huy giữa các thế hệ. Quá trình giáo dục là sự truyền thụ kinh nghiệm, lịch sử xã hội của thế hệ trước cho thế hệ sau nhằm chuẩn bị điều kiện cho họ bước vào cuộc sống xã hội và lao động sản xuất. Trong giáo dục hiểu theo nghĩa rộng là quá trình hình thành con người dưới ảnh hưởng của các nhân tố tác động bên ngoài của môi trường tự nhiên và xã hội xung quanh con người và dưới ảnh hưởng của các hoạt động chuyên biệt có mục đích của nhà giáo dục nhằm bồi dưỡng cho con người những điều kiện phẩm chất, kỹ năng cần thiết để họ tham gia vào đời sống xã hội. 9
Theo nghĩa hẹp: giáo dục là công tác giáo dục chuyên biệt do nhà giáo dục tiến hành trong các trường học chủ yếu là trong thời gian học. Người ta có thể phân ra nhiều loại hình giáo dục khác nhau. Phân loại theo mục tiêu và đối tượng giáo dục: Có giáo dục phổ thông và giáo dục chuyên nghiệp; giáo dục phổ thông nhằm trang bị những kiến thức hiểu biết cơ bản, chủ yếu cho lớp vị thành niên trước khi tham gia vào quá trình giáo dục chuyên nghiệp bao gồm kiến thức khoa học tự nhiên, xã hội, phát triển toàn diện đức, trí, thể, mỹ, kỹ năng cơ bản, năng lực cá nhân, tính năng động sáng tạo và hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân để tiếp tục học lên hoặc tham gia vào cuộc sống, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Theo Giáo trình quản lý nhà nước về Văn hoá - Giáo dục - Y tế: Giáo dục đó là quá trình trang bị và nâng cao kiến thức, hiểu biết về thế giới khách quan, khoa học, kỹ thuật, kỹ năng, kỹ xảo trong hoạt động nghề nghiệp cũng như hình thành nhân cách của con người. Giáo dục diễn ra thường xuyên, liên tục ở nhiều môi trường hoạt động của con người (trong gia đình, nơi làm việc, trong nhà trường, trong quan hệ xã hội), trong đó, môi trường ở nhà trường có vai trò quyết định [30]. Theo Từ điển Tiếng Việt “Giáo dục là quá trình hoạt động có ý thức, có mục đích, có kế hoạch nhằm bồi dưỡng cho người ta những phẩm chất đạo đức, những tri thức cần thiết về tự nhiên và xã hội, cũng như những kỹ năng, kỹ xảo cần thiết trong đời sống” [27, tr 308]. Mặc dù có nhiều cách hiểu khác nhau, nhưng chung quy lại có thể hiểu: giáo dục là hoạt động có ý thức của con người nhằm trang bị những tri thức cần thiết về mọi mặt cho đời sống con người, giáo dục diễn ra thường xuyên liên tục trong môi trường xã hội. - Giáo dục THPT 10