Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về thanh niên ở tỉnh Cao Bằng hiện nay

Chia sẻ: Tuhai999 Tuhai999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:96

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận văn nhằm góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận quản lý nhà nƣớc về thanh niên. Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về thanh niên trên địa bàn tỉnh Cao Bằng, trong đó chỉ rõ những kết quả đạt đƣợc, những mặt còn hạn chế, khiếm khuyết, phân tích các nguyên nhân của kết quả đạt được và những hạn chế quản lý nhà nước về thanh niên ở tỉnh Cao Bằng. Đề xuất các định hướng và giải pháp nhằm tăng cường quản lý nhà nước về thanh niên trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về thanh niên ở tỉnh Cao Bằng hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HOÀNG THỊ HUỆ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ THANH NIÊN Ở CAO BẰNG HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI, 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HOÀNG THỊ HUỆ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ THANH NIÊN Ở CAO BẰNG HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. TRƢƠNG QUỐC CHÍNH HÀ NỘI - 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng luận văn của mình với đề tài: “Quản lý nhà nước về thanh niên ở tỉnh Cao Bằng hiện nay” là công trình nghiên cứu của riêng tôi dƣới sự hƣớng dẫn của PGS.TS Tiến sĩ Trƣơng Quốc Chính. Các số liệu và trích dẫn trong luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã hoàn thành tất cả các môn học và đã hoàn thành tất cả các nghĩa vụ tài chính theo quy định của Học viện Hành chính Quốc gia. Vì vậy, tôi viết lời cam đoan này xin trân trọng đề nghị Học viện Hành chính Quốc gia xem xét, tạo mọi điều kiện thuận lợi để tôi có thể bảo vệ luận văn Thạc sĩ chuyên ngành quản lý công. Tôi xin trân trọng cảm ơn! NGƢỜI CAM ĐOAN Hoàng Thị Huệ
LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và lời cảm ơn sâu sắc đến Ban Giám đốc Học viện Hành chính, lãnh đạo Khoa Sau Đại học, các thầy, cô giáo của Học viện đã tận tình giảng dạy, truyền đạt kiến thức, tạo những điều kiện học tập thuận lợi nhất cho tác giả thực hiện tốt nhiệm vụ học tập và nghiên cứu, hoàn thành chƣơng trình cao học quản lý công. Đặc biệt, tôi xin trân trọng cảm ơn PGS.TS Trƣơng Quốc Chính, ngƣời hƣớng dẫn khoa học, ngƣời thầy đã tận tình hƣớng dẫn, chỉ bảo, giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện và hoàn thiện luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn đến các đồng chí lãnh đạo cơ quan: Sở Nội vụ, Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Lao động, Thƣơng binh và Xã hội, Cục Thống kê tỉnh, Chi Cục dân số, kế hoạch hóa gia đình tỉnh Cao Bằng…; các đồng nghiệp, bạn bè và gia đình đã động viên, hỗ trợ và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu tại Học viện Hành chính và hoàn thành bản luận văn này. Trong quá trình nghiên cứu, bản thân dù đã cố gắng rất nhiều, nhƣng do khả năng và kinh nghiệm nghiên cứu còn hạn chế nên đề tài không tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế. Tác giả mong nhận đƣợc sự cảm thông và góp ý của quý thầy, cô giáo, đồng nghiệp và những ngƣời quan tâm đến đề tài này./. TÁC GIẢ Hoàng Thị Huệ
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT CNH : Công nghiệp hóa CNXH : Chủ nghĩa xã hội ĐCSVN : Đảng Cộng sản Việt Nam HĐH : Hiện đại hóa CNH, HĐH : Công nghiệp hóa, hiện đại hóa HĐND : Hội đồng nhân dân LHTN : Liên hiệp thanh niên TNCS : Thanh niên cộng sản UBND : Ủy ban nhân dân XNCN : Xã hội chủ nghĩa TNXP : Thanh niên xung phong
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 Chƣơng 1. CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ THANH NIÊN ................................................................................................................. 8 1.1. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................ 8 1.1.1. Thanh niên và công tác thanh niên.......................................................... 8 1.1.2. Quản lý nhà nƣớc về thanh niên ........................................................... 10 1.2. Nội dung và phƣơng thức quản lý nhà nƣớc về thanh niên...................... 12 1.2.1. Nội dung quản lý nhà nƣớc về thanh niên ............................................. 12 1.2.2. Phƣơng thức quản lý nhà nƣớc về thanh niên ....................................... 12 1.2.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý nhà nƣớc về thanh niên .................. 13 1.3. Kinh nghiệm của một số địa phƣơng trong công tác quản lý nhà nƣớc về thanh niên ........................................................................................................ 17 1.3.1. Kinh nghiệm của tỉnh Hòa Bình ........................................................... 17 1.3.2. Kinh nghiệm của tỉnh Bắc Kạn ............................................................. 19 1.3.3. Bài học rút ra đối với tỉnh Cao Bằng .................................................... 21 Tiểu kết chƣơng 1............................................................................................ 23 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ THANH NIÊN Ở TỈNH CAO BẰNG HIỆN NAY ..................................................................... 25 2.1. Đặc điểm tự nhiên, tình hình kinh tế, xã hội và công tác quản lý nhà nƣớc về thanh niên ở tỉnh Cao Bằng ........................................................................ 25 2.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội....................................................... 25 2.1.2. Tình hình thanh niên ở tỉnh Cao Bằng .................................................. 30 2.2. Phân tích thực trạng quản lý nhà nƣớc về thanh niên ở tỉnh Cao Bằng ... 33 2.2.1. Tổ chức bộ máy và đội ngũ công chức làm công tác quản lý nhà nƣớc về thanh niên ................................................................................................... 33 2.2.2. Công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục chính sách, pháp luật về thanh niên và công tác quản lý nhà nƣớc về thanh niên .................................. 35
2.2.3. Ban hành văn bản và thực hiện Nghị quyết, chƣơng trình, dự án, đề án, chính sách phát triển thanh niên ...................................................................... 38 2.2.4. Hoạt động hợp tác quốc tế về thanh niên .............................................. 56 2.2.5. Kiểm tra, giám sát đối với công tác quản lý nhà nƣớc về thanh niên ở tỉnh Cao Bằng .................................................................................................. 57 2.3. Đánh giá thực trạng quản lý nhà nƣớc về thanh niên ở tỉnh Cao Bằng ... 59 2.3.1. Ƣu điểm ................................................................................................. 59 2.3.2. Hạn chế .................................................................................................. 61 2.3.2. Nguyên nhân của hạn chế ..................................................................... 63 Tiểu kết chƣơng 2............................................................................................ 65 Chƣơng 3. GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ THANH NIÊN Ở TỈNH CAO BẰNG ............................................................ 66 3.1. Quan điểm, mục tiêu, phƣơng hƣớng tiếp tục hoàn thiện công tác quản lý nhà nƣớc về thanh niên ở tỉnh Cao Bằng ........................................................ 66 3.1.1. Quan điểm chỉ đạo ................................................................................ 66 3.1.2. Quan điểm của tỉnh Cao Bằng .............................................................. 71 3.2. Giải pháp tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về thanh niên ở tỉnh Cao Bằng 73 3.2.1. Nâng cao nhận thức về vai trò của quản lý nhà nƣớc về công tác thanh niên .................................................................................................................. 73 3.2.2. Xây dựng đội ngũ công chức có năng lực, trách nhiệm làm công tác quản lý nhà nƣớc về thanh niên ...................................................................... 77 3.2.3. Huy động nguồn lực đầu tƣ phát triển cho thanh niên .......................... 80 3.2.4. Tăng cƣờng công tác phối hợp; kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật đối với thanh niên ................................................................... 81 Tiểu kết Chƣơng 3 ........................................................................................... 83 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 84 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 86
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Kết quả đánh giá xếp loại mức độ hoàn thành nhiệm vụ của Đội viên Dự án 600 Phó Chủ tịch xã ..................................................................... 48 Bảng. 2.2. Kết quả bồi dƣỡng cán bộ, công chức trẻ ở xã theo Đề án 567 .... 50 Bảng. 2.3. Kết quả giải quyết chế độ chính sách đối với thanh niên xung phong ............................................................................................................... 52
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ở bất kỳ thời đại nào thanh niên cũng đóng vai trò hết sức quan trọng trong tiến trình phát triển của lịch sử nhân loại. Thanh niên là biểu hiện của sức sống hiện tại và tƣơng lai của từng quốc gia. Trong quá trình lãnh đạo đất nƣớc, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn đề cao vai trò, vị trí của thanh niên, xác định thanh niên là lực lƣợng xung kích cách mạng; công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc. Với nhận thức đó, Đảng và Nhà nƣớc ta luôn coi trọng việc tổ chức, phát huy lực lƣợng thanh niên nên đã ban hành nhiều chủ trƣơng, chính sách, cơ chế để thực hiện quyền và nghĩa vụ thanh niên, phát huy vai trò xung kích, sức sáng tạo, tiềm năng to lớn của thanh niên trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Công tác thanh niên là một loại hoạt động xã hội hàm chứa sự tác động qua lại lẫn nhau giữa các chủ thể xã hội và thanh niên, nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển của thanh niên và yêu cầu phát triển của xã hội; là quá trình tạo ra môi trƣờng kinh tế, văn hoá, xã hội và là trƣờng học cộng sản cho thanh niên học tập, rèn luyện và trƣởng thành; là quá trình đƣa thanh niên vào hoạt động thực tiễn cách mạng, đồng thời định hƣớng giúp thanh niên tự giáo dục, tự hoàn thiện nhân cách của mình. Quản lý nhà nƣớc đối với công tác thanh niên là một dạng quản lý xã hội tổng hợp, mang tính quyền lực nhà nƣớc đối với một đối tƣợng đặc trƣng là thanh niên; là quá trình tác động của hệ thống các cơ quan nhà nƣớc đối với công tác thanh niên và thanh niên bằng chính sách, luật pháp, cơ chế vận hành và tổ chức bộ máy, bằng kiểm tra, giám sát, đồng thời cũng bằng các chính sách, luật pháp, Nhà nƣớc huy động mọi tổ chức, mọi nguồn lực xã hội tham gia thực hiện các nhiệm vụ công tác thanh niên. 1
Trong những năm qua, công tác quản lý nhà nƣớc về thanh niên luôn đƣợc Đảng và Nhà nƣớc ta quan tâm, chỉ đạo sát sao. Dƣới sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy đảng, chính quyền, sự phối hợp của các ngành, đoàn thể và toàn xã hội, quản lý nhà nƣớc về thanh niên đã đạt đƣợc thành tựu đáng khích lệ trên mọi mặt của đời sống xã hội. Tuy vậy, vấn đề thanh niên vẫn luôn là vấn đề quan tâm của toàn xã hội, cũng nhƣ của mỗi gia đình, vì nhận thức chính trị của thanh niên còn mơ hồ, lý tƣởng phấn đấu chƣa rõ nét, trách nhiệm công dân chƣa đầy đủ, tệ nạn xã hội trong thanh niên ngày một gia tăng. Mặt khác, công tác định hƣớng giá trị và giáo dục chính trị tƣ tƣởng cho thanh niên ngày càng khó khăn, hiệu quả thấp. Mối quan tâm của Đảng và Nhà nƣớc trong việc chăm lo, bồi dƣỡng, phát huy thanh niên cũng còn nhiều thách thức, còn nhiều vấn đề chƣa cụ thể, chƣa thiết thực trong công tác thanh niên, thanh niên vẫn là đối tƣợng quan tâm, lôi kéo của các thế lực thù địch nhằm mục đích chống phá cách mạng Việt Nam. Thanh niên còn là mục tiêu và động lực của sự phát triển xã hội. Với những tiền đề đó, đòi hỏi Đảng, Nhà nƣớc phải đặc biệt coi trọng công tác quản lý nhà nƣớc về thanh niên để phát huy đƣợc sức mạnh, tiềm năng trí tuệ của thanh niên vào sự nghiệp đổi mới đất nƣớc, nhất là trong giai đoạn hiện nay. Để phát huy vai trò của thanh niên trong quá trình xây dựng và phát triển, cấp ủy, chính quyền các cấp của tỉnh Cao Bằng thƣờng xuyên quan tâm chỉ đạo các cấp, các ngành và toàn xã hội thực hiện tốt công tác thanh niên; chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nƣớc về thanh niên đúng quy định, phù hợp với tình hình đặc điểm của tỉnh; tạo điều kiện, môi trƣờng thuận lợi để thanh niên đƣợc rèn luyện, cống hiến và trƣởng thành. Mặc dù vậy nhƣng công tác thanh niên ở tỉnh Cao Bằng vẫn còn nhiều hạn chế do công tác quản lý nhà nƣớc về thanh niên còn mới mẻ; một số ban, ngành, địa phƣơng chƣa quan tâm đúng mức đến công tác quản lý nhà nƣớc về thanh niên; chƣa 2
phân định rõ chức năng của quản lý nhà nƣớc với chức năng của tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh; công tác phối hợp liên ngành trong việc đề xuất tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật đối với thanh niên chƣa đồng bộ; việc tiếp cận thông tin và khả năng hoà nhập vào sự tiến bộ chung của thanh niên còn nhiều hạn chế. Do đó tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về thanh niên một cách thống nhất, toàn diện, kịp thời và rõ trách nhiệm từ đó đề ra cơ chế, chính sách; tổ chức thực thi chính sách, pháp luật để chăm lo, bồi dƣỡng và phát huy vai trò cho thanh niên phát triển toàn diện là vấn đề quan trọng và cấp thiết, để đảm bảo cho việc chuẩn bị nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp CNH, HĐH Cao Bằng vƣơn lên trở thành tỉnh khá và năng động trong khu vực. Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn đề tài: “Quản lý nhà nước về thanh niên ở tỉnh Cao Bằng hiện nay” làm đề tài luận văn tốt nghiệp. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Trong những năm qua đã có nhiều nhà nghiên cứu và nhiều công trình khoa học, đề tài tiêu biểu viết về thanh niên và công tác thanh niên với những góc độ khác nhau, cụ thể nhƣ: - Nguyễn Vĩnh Oánh, Quản lý Nhà nước trong lĩnh vực công tác thanh niên, NXB Chính trị quốc gia, 1995. Với những nội dung, giải pháp về phƣơng pháp quản lý hành chính, phƣơng pháp giáo dục, thuyết phục, tƣ vấn, vận động trong quản lý nhà nƣớc đối với thanh niên. - Phạm Văn Uýnh, Thực trạng thanh niên tỉnh Cà Mau, những giải pháp và chính sách cần thiết đối với thanh niên trước yêu cầu phát triển kinh tế xã hội, Đề tài nghiên cứu khoa học, năm 1997. Đối tƣợng nghiên cứu của Đề tài bao gồm cả công tác Đoàn và phong trào thanh niên tỉnh Cà Mau 5 năm qua; quan điểm, chính sách của Đảng, Nhà nƣớc ta đối với thanh niên. Trong Đề tài chƣa đề cập đến thuật ngữ “Quản lý nhà nƣớc về công tác thanh niên”; chƣa đề cập đến hệ thống các cơ quan quản lý nhà nƣớc về công tác thanh niên mà mới chỉ đề cập đến Uỷ ban Quốc gia về Thanh niên Việt Nam và hệ 3
thống các tổ chức của thanh niên nhƣ: Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh; Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam; Hội Sinh viên Việt Nam; Đơn vị thanh niên xung phong. - Vũ Trọng Kim, Quản lý Nhà nước về công tác thanh niên trong thời kỳ mới, NXB Chính trị Quốc gia, 1999. Trong cuốn sách này tác giả đã đề cập tới quản lý nhà nƣớc đối với công tác thanh niên ở những tầm vĩ mô, với những giải pháp chủ yếu trong thực hiện các chính sách, các định hƣớng về hội nhập. Tuy nhiên do thời gian nghiên cứu của tác giả trên đã khá lâu nên sự biến đổi, tình hình thanh niên trong giai đoạn hiện nay chƣa đƣợc các tác giả trên đề cập đến, đặc biệt là quy định mới từ khi Luật thanh niên ra đời vào năm 2005. Tác giả xác định độ tuổi thanh niên từ 16 - 35, tuy nhiên theo điều 1 Luật thanh niên hiện hành là 16 - 30 tuổi. - Lê Văn Miều, Tư tưởng thanh niên và công tác giáo dục của Đoàn giai đoạn 1997-2002, Đề tài khoa học cấp bộ, 2001. - Đỗ Long và Phan Thị Mai Hƣơng, Tính cộng đồng, tính cá nhân và cái tôi của thanh niên Việt Nam, NXB Khoa học xã hội, 2002. - Dƣơng Tự Đam, Đổi mới sự lãnh đạo của Đảng về công tác thanh niên trong sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước, NXB Thanh niên, 2005. Đề tài đánh giá công tác thanh niên là vấn đề hệ trọng của Đảng, trong đó quản lý Nhà nƣớc về công tác thanh niên (bao gồm tham mƣu xây dựng và kiểm tra, đánh giá việc thực hiện luật pháp, chính sách, chiến lƣợc của Nhà nƣớc, liên quan đến công tác thanh niên), là nội dung quan trọng. - Đặng Cảnh Khanh, Nguồn nhân lực trẻ các dân tộc thiểu số, những phân tích xã hội, NXB Thanh niên, Hà Nội, 2005. - Đoàn Văn Thái, Quản lý nhà nước đối với công tác thanh niên trong giai đoạn hiện nay, NXB Thanh niên, Hà Nội, 2006. - Nguyễn Lƣơng Bằng đã có một số công trình nghiên cứu về thanh niên trong tầng lớp sinh viên nói chung nhƣ: Giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên 4
trong bối cảnh Việt Nam hội nhập quốc tế, Tạp chí Lý luận chính trị, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Số 12 (2008). Phát huy chủ nghĩa yêu nƣớc trong tầng lớp sinh viên Việt Nam hiện nay, Thông báo khoa học, Đại học Vinh, số 31. - Vũ Đăng Minh, Một số kiến nghị về việc kiện toàn tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về công tác thanh niên đáp ứng yêu cầu giai đoạn cách mạng mới, Tạp chí Tổ chức Nhà nƣớc, số tháng 3/2010. - Phạm Hồng Tung, Thanh niên và lối sống của thanh niên Việt Nam trong quá trình đổi mới và hội nhập quốc tế, NXB Chính trị Quốc gia, 2011. - Vũ Thanh Liêm, Quản lý nhà nước về công tác thanh niên từ thực tiễn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng, Luận văn thạc sĩ, Học viện Khoa học xã hội, 2012. - Đỗ Đăng Khánh, Quản lý nhà nước về công tác thanh niên từ thực tiễn thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên, Luận văn thạc sĩ, Học viện Khoa học xã hội, 2016. Tuy nhiên, các công trình trên tập trung nghiên cứu về phong trào công tác Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Hội sinh viên tại trƣờng đại học, cao đẳng; quan điểm lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên; việc giáo dục niềm tin, lý tƣởng sống, hình thành nhân cách thanh niên, lối sống thanh niên hoặc đề cập đến quản lý nhà nƣớc đối với công tác thanh niên ở những tầm vĩ mô, với những giải pháp chủ yếu trong thực hiện các chính sách, các định hƣớng về hội nhập; phƣơng pháp quản lý hành chính, phƣơng pháp giáo dục, thuyết phục, tƣ vấn, vận động trong quản lý nhà nƣớc đối với thanh niên; tham mƣu xây dựng và kiểm tra, đánh giá việc thực hiện luật pháp, chính sách, chiến lƣợc của Nhà nƣớc, liên quan đến công tác thanh niên... cho đến nay, chƣa có đề tài nào nghiên cứu một cách hoàn chỉnh, hệ thống và cụ thể đối với quản lý nhà nƣớc về thanh niên ở tỉnh Cao Bằng đƣợc công bố. 5
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn, đề xuất một số giải pháp tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về thanh niên ở tỉnh Cao Bằng. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện mục đích trên, luận văn triển khai các nhiệm vụ sau: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận quản lý nhà nƣớc về thanh niên; - Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nƣớc về thanh niên ở tỉnh Cao Bằng, xác định các hạn chế, bất cập và nguyên nhân của chúng để làm căn cứ cho việc đề xuất giải pháp. - Căn cứ vào quan điểm chỉ đạo của Đảng, phƣơng hƣớng, mục tiêu của tỉnh đề xuất giải pháp tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về thanh niên ở tỉnh Cao Bằng. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu: Công tác quản lý nhà nƣớc về thanh niên 4.2. Phạm vi nghiên cứu: - Về nội dung nghiên cứu: Nghiên cứu hoạt động quản lý nhà nƣớc về thanh niên ở các vấn đề: pháp luật, chính sách chăm lo, bồi dƣỡng, giáo dục và phát triển thanh niên; tổ chức, bộ máy quản lý nhà nƣớc và công chức làm công tác quản lý nhà nƣớc về thanh niên; sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong quản lý nhà nƣớc về thanh niên. - Về không gian: Trên địa bàn tỉnh Cao Bằng. - Về thời gian: Từ năm 2011 đến nay (theo giai đoạn của Chƣơng trình phát triển thanh niên tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2011-2020). 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu luận văn 5.1. Cơ sở lý luận: Chủ nghĩa Mác, Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đƣờng lối của Đảng CSVN về nguồn nhân lực, phát triển nguồn nhân lực và về thanh niên. 6
5.2. Phương pháp nghiên cứu 5.2.1. Phƣơng pháp luận: phép biện chứng duy vật; 5.2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể: Nghiên cứu tài liệu thứ cấp; phân tích, tổng hợp, dự báo, thống kê, khái quát hóa… 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận quản lý nhà nƣớc về thanh niên. - Đánh giá thực trạng quản lý nhà nƣớc về thanh niên trên địa bàn tỉnh Cao Bằng, trong đó chỉ rõ những kết quả đạt đƣợc, những mặt còn hạn chế, khiếm khuyết, phân tích các nguyên nhân của kết quả đạt đƣợc và những hạn chế quản lý nhà nƣớc về thanh niên ở tỉnh Cao Bằng. - Đề xuất các định hƣớng và giải pháp nhằm tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về thanh niên trên địa bàn tỉnh Cao Bằng. - Có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho học tập, nghiên cứu về quản lý nhà nƣớc đối với thanh niên nói chung và thanh niên tỉnh Cao Bằng nói riêng 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, nội dung của luận văn đƣợc kết cấu thành 3 chƣơng, cụ thể nhƣ sau: Chương 1: Cơ sở khoa học quản lý nhà nƣớc về thanh niên Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nƣớc về thanh niên ở tỉnh Cao Bằng hiện nay. Chương 3: Phƣơng hƣớng và giải pháp tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về thanh niên ở tỉnh Cao Bằng. 7
Chƣơng 1 CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ THANH NIÊN 1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1. Thanh niên và công tác thanh niên a) Thanh niên Tại Điều 1, Luật Thanh niên năm 2005 quy định: “Thanh niên là công dân Việt Nam từ 16 tuổi đến 30 tuổi”. PGS.TS Phạm Hồng Tung, khi nghiên cứu về lối sống của thanh niên cho rằng: “thanh niên là độ tuổi quá độ từ trẻ con sang người lớn trong cuộc đời mỗi người”[23,tr.45]. Nhà khoa học này cũng khẳng định “đây là một nhóm động, không ổn định, nó nhƣ một dòng chảy, thƣờng xuyên đón nhận những thành viên mới và chia tay với những ngƣời đã trƣởng thành, vƣợt quá phạm vi lứa tuổi của nhóm”[23,tr.49]. Từ góc độ tâm lý học thanh niên là một độ tuổi, ở giữa lứa tuổi trẻ em và tuổi trƣởng thành. Ở giai đoạn này, sự phát triển về thể chất đạt đến đỉnh cao, tuy nhiên, các yếu tố tâm lý mới đƣợc định hình và ổn định một cách tƣơng đối. Thanh niên có sự khác biệt lớn về nhiều mặt (tuổi, nơi sinh sống, nghề nghiệp...), do đó, các đặc điểm tâm lý của thanh niên rất phong phú, đa dạng nhƣng chúng có một tính chất chung đó là tính trẻ. Tính trẻ đƣợc thể hiện ở sự năng động, nhiệt huyết, chấp nhận mạo hiểm, giàu ƣớc mơ và hoài bão lớn, thích cái mới, thích giao lƣu, học hỏi và mong ƣớc có những đóng góp cho xã hội để khẳng định bản thân. Phạm vi tuổi của thanh niên khá rộng (từ 16 tuổi đến 30 tuổi) Vì vậy, xét từ góc độ nghề nghiệp của họ, trong thanh niên có nhiều nhóm nhỏ khác nhau. Nhóm trẻ tuổi nhất đang chuẩn bị kết thúc những năm học phổ thông, mối quan tâm lớn nhất của họ là lựa chọn nghề, chọn trƣờng để tiếp tục học cao hơn hoặc bƣớc vào nghề; một bộ phận khác đang ngồi trên nghế các 8
trƣờng cao đẳng, đại học tiếp thu kiến thức, kỹ năng chuyên môn ở trình độ cao để trở thành nguồn nhân lực chất lƣợng cao của đất nƣớc; một bộ phận khác mới bƣớc vào hoạt động nghề nghiệp, đang ứng phó với những khó khăn, thử thách ban đầu của hoạt động này; bên cạnh đó, một bộ phận thanh niên đã khẳng định đƣợc vị trí sự nghiệp của mình, có những cống hiến nhất định trong xã hội. Ngày nay, nhờ có sự phát trển nhanh của công nghệ - một lĩnh vực có rất nhiều đặc điểm phù hợp với tâm lý thanh niên, đƣợc thanh niên quan tâm ƣa thích và tích cực vạn dụng vào chuyên môn, không ít thanh niên đã đạt đƣợc những thành tựu quan trọng, nhanh chóng khẳng bản thân. Họ là lực lƣợng lao động chủ chốt của xã hội; là những ngƣời có sức khỏe thể chất đạt đến đỉnh cao; năng động, nhiệt huyết, dám nghĩ, dám làm thích giao lƣu, học hỏi để nâng cao trình độ về mọi mặt, mong muốn đƣợc đóng góp cho xã hội để khẳng định bản thân; họ là một lực lƣợng quan trọng của xã hội hiện tại và tƣơng lai. b) Công tác thanh niên Công tác thanh niên là một bộ phận quan trọng trong công tác thanh vận của Đảng, bao gồm toàn bộ những hoạt động của Đảng, Nhà nƣớc và các chủ thể xã hội khác nhằm giáo dục, bồi dƣỡng, tạo điều kiện thuận lợi cho thanh niên phấn đấu và trƣởng thành; đồng thời phát huy tính xung kích và sử dụng có hiệu quả sức lực, trí tuệ của thanh niên vào thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc. Thể chế hóa quan điểm trên của Đảng cộng sản Việt Nam, tại Khoản 2, Điều 4 Nghị định số 120/2007/NĐ-CP ngày 23/7/2007 của Thủ tƣớng Chính phủ hƣớng dẫn thi hành một số Điều của Luật Thanh niên quy định: “Công tác thanh niên là những hoạt động của Đảng, Nhà nƣớc và xã hội nhằm giáo dục, bồi dƣỡng, tạo điều kiện thuận lợi cho thanh niên phấn đấu và trƣởng thành; đồng thời phát huy vai trò xung kích, sức sáng tạo và tiềm năng to lớn của thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc”. 9
Bản chất và nội dung cơ bản của công tác thanh niên bao gồm một hệ thống quan điểm, chủ trƣơng, chính sách của Đảng và Nhà nƣớc; Nghị quyết, chƣơng trình, kế hoạch của Đoàn Thanh niên và các chủ thể xã hội khác cùng các phƣơng thức, giải pháp thực hiện trên cơ sở có sự phân công, phân cấp và phối hợp giữa các chủ thể quản lý nhằm tạo ra những tác động tích cực trong quá trình tổ chức, đào tạo, bồi dƣỡng và phát huy thanh niên. 1.1.2. Quản lý nhà nước về thanh niên Quản lý nhà nƣớc về thanh niên là hoạt động quản lý của cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền nhằm thể chế hóa đƣờng lối, chủ trƣơng của Đảng, Nhà nƣớc về thanh niên và công tác thanh niên thành chính sách pháp luật; đồng thời tổ chức thực hiện có hiệu quả chính sách, pháp luật đã đƣợc có thẩm quyền ban hành nhằm bảo đảm thực hiện quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của thanh niên theo quy định của hiến pháp, pháp luật. Quản lý nhà nƣớc về thanh niên có một số đặc trƣng sau: - Một là, về đối tƣợng quản lý: Thanh niên là nhóm nhân khẩu đặc thù trong cơ cấu dân số (gồm những ngƣời trong độ tuổi nhất định, từ tuổi 16 đến 30 tuổi; không phân biệt giàu nghèo, dân tộc, tôn giáo, thành phần xuất thân); là những ngƣời trẻ tuổi. Là một lực lƣợng hùng hậu của xã hội, là lực lƣợng xung kích, đi đầu trong mọi lĩnh vực hoạt động xã hội. Thanh niên là ngƣời tiêu biểu của xã hội, đại diện cho tƣơng lai đất nƣớc và là lực lƣợng quyết định tƣơng lai đất nƣớc. Theo đó, thanh niên có các hoạt động chủ yếu nhƣ sinh hoạt chính trị (diễn đàn thanh niên theo chủ đề để nâng cao tinh thần yêu nƣớc, ý chí cách mạng trong phát triển quốc gia,..), phong trào sáng tạo (cả trong các lĩnh vực khoa học công nghệ và văn hóa nghệ thuật), phong trào tình nguyện, chƣơng trình cải thiện tầm vóc ngƣời Việt Nam,..). - Hai là, về phƣơng pháp quản lý: Thanh niên có mặt trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Trƣớc hết về phƣơng diện pháp luật, thanh niên đƣợc quản lý theo các quy định của pháp luật mà thanh niên thuộc đối tƣợng 10
điều chỉnh của lĩnh vực đó. Ví dụ, thanh niên là công chức thì đƣợc điều chỉnh bởi Luật Cán bộ, công chức, song với tƣ cách là đoàn viên thanh niên thì đƣợc quản lý bởi tổ chức đoàn. Ngoài ra còn chịu sự quản lý của gia đình, xã hội với tƣ cách là công dân,…. Theo đó, phƣơng pháp quản lý thanh niên có tính đặc thù so với các đối tƣợng quản lý khác. - Ba là, khác biệt về mức độ quản lý: Thanh niên là đối tƣợng chịu tác động của hầu hết các văn bản quy phạm pháp luật chuyên ngành, thuộc phạm vi quản lý nhà nƣớc trên nhiều lĩnh vực khác nhau. Do vậy, chính tác động của thanh niên có tính liên ngành và phạm vi áp dụng trong toàn quốc. Vì vậy, việc xây dựng chính sách, thu nhập, tổng hợp các chỉ tiêu liên quan đến thanh niên không thể do một cơ quan hay một ngành thực hiện đƣợc mà là trách nhiệm của tất cả các bộ, cơ quan ở trung ƣơng và địa phƣơng. Theo đó quản lý nhà nƣớc về thanh niên là phức tạp và có tính liên ngành. Xuất phát từ đặc điểm của đối tƣợng và mục tiêu quản lý nhà nƣớc đối với thanh niên, Nhà nƣớc có trách nhiệm ban hành cơ chế, chính sách nhằm chăm lo, giáo dục, bồi dƣỡng và phát huy thanh niên. Đồng thời, nâng cao hiệu quả hoạt động của các tổ chức quản lý thanh niên của Nhà nƣớc và tạo điều kiện để các tổ chức của thanh niên hoạt động theo quy định của pháp luật. Nhƣ vậy, khi nói đến quản lý nhà nƣớc về thanh niên tức là nói đến: - Hệ thống cơ quan quản lý nhà nƣớc có thẩm quyền quản lý thanh niên. - Thanh niên và các tổ chức thanh niên (đối tƣợng quản lý của nhà nƣớc). - Công cụ quản lý nhà nƣớc (luật pháp về thanh niên, quản lý thanh niên và công tác thanh niên. Luật pháp bao gồm các đạo luật, các nghị định, các quyết định và các văn bản quy phạm pháp luật). - Phƣơng pháp quản lý nhà nƣớc về thanh niên có tính đặc thù so với phƣơng pháp quản lý nhà nƣớc nói chung. - Có sự phối hợp của các cơ quan nhà nƣớc và giữa các cơ quan nhà nƣớc với tổ chức của thanh niên trong việc quản lý thanh niên. 11
1.2. Nội dung và phƣơng thức quản lý nhà nƣớc về thanh niên 1.2.1. Nội dung quản lý nhà nước về thanh niên Điều 5, Luật Thanh niên năm 2005 quy định nội dung quản lý nhà nƣớc về công tác thanh niên bao gồm: - Ban hành và tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật, chiến lƣợc, chính sách, chƣơng trình phát triển thanh niên và công tác thanh niên; - Đào tạo, bồi dƣỡng, xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác thanh niên; - Thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm trong thực hiện chính sách, pháp luật về thanh niên và công tác thanh niên; - Quản lý hoạt động hợp tác quốc tế về thanh niên. 1.2.2. Phương thức quản lý nhà nước về thanh niên Phƣơng thức quản lý nhà nƣớc là phƣơng thức hoạt động của cơ quan Nhà nƣớc thể hiện ở 3 mặt: lập pháp, hành pháp và tƣ pháp. Phƣơng thức mà Nhà nƣớc sử dụng là những phƣơng pháp có tính Nhà nƣớc, trong đó những phƣơng pháp quyền uy là đặc trƣng của Nhà nƣớc, đồng thời có một số phƣơng pháp giống hoặc gần giống các phƣơng pháp của đoàn thể. Tổng quát lại có những phƣơng pháp cơ bản sau: Phƣơng pháp thuyết phục, vận động, giáo dục; phƣơng pháp tổ chức, bố trí lực lƣợng, đào tạo và tuyển chọn nhân tài; Phƣơng pháp kinh tế chủ yếu là quan tâm đến lợi ích vật chất; Phƣơng pháp hành chính chủ yếu là các biện pháp có tính kỷ luật và cƣỡng chế; Phƣơng pháp trấn áp chủ yếu sử dụng các biện pháp hình sự, quân đội và các lực lƣợng an ninh. Bên cạnh những biện pháp trên, Nhà nƣớc có thể do tình trạng đặc biệt có những biện pháp tình thế tổng hợp các yếu tố cần thiết của các phƣơng pháp kể trên vừa thuyết phục vận động, vừa cƣỡng chế, vừa đem lại lợi ích 12