Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk

Chia sẻ: Tomhum999 Tomhum999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:103

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu đề tài là trên cơ sở tổng hợp lý luận và đánh giá thực trạng triển khai xã hội hóa giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, Luận văn đề xuất một số định hướng, làm sâu sắc thêm cơ sở lý luận và giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả triển khai thực hiện xã hội hóa giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………. /…………… …../…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA TRẦN QUANG BÌNH QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ XÃ HỘI HÓA GIÁO DỤC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK LẮK LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG ĐẮK LẮK - NĂM 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………. /…………… …../…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA TRẦN QUANG BÌNH QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ XÃ HỘI HÓA GIÁO DỤC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK LẮK LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Mã số: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐẶNG THỊ MINH ĐẮK LẮK - NĂM 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu riêng của cá nhân tôi thực hiện dưới sự giúp đỡ của người hướng dẫn. Các tài liệu, số liệu trích dẫn hoặc kết quả tự điều tra tổng hợp, khảo sát trong luận văn là trung thực và theo đúng quy định. Kết quả trong luận văn chưa được công bố trong bất kỳ tài liệu nào. Tác giả luận văn Trần Quang Bình i
LỜI CẢM ƠN Sau 2 năm học tập và nghiên cứu tại Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia khu vực Tây Nguyên. Được sự quan tâm, giúp đỡ của các thầy, cô giáo đặc biệt là sự hướng dẫn, chỉ bảo tận tình của TS. Đặng Thị Minh, đến nay tôi đã hoàn thành luận văn thạc sĩ Quản lý công “Quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk”. Tôi xin chân thành cảm ơn Sở Giáo dục - Đào tạo tỉnh Đắk Lắk, cơ quan, đồng nghiệp và gia đình đã giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Mặc dù đã rất nỗ lực và cố gắng nhưng chắc chắn luận văn sẽ không tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả mong được sự chỉ bảo của các thầy, cô giáo, sự góp ý chân thành của bạn bè đồng nghiệp để luận văn được bổ sung và hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cảm ơn Trần Quang Bình ii
MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ...................................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ........................................... 4 3. Mục đích và nhiệm vụ của Luận văn ................................................... 6 3.1. Mục đích ..................................................................................................... 6 3.2. Nhiệm vụ .................................................................................................... 6 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài ....................................... 6 4.1. Đối tượng nghiên cứu................................................................................. 6 4.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 6 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ................................... 7 5.1. Phương pháp luận....................................................................................... 7 5.2. Phương pháp nghiên cứu............................................................................ 7 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn ................................................................ 7 6.1. Ý nghĩa về lý luận ...................................................................................... 7 6.2. Ý nghĩa thực tiễn của Luận văn ................................................................. 7 7. Kết cấu của Luận văn .......................................................................... 8 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ XÃ HỘI HÓA GIÁO DỤC PHỔ THÔNG ............................... 9 1.1. Xã hội hóa giáo dục phổ thông ......................................................... 9 1.1.1. Khái niệm cơ bản .......................................................................... 9 1.1.2. Đặc điểm cơ bản của giáo dục phổ thông và các hình thức xã hội hóa giáo dục phổ thông ......................................................................... 18 1.2. Quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục phổ thông ...................... 22 1.2.1. Một số khái niệm ......................................................................... 22 1.2.2. Vai trò của quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục phổ thông .. 25 1.2.3. Nội dung Quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục phổ thông .... 28 iii
1.3. Các yếu tố tác động đến quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục phổ thông .............................................................................................. 34 1.3.1. Yếu tố chính trị ........................................................................... 34 1.3.2. Yếu tố pháp luật, chính sách ....................................................... 34 1.3.3. Yếu tố nguồn lực ......................................................................... 35 1.3.4. Yếu tố tài chính ........................................................................... 36 1.3.5. Yếu tố văn hóa xã hội .................................................................. 37 1.4. Kinh nghiệm của một số địa phương về quản lý nhà nước đối với hoạt động xã hội hóa Giáo dục phổ thông và bài học kinh nghiệm cho tỉnh Đắk Lắk ......................................................................................... 38 1.4.1. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục ở tỉnh Phú Yên. ...................................................................................................... 38 1.4.2. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục tại tỉnh Khánh Hòa ............................................................................................ 40 1.4.3. Bài học kinh nghiệm cho tỉnh Đắk Lắk ....................................... 41 TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 ............................................................................... 42 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ XÃ HỘI HÓA GIÁO DỤC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK LẮK .............. 44 2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội tỉnh Đắk Lắk ......... 44 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ....................................................................... 44 2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ............................................................ 45 2.2. Thực trạng phát triển giáo dục phổ thông tại tỉnh Đắk Lắk. ........... 46 2.2.1. Quy mô, mạng lưới, trường lớp ................................................... 46 2.2.2. Số lượng, chất lượng học sinh ..................................................... 49 2.3. Phân tích thực trạng quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục phổ thông ..................................................................................................... 51 iv
2.3.1. Ban hành theo thẩm quyền các văn bản quy phạm pháp luật và tổ chức triển khai thực hiện XHH GDPT trên ........................................... 51 2.3.4. Tổ chức phối hợp thực hiện chính sách xã hội hóa. ..................... 56 2.3.5. Tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về xã hội hóa GDPT. ............. 56 2.3.6. Thực hiện thanh, kiểm tra việc thực hiện pháp luật về xã hội hóa giáo dục phổ thông. ............................................................................... 60 2.4. Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục phổ thông. .................................................................................................... 62 2.4.1 Ưu điểm. ...................................................................................... 62 2.4.2. Hạn chế. ...................................................................................... 68 2.4.3. Nguyên nhân ............................................................................... 69 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 ............................................................................... 71 CHƯƠNG 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ XÃ HỘI HÓA GIÁO DỤC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK LẮK ......................................................................... 72 3.1. Quan điểm, định hướng, mục tiêu quản lý nhà nước của Đảng và Nhà nước về thực hiện xã hội hóa giáo dục trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk .. 72 3.1.1. Quan điểm của Đảng về xã hội hóa giáo dục ............................... 72 3.1.2. Mục tiêu của Đảng và Nhà nước về xã hội hóa giáo dục ............. 75 3.1.3. Định hướng quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk ......................................................................................... 76 3.2. Các giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục phổ thông trên địa tỉnh Đắk Lắk ............................................................ 78 3.2.1. Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật để thúc đẩy quá trình xã hội hóa giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk .......................... 78 3.2.2. Hoàn thiện các chính sách liên quan đến thu hút đầu tư và khuyến khích xã hội hóa đối với các cơ sở giáo dục phổ thông ngoài công lập . 80 v
3.2.3. Xây dựng và hoàn thiện quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo phổ thông, trong đó có các trường phổ thông ngoài công lập ....................... 82 3.2.4. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra đối với quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk ................. 83 3.2.5. Minh bạch hóa các khoản thu theo tinh thần xã hội hóa tại các trường phổ thông công lập .................................................................... 83 3.2.6. Tăng cường thực hiện việc đào tạo, bồi dưỡng cho đội ngũ, cán bộ quản lý giáo dục phổ thông để tăng nhận thức về xã hội hóa giáo phổ thông ..................................................................................................... 84 3.2.7. Đẩy mạnh tuyên truyền và phổ biến pháp luật nhằm nâng cao nhận thức về XHH GDPT .............................................................................. 85 TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 ............................................................................... 87 KẾT LUẬN .................................................................................................... 89 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 91 vi
DANH MỤC BẢNG BIỂU VÀ BIỂU ĐỒ HÌNH 2.1 TỈ LỆ TRƯỜNG PHỔ THÔNG THEO HÌNH THỨC ĐÀO TẠO48 BẢNG 2.1. QUY MÔ CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG NGOÀI CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK LẮK ............................................................... 48 HÌNH 2.2. QUY MÔ CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG NGOÀI CÔNG LẬP 49 BẢNG 2.2. KẾT QUẢ HỌC SINH TIỂU HỌC NĂM HỌC 2014-2017 Ở TỈNH ĐẮK LẮK ............................................................................................ 50 BẢNG 2.3. KẾT QUẢ XẾP LOẠI HỌC LỰC, HẠNH KIỂM HỌC SINH THCS NĂM HỌC 2013-2018 Ở TỈNH ĐẮK LẮK ....................................... 50 BẢNG 2.4. KẾT QUẢ XẾP LOẠI HỌC LỰC, HẠNH KIỂM HỌC SINH THPT NĂM HỌC 2014 -2018 Ở TỈNH ĐẮK LẮK ...................................... 50 BẢNG 2.2. THỐNG KÊ TRÌNH ĐỘ ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CHUYÊN VIÊN NHÂN VIÊN SỞ GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO TỈNH ĐẮK LẮK ..................... 58 vii
CÁC CHỮ VIẾT TẮT CNTT: Công nghệ thông tin. GD: Giáo dục. GD-ĐT: Giáo dục - Đào tạo. GDPT: Giáo dục phổ thông. GDTX: Giáo dục thường xuyên. KT-XH: Kinh tế xã hội. HCNN: Hành chính Nhà nước. HĐND: Hội đồng nhân dân. NCL: Ngoài công lập. QLNN: Quản lý nhà nước. QLGD: Quản lý giáo dục. UBND: Ủy ban nhân dân. XHH: Xã hội hóa. XHHGD: Xã hội hóa giáo dục. XHH GDPT: Xã hội hóa giáo dục phổ thông. viii
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Xã hội hóa là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước trên nhiều lĩnh vực trong đó có lĩnh vực giáo dục. Chủ trương này không những thể hiện một cách sâu sắc bản chất của Nhà nước Việt Nam - một Nhà nước của dân, do dân và vì dân, mà còn mở ra một hướng phát triển lâu dài, bền vững cho sự nghiệp phát triển trí tuệ của toàn dân. Trong suốt chiều dài lịch sử dân tộc, tinh thần hiếu học đã trở thành một truyền thống tốt đẹp, góp phần tạo dựng lên sức mạnh của toàn dân tộc ta không những đứng vững trước nhiều biến động của lịch sử mà còn chiếm một vị trí xứng đáng trong lịch sử phát triển của nhân loại tiến bộ. Tuy nhiên, bên cạnh đó, công tác xã hội hóa giáo dục phổ thông vẫn còn không ít những khiếm khuyết, hạn chế, các loại hình giáo dục chưa thật đa dạng, cơ sở vật chất phục vụ cho giáo dục còn hạn chế, chưa đáp ứng nhu cầu của nhân dân. Một trong những nguyên nhân đưa đến những hạn chế khiếm khuyết trên xuất phát từ cơ quan quản lý nhà nước. Giáo dục là tiền đề quan trọng cho sự phát triển của tất cả các lĩnh vực kinh tế, văn hoá, chính trị, quốc phòng và an ninh, bởi lẻ con người được giáo dục tốt và biết tự giáo dục mới có khả năng giải quyết một cách sáng tạo và hiệu quả tất cả các vấn đề do xã hội đặt ra. Giáo dục đối với mọi quốc gia, dân tộc đều đóng một vai trò vô cùng quan trọng vì nó là cách thức cơ bản, chủ yếu để tạo ra những thế hệ kế cận nhằm duy trì và phát triển những giá trị tốt đẹp của quốc gia, dân tộc ấy. GD-ĐT luôn được Đảng và Nhà nước ta hết sức quan tâm, coi đó là chìa khóa để thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước về GD-ĐT là cùng với khoa học, công nghệ, GD- ĐT là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của toàn Đảng, của Nhà nước và của nhân dân. 1
Sự nghiệp giáo dục của nước ta qua hơn ba mươi năm đổi mới đã thu được những thành tựu có ý nghĩa quan trọng trong việc thực hiện sứ mệnh nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài. Tuy nhiên, đến nay, giáo dục nước ta vẫn chưa thực sự trở thành quốc sách hàng đầu, động lực quan trọng nhất cho phát triển; thậm chí còn không ít hạn chế tồn tại và vướng mắc chưa được tháo gỡ, nhiều mặt là vấn đề bức xúc của xã hội. Xã hội hóa giáo dục là một tư tưởng chiến lược lớn của Đảng ta, đã được thể hiện trong các văn kiện Nghị quyết qua các kỳ Đại hội. Quán triệt tư tưởng chiến lược của Đảng nhằm đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục, ngày 21/8/1997 Chính phủ đã có Nghị quyết số 90/NQ-CP về phương hướng và chủ trương xã hội hóa các hoạt động giáo dục, y tế, văn hóa; đồng thời đã ban hành Nghị định số 73/1999/NĐ-CP về chính sách khuyến khích xã hội hóa đối với các hoạt động trong lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hóa, thể thao, quy định cụ thể chính sách khuyến khích các cơ sở ngoài công lập trên các mặt cơ sở vật chất, đất đai, thuế, lệ phí, tín dụng bảo hiểm. Để tiếp tục tạo điều kiện cho các thành phần kinh tế tham gia thực hiện XHHGD, Chính phủ ban hành Nghị quyết 05/2005/NQ-CP ngày 18/4/2005 về đẩy mạnh xã hội hóa các hoạt động giáo dục, y tế, văn hóa và thể thao. Đặc biệt, tại văn kiện Đại hội Đảng khóa XI, Đảng đã chủ trương: Đẩy mạnh đổi mới tổ chức, cơ chế hoạt động của các đơn vị dịch vụ công phù hợp với kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Các đơn vị này có quyền chủ động và được khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi để tham gia thị trường, cung cấp ngày càng nhiều và tốt hơn dịch vụ công cho xã hội, nhất là dịch vụ y tế, giáo dục, đào tạo, khoa học công nghệ. Đến Đại hội XII, Đảng tiếp tục chủ trương “xã hội hóa dịch vụ công, thu hút các thành phần kinh tế tham gia vào lĩnh vực này” và khẳng định quyết tâm cao trong “thực hiện cơ chế thị trường và đẩy mạnh xã hội hóa đối với việc cung cấp dịch vụ công”. Thực tế triển khai công tác xã hội hóa giáo dục trong thời gian qua đã đem lại những đóng góp đáng kể cho sự phát triển của cả nước nói chung và tỉnh Đắk Lắk nói riêng, nhận thức xã hội hóa giáo dục có những chuyển biến cơ 2
bản, xã hội ngày càng thấy rõ vai trò quan trọng của giáo dục đối với phát triển kinh tế - xã hội. Nhận thức của xã hội đã thể hiện vấn đề muốn phát triển giáo dục phải huy động mọi nguồn lực của xã hội, Nhà nước và nhân dân cùng làm giáo dục chính vì vậy Đảng ta đã ban hành Nghị quyết số 04-NQ/HNTW Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa VII) về tiếp tục đổi mới sự nghiệp giáo dục và đào tạo đã xác định: "Huy động toàn xã hội làm giáo dục, động viên các tầng lớp nhân dân góp sức xây dựng nền giáo dục quốc dân dưới sự quản lý của Nhà nước”. Đắk Lắk là một tỉnh ở trung tâm Tây Nguyên có địa bàn rộng lớn, kinh tế nhiều vùng còn chậm phát triển, trình độ dân trí thấp, tỷ lệ người dân mù chữ còn cao giáo dục còn nhiều tồn tại, bất cập. Tỉnh Đắk Lắk luôn quan tâm đến phát triển văn hóa, giải quyết những vấn đề xã hội, chăm lo dân trí, bồi dưỡng nhân lực, đào tạo nhân tài, phát huy cao nhất vai trò nhân tố con người. Vì vậy, việc thực hiện xã hội hoá giáo dục là một trong những giải pháp quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu và nâng cao chất lượng giáo dục. Quá trình xã hội hóa giáo dục đã có sự góp phần của các đoàn thể chính trị, các tổ chức xã hội, các đơn vị kinh doanh đã đóng góp rất nhiều cho giáo dục, đặc biệt là hệ thống các trường ngoài công lập đã hình thành ở nhiều bậc học, cấp học, góp phần mở rộng quy mô giáo dục, đào tạo thêm cơ hội cho người học, cơ hội lựa chọn cho các bậc phụ huynh khi cho con đến trường và làm giảm sức ép về quy mô ở khu vực giáo dục công lập. Tạo ra thế cạnh tranh lành mạnh, kích thích sự nâng cao dần chất lượng giáo dục. Bên cạnh đó, xã hội hóa giáo dục đã làm tăng mức huy động nguồn tài chính từ cộng đồng dân cư và cha mẹ học sinh để đóng góp phát triển giáo dục. Công tác quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk đang gặp nhiều khó khăn thách thức. Nguyên nhân cơ bản là do nhận thức xã hội chưa thật đầy đủ. Việc phân cấp quản lý giữa các tổ chức để thực hiện xã hội hóa giáo dục chưa hợp lý, chưa tạo quyền tự chủ năng động cho địa phương và cơ sở thực hiện công tác xã hội hóa giáo dục. Sự phối hợp giữa các ngành có liên quan để thực hiện các chủ trương của Đảng và Nhà nước còn chậm và chưa 3
đồng bộ. Việc triển khai xã hội hóa giáo dục còn chưa đồng đều ở các địa phương. Vấn đề đã và đang đặt ra cho Đảng bộ, Chính quyền, các tổ chức đoàn thể và nhân dân tỉnh Đắk Lắk là cần có những giải pháp mới, phù hợp với tình hình thực tế nhằm nâng cao hiệu quả về xã hội hóa giáo dục trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. Với lý do đó tác giả tiến hành chọn đề tài “Quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk” làm đề tài nghiên cứu của mình. Đề tài mang tính cấp thiết nhằm nâng cao hiệu quả công tác xã hội hóa giáo dục và tăng cường công tác quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục phổ thông ở tỉnh Đắk Lắk. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Xã hội hóa là một chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước ta nhằm cải cách dịch vụ công trong công tác giáo dục cho nhân dân. Quản lý nhà nước nói chung và quản lý nhà nước đối với xã hội hóa giáo dục nói riêng là một trong những vấn đề đã thu hút được sự quan tâm của nhiều tác giả, với nhiều công trình cứu nghiên cứu ở nhiều góc độ khác nhau như. + Các hình thức hợp tác công tư, PGS.TS. Đặng Khắc Ánh, Tạp chí giáo dục lý luận số 206 tháng 12 năm 2013. Tác giả đưa ra nhiều khái niệm từ nhiều quan điểm khác nhau về hợp tác công tư, mối quan hệ giữa Nhà nước và tư nhân trong mô hình hợp tác công tư qua nhiều hình thức. Phân tích những ưu điểm và nhược điểm của từng hình thức hợp tác giữa khu vực công và khu vực tư để điều chỉnh góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng triển khai các dự án hợp tác công tư. + Nguyễn Thị Thu Hương (2018), “Hợp tác công tư trong đầu tư cơ sở hạ tầng giao thông tại tỉnh Đắk Lắk”, Luận văn Quản lý công, Học viện Hành chính Quốc gia. Luận văn xác định được đặc trưng của hợp tác công tư đòi hỏi sự quản lý mang tính đặc thù của Nhà nước, sử dụng công cụ quản lý chủ yếu là pháp luật. Mục tiêu của quản lý nhà nước bằng pháp luật trong lĩnh vực đầu tư cơ sở hạ tầng trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. 4
+ Hà Công Hải (2012) “Quản lý nhà nước đối với hoạt động xã hội hóa giáo dục đại học ngoài công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội”, Luận văn Thạc sĩ Quản lý hành chính công, Học viện Hành chính Quốc gia. Tác giả nghiên cứu đề tài với mong muốn góp phần giảm tải, chia sẻ gánh nặng cho các trường công lập, giúp người học có nhiều cơ hội lựa chọn trong giáo dục, nâng cao được sự cạnh tranh giữa trường công Nhà nước và ngoài công lập, nâng cao chất lượng giáo dục đại học trên địa bàn thành phố Hà Nội. + “Xã hội hóa giáo dục ở Việt Nam hiện nay - một số vấn đề lý luận và thực tiễn” của tác giả Phạm Thị Thu Hương (NXB. Chính trị Quốc gia - Sự thật, 2017) đã phân tích tính tất yếu khách quan của xã hội hóa giáo dục trong quá trình đổi mới toàn diện giáo dục ở nước ta, chỉ ra một số yếu tố ảnh hưởng và điều kiện cần thiết để thực hiện xã hội hóa giáo dục thành công và đưa ra một số đánh giá và những thành công và hạn chế còn tồn tại của xã hội hóa giáo dục ở nước ta hiện nay. + Đề tài khoa học: “Đổi mới tư duy quản lý giáo dục trong điều kiện hiện nay” của TS. Nguyễn Hồng Thuận. Trong đề tài này, tác giả đề cập đến vấn đề là cần thiết phải đổi mới tư duy trong quản lý giáo dục để phù hợp với bối cảnh kinh tế - xã hội nước ta trong giai đoạn mới. + “Định hướng phát triển giáo dục Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế” của PGS.TS. Vũ Trọng Rỹ đã phân tích những định hướng trong phát triển giáo dục ở nước ta trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Phát triển giáo dục Việt Nam cần phù hợp tình hình phát triển kinh tế - xã hội mới. + “Các giải pháp cơ bản đổi mới quản lý giáo dục” của tác Trần Ngọc Giao đã phân tích các giải pháp giúp đổi mới quản lý giáo dục trong đó có giải pháp đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục. Các nghiên cứu trên đây đã phần nào đề cập tới các khía cạnh khác nhau của xã hội hóa dịch vụ công và là nguồn tài liệu tham khảo hữu ích cho tác giả trong việc thực hiện nghiên cứu này. Tuy nhiên, vẫn chưa có nghiên cứu nào trong lĩnh vực này được thực hiện trên địa bàn nghiên cứu là tỉnh Đắk Lắk, nhất là ở tầm nghiên cứu của một Luận văn Thạc sĩ. 5
3. Mục đích và nhiệm vụ của Luận văn 3.1. Mục đích Trên cơ sở tổng hợp lý luận và đánh giá thực trạng triển khai xã hội hóa giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, Luận văn đề xuất một số định hướng, làm sâu sắc thêm cơ sở lý luận và giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả triển khai thực hiện xã hội hóa giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ Để đạt được mục đích nghiên cứu trên Luận văn thực hiện các nhiệm vụ sau: - Hệ thống hóa, phân tích và làm rõ lý luận quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục phổ thông. - Đánh giá phân tích thực trạng quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. - Đề xuất các giải pháp tăng cường quản lý nhà nước về xã hội giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của Luận văn là các vấn đề lý luận và thực tiễn quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian: Trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. - Phạm vi thời gian: Nghiên cứu thực trạng xã hội giáo dục phổ thông và quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk từ năm 2014 đến năm 2019. - Phạm vi nội dung: Luận văn tập trung vào nghiên cứu việc triển khai xã hội hóa giáo dục phổ thông; nghiên cứu và phân tích các nội dung cơ bản liên quan đến vấn đề xã hội hóa và quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục phổ thông: xây dựng và ban hành hệ thống chính sách, pháp luật để thực hiện việc xã hội hóa giáo dục phổ thông. 6
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Trong nghiên cứu, tác giả sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng đồng thời một số phương pháp nghiên cứu cụ thể như sau: Trong quá trình nghiên cứu, tác giả đã sử dụng phương pháp nghiên cứu tài liệu để thu thập và xử lý các thông tin thứ cấp; đồng thời đã sử dụng phương pháp thống kê, phương pháp tổng hợp, phân tích, so sánh… để phân tích và xử lý các thông tin phục vụ nghiên cứu. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn 6.1. Ý nghĩa về lý luận Luận văn đã hệ thống hóa, làm rõ thêm những khái niệm liên quan đến xã hội hóa giáo dục phổ thông và vấn đề quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, xác định rõ những nội dung cơ bản của xã hội hóa giáo dục phổ thông và quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục phổ thông, chỉ rõ trách nhiệm của quản lý nhà nước về xã hội hóa, những yếu tố tác động đến quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục phổ thông. Luận văn nêu được cơ sở lý luận và thực tiễn về chủ trương xã hội hóa giáo dục phổ thông để làm cơ sở đi đến nghiên cứu thực trạng triển khai thực hiện chính sách về xã hội hóa giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn của Luận văn - Nghiên cứu đã hệ thống hoá những vấn đề lý luận cơ bản nhất về xã hội hóa giáo dục phổ thông và vai trò của xã hội hóa giáo dục. - Nghiên cứu đã phân tích thực trạng xã hội hóa giáo dục phổ thông trong phát triển nền giáo dục của tỉnh Đắk Lắk nhằm tăng cường quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh. Luận văn là tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu, giảng dạy trong các cơ sở đào tạo bồi dưỡng và cơ quan có thẩm quyền trong quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục phổ thông. 7
7. Kết cấu của Luận văn Ngoài phần mở đầu, mục lục, tài liệu tham khảo Luận văn được kết cấu thành 3 chương như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục. Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. Chương 3: Định hướng và giải pháp tăng cường quản lý nhà nước về xã hội hóa giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. 8
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ XÃ HỘI HÓA GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 1.1. Xã hội hóa giáo dục phổ thông 1.1.1. Khái niệm cơ bản 1.1.1.1. Giáo dục Ta có thể thấy giáo dục là một hiện tượng xã hội đặc biệt vì chỉ có trong xã hội loài người giáo dục mới nảy sinh, phát triển. Ở thời kỳ sơ khai của con người, giáo dục được hình thành như một hiện tượng tự phát, thể hiện bản năng sinh tồn của con người trong duy trì sự tồn tại và phát triển trong các hoạt động săn bắn, hái lượm, chăn nuôi, trồng trọt… Sau này, các hoạt động truyền thụ kinh nghiệm trong cuộc sống đó trở thành nhu cầu tất yếu, tự giác và có tổ chức, có mục đích… và phát triển dần lên thành có nội dung và phương pháp của con người. Xã hội loài người ngày càng phát triển, giáo dục cũng phát triển và đồng thời cũng được con người tổ chức theo chương trình, kế hoạch gắn với nội dung và có phương pháp khoa học. Như vậy giáo dục là hoạt động truyền thụ và lĩnh hội kinh nghiệm lịch sử - xã hội từ thế hệ trước cho thế hệ sau tham gia lao động sản xuất và đời sống xã hội. Hay nói cách khác “giáo dục là quá trình trang bị và nâng cao kiến thức, hiểu biết về thế giới quan, khoa học, kỹ thuật, kỹ năng, kỹ xảo trong hoạt động nghề nghiệp cũng như hình thành nhân cách của con người” [ 28]. Trong quá trình tồn tại và phát triển của xã hội loài người, việc thế hệ trước truyền thụ lại cho thế hệ sau những hiểu biết, năng lực, phẩm chất cần thiết cho cuộc sống của mỗi con người, mỗi gia đình và mỗi cộng đồng đó chính là quy luật của sự tiến bộ. Không chỉ tiếp thu, lĩnh hội những tri thức, giá trị, kỹ năng, kỹ xảo… mà thế hệ sau còn có trách nhiệm làm phong phú thêm những giá trị đó, tìm tòi sáng tạo ra những giá trị khác để giải quyết những vấn đề mới nảy sinh trong cuộc sống, những nhiệm vụ chưa từng đặt ra cho thế hệ trước. Có thể nói, hoạt động của con người mang tính sáng tạo và sinh lợi. Tiếp thu những kinh nghiệm của thế hệ trước sẽ giúp con người giảm nhẹ điều kiện làm việc và 9
đưa đến những năng suất lao động mới. Việc truyền thụ lại kinh nghiệm cho các thế hệ sau là điều kiện quyết định tồn tại và phát triển của loài người. Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam: “Giáo dục là quá trình đào tạo con người một cách có mục đích, nhằm chuẩn bị cho con người tham gia đời sống xã hội, tham gia lao động sản xuất, nó được thực hiện bằng cách tổ chức việc truyền thụ và lĩnh hội những kinh nghiệm lịch sử - xã hội của loài người” [16]. Giáo dục là hiện tượng xã hội đặc trưng của xã hội loài người, trở thành một chức năng sinh hoạt không thể thiếu được và không bao giờ mất đi ở mọi giai đoạn phát triển của xã hội. Giáo dục là một bộ phận của quá trình tái sản xuất mở rộng sức lao động xã hội, một trong những nhân tố quan trọng nhất thúc đẩy xã hội phát triển về mọi mặt. Giáo dục mang tính lịch sử cụ thể, tính chất, mục đích, nhiệm vụ, nội dung, phương pháp và tổ chức giáo dục biến đổi theo các giai đoạn phát triển của xã hội, theo các chế độ chính trị - kinh tế của xã hội. Giáo dục là quá trình trang bị và nâng cao kiến thức, hiểu biết về thế giới khách quan, khoa học, kỹ thuật, kỹ năng, kỹ xảo trong hoạt động nghề nghiệp cũng như hình thành nhân cách của con người. Ngoài ra, giáo dục còn là quá trình tổ chức có ý thức hướng tới mục đích khơi gợi hoặc biến đổi nhận thức, năng lực, tình cảm, thái độ của người dạy và người học theo hướng tích cực, nghĩa là góp phần hoàn thiện nhân cách con người học bằng những tác động có ý thức từ bên ngoài, góp phần đáp ứng các nhu cầu tồn tại và phát triển của con người trong xã hội. Với nhiều cách hiểu và diễn đạt khác nhau thì chúng ta cũng không thể chối bỏ được vai trò to lớn của giáo dục đối với bất kỳ một xã hội nào, giai đoạn lịch sử nào, “muốn tồn tại và phát triển được đều phải tổ chức và thực hiện hoạt động giáo dục liên tục đối với các thế hệ loài người. Giáo dục là nhu cầu tất yếu của xã hội loài người và sự xuất hiện hiện tượng giáo dục trong xã hội là một tất yếu lịch sử”. 1.1.1.2. Giáo dục phổ thông “Để thực hiện được mục tiêu giáo dục của một đất nước cần có một hệ thống giáo dục quốc dân. Đó là toàn bộ các thiết chế giáo dục - đào tạo của quốc 10