Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về phát triển nông nghiệp theo hướng hàng hóa tại tỉnh Xê Kong, nước Cộng hòa Dân chủ nhân dân Lào

Chia sẻ: Mucong999 Mucong999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:103

Thêm vào BST

Báo xấu

24
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Quản lý nhà nước về phát triển nông nghiệp theo hướng hàng hóa tại tỉnh Xê Kong, nước Cộng hòa Dân chủ nhân dân Lào" nhằm góp phần tháo gỡ những khó khăn, vƣớng mắc xung quanh vấn đề phát triển nông nghiệp hàng hóa và vai trò của quản lý nhà nƣớc đối với lĩnh vực nông nghiệp trong điều kiện thực tế những biến đổi của tỉnh Xê Kông hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về phát triển nông nghiệp theo hướng hàng hóa tại tỉnh Xê Kong, nước Cộng hòa Dân chủ nhân dân Lào

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …..…/…….. ..…/….. HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA THANONGSACK LEUMMIXAY QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP THEO HƢỚNG HÀNG HÓA TẠI TỈNH XÊ KONG, NƢỚC CỘNG HÕA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI – 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …..…/…….. ..…/….. HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA THANONGSACK LEUMMIXAY QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP THEO HƢỚNG HÀNG HÓA TẠI TỈNH XÊ KONG, NƢỚC CỘNG HÕA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8.34.04.03 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Hà HÀ NỘI – 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi; các số liệu, tư liệu, tài liệu được tôi sử dụng trong luận văn là trung thực, có xuất xứ rõ ràng; những nhận định đưa ra trong luận văn là kết quả nghiên cứu của tác giả luận văn. TÁC GIẢ THANONGSACK LEUMMIXAY
LỜI CẢM ƠN Tôi xin tỏ lòng biết ơn đến lãnh đạo Học viện Hành chính Quốc gia cùng các Thầy, Cô giáo đã tận tình giảng dạy, chỉ bảo, tạo điều kiện cho tôi trong suốt thời gian học tập. Trong quá trình nghiên cứu, hoàn thành luận văn tôi luôn nhận đƣợc sự khích lệ động viên và chỉ bảo tận tình của PGS. TS. Nguyễn Thị Thu Hà. Qua đây tôi xin gửi lời cảm ơn đến PGS.TS Nguyễn Thị Thu Hà đã hƣớng dẫn, định hƣớng giúp tôi hoàn thành công trình nghiên cứu này. Do những hạn chế nhất định về thời gian, nguồn tài liệu, số liệu cũng nhƣ khả năng nghiên cứu của bản thân. Vì vậy kết quả của luận văn không thể tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót. Kính mong nhận đƣợc những góp ý quý báu từ các Thầy, Cô giáo và các nhà khoa học quan tâm đến đề tài, để luận văn hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cảm ơn! Tác giả luận văn THANONGSACK LEUMMIXAY
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1 Chƣơng 1. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP THEO HƢỚNG HÀNG HÓA ................................... 10 1.1. Khái niệm chung ........................................................................................... 10 1.1.1. Khái niệm nông nghiệp.............................................................................. 10 1.1.2.Khái niệm hàng hóa .................................................................................... 12 1.1.3. Nông nghiệp hàng hóa ............................................................................... 13 1.1.4. Điều kiện để phát triển nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa....................... 15 1.1.5. Quản lý nhà nƣớc về phát triển nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa.......... 18 1.2. Quản lý nhà nƣớc đối với phát triển nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa ..... 21 1.2.1. Khái niệm................................................................................................... 21 1.2.2. Chủ thể quản lý nhà nƣớc đối với phát triển nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa........................................................................................................................ 21 1.2.3. Nội dung quản lý nhà nƣớc đối với phát triển nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa ............................................................................................................... 22 1.3. Kinh nghiệm quản lý nhà nƣớc đối với phát triển nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa và những bài học cho tỉnh Xê Kong .................................................... 27 1.3.1. Kinh nghiệm của một số địa phƣơng ở Việt Nam..................................... 27 1.3.2. Bài học về quản lý nhà nƣớc đối với phát triển nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa ở Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào nói chung và tỉnh Xê Kong nói riêng ..................................................................................................................... 32 Tiểu kết chƣơng 1 ................................................................................................ 34 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP THEO HƢỚNG HÀNG HÓA TẠI TỈNH XÊ KONG, CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO ............................................................................ 35 2.1. Giới thiệu khái quát tỉnh Xê Kong ............................................................... 35
2.1.1. Đặc điểm địa lý, cƣ dân - kinh tế, xã hội................................................... 35 2.1.2. Những thuận lợi, khó khăn trong quản lý nhà nƣớc đối với phát trển nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa tại tỉnh Xê Kong.................................................... 38 2.2. Thực trạng phát triển nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa ở tỉnh Xê Kong .. 41 2.2.1. Cơ cấu kinh tế ngành nông nghiệp ............................................................ 41 2.2.2. Cơ cấu sử dụng đất nông nghiệp ............................................................... 44 2.2.3. Cơ cấu sản xuất trồng trọt, chăn nuôi ........................................................ 45 2.2.4. Sản xuất lâm nghiệp, thủy sản ................................................................... 47 2.3. Thực trạng quản lý nhà nƣớc về phát triển nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa ở tỉnh Xê Kong.............................................................................................. 50 2.3.1. Hệ thống cơ quan, tổ chức quản lý nhà nƣớc về nông nghiệp .................. 50 2.3.2. Xây dựng, chỉ đạo thực thi chính sách đầu tƣ cơ sở hạ tầng, hỗ trợ sự phát triển của nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa........................................................ 52 2.3.3. Quản lý nhà nƣớc về ruộng đất ................................................................. 54 2.3.4. Quản lý thị trƣờng nông nghiệp, nông thôn .............................................. 56 2.3.5. Quản lý lao động nông nghiệp................................................................... 57 2.3.6. Quản lý khoa học công nghệ phục vụ sản xuất nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa ............................................................................................................... 58 2.4. Đánh giá chung về quản lý nhà nƣớc đối với phát triển nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa ở tỉnh Xê Kong ......................................................................... 59 2.4.1. Những kết quả đạt đƣợc ............................................................................ 59 2.4.2. Hạn chế và nguyên nhân............................................................................ 61 Tiểu kết chƣơng 2 ................................................................................................ 63 Chƣơng 3. QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP THEO HƢỚNG HÀNG HÓA Ở TỈNH XÊ KONG, CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO ............................. 64 3.1. Quan điểm nhằm tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc đối với phát triển nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa ở Tỉnh Xê Kong .................................................... 64
3.2. Các giải pháp cơ bản nhằm tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về phát triển nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa ở tỉnh Xê Kong, nƣớc Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào ....................................................................................................................... 69 3.2.1. Hoàn thiện công tác quy hoạch, định hƣớng phát triển nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa ................................................................................................... 69 3.2.2. Hoàn thiện hệ thống chính sách nhằm phát triển nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa ............................................................................................................... 74 3.2.3. Tăng cƣờng đầu tƣ xây dựng và hoàn thiện hạ tầng hỗ trợ sự phát triển nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa....................................................................... 86 3.2.4. Nâng cao vai trò của bộ máy hành chính Nhà nƣớc.................................. 87 Tiểu kết chƣơng 3 ................................................................................................ 89 KẾT LUẬN ......................................................................................................... 90 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 92
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Số lƣợng các loại hình kinh tế nông, lâm nghiệp tỉnh Xêkong năm 2017 ......41 Bảng 2.2: Tình hình sử dụng đất nông nghiệp của các loại hình kinh tế ở tỉnh Xê kong ..................................................................................................... 44 Bảng 2.3: Vốn đầu tƣ cho ngành nông nghiệp giai đoạn 2006-2017 .................. 49
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong nền kinh tế quốc dân, nông nghiệp là một trong những ngành kinh tế quan trọng - ngành sản xuất vật chất cơ bản, giữ vai trò to lớn trong việc phát triển kinh tế ở hầu hết cả nƣớc, nhất là ở các nƣớc đang phát triển. Bởi ở những nƣớc này còn nghèo, đại bộ phận sống bằng nghề nông. Đối với Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào, nông nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an ninh lƣơng thực cho đời sống xã hội và trong nền kinh tế quốc dân. Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào là một nƣớc đang phát triển, vì vậy đa số ngƣời dân vẫn sống dựa vào nghề nông. Cho nên có phát triển nông nghiệp thì nguồn thu của các hộ nông dân mới đƣợc cải thiện, góp phần nâng cao phúc lợi xã hội, nhằm giảm thiểu bất bình đẳng trong xã hội. Lƣơng thực thực phẩm là yếu tố đầu tiên, có tính chất quyết định sự tồn tại phát triển của con ngƣời và phát triển kinh tế – xã hội của đất nƣớc. Thực tiễn lịch sử các nƣớc trên thế giới đã chứng minh, chỉ có thể phát triển kinh tế một cách nhanh chóng, chừng nào quốc gia đó đã có an ninh lƣơng thực. Nếu không đảm bảo an ninh lƣơng thực thì khó có sự ổn định chính trị và thiếu sự đảm bảo cơ sở pháp lý, kinh tế cho sự phát triển. Những năm gần đây, Đảng nhân dân cách mạng Lào đã có nhiều chính sách đổi mới nền nông nghiệp và đã có gặt hái đƣợc nhiều thành công đáng kể. Có nhiều nguyên nhân tạo nên những thắng lợi của nông nghiệp, trong đó có sự biến đổi về chủ trƣơng, chính sách quản lý đối với nông nghiệp là tác nhân rất quan trọng. Từ một nền nông nghiệp phần lớn dựa vào tự nhiên, tự cấp, tự túc đã bƣớc đầu xây dựng đƣợc một nền nông nghiệp sản xuất hàng hóa; thực hiện quan hệ hàng hóa – tiền tệ trong nông nghiệp là phƣơng thức tối ƣu để thúc đẩy tăng trƣởng nền nông nghiệp hàng hóa. Đây là một trong 1
những chuyển biến có ý nghĩa hết sức quan trọng và sâu sắc, làm thay đổi tính chất và các mối quan hệ cơ bản trong nông nghiệp của Lào, đồng thời tạo ra động lực thúc đẩy tăng trƣởng và phát triển ở khu vực này. Những năm gần đây, xã hội càng phát triển, đời sống của con ngƣời ngày càng đƣợc nâng cao thì nhu cầu của con ngƣời về lƣơng thực, thực phẩm cũng ngày càng tăng cả về số lƣợng, chất lƣợng và chủng loại. Vận dụng nhiều chủ trƣơng chính sách của Đảng nhân dân cách mạng Lào, nông nghiệp ở tỉnh Xê Kông đã có nhiều khởi sắc, mang lại cho địa phƣơng những thay đổi tích cực về mọi mặt. Tuy nhiên, Xê Kông là một tỉnh nghèo, dân số ít, việc sản xuất nông nghiệp còn lạc hậu, tổ chức sản xuất nhỏ lẻ, hiệu quả đạt đƣợc chƣa cao, sản phẩm nông nghiệp chƣa tìm đƣợc đầu ra ổn định, cơ sở hạ tầng ở nông thôn còn thấp kém, quá trình xây dựng nông thôn mới còn chậm chạp,… Cho nên việc phát triển nông nghiệp hàng hóa là vấn đề cần đƣợc quan tâm và giải quyết thấu đáo cho sản phẩm của ngƣời dân trong vùng. Vì vậy, tác giả đã chọn đề tài: Quản lý nhà nước về phát triển nông nghiệp theo hướng hàng hóa tại tỉnh Xê Kong, nước Cộng hòa Dân chủ nhân dân Lào làm đề tài nghiên cứu để góp phần tháo gỡ những khó khăn, vƣớng mắc xung quanh vấn đề phát triển nông nghiệp hàng hóa và vai trò của quản lý nhà nƣớc đối với lĩnh vực nông nghiệp trong điều kiện thực tế những biến đổi của tỉnh Xê Kông hiện nay. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Đây là mảng đề tài đƣợc nhiều nhà nghiên cứu quan tâm. Có thể nêu một số công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài nhƣ: - Đề tài của tác giả KhamPhao Sylisouk: Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về phát triển kinh tế nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa tại Tỉnh Uđômxay, Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào, Luận văn thạc sỹ quản lý hành chính công, Học viện Hành chính Quốc gia, Hà Nội, 2005. 2
Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu hóa, Tỉnh Uđômxay đã có nhiều thay đổi về chức năng nhiệm vụ. Mặt khác, nền kinh tế có sự thay đổi mạnh mẽ và quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc đã tạo áp lức phải đổi mới, phát triển kinh tế nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa nhằm đáp ứng các tiêu chí chung của thế giới. Mục đích của luận văn nhằm xác định những căn cứ khoa học góp phần phát triển kinh tế nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hóa đáp ứng yêu cầu phát triển của địa phƣơng trong thời kỳ mới. - Đề tài của tác giả Bounmy Laofaidang: Quản lý nhà nước về nông nghiệp tỉnh Luông Pha Bang nước Cộng hòa dân chủ Nhân dân Lào, Luận văn thạc sĩ Quản lý công, Học viện Hành chính Quốc gia, Hà Nội, 2017. Đối với tỉnh Luông Pha Bang, vấn đề phát triển nông nghiệp đóng vai trò quan trọng trong cơ cấu kinh tế của tỉnh. Thế mạnh của tỉnh là nông nghiệp. Tuy nhiên tỉnh có một số bất cập và hạn chế. Trên cơ sở khoa học về quản lý nhà nƣớc về nông nghiệp, đề tài đánh giá thực trạng quản lý nhà nƣớc về nông nghiệp tỉnh Luông Pha Bang, nƣớc Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào, từ đó đề xuất những giải pháp quản lý nhà nƣớc về nông nghiệp tỉnh Luông Pha Bang. - Bunlọt Chănthachon, Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hoá ở tỉnh Salavan, nước Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Lào, Luận án tiến sĩ, Chuyên ngành quản lý kinh tế, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, 2009. Luận án này trình bày một số vấn đề lý luận về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hoá; kinh nghiệm của Việt Nam trong vấn đề này đối với tỉnh Salavan, nƣớc Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Lào; phân tích thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hoá ở tỉnh Salavan; đƣa ra định hƣớng và giải pháp chủ yếu thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hƣớng sản xuất hàng hoá ở tỉnh Salavan. 3
- Đề tài của tác giả Humpheng Xaynasin, Chuyển dịch kinh tế nông nghiệp ở Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Lào, Luận án tiến sĩ, Chuyên ngành kinh tế chính trị xã hội chủ nghĩa, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, 2001. Luận án trình bày những cơ sở lý luận và thực tiễn của sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở Lào; phân tích những đặc điểm tự nhiên, kinh tế-xã hội, tình hình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Lào từ năm 1975 đến nay; đề xuất quan điểm, phƣơng hƣớng cơ bản, giải pháp chủ yếu nhằm chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Lào hiện nay. - Đề tài của tác tác giả Sonemina Phamixay: Quản lý nhà nước đối với phát triển nông nghiệp hàng hóa tại tỉnh Say xôm bun nước cộng hòa dân chủ nhân dân Lào, Luận văn thạc sỹ quản lý hành chính công, Hà Nội 2015. Say Xôm Bun là một Tỉnh mới đƣợc thành lập và còn nghèo, sản xuất nông nghiệp của Tỉnh còn lạc hậu, vẫn là nền sản xuất thủ công, nhỏ lẻ, manh mún, hiệu quả chƣa cao. Quá trình xây dựng nông thôn mới hết sức chậm chạp, cơ sở hạ tầng ở nông thôn còn thấp kém; nhiều làng nghề truyền thống ở nông thôn bị mai một, nếu còn giữ đƣợc lại gây ô nhiễm môi trƣờng. Đề tài tập trung làm rõ thực trạng quản lý nhà nƣớc về phát triển nông nghiệp hàng hóa của tỉnh Say Xôm Bun. Từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cƣờng công tác quản lý nhà nƣớc về phát triển nông nghiệp hàng hóa ở tỉnh Say Xôm Bun, Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào trong thời gian tới. - Đề tài của tác giả Bùi Thanh Tuấn: Quản lý nhà nước về nông nghiệp ở tỉnh Tuyên Quang, Luận văn thạc sỹ Quản lý kinh tế, Đại học Kinh tế, Hà Nội, 2014. Tuyên Quang là tỉnh có nhiều tiềm năng, lợi thế phát triển về nông nghiệp. Nông nghiệp chiếm tỉ trọng lớn trong cơ cấu kinh tế và giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong phát triển kinh tế của một tỉnh. Trong tình hình chung 4
của cả nƣớc, tỉnh Tuyên Quang đã có những bƣớc tiến đáng kể, nhƣng chƣa thực sự tận dụng hết những thuận lợi và điều kiện tự nhiên trong tỉnh. Do đó, luận văn đã khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý nhà nƣớc về nông nghiệp, đồng thời đƣa ra những giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nƣớc, nhằm thúc đẩy phát triển nông nghiệp theo tinh thần Nghị quyết của Đảng. - Đề tài của tác giả Nguyễn Khanh: Phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hoá ở tỉnh Bắc Giang trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế, luận văn thạc sĩ kinh tế, Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội, 2009. Luận văn đi sâu nghiên cứu những vấn đề lý luận, thực tiễn về nông nghiệp hàng hoá và khảo sát thực trạng sản xuất nông nghiệp hàng hoá ở tỉnh Bắc Giang; thông qua phân tích để đƣa ra cách nhìn mới trong đánh giá thực trạng phát triển kinh tế hàng hoá nông nghiệp, nông thôn. Đồng thời, cũng đƣa ra các quan điểm, định hƣớng, các giải pháp cơ bản nhằm phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hoá ở tỉnh Bắc Giang trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế. - Đề tài của tác giả Võ Thị Thanh Nguyên, Phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa ở huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long, Luận văn thạc sĩ Địa lý học, Đại học sƣ phạm TP Hồ Chí Minh, 2012. Đề tài đánh giá thực trạng phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa, phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa ở huyện Bình Tân, từ đó đƣa ra định hƣớng và giải pháp cho việc phát triển sản xuất hàng hóa nông nghiệp huyện Bình Tân - Đề tài của tác giả Hoàng Sỹ Kim, Đổi mới quản lý nhà nước đối với nông nghiệp Việt Nam trước yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế. Luận án tiến sĩ, Chuyên ngành quản lý kinh tế, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, 2007 Luận án trình bày yêu cầu đổi mới quản lý nhà nƣớc đối với nông nghiệp Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế, kinh nghiệm của một số 5
nƣớc trên thế giới; vai trò, đặc điểm của nông nghiệp của nông nghiệp và những vấn đề đặt ra cho quản lý nhà nƣớc; khái quát quá trình phát triển nông nghiệp trong năm đổi mới; phân tích thực trạng và nguyên nhân của những yếu kém trong quản lý nhà nƣớc đối với nông nghiệp; dự báo xu hƣớng phát triển nông nghiệp Việt Nam đến năm 2020 trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế; đƣa ra quan điểm và giải pháp cơ bản nhằm đổi mới quản lý nhà nƣớc đối với nông nghiệp Việt Nam. - Tác giả Đặng Kim Sơn, Kinh nghiệm quốc tế về nông nghiệp, nông thôn, nông dân trong quá trình công nghiệp hoá, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2008. Trên cơ sở tổng hợp, phân tích vấn đề nông nghiệp, nông thôn, nông dân trong quá trình công nghiệp hoá ở nhiều nƣớc trên thế giới, tác giả đã có sự liên hệ vào điều kiện cụ thể của Việt Nam những vấn đề mang tính lý luận và thực tiễn nhƣ vai trò của nông nghiệp trong công nghiệp hoá, vấn đề cơ cấu sản xuất, giải quyết những vấn đề đất đai, lao động, môi trƣờng,... trong công nghiệp hoá đất nƣớc. - Tác giả Khuất Duy Kim Hải, Một số quy định về chính sách của Chính Phủ liên quan đến lĩnh vực phát triển nông nghiệp, nông thôn, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia – Sự thật, Hà Nội, 2011. Nội dung của cuốn sách bao gồm các nghị định, nghị quyết của Chính phủ Việt Nam về các lĩnh vực khuyến nông, phát triển các ngành, nghề nông thôn, chăn nuôi, khai thác thuỷ sản, bảo vệ và phát triển rừng, tín dụng phát triển nông nghiệp, nông thôn,… - Tác giả Đoàn Xuân Thuỷ, Chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam hiện nay, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011. Cuốn sách này phân tích, đánh giá mức độ phù hợp của các chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp ở nƣớc ta thời gian qua so với yêu cầu của thông lệ quốc tế, đặc biệt là các quy định của WTO, đề xuất các quan điểm, giải 6
pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện các chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp theo hƣớng vừa phù hợp với các cam kết quốc tế, vừa thúc đẩy phát triển nông nghiệp hiện đại. Ngoài ra, đã có khá nhiều bài báo, bài viết chuyên đề trên các báo, tạp chí và các cổng thông tin điện tử của các địa phƣơng, các cơ quan, tổ chức nhà nƣớc cũng nhƣ phi chính phủ ở Lào, Việt Nam từ các góc độ, phƣơng diện khác nhau, tạo nên một cái nhìn đa chiều, toàn diện về vấn đề quản lý nhà nƣớc đối với phát triển nông nghiệp. Tuy nhiên chƣa có công trình nào nghiên cứu một cách cụ thể về Quản lý nhà nước về phát triển nông nghiệp theo hướng hàng hóa tại tỉnh Xê Kong, nước Cộng hòa Dân chủ nhân dân Lào. Vì vậy, đề tài Quản lý nhà nước về phát triển nông nghiệp theo hướng hàng hóa tại tỉnh Xê Kong, nước Cộng hòa Dân chủ nhân dân Lào sẽ là công trình nghiên cứu nghiên cứu có tính độc lập. 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở hệ thống hóa các lý thuyết, làm rõ các khái niệm cơ bản sử dụng trong nghiên cứu, đề tài tập trung làm rõ thực trạng quản lý nhà nƣớc về phát triển nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa của tỉnh Xê Kong, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về phát triển nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa ở tỉnh Xê Kong, Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt đƣợc mục đích trên, Luận văn thực hiện một số nhiệm vụ chủ yếu sau: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận cơ bản về quản lý nhà nƣớc về phát triển nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa. Nghiên cứu kinh nghiệm của một số địa phƣơng về vai trò của quản lý nhà nƣớc đối với phát triển nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa, rút ra bài học kinh nghiệm cho tỉnh Xê Kong 7
- Đánh giá thực trạng của quản lý nhà nƣớc về phát triển nông nghiệp ở tỉnh Xê Kong - Đề xuất quan điểm và giải pháp cơ bản nhằm nâng cao năng lực quản lý nhà nƣớc về phát triển nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa tại Xê Kong trong thời gian tới. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu hoạt động quản lý nhà nƣớc về phát triển nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa tại tỉnh Xê Kông. 4.2. Phạm vi nghiên cứu + Giới hạn về nội dung nghiên cứu: quản lý nhà nƣớc về phát triển nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa. + Giới hạn phạm vi không gian nghiên cứu: trên phạm vi địa bàn tỉnh Xê Kông, Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào. + Giới hạn phạm vi thời gian nghiên cứu: giai đoạn 2012 - 2017 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn sử dụng phƣơng pháp luận biện chứng duy vật. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Một số phƣơng pháp nghiên cứu đƣợc sử dụng trong luận văn: Luận văn đƣợc nghiên cứu trên cơ sở phƣơng pháp luận chủ nghĩa Mác - Lênin và các phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể nhƣ: tổng hợp, phân tích, so sánh, tổng kết thực tiễn… 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận: - Hệ thống hóa lý luận vấn đề quản lý nhà nƣớc về phát triển nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa. 8
- Góp phần luận giải cơ sở khoa học về phát triển nông nghiệp hàng hóa 6.2. Ý nghĩa thực tiễn: Đề tài có thể làm tài liệu tham khảo cho các nhà nghiên cứu, các nhà quản lý nói chung và những ngƣời làm công tác quản lý nhà nƣớc về nông nghiệp nói riêng. Đề tài còn là tài liệu tham khảo cho những ai quan tâm đến vấn đề này. 7. Kết cấu của Luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, nội dung chính của Luận văn đƣợc bố cục theo 3 chƣơng: Chương 1: Cơ sở khoa học của quản lý nhà nƣớc đối với phát triển nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nƣớc về phát triển nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa tại tỉnh Xê Kong, Cộng hòa Dân chủ nhân dân Lào Chương 3: Quan điểm và giải pháp nhằm tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về phát triển nông nghiệp theo hƣớng hàng hóa tại tỉnh Xê Kong, Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào 9
Chƣơng 1 CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP THEO HƢỚNG HÀNG HÓA 1.1. Khái niệm chung 1.1.1. Khái niệm nông nghiệp Nông nghiệp là khái niệm chỉ tập hợp các mặt hoạt động của con ngƣời trong một môi trƣờng khí hậu, đất đai và các sinh học cụ thể, trong những điều kiện kinh tế xã hội cụ thể, nhằm tạo ra sản phẩm thực vật và động vật cần cho đời sống, đặc biệt là lƣơng thực và thực phẩm. Nông nghiệp là ngành sản xuất vật chất cơ bản của xã hội, sử dụng đất đai với cây trồng làm tƣ liệu sản xuất chính để tạo ra lƣơng thực thực phẩm, một số nguyên liệu cho công nghiệp [8] Nông nghiệp theo nghĩa hẹp bao gồm 2 ngành trồng trọt và chăn nuôi, song theo nghĩa rộng bao gồm cả ngành lâm nghiệp và ngƣ nghiệp. Tƣơng tƣơng tự nhƣ vậy: sản phẩm nông nghiệp nếu hiểu theo nghĩa hẹp chỉ gồm sản phẩm của 2 ngành trồng trọt và chăn nuôi. Nhƣng nếu hiểu theo nghĩa rộng bao gồm cả sản phẩm ngành lâm nghiệp và ngƣ nghiệp. Dù hiểu theo nghĩa rộng hay hẹp, sản phẩm nông nghiệp đều hết sức đa dạng và thƣờng đƣợc tiêu thụ dƣới các hình thức sau đây: Một là: Đáp ứng nhu cầu trực tiếp cho đời sống của con ngƣời. Sản phẩm thuộc loại này chủ yếu ở dƣới dạng tƣơi sống (gạo, ngô, khoai, sắn, thịt trứng, sữa, cá, rau, quả…) Hai là: Các sản phẩm nông nghiệp là nguyên liệu, thông qua công nghiệp chế biến để tạo ra các sản phẩm có chất lƣợng và giá trị cao hơn. Sau đó, các sản phẩm này quay trở lại phục vụ cho đời sống con ngƣời. Ba là: Các sản phẩm nông nghiệp dƣới dạng nguyên liệu dùng ngay cho lĩnh vực sản xuất công nghiệp. 10
Nông nghiệp bao gồm nhiều chuyên ngành: trồng trọt, chăn nuôi, sơ chế nông sản, v.v… Đặc điểm cơ bản của sản xuất nông nghiệp là: Quá trình tái sản xuất kinh tế gắn với quá trình sinh học; Ruộng đất là tƣ liệu sản xuất chủ yếu, nó có thể tăng hoặc giảm tiềm năng sản xuất tuỳ theo cách sử dụng, tức chế độ canh tác áp dụng trên ruộng đất. Nguyên liệu ban đầu cho sản xuất nông nghiệp là cây trồng, vật nuôi, những sinh vật có chu kì sinh trƣởng và phát triển phụ thuộc vào đất đai, khí hậu và phƣơng thức trồng trọt, chăn nuôi, sản xuất nông nghiệp đƣợc phân bố rải trên ruộng đồng, địa lý, lãnh thổ quốc gia. Do có sự khác nhau giữa các môi trƣờng đất, khí hậu và sinh học ở các vùng địa lí, và do các môi trƣờng kinh tế - xã hội khác nhau ở các dân tộc và cộng đồng dân cƣ, nên nông nghiệp có nhiều hình thức hoạt động khác nhau trong cơ cấu cây trồng, chế độ canh tác, phƣơng thức sản xuất. Ngay trên địa bàn của một nƣớc, một tỉnh, cũng có những mô hình sản xuất nông nghiệp và hệ thống canh tác khác nhau. Trên thế giới, nông nghiệp phát triển ở những trình độ khác nhau nhƣ: nông nghiệp nguyên thuỷ, nông nghiệp cổ truyền, nông nghiệp công nghiệp hóa. Trong thời đại công nghiệp hóa, nông nghiệp chuyển biến nhanh dƣới tác động của các ngành sinh học hiện đại, công nghiệp hóa chất, cơ khí, giao thông vận tải, thông tin và các ngành khoa học kỹ thuật khác. Sự xuất hiện nông nghiệp đánh dấu một bƣớc tiến nhảy vọt trong lịch sử loài ngƣời, tạo ra những nền văn minh ngày càng cao. Nông nghiệp truyền thống của Lào là một nền nông nghiệp thâm canh lúa nƣớc và trồng màu, nay đã phân hóa thành nhiều ngành sản xuất. Ngày nay, trong nông nghiệp của Lào đã đạt đƣợc những tiến bộ quan trọng: sản xuất nông nghiệp trở nên phong phú và đa dạng, phát huy đƣợc tiềm năng của các vùng tự nhiên đồng bằng, trung du, miền núi, bộ giống cây (nhất là lúa và cây lƣơng thực) và vật nuôi đƣợc cải tiến; hệ thống thuỷ lợi phát triển; phân bón và thuốc trừ sâu đƣợc cung cấp tƣơng đối đầy đủ. Sản lƣợng và năng suất trồng trọt và chăn nuôi đều tăng rõ rệt. 11
Trong phạm vi một quốc gia, một nền kinh tế thì nông nghiệp là một ngành của nền kinh tế quốc dân, một trong những bộ phận chủ yếu của sản xuất vật chất, sản xuất lƣơng thực, thực phẩm cho nhân dân và nguyên liệu cho công nghiệp. Trong nông nghiệp, việc sản xuất sản phẩm không những gắn liền với quá trình kinh tế, mà cũng gắn liền với quá trình tự nhiên của tái sản xuất. Muốn kinh doanh nông nghiệp một cách đúng đắn điều quan trọng là hiểu biết và khéo sử dụng các quy luật của sự phát triển động và thực vật. Nông nghiệp bao gồm hai tổng hợp ngành: ngành trồng trọt và chăn nuôi. Ngành trồng trọt bao gồm sản xuất ngũ cốc, cây công nghiệp, cây dƣợc liệu và cây thức ăn gia súc.. Ngành chăn nuôi bao gồm việc chăn nuôi súc vật lớn có sừng, cừu, lợn, gia cầm... 1.1.2.Khái niệm hàng hóa Là sản phẩm của lao động có thể thoả mãn một nhu cầu nào đó của con ngƣời và đi vào tiêu dùng thông qua trao đổi (mua bán). Hàng hoá có hai thuộc tính là: giá trị sử dụng và giá trị; hai thuộc tính đó của hàng hoá là do tính chất hai mặt của lao động sản xuất ra hàng hoá quyết định. Lao động cụ thể tạo ra giá trị sử dụng và lao động trừu tƣợng tạo ra giá trị của hàng hoá [9] Hàng hoá là một phạm trù lịch sử, xuất hiện và tồn tại khi có phân công lao động xã hội và có những chủ sở hữu khác nhau về tƣ liệu sản xuất hoặc những chủ thể tự chủ kinh doanh, và do còn có những khác biệt trong lao động. Bản chất kinh tế - xã hội của hàng hóa là do loại hình phƣơng thức sản xuất quy định. Trong nền sản xuất hàng hoá giản đơn, hàng hoá là sản phẩm lao động của ngƣời sản xuất hàng hoá nhỏ, dựa trên sở hữu tƣ nhân nhỏ về tƣ liệu sản xuất; sản phẩm do lao động của họ tạo ra là nhằm thoả mãn nhu cầu của bản thân hoặc để trao đổi ngang giá nhằm trao đổi giá trị sử dụng này lấy giá trị sử dụng khác mà họ cần dùng, không nhằm mục đích giá trị thặng dƣ. Dƣới chủ nghĩa tƣ bản, do nền kinh tế tƣ bản chủ nghĩa là một nền kinh tế hàng hoá phát triển cao, hàng hoá là tế bào trung tâm của nền kinh tế tƣ bản 12