Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh

Chia sẻ: Tuhai999 Tuhai999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:114

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn được nghiên cứu với mục tiêu nhằm đề xuất giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh hiện nay cũng như trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA TRẦN THỊ PHƢƠNG THẢO QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ THI ĐUA, KHEN THƢỞNG TRONG LĨNH VỰC GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO Ở TỈNH QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 HÀ NỘI, 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA TRẦN THỊ PHƢƠNG THẢO QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ THI ĐUA, KHEN THƢỞNG TRONG LĨNH VỰC GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO Ở TỈNH QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LÝ THỊ HUỆ HÀ NỘI, 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là nghiên cứu của cá nhân tôi dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Lý Thị Huệ. Các kết quả được trình bày trong luận văn là trung thực, và chưa được công bố trong bất cứ công trình khoa học nào khác. Những tài liệu sử dụng tham khảo trong luận văn đều được trích dẫn nguồn một cách đầy đủ và chính xác. Tác giả Trần Thị Phƣơng Thảo
LỜI CẢM ƠN Tác giả luận văn xin trân trọng cảm ơn sự hướng dẫn, giúp đỡ tận tình, trách nhiệm của TS. Lý Thị Huệ trong suốt quá trình thực hiện nghiên cứu và hoàn thành luận văn thạc sĩ: “Quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh”. Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn tới các thầy, cô giáo, cán bộ, nhân viên Học viện Hành chính Quốc gia đã tận tình giúp đỡ tạo điều kiện thuận lợi hoàn thành luận văn. Trân trọng cảm ơn lãnh đạo và chuyên viên Ban Thi đua - Khen thưởng tỉnh Quảng Ninh, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Quảng Ninh, Phòng Giáo dục và Đào tạo các huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh Quảng Ninh đã quan tâm, giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tác giả Trần Thị Phƣơng Thảo
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU MỞ ĐẦU .................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài luận văn........................................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn ..................................... 2 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn ........................................................... 10 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn ......................................... 10 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn ..................... 11 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn .................................................. 11 7. Kết cấu của luận văn ................................................................................. 12 Chƣơng 1. QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ THI ĐUA, KHEN THƢỞNG TRONG LĨNH VỰC GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN ...................................................................................................... 13 1.1. Lý luận chung về thi đua, khen thưởng ................................................... 13 1.2. Nội dung chủ yếu của quản lý nhà nước đối với thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo.................................................................................... 22 1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ..................................................... 34 1.4. Khái quát về hệ thống cơ quan quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ............................................................................ 38 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ THI ĐUA, KHEN THƢỞNG TRONG LĨNH VỰC GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO Ở TỈNH QUẢNG NINH HIỆN NAY ........................................................... 41 2.1. Thực trạng quản lý nhà nước đối với việc xây dựng, ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh hiện nay........................................................................... 41 2.2. Thực trạng quản lý nhà nước đối với việc tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh hiện nay........................................................................... 47
2.3. Thực trạng quản lý nhà nước đối với việc thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, xử lý vi phạm pháp luật về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh hiện nay............................................ 71 Chƣơng 3. GIẢI PHÁP NHẰM TIẾP TỤC HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ THI ĐUA, KHEN THƢỞNG TRONG LĨNH VỰC GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO Ở TỈNH QUẢNG NINH HIỆN NAY ........... 76 3.1. Giải pháp tiếp tục hoàn thiện quản lý nhà nước đối với việc xây dựng, ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh hiện nay .................................................. 76 3.2. Giải pháp tiếp tục hoàn thiện quản lý nhà nước đối với việc tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh hiện nay............................................ 84 3.3. Giải pháp tiếp tục hoàn thiện quản lý nhà nước đối với việc thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, xử lý vi phạm pháp luật về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh hiện nay ............................................ 96 KẾT LUẬN .............................................................................................101 DANH MỤC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN VĂN ...............................103 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................104
DANH MỤC BẢNG BIỂU BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. So sánh số lượng biên chế người làm việc trong ngành Giáo dục và Đào tạo với ngành Y tế; Văn hóa - Thông tin và Thể thao; Sự nghiệp khác của tỉnh Quảng Ninh (tính đến hết năm 2017)........................................................................48 Biểu đồ 2.2. So sánh số lượng khen thưởng thường xuyên thuộc thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh giữa ngành Giáo dục và Đào tạo với tổng số khen thưởng của toàn tỉnh (giai đoạn 2011-2017) ...........................................................................64 Biểu đồ 2.3. So sánh số lượng khen thưởng giữa cán bộ quản lý và giáo viên, nhân viên trong ngành Giáo dục và Đào tạo tỉnh Quảng Ninh (giai đoạn 2011-2017) .....68 BẢNG Bảng 2.1. Số lượng, cơ cấu công chức, viên chức làm công tác thi đua, khen thưởng ngành Giáo dục và Đào tạo tỉnh Quảng Ninh (tính đến hết năm 2017)..........................54 Bảng 2.2. Tổng hợp các danh hiệu thi đua, hình thức khen thưởng đối với tập thể giai đoạn 2011 - 2017 ................................................................................................62 Bảng 2.3. Tổng hợp các danh hiệu thi đua, hình thức khen thưởng đối với cá nhân giai đoạn 2011 -2017 .................................................................................................63
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng khẳng định “Thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua và những người thi đua là những người yêu nước nhất” [31, tr.407] và công việc hàng ngày chính là nội dung thiết thực của thi đua. Hơn 70 năm qua, kể từ ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi thi đua ái quốc, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, các phong trào thi đua yêu nước đã liên tục được phát động, góp phần vào việc động viên, cổ vũ đông đảo các tầng lớp nhân dân phát huy truyền thống yêu nước, ý chí kiên cường bất khuất của dân tộc, vượt qua mọi khó khăn thử thách, lập nên những chiến công hiển hách trong kháng chiến chống đế quốc xâm lược cũng như trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nhiều anh hùng, chiến sĩ thi đua tiêu biểu cho chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam qua các thời kỳ đã được Đảng, Nhà nước tuyên dương công trạng, được nhân dân tôn vinh. Thi đua, khen thưởng đã thực sự trở thành động lực thôi thúc toàn dân đoàn kết phấn đấu vượt qua mọi gian khổ, hy sinh trong suốt tiến trình đấu tranh cách mạng vẻ vang của dân tộc. Trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo “nhiệm vụ của các cô giáo, thầy giáo rất nặng nề nhưng rất vẻ vang. Muốn làm tròn trách nhiệm đó thì phải luôn luôn gương mẫu về mọi mặt, không ngừng bồi dưỡng đạo đức cách mạng, lập trường chính trị; phải ra sức đoàn kết giúp đỡ nhau cùng tiến bộ” [33, tr.616]. Và “dù khó khăn đến đâu cũng phải tiếp tục thi đua dạy tốt và học tốt” [34, tr.603]. Hưởng ứng lời kêu gọi thi đua ái quốc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, phong trào thi đua yêu nước nói chung, trong đó có phong trào thi đua trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo của cả nước và tỉnh Quảng Ninh đã đạt được những kết quả hết sức quan trọng góp phần cùng cả nước thực hiện thắng lợi công cuộc đấu tranh cách mạng giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, vững bước trong sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Hiện nay, công tác thi đua, khen thưởng là một chủ trương, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước đã được cụ thể hóa thành hệ thống luật pháp. Lĩnh vực thi đua, khen thưởng nói chung, thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào 1
tạo nói riêng cần được quản lý hiệu quả thì mới phát huy được vai trò, tác dụng trong thực tiễn cuộc sống. Nhận thức rõ vị trí, vai trò và tầm quan trọng của thi đua, khen thưởng, quản lý nhà nước đối với thi đua, khen thưởng thì mới có được sự thống nhất, tạo được sức mạnh để thi đua trở thành động lực thúc đẩy xã hội phát triển. Bởi nếu quản lý không chặt chẽ công tác thi đua rất dễ bị biến chất thành cạnh tranh, thậm chí là tha hóa dẫn đến hàng loạt các hành động tiêu cực như mua danh hiệu thi đua, hình thức khen thưởng, chạy thủ tục, lạm dụng ngân sách khen thưởng để tư lợi, tranh thủ lợi ích nhóm, bất bình đẳng với một số đối tượng khác, v.v. làm mất đi bản chất tốt đẹp của phong trào thi đua, Nhà nước cần can thiệp kịp thời phòng ngừa, chấn chỉnh và xử lý các sai phạm đó, đề xuất biện pháp khắc phục những bất hợp lý của thi đua, khen thưởng trong thực tiễn hoạt động. Bởi vậy, nhằm đánh giá đúng thực trạng quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo tỉnh Quảng Ninh thời gian qua, trên cơ sở đó đề xuất giải pháp tiếp tục hoàn thiện công tác này ở tỉnh Quảng Ninh trong thời gian tới, tạo động lực thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị của ngành cũng như của địa phương là vấn đề rất cần thiết và cấp bách. Xuất phát từ những lý do trên, học viên chọn vấn đề“Quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh” làm đề tài luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công của mình. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn 2.1. Những nghiên cứu lý luận về quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng Năm 2008, cuốn Đảng, Bác Hồ với thi đua yêu nước và công tác thi đua, khen thưởng được xuất bản đã phân tích khá kỹ những vấn đề lý luận, quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và chính sách của Đảng, Nhà nước Việt Nam về thi đua yêu nước và công tác thi đua khen thưởng; đồng thời giới thiệu các bài phát biểu, bài viết của các nhà lãnh đạo kiệt xuất như Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Thủ tướng Phan Văn Khải, Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu, Phó Chủ tịch nước Trương Mỹ Hoa, v.v. trong suốt 60 năm qua kể từ khi Bác Hồ ra Lời kêu gọi thi đua yêu nước (1948- 2008) [1]. Đây có thể coi là một cuốn sách tốt với tác giả luận văn khi tiếp cận khái niệm về thi đua, khen thưởng. 2
Năm 2010, nội dung cuốn sách Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua, yêu nước trong xây dựng và hoàn thiện pháp luật về thi đua, khen thưởng của Trương Quốc Bảo đã góp phần làm phong phú cơ sở lý luận của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua yêu nước trong xây dựng và hoàn thiện pháp luật về thi đua, khen thưởng. Trong đó tác giả nhấn mạnh: “Các quy định pháp luật đã tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho việc xây dựng các phong trào thi đua, tôn vinh các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong đấu tranh bảo vệ Tổ quốc và xây dựng chủ nghĩa xã hội, đồng thời làm cơ sở cho việc quản lý nhà nước trong lĩnh vực thi đua, khen thưởng” [5]. Có thể nói, đây là cuốn sách có cách tiếp cận khá mở khi phản ánh thực trạng vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua yêu nước trong xây dựng và hoàn thiện pháp luật về thi đua, khen thưởng. Đề tài khoa học độc lập cấp Nhà nước Cơ sở lý luận và thực tiễn đổi mới công tác thi đua, khen thưởng trong giai đoạn hiện nay do Trần Thị Hà làm chủ nhiệm (2013) đã luận giải sâu sắc những vấn đề lý luận chung về công tác thi đua, khen thưởng; hệ thống hóa những quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam về thi đua, khen thưởng. Đặc biệt, tác giả nhấn mạnh một trong những mục tiêu của thi đua: “Thi đua phát triển và thực hiện chương trình giáo dục, đào tạo lành mạnh, nâng cao mặt bằng dân trí để sớm đuổi kịp các nước tiên tiến” [23, tr.19]. Đề tài cũng đề cập đến những vấn đề chủ yếu về thi đua, khen thưởng ở một số nước trên thế giới như: Pháp, Bỉ, Nga, Nhật, Australia, Trung Quốc để rút ra những bài học vận dụng vào điều kiện cụ thể của Việt Nam. Năm 2013, Trần Minh Trưởng với bài viết Một số vấn đề lý luận và thực tiễn trong việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua yêu nước trong thời kỳ đổi mới ở nước ta hiện nay trong cuốn Kỷ yếu Hội thảo khoa học Đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước trong giai đoạn hiện nay do Ban Tuyên giáo trung ương và Ban Thi đua - Khen thưởng trung ương tổ chức đã đi sâu phân tích quan điểm, tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua yêu nước, về cách thức, phương pháp tổ chức, phát động phong trào thi đua sao cho hiệu quả, thiết thực và vận dụng vào trong thời kỳ đổi mới hiện nay như thế nào để “biến tiềm năng trí tuệ, tinh thần, sức lực của các tầng lớp 3
nhân dân thành sức mạnh xây dựng đất nước” [4, tr.159]. Cách tiếp cận này mở ra cái nhìn đa chiều khi đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng nói chung và thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo nói riêng. Đề tài khoa học cấp Bộ Cơ sở khoa học xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác thi đua, khen thưởng ở nước ta trong giai đoạn hiện nay do Nguyễn Thị Phương Lan làm chủ nhiệm (2016) đã khái quát một cách tương đối có hệ thống, chi tiết một số vấn đề lý luận liên quan đến quản lý nhà nước về công tác thi đua, khen thưởng, các nội dung quản lý nhà nước về công tác thi đua, khen thưởng, các yếu tố chi phối, ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng; vị trí, vai trò, đặc điểm, cơ cấu của đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác thi đua, khen thưởng. Kết quả của nghiên cứu của đề tài có giá trị tham khảo hữu ích cho tác giả luận văn [37]. 2.2. Những nghiên cứu về thực trạng quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh hiện nay Năm 2010, Luận văn Thạc sĩ Hoàn thiện pháp luật thi đua, khen thưởng ở Việt Nam của Đỗ Thúy Phượng cho rằng việc hoàn thiện pháp luật về thi đua, khen thưởng ở Việt Nam hiện nay là “điều kiện tiên quyết” [42, tr.95] để duy trì trật tự và thúc đẩy công tác thi đua, khen thưởng nhằm khen đúng, khen trúng và tạo không khí phấn đấu hăng say lao động sản xuất, v.v.. Tác giả đã đi sâu nghiên cứu những quy định của Luật Thi đua, Khen thưởng, các văn bản quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Thi đua, Khen thưởng; phân tích, đánh giá những kết quả đã đạt được, cũng như những bất cập, hạn chế trong quá trình áp dụng và triển khai thực hiện pháp luật về thi đua, khen thưởng ở Việt Nam tại thời điểm nghiên cứu từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật về thi đua, khen thưởng. Bài viết Phong trào thi đua yêu nước - động lực để phát triển đất nước trong thời kỳ đổi mới của Lê Thị Hòa trong cuốn Kỷ yếu Hội thảo khoa học Đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước trong giai đoạn hiện nay (2013) do Ban Tuyên giáo trung ương và Ban Thi đua - Khen thưởng trung ương tổ chức đã phân tích, đánh giá thực trạng việc tổ chức triển khai các phong trào thi đua yêu nước qua các thời kỳ, kết quả việc triển khai các phong trào thi đua yêu nước những năm qua cho thấy “mặc dù còn gặp nhiều khó khăn, nhưng với sự nỗ lực của cả hệ thống chính 4
trị, phong trào thi đua yêu nước đã có sự chuyển biến tích cực, góp phần tích cực vào việc khắc phục khó khăn, phát huy lợi thế của mỗi cấp, mỗi ngành, mỗi địa phương, đơn vị trong phát triển kinh tế xã hội, văn hóa, giáo dục, y tế… góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của mỗi người dân” [4, tr.267-268]. Từ các phong trào thi đua, nhiều tập thể, cá nhân anh hùng, chiến sĩ thi đua và các tấm gương điển hình tiên tiến tiêu biểu đã được ghi nhận và khen thưởng, trong đó có ngành Giáo dục và Đào tạo. Công trình là tư liệu tham khảo hữu ích cho tác giả luận văn khi nghiên cứu về thực trạng quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh hiện nay. Năm 2016, Nguyễn Thu Hiền trong Luận văn Thạc sĩ Quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng đối với các trường cao đẳng trên địa bàn thành phố Hà Nội đã đề cập đến các nguồn lực cho quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng như nguồn lực về tài chính, nhấn mạnh nguồn lực về con người “là yếu tố quan trọng, giúp cho quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng ở nước ta đạt hiệu quả cao” [25, tr.30]. Cùng với đó, tác giả cũng chỉ ra những vấn đề thực tiễn, những ưu điểm, tồn tại hạn chế của công tác này, để đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm nâng cao chất lượng công tác thi đua, khen thưởng trong các trường cao đẳng nói riêng và ngành giáo dục nói chung. Luận án Tiến sĩ Luật học Pháp luật về thi đua, khen thưởng ở Việt Nam hiện nay (2016) của Phùng Ngọc Tấn đã làm rõ khái niệm, vai trò và điều chỉnh pháp luật đối với công tác thi đua, khen thưởng hiện nay, từ đó tiến hành phân tích hệ thống pháp luật và thực tiễn áp dụng pháp luật về thi đua, khen thưởng trong các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị và các đơn vị khác; đi sâu đánh giá thực trạng pháp luật về thi đua, khen thưởng, trong đó nhấn mạnh “pháp luật về thi đua, khen thưởng vẫn chưa hoàn thiện, còn có những mâu thuẫn, chồng chéo; khá phổ biến là hiện tượng dùng công văn hành chính có chứa quy phạm pháp luật để điều chỉnh công tác thi đua, khen thưởng” [50, tr.1]. Công trình là tài liệu tham khảo hữu ích cho tác giả luận văn khi nghiên cứu đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với việc xây dựng, ban hành các văn bản pháp luật về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh hiện nay. 5
Năm 2017, Luận văn Thạc sĩ Công tác thi đua, khen thưởng trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh của Ngô Hiền Giang đã chỉ ra các yếu tố ảnh hưởng đến thực trạng công tác thi đua, khen thưởng trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh ở các bình diện: Xây dựng và ban hành các văn bản tổ chức thực hiện công tác thi đua, khen thưởng; tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn và tổ chức thực hiện các quy định của pháp luật về thi đua, khen thưởng; tổ chức bộ máy và đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức làm công tác thi đua, khen thưởng; tổ chức các phong trào thi đua trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh; sơ kết, tổng kết, tặng thưởng các hình thức khen thưởng; đánh giá hiệu quả công tác thi đua, khen thưởng; thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại tố cáo, xử lý vi phạm pháp luật việc thực hiện các quy định pháp luật về thi đua, khen thưởng [22]. Tuy nhiên, luận văn mới chỉ dừng lại ở việc đánh giá thực trạng chung của công tác thi đua, khen thưởng tỉnh Quảng Ninh, không đi sâu vào một lĩnh vực cụ thể. 2.3. Những nghiên cứu về các giải pháp đã được đề xuất nhằm tiếp tục hoàn thiện quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh hiện nay Năm 2012, trong đề án Đổi mới công tác Thi đua - Khen thưởng trong giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước do Ban Thi đua - Khen thưởng Trung ương trình Bộ Chính trị đã đề xuất các giải pháp đổi mới công tác thi đua, khen thưởng trong thời gian tới; trong đó nhấn mạnh 04 nhóm giải pháp: Đổi mới về công tác lãnh đạo, chỉ đạo; Đổi mới nội dung, hình thức, phương thức tổ chức các phong trào thi đua yêu nước; Đổi mới chính sách, pháp luật và đổi mới tổ chức bộ máy làm công tác thi đua, khen thưởng, nhấn mạnh “đổi mới hoạt động của cơ quan truyền thông, định hướng dư luận” [2, tr.23]. Công trình đã đánh giá sâu sắc, khách quan, toàn diện về thực trạng công tác thi đua, khen thưởng thời gian qua, đặc biệt là các giải pháp rất hữu ích cho tác giả luận văn trong quá trình nghiên cứu. Năm 2014, đề tài khoa học cấp tỉnh, Đổi mới và nâng cao chất lượng công tác thi đua, khen thưởng trên địa bàn thành phố Đà Nẵng do Nguyễn Thị Kim Dung làm chủ nhiệm đã nêu 05 nhóm giải pháp cơ bản nhằm nâng cao chất lượng công tác thi đua, khen thưởng như: Nâng cao nhận thức về công tác thi đua, khen thưởng trong 6
thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa cho các cấp, các ngành; Hoàn thiện và ban hành, hướng dẫn cơ chế chính sách về thi đua, khen thưởng; kiện toàn tổ chức và nâng cao chất lượng của Hội đồng Thi đua - Khen thưởng và đội ngũ cán bộ làm công tác thi đua, khen thưởng… nhấn mạnh việc “tập trung xây dựng mô tả vị trí việc làm và xác định tiêu chuẩn người cán bộ công chức thi đua, khen thưởng” [17, tr.18]. Những giải pháp được công trình đề xuất đã gợi mở cho tác giả luận văn trong việc đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh hiện nay. Luận án Tiến sĩ chuyên ngành Xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam Xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý chuyên trách công tác thi đua, khen thưởng ở nước ta giai đoạn hiện nay (2014) của Nguyễn Khắc Hà, cho rằng việc xây dựng đội ngũ lãnh đạo quản lý chuyên trách công tác thi đua, khen thưởng trong giai đoạn hiện nay là “vấn đề rất lớn, mới và khó” [24, tr.175]. Đề tài đưa ra 06 nhóm giải pháp để xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý chuyên trách công tác thi đua khen thưởng đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ công tác thi đua, khen thưởng trong những năm tiếp theo. Đây là các nhóm giải pháp rất giá trị để tác giả luận văn tham khảo đề xuất giải pháp nâng hiệu quả quản lý nhà nước đối với việc tổ chức thực hiện các văn bản pháp luật về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh hiện nay. Năm 2015, Đề tài khoa học cấp Bộ Phương pháp tổ chức phong trào thi đua đạt hiệu quả cao trong giai đoạn hiện nay do Phạm Huy Giang chủ nhiệm đã tập trung làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về phương pháp tổ chức phong trào thi đua ở các địa phương và đề xuất các giải pháp chủ yếu để phong trào thi đua thực sự phát huy hiệu quả trong thực hiện các nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, yêu cầu việc phát động và tổ chức các phong tào thi đua yêu nước đòi hỏi phải có “những đổi mới về nội dung, hình thức và phương pháp để tổ chức được các phong trào thi đua yêu nước thiết thực, hiệu quả” [21, tr.90]. Tác giả đề xuất quy trình tổ chức phong trào thi đua có thể áp dụng trong triển khai tổ chức các phong trào thi đua nói chung và trong ngành Giáo dục và Đào tạo nói riêng. 7
Trong đề tài khoa học cấp Bộ Nâng cao chất lượng khen thưởng cho người lao động trực tiếp ở nước ta hiện nay (2017) do Phạm Thu Thủy làm chủ nhiệm cho rằng “công tác khen thưởng cho người lao động trực tiếp là nhiệm vụ tương đối khó, mới” [51, tr.97] và cho đến nay thực hiện chưa thực sự mạnh mẽ, lan tỏa và có hiệu quả trên toàn quốc, cho nên để nâng cao chất lượng khen thưởng cho người lao động trực tiếp phải thực hiện đồng bộ các giải pháp: Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo và nhận thức của các cấp ủy Đảng, chính quyền về khen thưởng cho người lao động trực tiếp; Đổi mới cách tổ chức, nội dung, hình thức phong trào thi đua nhằm nâng cao chất lượng khen thưởng; Hoàn thiện thể chế, chính sách nâng cao chất lượng khen thưởng; Tăng cường công tác phát hiện khen thưởng cho người lao động trực tiếp; Đổi mới phong cách, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác khen thưởng cho người lao động trực tiếp; Chế độ khen thưởng cho người lao động trực tiếp; Đổi mới quy trình thủ tục hồ sơ khen thưởng cho người lao động trực tiếp; Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra chấp hành quy định pháp luật về khen thưởng, nhất là công tác khen thưởng cho người lao động trực tiếp. 2.4. Những vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu trong luận văn Qua tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài Quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh cho thấy, vấn đề này được nghiên cứu ở khía cạnh và mức độ sau: Thứ nhất, nhóm “Những nghiên cứu lý luận về quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng” đã đề cập các khái niệm thi đua, khen thưởng, các đặc điểm, vai trò của thi đua, khen thưởng; đã xác định tính đa dạng của các hình thức thi đua, khen thưởng; pháp luật về thi đua, khen thưởng; các hoạt động tổ chức công tác thi đua, khen thưởng, v.v.. Bên cạnh đó, quản lý nhà nước là một khái niệm “động”, đòi hỏi phải thích ứng với từng quốc gia trong từng giai đoạn phát triển. Cho nên, cũng đã có không ít công trình nghiên cứu về quản lý nhà nước dưới những góc độ chuyên ngành khác nhau, như Chính trị học, Chính sách công, v.v.. Tựu trung lại, các nghiên cứu đều khẳng định nhà nước có vai trò quan trọng trong quản lý hoạt động thi đua, khen thưởng. Tuy nhiên, có thể nhận thấy, chưa có các nghiên cứu từ nền tảng của khung lý thuyết được xây dựng bài bản, khoa học về quản lý nhà nước về 8
thi đua, khen thưởng. Đặc biệt, chưa có một cuốn sách hoặc một đề tài khoa học nào nghiên cứu trực diện về quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng. Vì vậy, với tham vọng tìm tòi và hoàn thiện, tác giả luận văn sẽ cố gắng phần nào lấp đi sự “thiếu vắng” trong các công trình đó. Thứ hai, nhóm “Những nghiên cứu về thực trạng quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh hiện nay” cũng đã được nhiều tác giả phân tích, đánh giá trên nhiều phương diện, nhiều lát cắt khác nhau, như thực trạng pháp luật về thi đua, khen thưởng, thực trạng việc xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo quản lý chuyên trách công tác thi đua, khen thưởng, thực trạng công tác thi đua khen thưởng ở một số ngành, địa phương, đơn vị, v.v.. Song, bàn trực diện đến thực trạng quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh hiện nay (dưới góc độ Quản lý công) thì dường như theo nghiên cứu của tác giả luận văn thì vẫn chưa có công trình nào, tác giả nào đề cập đến. Vì vậy, việc nghiên cứu vấn đề này là vô cùng cần thiết và cấp thiết nhằm nâng cao hiệu quả công tác này ở tỉnh Quảng Ninh hiện nay. Thứ ba, nhóm “Những nghiên cứu về các giải pháp đã được đề xuất nhằm tiếp tục hoàn thiện quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh hiện nay”. Ở hướng nghiên cứu này, không ít công trình nghiên cứu của các tác giả đi trước đã đề xuất được một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về công tác thi đua, khen thưởng nói chung ở một số khía cạnh nội dung, một số địa phương, một số ngành cụ thể. Tuy nhiên, các giải pháp để nhằm tiếp tục hoàn thiện quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo rất ít, và đối với tỉnh Quảng Ninh là khoảng trống chưa có tác giả nào đề cập tới. Do đó, việc nghiên cứu đề xuất một số giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh hiện nay có ý nghĩa cấp thiết cả về mặt lý luận và thực tiễn. Trên cơ sở kế thừa thành quả trong những công trình nghiên cứu của các học giả đi trước, luận văn tiếp tục triển khai nghiên cứu, làm rõ những vấn đề sau: Thứ nhất, luận văn nghiên cứu có hệ thống lý luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua, khen thưởng; hệ thống hóa và phân tích các khái niệm cơ bản về thi đua, khen thưởng, những vấn đề lý luận cơ bản về thi 9
đua, khen thưởng, quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo, các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo, v.v..; Thứ hai, phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh hiện nay; Thứ ba, đề xuất giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh hiện nay. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích Đề xuất giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh hiện nay cũng như trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ Một là, nghiên cứu, hệ thống những vấn đề lý luận cơ bản về thi đua, khen thưởng và quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo. Hai là, phân tích, đánh giá được thực trạng quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh hiện nay. Ba là, đề xuất được giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh hiện nay cũng như trong thời gian tới. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh hiện nay. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Về không gian: Trong ngành Giáo dục và Đào tạo trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. Về thời gian: Từ năm 2011 cho đến nay. Về nội dung: Quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo có nội dung rất rộng, đa diện, đa chiều nhưng trong giới hạn và phạm 10
vi nghiên cứu, luận văn chỉ tập trung phân tích và làm rõ thực trạng quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo thể hiện trên ba khía cạnh chủ yếu: Thứ nhất, quản lý nhà nước đối với việc xây dựng, ban hành các văn bản pháp luật về thi đua, khen thưởng; Thứ hai, quản lý nhà nước đối với việc tổ chức thực hiện các văn bản pháp luật về thi đua, khen thưởng; Thứ ba, quản lý nhà nước đối với việc thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, xử lý vi phạm pháp luật về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận Luận văn dựa trên cơ sở những quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng Cộng sản Việt Nam về công tác thi đua, khen thưởng; quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo, v.v.. Đồng thời, luận văn có kế thừa những thành tựu đạt được của một số công trình nghiên cứu khoa học trong và ngoài nước đã được công bố có liên quan. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, đặc biệt là các phương pháp lịch sử và lôgic, quy nạp và diễn dịch, đối chứng và so sánh, đồng thời có sử dụng phương pháp liên ngành khoa học xã hội để làm rõ nội dung nghiên cứu. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Thông qua các kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần đưa ra giải pháp phù hợp nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo, đưa chính sách của Đảng, Nhà nước về thi đua, khen thưởng đi vào cuộc sống, có tác động tích cực đến nhận thức của đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh và các cấp quản lý về vị trí, vai trò của thi đua, khen thưởng đối với việc động viên, khích lệ mọi người hăng hái thi đua dạy tốt, học tốt. Từ đó nâng cao chất lượng các hoạt động thi đua, khen thưởng, góp phần vào sự nghiệp phát triển giáo dục và đào tạo của địa phương. Kết quả nghiên cứu của luận văn là tài liệu tham khảo hữu ích đối với cơ quan quản lý Nhà nước các cấp ở tỉnh Quảng Ninh trong việc tìm kiếm một số giải pháp chủ 11
yếu nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh hiện nay cũng như trong thời gian tới. Luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho những người nghiên cứu, học tập và giảng dạy môn Quản lý công, Chính sách công, Triết học, v.v.. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài lời cam đoan, phần mở đầu, kết luận, danh mục công trình khoa học của tác giả liên quan đến luận văn, tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu thành 3 chương, 10 tiết. Chương 1. Quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo: Một số vấn đề lý luận. Chương 2. Thực trạng quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh hiện nay. Chương 3. Giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ở tỉnh Quảng Ninh hiện nay. 12
Chƣơng 1 QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ THI ĐUA, KHEN THƢỞNG TRONG LĨNH VỰC GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN 1.1. Lý luận chung về thi đua, khen thƣởng 1.1.1. Khái niệm thi đua Sinh thời, C.Mác là một trong những người đầu tiên nghiên cứu một cách khoa học về bản chất và nội dung thi đua, C.Mác cho rằng, thi đua là một hiện tượng khách quan nảy sinh do sự tiếp xúc xã hội trong quá trình lao động sản xuất: “Chưa nói đến một sức mới, xuất hiện khi nhiều sức hợp nhất lại thành một sức chung, trong phần lớn các công việc sản xuất, ngay sự tiếp xúc xã hội cũng đã đẻ ra thi đua, cũng kích thích nguyên khí (ani-mal spirit) làm tăng năng suất cá nhân của từng người riêng rẽ… Đó là vì con người ta, do bản tính, nếu không phải là một động vật chính trị như Arixtốt nói, thì dẫu sao cũng là một động vật xã hội” [11, tr.474]. C.Mác cũng chỉ rõ, lao động kết hợp sẽ tạo ra giá trị sử dụng to lớn hơn lao động cá biệt và riêng lẻ, do đó giảm bớt được thời gian lao động cần thiết để đạt được một hiệu quả có ích nào đó. Sức sản xuất của lao động kết hợp là sức sản xuất của lao động xã hội, nảy sinh từ chính ngay sự hợp tác. Để nâng cao sức sản xuất của lao động xã hội trong quá trình hợp tác giữa những người lao động, C.Mác nói đến “tinh thần thi đua”, “thúc đẩy tinh thần thi đua và kích thích sức sống của những người riêng rẽ” [11, tr.478]. Trên cơ sở những quan điểm, nền tảng của C.Mác và Ph.Ăngghen về thi đua, V.I.Lênin coi thi đua là một tất yếu, một nguồn tiềm năng to lớn của Chủ nghĩa xã hội, “Chủ nghĩa xã hội không những không dập tắt thi đua, mà trái lại lần đầu tiên đã tạo ra khả năng áp dụng thi đua một cách rộng rãi, với quy mô thật sự to lớn, tạo ra khả năng thu hút thật sự đa số nhân dân lao động vào vũ đài hoạt động khiến họ có thể tỏ rõ bản lĩnh, dốc hết năng lực của mình, phát hiện những tài năng mà nhân dân sẵn có cả một nguồn vô tận, những tài năng mà chủ nghĩa tư bản đã giày xéo, đè nén, bóp nghẹt mất hàng nghìn, hàng triệu. Nhiệm vụ của chúng ta hiện nay, khi Chính phủ xã hội chủ nghĩa đang cầm quyền là phải tổ chức thi đua” [40, tr.234-235]. 13