Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục tại tỉnh Thanh Hóa

Chia sẻ: Mucong999 Mucong999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:108

Thêm vào BST

Báo xấu

33
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu cơ sở lý luận quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục; Phân tích thực trạng công tác quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục tại tỉnh Thanh Hóa, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao công tác quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục tại tỉnh Thanh Hóa trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục tại tỉnh Thanh Hóa

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA MAI VĂN HUY QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THI ĐUA KHEN THƯỞNG TRONG LĨNH VỰC GIÁO DỤC TẠI TỈNH THANH HÓA CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI - NĂM 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA MAI VĂN HUY QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THI ĐUA KHEN THƯỞNG TRONG LĨNH VỰC GIÁO DỤC TẠI TỈNH THANH HÓA CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG MÃ SỐ 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ VÂN HÀ HÀ NỘI - NĂM 2020
LỜI CAM ĐOAN Học viên Mai Văn Huy, lớp Cao học HC21.B1 xin cam đoan Đề tài “Quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục tại tỉnh Thanh Hóa” là công trình nghiên cứu khoa học của bản thân được thực hiện trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết, tình hình thực tế về công tác thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục tại tỉnh Thanh Hóa với sự hướng dẫn khoa học của Cô giáo TS. Nguyễn Thị Vân Hà. Các tài liệu nghiên cứu và số liệu trong luận văn là trung thực, chính xác, học viên xin hoàn toàn chịu mọi trách nhiệm trước Học viện và trước pháp luật. Học viên Mai Văn Huy
LỜI CẢM ƠN Sau thời gian học tập và nghiên cứu, em đã hoàn thành luận văn. Với lòng biết ơn sâu sắc và tình cảm chân thành, em xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới Ban Giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia, Ban Quản lý đào tạo Sau đại học, quý Thầy, Cô giảng viên đã giảng dạy, tạo mọi điều kiện động viên, giúp đỡ em trong quá trình học tập và nghiên cứu. Bên cạnh đó, em còn được Ban Thi đua-Khen thưởng tỉnh Thanh Hóa, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Thanh Hóa cung cấp tài liệu, số liệu cần thiết để hoàn thành luận văn. Đặc biệt học viên xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Cô giáo TS. Nguyễn Thị Vân Hà - người hướng dẫn đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo, giúp đỡ và động viên em trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành đề tài nghiên cứu này. Cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã luôn khích lệ, động viên và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu khoa học. Mặc dù đã cố gắng rất nhiều, nhưng luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Học viên rất mong nhận được sự chỉ dẫn, giúp đỡ và đóng góp ý kiến của quý thầy cô, các nhà quản lý và các anh, chị, bạn bè đồng nghiệp. Em xin chân thành cảm ơn! Học viên Mai Văn Huy ii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết đầy đủ Chữ viết tắt Cán bộ CB Công chức CC Dân tộc nội trú DTNT Giáo dục và đào tạo GD&ĐT Hội đồng nhân dân HĐND Người lao động NLĐ Quản lý nhà nước QLNN Thi đua khen thưởng TĐKT Ủy ban nhân dân UBND Viên chức VC iii
DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ Ký hiệu Tên bảng biểu, sơ đồ Trang Hệ thống tổ chức bộ máy quản lý công tác thi đua Sơ đồ 1.1 25 - khen thưởng các cấp Số lượng, cơ cấu công chức, viên chức làm công Bảng 2.1 tác thi đua khen thưởng ngành Giáo dục và đào tạo 46 tỉnh Thanh Hóa (tính đến hết năm 2018) Số liệu khen thưởng cấp Nhà nước từ năm học Bảng 2.2 56 2013 - 2014 đến năm học 2017 – 2018 iv
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................................i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .............................................................................. iii DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ.......................................................................iv MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THI ĐUA KHEN THƯỞNG TRONG LĨNH VỰC GIÁO DỤC .....................10 1.1. Một số vấn đề lý luận chung .................................................................... 10 1.1.1. Các khái niệm cơ bản ....................................................................................10 1.1.2. Đặc điểm của quản lý nhà nước về công tác thi đua khen thưởng .............15 1.1.3. Sự cần thiết của quản lý nhà nước về công tác thi đua khen thưởng .........17 1.2. Nội dung và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về công tác thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục ....................................................... 20 1.2.1. Nội dung quản lý nhà nước về công tác thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục.....................................................................................................................19 1.2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về công tác thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục ...............................................................................31 TIỂU KẾT CHƯƠNG 1..........................................................................................33 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THI ĐUA KHEN THƯỞNG TRONG LĨNH VỰC GIÁO DỤC TẠI TỈNH THANH HÓA .........34 2.1. Điều kiện tự nhiên và hệ thống giáo dục của tỉnh Thanh Hóa................. 34 2.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của Tỉnh ..............................................34 2.1.2. Hệ thống giáo dục của Tỉnh ..........................................................................36 2.2. Tình hình quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục tại tỉnh Thanh Hóa .................................................................................... 37 2.2.1. Khái quát về tình hình giáo dục của tỉnh Thanh Hóa .................................38 v
2.2.2. Khái quát về quản lý nhà nước đối với thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục tại tỉnh Thanh Hóa hiện nay .....................................................................40 2.2.3. Đánh giá việc thực hiện quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục tại tỉnh Thanh Hóa .....................................................................65 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2..........................................................................................72 CHƯƠNG 3. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THI ĐUA KHEN THƯỞNG TRONG LĨNH VỰC GIÁO DỤC TẠI TỈNH THANH HÓA .......................................................73 3.1. Mục tiêu và phương hướng hoàn thiện quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục tại Thanh Hóa ............................................... 73 3.1.1. Mục tiêu..........................................................................................................73 3.1.2. Phương hướng................................................................................................74 3.2. Giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục tại Thanh Hóa ............................................... 76 3.2.1. Đổi mới tư duy và phương thức quản lý nhà nước về công tác thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục tại Thanh Hóa ......................................................76 3.2.2. Nâng cao chất lượng hoạt động của đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục tại tỉnh Thanh Hóa ...82 3.2.3. Đổi mới hoạt động thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý nhà nước đối với thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục tỉnh Thanh Hóa .................85 3.2.4. Đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra giải quyết vi phạm về quản lý thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục tỉnh Thanh Hóa....................................93 TIỂU KẾT CHƯƠNG 3..........................................................................................97 KẾT LUẬN ..............................................................................................................94 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................ 100 vi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Hơn 70 năm qua, thực hiện lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng và Nhà nước đã phát động, lãnh đạo nhiều phong trào thi đua yêu nước góp phần tích cực vào thành công của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước qua các thời kỳ lịch sử. Công tác thi đua khen thưởng là một trong những động lực quan trọng để mỗi người lao động, mỗi tập thể lao động thể hiện khả năng của mình và đóng góp cho sự nghiệp. Để thực hiện thắng lợi công cuộc đổi mới đất nước thì vai trò quan trọng của quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng lại càng phải phát huy tính đổi mới, cạnh tranh theo định hướng công bằng, dân chủ hóa, để từ đó hướng tới một nền thi đua khen thưởng ngày càng công bằng, lành mạnh. Trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo “nhiệm vụ của các cô giáo, thầy giáo rất nặng nề nhưng rất vẻ vang. Muốn làm tròn trách nhiệm đó thì phải luôn luôn gương mẫu về mọi mặt, không ngừng bồi dưỡng đạo đức cách mạng, lập trường chính trị; phải ra sức đoàn kết giúp đỡ nhau cùng tiến bộ” [33, tr.616]. Và “dù khó khăn đến đâu cũng phải tiếp tục thi đua dạy tốt và học tốt” [34, tr.603]. Là một tỉnh anh hùng với nhiều phong trào thi đua và thành tích trong công cuộc thống nhất đất nước, Thanh Hóa còn là nơi có những phong trào thi đua yêu nước sôi nổi, rộng khắp trong công cuộc đổi mới, xây dựng đất nước. Hiện nay, Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh Thanh Hóa đã ban hành nhiều chỉ thị, văn bản chỉ đạo, cơ chế, chính sách về thi đua, khen thưởng trong giáo dục. Thực hiện “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, cùng các phong trào thi đua: “dạy tốt, học tốt”, “trường học thân thiện, học sinh tích cực”,... được triển khai sâu rộng đã góp phần tích cực nâng cao chất lượng giáo dục. Quy mô giáo dục dần ổn định, quy hoạch mạng lưới các trường phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của Tỉnh. Nội dung, 1
phương pháp đào tạo được đổi mới gắn với nhu cầu xã hội. Phong trào thi đua yêu nước nói chung và trong lĩnh vực giáo dục nói riêng ngày càng phát triển sâu rộng trong toàn Tỉnh, có sức lan tỏa lớn ra phạm vi ngoài địa phương. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đáng khích lệ, quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục vẫn còn tồn tại những yếu điểm cần khắc phục. Chẳng hạn như việc tổ chức thi đua theo phong trào còn nhiều hạn chế, chưa đồng đều giữa các địa phương, ngành, lĩnh vực. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về thi đua khen thưởng hiện nay chưa được sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện kịp thời theo yêu cầu của tình hình mới, đội ngũ cán bộ chuyên trách làm công tác thi đua ở tỉnh cũng như ở các địa phương thường bị biến động nên không sâu về chuyên môn, nghiệp vụ. Vì vậy, việc tìm hiểu thực trạng công tác quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục tại tỉnh Thanh Hóa, từ đó đề xuất phương hướng, biện pháp phù hợp nhằm nâng cao công tác quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục tại tỉnh Thanh Hóa là yêu cầu cấp thiết trong giai đoạn hiện nay. Vì những lý do trên, em chọn đề tài “Quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục tại tỉnh Thanh Hóa” làm luận văn tốt nghiệp thạc sĩ chuyên ngành quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Trong những năm gần đây, Việt Nam có rất nhiều đề tài nghiên cứu quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng, trong đó có quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục ở địa phương. Vấn đề nghiên cứu này đã thu hút được sự quan tâm của nhiều nhà khoa học, nhà quản lý và những người quan tâm đến công tác thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục với nhiều cách tiếp cận cũng như phạm vi nghiên cứu khác nhau. Những tài liệu khoa học tiêu biểu nghiên cứu quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục như: 2
- Một số sách chuyên khảo, tham khảo đã phần nào làm rõ cơ sở lý luận cũng như thực tiễn trong công tác quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng ở nước ta qua các thời kỳ từ khi thành lập nước tới nay, đi sâu phân tích thực trạng trong công tác quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng ở nước ta, những mặt đạt được, những bất cập cần khắc phục, đồng thời đưa ra các giải pháp để nâng cao chất lượng công tác quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng góp phần tạo động lực để thúc đẩy xã hội ngày càng phát triển như: Cuốn sách Đảng, Bác Hồ với thi đua yêu nước và công tác thi đua, khen thưởng được xuất bản năm 2008 đã phân tích khá kỹ những vấn đề lý luận, quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và chính sách của Đảng, Nhà nước Việt Nam về thi đua yêu nước và công tác thi đua khen thưởng; đồng thời giới thiệu các bài phát biểu, bài viết của các nhà lãnh đạo kiệt xuất như Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Thủ tướng Phan Văn Khải, Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu, Phó Chủ tịch nước Trương Mỹ Hoa,v.v. trong suốt 60 năm qua kể từ khi Bác Hồ ra Lời kêu gọi thi đua yêu nước (1948- 2008) [2]. Nội dung cuốn sách Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua, yêu nước trong xây dựng và hoàn thiện pháp luật về thi đua, khen thưởng của Trương Quốc Bảo (2010) đã góp phần làm phong phú cơ sở lý luận của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua yêu nước trong xây dựng và hoàn thiện pháp luật về thi đua, khen thưởng. Tác giả nhấn mạnh: “Các quy định pháp luật đã tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho việc xây dựng các phong trào thi đua, tôn vinh các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong đấu tranh bảo vệ Tổ quốc và xây dựng chủ nghĩa xã hội, đồng thời làm cơ sở cho việc quản lý nhà nước trong lĩnh vực thi đua, khen thưởng” [6]. Cũng trong cuốn Kỷ yếu Hội thảo khoa học Đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước trong giai đoạn hiện nay (2013) do Ban Tuyên giáo Trung ương và Ban Thi đua - Khen thưởng Trung ương tổ chức, bài viết Phong trào thi đua yêu nước - động lực để phát triển đất nước trong thời kỳ đổi mới của 3
Lê Thị Hòa đã phân tích, đánh giá thực trạng việc tổ chức triển khai các phong trào thi đua yêu nước qua các thời kỳ, kết quả việc triển khai các phong trào thi đua yêu nước những năm qua cho thấy “mặc dù còn gặp nhiều khó khăn, nhưng với sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị, phong trào thi đua yêu nước đã có sự chuyển biến tích cực, góp phần tích cực vào việc khắc phục khó khăn, phát huy lợi thế của mỗi cấp, mỗi ngành, mỗi địa phương, đơn vị trong phát triển kinh tế xã hội, văn hóa, giáo dục, y tế… góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của mỗi người dân” [5, tr.267-268]. - Một số đề tài nghiên cứu và luận văn thạc sĩ liên quan Đề tài khoa học độc lập cấp Nhà nước do Trần Thị Hà làm chủ nhiệm (2013): Cơ sở lý luận và thực tiễn đổi mới công tác thi đua, khen thưởng trong giai đoạn hiện nay đã luận giải sâu sắc những vấn đề lý luận chung về công tác thi đua, khen thưởng; hệ thống hóa những quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam về thi đua, khen thưởng. [26] Đề tài khoa học cấp Bộ do Nguyễn Thị Phương Lan làm chủ nhiệm (2016): Cơ sở khoa học xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác thi đua, khen thưởng ở nước ta trong giai đoạn hiện nay đã khái quát một cách tương đối có hệ thống, chi tiết một số vấn đề lý luận liên quan đến quản lý nhà nước về công tác thi đua, khen thưởng, các nội dung quản lý nhà nước về công tác thi đua, khen thưởng, các yếu tố chi phối, ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng; vị trí, vai trò, đặc điểm, cơ cấu của đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác thi đua, khen thưởng. [40] Luận án Tiến sĩ Luật học: Pháp luật về thi đua, khen thưởng ở Việt Nam hiện nay của Phùng Ngọc Tấn (2016) đã làm rõ khái niệm, vai trò và điều chỉnh pháp luật đối với công tác thi đua, khen thưởng hiện nay, từ đó tiến hành phân tích hệ thống pháp luật và thực tiễn áp dụng pháp luật về thi đua, khen thưởng trong các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị và các đơn vị khác; 4
đi sâu đánh giá thực trạng pháp luật về thi đua, khen thưởng, trong đó nhấn mạnh “pháp luật về thi đua, khen thưởng vẫn chưa hoàn thiện, còn có những mâu thuẫn, chồng chéo; khá phổ biến là hiện tượng dùng công văn hành chính có chứa quy phạm pháp luật để điều chỉnh công tác thi đua, khen thưởng” [48]. Nguyễn Thu Hiền (2016), Quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng đối với các trường cao đẳng trên địa bàn thành phố Hà Nội đã đề cập đến các nguồn lực cho quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng như nguồn lực về tài chính, nhấn mạnh nguồn lực về con người “là yếu tố quan trọng, giúp cho quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng ở nước ta đạt hiệu quả cao” [43, tr.30]. Ngô Hiền Giang (2017), Công tác thi đua, khen thưởng trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh đã chỉ ra các yếu tố ảnh hưởng đến thực trạng công tác thi đua, khen thưởng trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh ở các bình diện: Xây dựng và ban hành các văn bản tổ chức thực hiện công tác thi đua, khen thưởng; tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn và tổ chức thực hiện các quy định của pháp luật về thi đua, khen thưởng; tổ chức bộ máy và đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức làm công tác thi đua, khen thưởng; tổ chức các phong trào thi đua trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh [23]. Năm 2012, trong đề án Đổi mới công tác Thi đua - Khen thưởng trong giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước do Ban Thi đua - Khen thưởng Trung ương trình Bộ Chính trị đã đề xuất các giải pháp đổi mới công tác thi đua, khen thưởng trong thời gian tới; trong đó nhấn mạnh 04 nhóm giải pháp: Đổi mới về công tác lãnh đạo, chỉ đạo; Đổi mới nội dung, hình thức, phương thức tổ chức các phong trào thi đua yêu nước; Đổi mới chính sách, pháp luật và đổi mới tổ chức bộ máy làm công tác thi đua, khen thưởng, nhấn mạnh “đổi mới hoạt động của cơ quan truyền thông, định hướng dư luận” [4, tr.23]. Công trình đã đánh giá sâu sắc, khách quan, toàn 5
diện về thực trạng công tác thi đua, khen thưởng thời gian qua, đặc biệt là các giải pháp rất hữu ích cho tác giả luận văn trong quá trình nghiên cứu. Nguyễn Khắc Hà (2014), Xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý chuyên trách công tác thi đua, khen thưởng ở nước ta giai đoạn hiện nay cho rằng việc xây dựng đội ngũ lãnh đạo quản lý chuyên trách công tác thi đua, khen thưởng trong giai đoạn hiện nay là “vấn đề rất lớn, mới và khó” [25, tr.175]. Đề tài đưa ra 06 nhóm giải pháp để xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý chuyên trách công tác thi đua khen thưởng đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ công tác thi đua, khen thưởng trong những năm tiếp theo. Năm 2015, Đề tài khoa học cấp Bộ Phương pháp tổ chức phong trào thi đua đạt hiệu quả cao trong giai đoạn hiện nay do Phạm Huy Giang chủ nhiệm đã tập trung làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về phương pháp tổ chức phong trào thi đua ở các địa phương và đề xuất các giải pháp chủ yếu để phong trào thi đua thực sự phát huy hiệu quả trong thực hiện các nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, yêu cầu việc phát động và tổ chức các phong tào thi đua yêu nước đòi hỏi phải có “những đổi mới về nội dung, hình thức và phương pháp để tổ chức được các phong trào thi đua yêu nước thiết thực, hiệu quả” [24, tr.90]. Tác giả đề xuất quy trình tổ chức phong trào thi đua có thể áp dụng trong triển khai tổ chức các phong trào thi đua nói chung và trong ngành Giáo dục và Đào tạo nói riêng. Trong đề tài khoa học cấp Bộ Nâng cao chất lượng khen thưởng cho người lao động trực tiếp ở nước ta hiện nay do Phạm Thu Thủy làm chủ nhiệm (2017) cho rằng “công tác khen thưởng cho người lao động trực tiếp là nhiệm vụ tương đối khó, mới” và cho đến nay thực hiện chưa thực sự mạnh mẽ, lan tỏa và có hiệu quả trên toàn quốc. [50, tr.97] Tuy nhiên các công trình, đề tài nói trên chưa có đề tài nào nghiên cứu sâu về quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong giáo dục trên địa bàn 6
của tỉnh Thanh Hóa để từ đó có những đánh giá sát thực nhất, đồng thời đưa ra những giải pháp hữu hiệu nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng, góp phần thực hiện tốt nhiệm vụ của ngành giáo dục và đào tạo tỉnh Thanh hóa. 3. Mục đích nghiên cứu, nhiệm vụ của đề tài 3.1. Mục đích nghiên cứu Đề tài nghiên cứu cơ sở lý luận quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục; Phân tích thực trạng công tác quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục tại tỉnh Thanh Hóa, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao công tác quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục tại tỉnh Thanh Hóa trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu những vấn đề lý luận chung trong quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng. - Phân tích và đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục tại tỉnh Thanh Hóa trong thời gian qua. - Đề xuất một số giải pháp đổi mới để nâng cao công tác quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục tại tỉnh Thanh Hóa trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu đề tài 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là công tác quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục tại tỉnh Thanh Hóa. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Về không gian: Trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa. Về thời gian: Từ năm 2013 cho đến nay. 7
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn được nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng cộng sản Việt Nam về công tác thi đua khen thưởng nói chung và thi đua trong lĩnh vực giáo dục nói riêng, v.v.. Đồng thời, luận văn có kế thừa những thành tựu đạt được của một số công trình nghiên cứu khoa học có liên quan đã được công bố. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, đặc biệt là các phương pháp lịch sử và lôgic, quy nạp và diễn dịch, so sánh đối chiếu, đồng thời có sử dụng phương pháp liên ngành khoa học xã hội để làm rõ nội dung nghiên cứu. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Việc nghiên cứu góp phần đưa ra các phương hướng và giải pháp phù hợp nhằm hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục, đưa chính sách của nhà nước về thi đua khen thưởng đi vào cuộc sống. Từ đó nâng cao chất lượng của hoạt động thi đua khen thưởng, góp phần vào sự phát triển giáo dục của địa phương. Kết quả nghiên cứu của luận văn là tài liệu tham khảo đối với đội ngũ cán bộ và cơ quan quản lý nhà nước các cấp ở tỉnh Thanh Hóa trong việc tìm kiếm một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hơn nữa công tác quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục ở Thanh Hóa hiện nay cũng như trong thời gian tới. Các kết quả nghiên cứu của đề tài có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo cho những người nghiên cứu về công tác thi đua khen thưởng của ngành giáo dục và đào tạo, cũng như những người học tập, tìm hiểu có nội dung liên quan đến quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong giáo dục. 8
7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn gồm 3 chương Chương 1: Cơ sở lý luận quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục tại tỉnh Thanh Hóa Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục tại tỉnh Thanh Hóa 9
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THI ĐUA KHEN THƯỞNG TRONG LĨNH VỰC GIÁO DỤC 1.1. Một số vấn đề lý luận chung 1.1.1. Các khái niệm cơ bản - Khái niệm thi đua Theo Luật thi đua khen thưởng năm 2003: “Thi đua là hoạt động có tổ chức với sự tham gia tự nguyện của cá nhân, tập thể nhằm phấn đấu đạt được thành tích tốt nhất trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Thi đua là một hoạt động có tổ chức và có định hướng. Hoạt động thi đua phải xác định được kế hoạch, mục tiêu, hình thức, đối tượng, tổ chức phát động, ký kết giao ước, đăng ký, kiểm tra, đôn đốc, bình chọn, sơ kết, tổng kết, tôn vinh, biểu dương, tri ân, nhân rộng điển hình tiên tiến,… có sự tham gia của tổ chức Đảng; tổ chức Công đoàn, Phụ nữ, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và cá nhân. Người phát động thi đua là người có thẩm quyền được quy định của Luật Thi đua, khen thưởng. Nội dung thi đua được thực hiện trên cơ sở nguyên tắc theo quy định và khi tặng danh hiệu phải dựa trên căn cứ, tiêu chuẩn cụ thể theo quy định. Thi đua là một hoạt động dựa trên nguyên tắc tự nguyện, có mục đích, có định hướng.Thi đua là nhằm thúc đẩy sản suất lao động, phấn đấu để đạt được kết quả đã đề ra của tổ chức, cá nhân. Đồng thời, làm cơ sở cho việc xem xét, đánh giá toàn bộ quá trình công tác, cống hiến cũng như lao động sản xuất và học tập của cá nhân và tập thể. Để thực hiện được mục tiêu trên đòi hỏi các tổ chức, cá nhân phải lấy phong trào thi đua làm đòn bẩy để thúc đẩy hoàn thành nhiệm vụ trong từng lĩnh vực; coi công tác thi đua là một nhiệm vụ quan trọng trong công tác QLNN ở từng địa phương và từng đơn vị. 10
Thi đua là hoạt động nhằm thu được kết quả nhất định. Kết quả của Thi đua được nêu trong Điều 3, Luật Thi đua, Khen thưởng cụ thể: “Thi đua là hoạt động có tổ chức với sự tham gia tự nguyện của cá nhân, tập thể nhằm phấn đấu đạt được thành tích tốt nhất trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. - Khái niệm khen thưởng Khen thưởng là công việc đã tồn tại khá lâu trong lịch sử xã hội, gắn liền với thưởng phạt của nhà nước thuộc các chế độ xã hội khác nhau. Khen thưởng đã được thực hiện ở nước ta từ các triều đại phong kiến trước đây. Trong sách Đại Việt sử ký toàn thư của Ngô Sĩ Liên đã ghi rõ những hình thức khen thưởng như sau: - Khen thưởng người có công trong chiến trận - Khen thưởng người có công trong việc đi sứ - Khen thưởng người phò tá có công lao tài đức - Khen thưởng người tiến cử, người hiền tài - Khen thưởng người có lời tâu đúng - Khen thưởng người cấp dưới giữ đúng phép công, không vị nể người quyền quý cấp trên - Khen thưởng người có công làm thủy lợi - Khen thưởng người có tài văn chương - Khen thưởng người cao tuổi... Qua những hình thức khen thưởng đó chứng tỏ các triều đình phong kiến đã biết khích lệ động viên mọi người hăng hái lập công, để được khen thưởng. Đó chính là tinh thần yêu nước sâu sắc của dân tộc. Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã rất quan tâm đến việc biểu dương khích lệ động viên người tốt, việc tốt. Mỗi khi đọc báo, nghe đài, thấy có nghĩa cử đẹp là Bác cho đi kiểm tra ngay để Bác khen thưởng. Bác thường nhắc nhở khen thưởng phải chính xác và kịp thời để động viên phát huy mặt ưu điểm, tích cực, 11
khắc phục và đẩy lùi mặt khuyết điểm, tiêu cực nhằm xây dựng con người mới vì mục tiêu dân giầu nước mạnh xã hội công bằng, dân chủ văn minh. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ thị “Có công thì thưởng, có lỗi thì phạt, khen thưởng phải có tác dụng giáo dục, động viên, nêu gương...” khen thưởng còn là một chính sách của nhà nước để ghi công, tôn vinh các cá nhân, tập thể có thành tích trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Khen là sự nhận xét đánh giá tốt về một con người nào đó; tổ chức nào đó, về cái gì, việc gì đó với ý nghĩa hài lòng. Còn thưởng là tặng cho bằng hiện vật hoặc tiền... Khen thưởng là hình thức ghi nhận công lao, thành tích của Nhà nước bằng quyết định của cơ quan có thẩm quyền do luật định. Như vậy khen thưởng là một vấn đề thuộc phạm trù khoa học xã hội. Khen thưởng và trừng phạt được hình thành phát sinh và tồn tại trong quá trình phát triển của con người là vấn đề thuộc tâm lý xã hội, sinh hoạt tinh thần của con người, do đó khen thưởng phải thể hiện quan điểm quần chúng, phải có trách nhiệm cao trong quá trình phát hiện xét khen thưởng. Khen thưởng vừa có ý nghĩa động viên về tinh thần và khích lệ bằng vật chất. Trong điều kiện hiện nay, khen thưởng vẫn có vai trò quan trọng là động lực thúc đẩy xã hội phát triển là biện pháp của người quản lý thực hiện nhiệm vụ trọng tâm chính trị của cơ quan đơn vị mình nhằm khuyến khích động viên mọi tầng lớp trong xã hội tích cực hăng hái lập thành tích trong lao động sản xuất và công tác. Trên cơ sở lý luận đó Điều 3, Luật Thi đua, khen thưởng của Nước Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt Nam ngày 26/11/2003 đã nêu rõ: "Khen thưởng là việc nghi nhận, biểu dương, tôn vinh công trạng và khuyến khích bằng lợi ích vật chất đối với cá nhân, tập thể có thành tích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc".[45, tr.1]. - Khái niệm quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng 12