Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về vệ sinh môi trường tại Quận 11, Thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:122

Thêm vào BST

Báo xấu

12
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Quản lý nhà nước về vệ sinh môi trường tại Quận 11, Thành phố Hồ Chí Minh" được hoàn thành với mục tiêu nhằm đánh giá tác động: đánh giá thực trạng việc thực hiện quản lý nhà nước về vệ sinh môi trường trên địa bàn Quận 11, Thành phố Hồ Chí Minh, tìm ra những hạn chế và nguyên nhân của yếu kém tồn tại; Đề xuất: tác giả đưa ra những giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động quản lý nhà nước về vệ sinh môi trường tại Quận 11, Thành phố Hồ Chí Minh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về vệ sinh môi trường tại Quận 11, Thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN NGỌC SÁNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ VỆ SINH MÔI TRƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN 11, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SỸ CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – NĂM 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN NGỌC SÁNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ VỆ SINH MÔI TRƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN 11, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SỸ CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. THIỀU THỊ THU HƯƠNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2024 ii
LỜI CAM KẾT Tác giả Nguyễn Ngọc Sáng xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến các giảng viên tại Học viện Hành chính Quốc gia đã tạo điều kiện tốt nhất cho học viên được học tập và nghiên cứu tại Học viện. Đồng thời, học viên cũng chân thành cảm ơn Ủy ban nhân dân Quận 11 và các đơn vị có liên quan đã giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu, điều tra, tìm hiểu những thông tin liên quan tới nội dung nghiên cứu. Tác giả xin gửi tới TS. Thiều Thị Thu Hương lòng biết ơn sâu sắc. Sự quan tâm, hỗ trợ, hướng dẫn nhiệt tình của cô TS. Thiều Thị Thu Hương đã giúp học viên hoàn thành luận văn của mình. Tôi xin khẳng định rằng luận văn này là kết quả của công trình nghiên cứu độc lập của tôi, mọi thông tin số liệu và dữ liệu trong bài luận được thu thập và trình bày một cách chính xác, trung thực và khách quan. Tất cả các nguồn gốc đã được trích dẫn một cách rõ ràng, và không có bất kỳ công trình nghiên cứu nào đã được công bố trước đó. Tác giả luận văn Nguyễn Ngọc Sáng iii
MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam kết Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các bảng, sơ đồ, hình, bảng viết tắt PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................... 1 2.Tình hình nghiên cứu .................................................................................... 3 3.Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................ 6 4.Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu ............................................. 7 5.Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu .......................................... 7 6. Đóng góp của đề tài ...................................................................................... 9 7 Kết cấu đề tài ................................................................................................. 9 Chương 1 ........................................................................................................ 11 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ VỆ SINH MÔI TRƯỜNG .................................................................................... 11 1.1.Một số khái niệm cơ bản .............................................................................11 1.1.1. Vệ sinh môi trường ............................................................................ 11 1.1.2. Dịch vụ công ...................................................................................... 14 1.2. Quản lý nhà nước về vệ sinh môi trường .................................................17 1.2.1. Khái niệm quản lý nhà nước về vệ sinh môi trường ........................... 17 1.2.2. Vai trò của nhà nước trong quản lý vệ sinh môi trường ...................... 21 1.2.3. Nội dung quản lý nhà nước về vệ sinh môi trường .............................. 23 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về vệ sinh môi trường ....30 iv
1.3.1. Hệ thống chính sách, pháp luật ........................................................... 30 1.3.2. Yếu tố kinh tế - xã hội ........................................................................ 32 1.3.3. Khoa học công nghệ ........................................................................... 32 1.3.4. Năng lực của cán bộ công chức, viên chức, người lao động ................ 33 1.3.5. Ý thức hợp tác của người dân ............................................................. 34 1.4 . Kinh nghiệm quản lý nhà nước về vệ sinh môi trường tại một số địa phương và bài học kinh nghiệm đối với Quận 11, Thành phố Hồ Chí Minh .35 1.4.1. Thực tiễn tại Huyện Bình Chánh, Thành phố Hồ Chí Minh ................ 35 1.4.2. Thực tiễn tại Thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam ............................. 36 1.4.3. Bài học kinh nghiệm ........................................................................... 37 Tiểu kết Chương 1 .......................................................................................... 39 Chương 2 ........................................................................................................ 40 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ VỆ SINH MÔI TRƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN 11, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ....................... 40 2.1. Khái quát về Quận 11, Thành phố Hồ Chí Minh ...................................40 2.1.1. Điều kiện tự nhiên .............................................................................. 40 2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội.................................................................... 40 2.1.3. Qui mô dân số theo cơ cấu tổ chức hành chính Quận 11 năm 2022 .... 41 2.2. Thực trạng công tác vệ sinh môi trường tại Quận 11 .............................42 2.2.1. Công tác thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn .............................. 43 2.2.2. Công tác quản lý, chăm sóc cây xanh ................................................. 48 2.3. Phân tích thực trạng quản lý nhà nước về vệ sinh môi trường trên địa bàn Quận 11, Thành phố Hồ Chí Minh...............................................................50 2.3.1. Xây dựng văn bản pháp luật về quản lý vệ sinh môi trường ................ 50 2.3.2. Tổ chức bộ máy quản lý về vệ sinh môi trường tại Quận 11 ............... 54 2.3.3. Tổ chức triển khai thực hiện quản lý vệ sinh môi trường tại địa bàn Quận 11 63 2.3.4. Công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm về vệ sinh môi trường trên địa bàn Quận 11, Thành phố Hồ Chí minh ......................................................... 71 v
2.3.5. Đánh giá chung hoạt động quản lý nhà nước về vệ sinh môi trường trên địa bàn Quận 11 ........................................................................................... 74 Tiểu kết chương 2 ........................................................................................... 85 Chương 3 ........................................................................................................ 86 PHƯỚNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ DỊCH VỤ VỆ SINH MÔI TRƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN 11, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ...................................................................................... 86 3.1. Phương hướng hoàn thiện quản lý nhà nước về dịch vụ vệ sinh môi trường trên địa bàn Quận 11 ................................................................................86 3.1.1. Quan điểm .......................................................................................... 86 3.1.2. Mục tiêu ............................................................................................. 87 3.1.3. Định hướng ........................................................................................ 88 3.1.4. Dự báo tầm nhìn và định hướng bảo vệ môi trường đến năm 2030 ..... 89 3.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về dịch vụ vệ sinh môi trường trên địa bàn Quận 11 .............................................................................................91 3.2.1. Nâng cao năng lực cán bộ quản lý, xây dựng và hoàn thiện các quy định về quản lý vệ sinh môi trường tại Quận 11 ................................................... 91 3.2.2. Phân định trách nhiệm rõ ràng giữa các cơ quan, đơn vị tham gia quản lý vệ sinh môi trường ....................................................................................... 93 3.2.3. Đẩy mạnh xã hội hóa dịch vụ vệ sinh môi trường trên địa bàn Quận 1195 3.2.4. Đổi mới phương thức quản lý vệ sinh môi trường............................... 97 3.2.5. Giải pháp tài chính trong quá trình quản lý nhà nước về vệ sinh môi trường......................................................................................................... 101 3.2.6. Tuyên truyền, giáo dục, nâng cao ý thức của người dân trong hoạt động vệ sinh môi trường .......................................................................................... 102 3.2.7. Tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm .............................. 103 3.3 Một số kiến nghị quản lý dịch vụ vệ sinh môi trường ở Quận 11 ........104 3.3.1. Đối với chính phủ và các bộ ngành ................................................... 104 3.3.2. Đối với Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh .......................... 105 vi
3.3.3. Đối với Sở Tài nguyên và môi trường ............................................... 106 3.3.4. Đối với Quận 11 ............................................................................... 107 Tiểu kết chương 3 ......................................................................................... 109 KẾT LUẬN ................................................................................................... 110 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 111 vii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT HĐND : Hội đồng nhân dân QLDA : Quản lý dự án CCVC : Công chức viên chức UBND : Ủy ban nhân dân VSMT : Vệ sinh môi trường QPPL : Quy phạm pháp luật viii
DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1: Bảng thống kê dân số tại các phường trên địa bàn Quận 11 ..... 41 Bảng 1.2: Thành phần rác thải sinh hoạt tại Quận 11 ................................ 44 Bảng 1.3: Phân loại theo nguồn phát thải .................................................. 44 Bảng 1.4: Lượng rác thải, phế thải sinh hoạt thu gom trên địa bàn Quận 11 qua các năm .............................................................................................. 45 Bảng 1.6: Quy hoạch sử dụng đất cây xanh sử dụng công cộng ................ 48 Bảng 1.8: Sơ đồ bộ máy nhà nước quản lý vệ sinh môi trường tại Quận 11 ................................................................................................................. 61 Bảng 2.4: Số đợt kiểm tra do Sở Tài nguyên và Môi trường thực hiện ...... 73 Bảng 2.5: Số đợt kiểm tra do ủy ban nhân dân quận thực hiện .................. 74 ix
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong những thập kỷ gần đây, với sự phát triển ngày càng cao của trình độ kinh tế xã hội và việc nâng cao chất lượng cuộc sống cho cộng đồng, nhu cầu về môi trường sống lành mạnh đã trở nên ngày càng quan trọng. Bảo vệ môi trường hiện đang thu hút sự quan tâm không chỉ từ cộng đồng quốc tế mà còn từ các quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Điều này được thể hiện qua việc các Công ước, Hiệp định quốc tế được ban hành nhằm bảo vệ môi trường và thúc đẩy phát triển bền vững như Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu (2015), Chương trình nghi ̣ sự 2030 vì sự phát triển bền vững (2015), Tuyên ngôn thiên niên kỷ của Liên Hợp quốc (2000).. Việt Nam đang trong tiến trình công nghiệp hóa và đô thị hóa mạnh mẽ, các đô thị có tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh chóng và trở thành những hạt nhân thúc đẩy tăng trưởng quốc gia. Tuy nhiên sự tập trung dân số quá đông cùng các hoạt động công nghiệp đã làm nảy sinh các vấn đề môi trường như ô nhiễm không khí, ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm đất…Tình trạng vệ sinh môi trường tại các đô thị chưa được bảo đảm nhất là trong lĩnh vực xử lý rác thải, nước thải..gây ra chất thải độc hại đã tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống và trạng thái sức khỏe của cộng đồng dân cư.. Quận 11 nằm ở phía Tây thành phố Hồ Chí Minh, có tổng diện tích 5,14 km² với số dân 210.901 người, mật độ dân số là 41.027 người/ km² 1, kinh tế phát triển chủ yếu dựa trên ngành thương mại dịch vụ, du lịch và văn hóa giải trí. Là quận có tốc độ đô thị hóa cao, dân sô đông, mật độ dân số cao nên việc đảm bảo công tác vệ sinh môi trường là thách thức rất lớn đối với chính quyền. Gần đây, quản lý vệ sinh môi trường trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh và đặc biệt là tại Quận 11 đã nhận được sự quan tâm và chú trọng từ phía cơ quan quản lý nhà nước. [26] Bên cạnh đó hệ thống văn bản quản lý vệ sinh môi trường đã được ban hành, công tác quản lý thực hiện đã có kết quả tích cực đến chất lượng phát triển đô thị, 1 Niên giám thống kê thành phố HCM năm 2022 1
đường phố sạch đẹp, khang trang hơn, ví dụ như lượng rác thải trên địa bàn quận 11 được thu gom đạt 97% ( năm 2022)2. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, công tác quản lý nhà nước đối với vệ sinh môi trường trên địa bàn Quận 11 còn tồn tại những hạn chế nhất định, chất lượng cung ứng dịch vụ vệ sinh môi trường chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế, tình trạng phản ánh, phàn nàn của người dân còn diễn ra như: quy hoạch phát triển vệ sinh môi trường cũng chưa khoa học. Công tác thanh tra, kiểm tra đối với hoạt động cung ứng dịch vụ vệ sinh môi truờng chưa nghiêm, sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng chưa hiệu quả, sự thiếu hụt nguồn tài chính để đầu tư vào cơ sở hạ tầng vệ sinh môi trường… Những yếu kém trên đang đòi hỏi công tác quản lý nhà nước về vệ sinh môi trường cần được nghiên cứu để tìm ra các giải pháp để giải quyết các vấn đề đặt ra của thực tiễn. Điều này đòi hỏi sự đồng tâm và tập trung từ tất cả các bên, từ chính phủ đến chính quyền các địa phương, cộng đồng, doanh nghiệp, và các tổ chức phi chính phủ. Chính vì vậy việc công tác quản lý vệ sinh môi trường đang là vấn đề cấp thiết cần nâng cao chất lượng và hiệu quả quản lý, đặc biệt trên phương diện quản lý nhà nước. Mặc dù có nhiều nghiên cứu về quản lý vệ sinh môi trường đã được thực hiện trước đó và được nghiên cứu trên nhiều góc độ, tuy nhiên chưa giải quyết được vấn đề một cách tổng thể trên phương diện quản lý nhà nước, đặc biệt là giải quyết vấn đề cho một quận như quận 11 có tốc độ phát triển nhanh của thành phố Hồ Chí Minh. Dựa trên những nghiên cứu cơ bản đã thực hiện, tác giả quyết định chọn đề tài "Quản lý nhà nước về vệ sinh môi trường tại Quận 11, Thành phố Hồ Chí Minh" làm chủ đề nghiên cứu cho luận văn thạc sĩ Quản lý Công. 2 Báo cáo thống kê khối lượng thu gom rác của ban quản lý đầu tư xây dựng KV11 2
2.Tình hình nghiên cứu Quản lý nhà nước về vệ sinh môi trường là một nội dung được nghiên cứu ở rất nhiều công trình khác nhau, Các công trình nghiên cứu trong thời gian qua tập trung vào 2 vấn đề chính sau đây: Thứ nhất, nghiên cứu về quản lý vệ sinh môi trường Năm 2015, Phạm Thị Giang đã thực hiện luận văn thạc sĩ quản lý đô thị với đề tài "Nâng cao hiệu quả công tác quản lý duy trì vệ sinh môi trường trên địa bàn Quận Hà Đông, Thành phố Hà Nội". Trong luận văn của mình, tác giả phân tích thực trạng của công tác quản lý, Tác giả đã tổng hợp lại các vấn đề khó khăn trong công tác quản lý, sau đó đề xuất giải pháp cụ thể như cải thiện hiệu quả vệ sinh môi trường, điều chỉnh cơ chế chính sách và pháp lý, tái cấu trúc tổ chức quản lý, tối ưu hóa nguồn lực tài chính, và đưa vệ sinh môi trường vào quy trình xã hội hóa. Thứ hai, nghiên cứu về quản lý dịch vụ công ích vệ sinh môi trường Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (2017) đã tổ chức Hội thảo Khoa học với chủ đề "Cơ chế chính sách cung ứng dịch vụ công ích ở các đô thị Việt Nam". Nội dung tập trung vào vai trò của nhà nước trong cung ứng hàng hoá và dịch vụ công, đảm bảo chất lượng tối thiểu cho các dịch vụ cơ bản và công bằng cho người dân. Trong bối cảnh này, nhà nước được nhấn mạnh về vai trò của mình trong việc tạo ra điều kiện để khuyến khích sự cạnh tranh và sẵn sàng tạo điều kiện để doanh nghiệp có thể thực hiện các chức năng điều phối. Nhà nước thúc đẩy việc cung cấp các dịch vụ công, việc đánh giá chất lượng cung ứng dịch vụ công và dịch vụ vệ sinh môi trường. Viện nghiên cứu đã đề xuất việc chuyển từ mô hình quản lý "đầu vào" dựa trên cơ chế hành chính sang mô hình quản lý "đầu ra" dựa trên cơ chế kinh tế thị trường. Tạo điều kiện cho các doanh nghiệp thúc đẩy sự đổi mới, tăng cường lợi nhuận và nâng cao khả năng cạnh tranh trong cung ứng dịch vụ vệ sinh môi trường. 3
Năm 2018, tác giả Âu Thị Vui đã thực hiện luận văn thạc sĩ quản lý kinh tế với đề tài "Quản lý dịch vụ công ích đô thị ở thành phố Bắc Kạn". Trong luận văn, tác giả hệ thống hoá các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến quản lý thu gom và xử lý chất thải rắn sinh hoạt, phân tích và đánh giá thực trạng quản lý dịch vụ công ích đô thị tại thành phố Bắc Kạn một cách chi tiết, bao gồm các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao công tác quản lý dịch vụ công ích đô thị. Năm 2018, tác giả Trần Minh Hiếu đã thực hiện luận văn Thạc sĩ Quản lý Công với đề tài "Quản lý nhà nước về dịch vụ công ích vệ sinh môi trường tại quận Hà Đông". Luận văn này đi sâu vào các nội dung chính bao gồm xây dựng kế hoạch và chính sách về cung cấp dịch vụ công ích vệ sinh môi trường, tổ chức bộ máy quản lý nhà nước trong lĩnh vực này, tăng cường vai trò của người dân trong sử dụng dịch vụ vệ sinh môi trường, quản lý thanh toán và đề xuất giá dịch vụ, cùng với việc kiểm tra và giám sát hoạt động cung ứng dịch vụ công ích vệ sinh môi trường. Trong bài viết "Quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp cung ứng dịch vụ chuẩn công ích" của tác giả Đào Ngọc Báu (2019), tác giả tập trung làm rõ cơ chế quản lý của nhà nước đối với doanh nghiệp cung ứng dịch vụ chuẩn công ích. Bài viết nhấn mạnh khía cạnh khuyến khích cạnh tranh trong khu vực chuẩn công ích và kiểm soát độc quyền của doanh nghiệp cung ứng dịch vụ công ích. Góc độ chủ yếu của bài viết này tập trung vào phân tích các quy định pháp luật, mặc dù chưa thực hiện một nghiên cứu toàn diện về hoạt động quản lý nhà nước. Trong bài viết của Nguyễn Hữu Chí, Vụ trưởng Vụ Giáo dục, Ban Tuyên giáo Trung ương Đảng về việc thực hiện chính sách bảo vệ môi trường của Đảng và Nhà nước Việt Nam, đã được đánh giá tình hình ô nhiễm môi trường tại Việt Nam. Kết quả triển khai thực hiện Nghị quyết số 41-NQ/TW ngày 15/11/2004 của Bộ Chính trị (khóa IX) "Về bảo vệ môi trường trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước" đã được phân tích và đánh giá. Ngoài ra, các nhiệm vụ được nêu ra theo tinh thần Chỉ thị số 29-CT/TW ngày 21/1/2009 của Ban Bí thư về 4
tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết 41-NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa IX) cũng đã được đưa ra và nhấn mạnh. Trong một bài viết khác, đã được tác giả Nguyễn Văn Thắng từ Cục Cảnh sát Môi trường - Bộ Công an đề xuất một số biện pháp nhằm gia tăng công tác bảo vệ môi trường nông thôn tại Việt Nam ngày nay. Phân tích thực trạng ô nhiễm môi trường nông thôn, bài viết đã chỉ ra rằng vấn đề này phần nào bắt nguồn từ một số yếu tố tồn tại và hạn chế, cùng với những nguyên nhân cơ bản như: sự gia tăng dân số đông đúc, sự tập trung vào nhiều hình thức sản xuất, thường gắn liền với truyền thống và kinh nghiệm, thiếu nguồn vốn và trang thiết bị khoa học công nghệ hiện đại... Tất cả điều này dẫn đến việc xả thải và gây ô nhiễm môi trường vẫn diễn ra phổ biến. Nhận thức của cộng đồng dân cư tại các khu vực nông thôn về môi trường và pháp luật bảo vệ môi trường vẫn còn nhiều hạn chế. Dựa trên những vấn đề này, bài viết đã đề xuất năm giải pháp nhằm tăng cường bảo vệ môi trường nông thôn, nhằm mục tiêu thúc đẩy phát triển bền vững trong khu vực này. Kết quả của nghiên cứu về "Thực trạng và giải pháp bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu, phòng chống thiên tai, bảo đảm phát triển nông nghiệp, nông thôn bền vững ở Việt Nam" đã được thừa nhận bởi GS.TS Trần Hồng Thái và đồng nghiệp. Trải qua hơn 10 năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010-2020, đây được coi là một thành tựu to lớn trên mọi phương diện của đời sống kinh tế - xã hội trong khu vực nông thôn, đặc biệt là về mặt môi trường. Theo thống kê đến tháng 4 năm 2021, có khoảng 5.248 xã đã đạt chuẩn nông thôn mới trên toàn quốc, chiếm tỷ lệ 63,8% so với tổng số xã trên lãnh thổ. Điều này đã vượt xa so với mục tiêu được đề ra trong Nghị quyết 26/NQ-TW, và được đánh giá dựa trên các tiêu chí mà mỗi vùng luôn chú trọng đánh giá. Tuy nhiên, nhóm tác giả cũng đã phát đi những nhận định có sự đánh giá tỉnh báo rằng, trong bối cảnh sản xuất hiện nay đang chuyển dịch sang hướng bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu và phòng chống thiên tai cùng với việc sản xuất theo chuỗi và hàng hóa, nông dân cá thể và cộng đồng nông thôn nói chung vẫn đang đối mặt với nhiều rủi ro. Do đó, việc phát triển các hướng 5
dẫn và chiến lược mới trong giai đoạn tiếp theo là điều cần thiết để đảm bảo tính bền vững cho nông thôn. Các nghiên cứu và ấn phẩm khoa học của nhiều tác giả cho thấy quản lý vệ sinh môi trường được chú ý và triển khai ở nhiều cấp độ khác nhau. Có nghiên cứu tiếp cận bao quát toàn diện trên các khía cạnh kinh tế - xã hội - môi trường, có nghiên cứu tiếp cận theo hướng phát triển bền vững, có nghiên cứu mới tập trung vào khía cạnh kỹ thuật như các giải pháp kỹ thuật xử lý chất thải…Có nghiên cứu tiếp cận từ góc độ dịch vụ công ích và đưa ra cơ sở xác định nội dung, tiêu chí đánh giá chất lượng dịch vụ công ích. Đối với Quận 11, Thành phố Hồ Chí Minh tính đến thời điểm hiện nay không có công trình nghiên cứu nào đã được tác giả cập nhật về nội dung này. Do đó, việc lựa chọn nghiên cứu về vấn đề này được xem xét là cần phải tiếp tục nghiên cứu để làm rõ và đồng thời tránh sự trùng lắp thông tin. Sự chọn lựa đề tài của tác giả được đảm bảo mang lại ý nghĩa cả về mặt lý luận và thực tiễn. Trong nghiên cứu này, tác giả sẽ tiếp cận dưới góc độ quản lý nhà nước , các giải pháp quản lý và cung cấp vệ sinh môi trường một cách hiệu quả, đáp ứng nhu cầu của người dân và phát triển bền vững cho đất nước. Nghiên cứu này sẽ tập trung vào đánh giá các hoạt động vệ sinh môi trường như thu gom, xử lý và tái chế rác thải, quản lý chất thải nguy hại và nước thải, hoạt động quản lý nhà nước về vệ sinh môi trường như sự phân công, phân cấp giữa các cấp chính quyền trong việc cung ứng vệ sinh môi trường, cơ chế giá thu gom rác, việc đấu thầu và xã hội hoá việc cung ứng vệ sinh môi trường. 3.Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1.Mục đích nghiên cứu Đánh giá thực trạng và đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về vệ sinh môi trường tại địa bàn quận 11, Thành phố Hồ Chí Minh. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu 6
- Hệ thống lý luận: Tác giả nghiên cứu và xây dựng cơ sở lý luận và thực tiễn của quản lý nhà nước đối với vệ sinh môi trường, các chính sách, quy định pháp lý trong quản lý lĩnh vực này. - Đánh giá tác động: đánh giá thực trạng việc thực hiện quản lý nhà nước về vệ sinh môi trường trên địa bàn Quận 11, Thành phố Hồ Chí Minh, tìm ra những hạn chế và nguyên nhân của yếu kém tồn tại. - Đề xuất: tác giả đưa ra những giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động quản lý nhà nước về vệ sinh môi trường tại Quận 11, Thành phố Hồ Chí Minh. 4.Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu 4.1 . Đối tượng nghiên cứu Hoạt động quản lý nhà nước về vệ sinh môi trường trên địa bàn Quận 11, Thành phố Hồ Chí Minh. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Về nội dung: Luận văn nghiên cứu quản lý nhà nước đối với vệ sinh môi trường trên địa bàn Quận 11. Không gian nghiên cứu: Địa bàn Quận 11, Thành phố Hồ Chí Minh Thời gian nghiên cứu: từ năm 2019 đến nay. 5.Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1.Phương pháp luận Đề tài sử dụng phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, kết hợp với lập luận theo chủ nghĩa Mác - Lê Nin và tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt ra quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam và Nhà nước về dịch vụ công làm nền tảng cho phương pháp luận của nghiên cứu. 5.2 . Các phương pháp cụ thể Để giải quyết những vấn đề cụ thể về quản lý nhà nước về vệ sinh môi trường, các phương pháp nghiên cứu được áp dụng như: - Phương pháp phân tích tài liệu thứ cấp Phương pháp này được áp dụng để thực hiện phân tích các tài liệu nghiên cứu liên quan đến vai trò quản lý nhà nước trong lĩnh vực vệ sinh môi trường. 7
- Các tài liệu nghiên cứu chủ yếu là: + Các bài báo, bài viết khoa học + Các báo cáo của Ủy ban nhân dân Quận 11 về quản lý nhà nước đối với vệ sinh môi trường. Phương pháp này sử dụng các tài liệu, báo cáo, các nguồn tài liệu khác để tìm hiểu và đánh giá các chính sách, pháp luật và quy định liên quan đến vệ sinh môi trường. Phương pháp này có thể giúp hiểu rõ hơn về tình hình quản lý vệ sinh môi trường đánh giá các khuyết điểm và đề xuất các giải pháp. Từ việc phân tích các tài liệu thứ cấp, chúng ta có thể thu thập được số liệu và nhận định hữu ích cho quá trình nghiên cứu luận văn. Phương pháp này giúp chúng ta tìm ra các luận cứ và quan điểm, không chỉ về mặt lý luận mà còn liên quan đến thực tiễn. - Phương pháp so sánh Phương pháp này sử dụng các thông tin thu thập được để so sánh tình hình vệ sinh môi trường của các địa phương khác nhau hoặc giữa các thời điểm khác nhau. Phương pháp này có thể giúp phân tích sự khác biệt và hiểu rõ hơn về tình hình quản lý vệ sinh môi trường trên địa bàn. Ngoài việc xem xét tài liệu thứ cấp trong nghiên cứu này tác giả có thể sử dụng một số phương pháp khác như phương pháp khảo sát thực địa, phương pháp tổng hợp và đối chiếu để làm sâu sắc và đa chiều hóa quá trình nghiên cứu. - Để quan sát và thu thập thông tin về tình trạng ô nhiễm môi trường tại các điểm đen, phương pháp khảo sát thực địa đã được áp dụng. Thông qua việc quan sát trực tiếp tại các điểm đo kết hợp với đánh giá nhanh thực tế, chúng ta có thể thu thập được những dữ liệu cần thiết. Cùng với đó, phương pháp tổng hợp số liệu cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc phân tích và đánh giá vấn đề. Bằng cách tổng hợp và trình bày các dữ liệu thống kê, các luận cứ, chứng cứ, chúng ta có thể hiểu rõ hơn về tình hình môi trường ở quận 11, Thành phố Hồ Chí Minh. Phương pháp này đặc biệt hữu ích trong việc đưa ra những nhận định và dự báo cho tình hình môi trường trong tương lai. 8
6. Đóng góp của đề tài 6.1 . Đóng góp về lý luận Luận văn làm rõ được cơ sở lý luận của quản lý nhà nước về vệ sinh môi trường tại Quận 11, thành phố Hồ Chí Minh. 6.2. Đóng góp về mặt thực tiễn Dựa trên việc đánh giá thực tế về quản lý nhà nước trong lĩnh vực vệ sinh môi trường, luận văn đưa ra những hướng và giải pháp để cải thiện quản lý nhà nước về vệ sinh môi trường tại Quận 11, thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian sắp tới. Luận văn đóng vai trò là một nguồn tài liệu hữu ích cho các cán bộ, công chức đang hoạt động trong lĩnh vực quản lý vệ sinh môi trường và những địa phương có điều kiện tương đồng. Luận văn là nguồn cung cấp thông tin và kiến thức hữu ích để nghiên cứu về quản lý nhà nước đối với dịch vụ vệ sinh môi trường trong thời gian sắp tới. 7 Kết cấu đề tài Nội dung chính của luận văn gồm có ba chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của quản lý nhà nước về vệ sinh môi trường. Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước về vệ sinh môi trường trên địa bàn Quận 11, thành phố Hồ Chí Minh. Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về vệ sinh môi trường trên địa bàn Quận 11, Thành phố Hồ Chí Minh 9
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ VỆ SINH MÔI TRƯỜNG 1.1.Một số khái niệm cơ bản 1.1.1. Vệ sinh môi trường 1.1.1.1.Khái niệm Khái niệm vệ sinh môi trường có nhiều cách nhìn nhận khác nhau, Theo từ điển Việt Nam "vệ sinh môi trường" (Environmental Sanitation) là một khái niệm dùng để mô tả các biện pháp và quy trình được thực hiện để duy trì và cải thiện chất lượng môi trường, đặc biệt là môi trường sống của con người. Nó bao gồm một loạt các hoạt động và quy trình nhằm bảo đảm môi trường sạch sẽ, an toàn, và có lợi cho sức đề kháng của con người và các sinh vật. Vệ sinh môi trường là hoạt động nhằm cải thiện và làm sạch môi trường sống, tình trạng sức khỏe và chất lượng cuộc sống nói chung. Vệ sinh môi trường bao gồm xử lý và tiêu hủy chất thải của con người, chất thải công nghiệp và động vật, cùng với việc kiểm soát các vật trung gian truyền bệnh và cung cấp các thiết bị vệ sinh để vệ sinh cá nhân. Trên quy mô rộng, vệ sinh môi trường liên quan đến việc hạn chế các yếu tố môi trường làm lây lan dịch bệnh, thực hành an toàn thực phẩm thương mại trong các cơ sở công cộng như trang trại và nhà hàng, an toàn bệnh viện và loại bỏ chất thải hiệu quả. Ở quy mô nhỏ hơn, cá nhân hoặc chủ hộ có trách nhiệm thực hiện các thực hành vệ sinh cá nhân hiệu quả. Vệ sinh môi trường là một vấn đề quan trọng bởi liên quan đến sức khỏe cộng đồng, đặc biệt ở các quốc gia đang phát triển và các khu vực đô thị nghèo khó. Những khu vực không được tiếp cận với nước sạch hoặc không tham gia vào các hoạt động loại bỏ và xử lý chất thải hiệu quả sẽ dễ bị ô nhiễm trên diện rộng. Luật bảo vệ môi trường 72/2020/QH14 ngày 07/11/2020 có quy định về trách nhiệm của cá nhân và tổ chức đối với các vấn đề liên quan đến vệ sinh môi 11
trường. Theo đó, mọi tổ chức và cá nhân đều có trách nhiệm bảo vệ nguồn nước, cây xanh, cũng như duy trì công trình vệ sinh. Đồng thời, họ cũng phải tuân thủ các quy định về vệ sinh công cộng không chỉ ở đô thị và nông thôn mà còn tại các khu dân cư, khu du lịch, các cơ sở kinh doanh. Vệ sinh môi trường là hoạt động duy trì môi trường trong tình trạng sạch sẽ, an toàn và khỏe mạnh để giảm thiểu các rủi ro cho sức khỏe con người và tạo ra một môi trường sống tốt cho các sinh vật. Dưới góc độ nghiên cứu của luận văn, khái niệm vệ sinh môi trường được hiểu như sau: Vệ sinh môi trường là các hoạt động nhằm bảo vệ và cải thiện môi trường sống của con người bằng cách kiểm soát, giảm thiểu và xử lý các chất ô nhiễm trong không khí, nước và đất. Bảo vệ môi trường: Là quá trình đảm bảo sự bền vững và bảo vệ môi trường sống của con người bằng cách giảm thiểu tác động của hoạt động sản xuất và tiêu thụ đến môi trường. [9] 1.1.1.2. Tầm quan trọng của vệ sinh môi trường Vệ sinh môi trường có vai trò không thể phủ nhận trong việc bảo vệ và quản lý tài nguyên thiên nhiên một cách hiệu quả, nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững. Thực hiện các hoạt động vệ sinh môi trường không chỉ nhằm giảm thiểu sự lãng phí tài nguyên mà còn hướng tới việc tăng cường hiệu quả sử dụng chúng. Đồng thời, việc duy trì vệ sinh môi trường cũng có tác động tích cực trong việc giảm thiểu ô nhiễm môi trường và giảm nhẹ các tác động tiêu cực mà con người gây ra đối với môi trường xung quanh. Tất cả những điều này đồng lòng đóng góp vào việc bảo vệ và duy trì sức khỏe của hệ sinh thái và các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Vệ sinh môi trường cũng liên quan mật thiết đến vấn đề giảm thiểu khí nhà kính và biến đổi khí hậu, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường sống của con người và các loài động vật khác. Vệ sinh môi trường là việc loại bỏ chất thải và tác nhân ô nhiễm khỏi môi trường để đảm bảo sự sạch sẽ và an toàn cho môi trường và con người. Vệ sinh 12