Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình

Chia sẻ: Tuhai999 Tuhai999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:126

Thêm vào BST

Báo xấu

25
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của luận văn là trên cơ sở hệ thống hóa những vấn đề lý luận quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới và kết quả phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình, luận văn đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình đến năm 2023.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHAN QUỲNH ANH QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI Ở HUYỆN ĐÀ BẮC TỈNH HÒA BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI - NĂM 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHAN QUỲNH ANH QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI Ở HUYỆN ĐÀ BẮC TỈNH HÒA BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN TỪ HÀ NỘI - NĂM 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, đề tài “ Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình” là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong Luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và được trích dẫn đầy đủ theo quy định. Tác giả Phan Quỳnh Anh
LỜI CẢM ƠN Sau 2 năm học tập, em đã hoàn thành chương trình đào tạo cao học chuyên ngành Quản lý công. Em đã tiến hành nghiên cứu và hoàn thành đề tài “Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình”. Trong quá trình học tập, nghiên cứu và viết luận văn, em đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của nhiều cơ quan, tổ chức và cá nhân. Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến các thầy, cô giáo giảng dạy chương trình cao học chuyên ngành Quản lý công, Học viện Hành chính Quốc gia đã giúp đỡ, tạo điều kiện cho em trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn này. Đặc biệt em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến TS. Nguyễn Từ - người trực tiếp hướng dẫn, đã chỉ bảo và đóng góp nhiều ý kiến, giúp đỡ em hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Em xin chân thành cảm ơn cán bộ, lãnh đạo Huyện ủy, Văn phòng HĐND-UBND huyện Đà Bắc, Phòng Tài chính – Kế hoạch, phòng Kinh tế và Hạ tầng, Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, phòng Lao động thương binh và xã hội, Ban chỉ đạo chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới, Chi cục Thống kê và các xã trên địa bàn huyện Đà Bắc đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ, cộng tác để giúp em hoàn thành luận văn này. Em xin trân trọng cảm ơn lãnh đạo cơ quan chủ quản, bạn bè, đồng nghiệp và các học viên Lớp HC21.B7 - Học viện Hành chính Quốc gia Hà Nội đã ủng hộ, tạo điều kiện và cùng sát cánh em trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và làm Luận văn tốt nghiệp. Em xin cảm ơn gia đình đã tạo mọi điều kiện để em có thời gian học tập, nghiên cứu, hoàn thành Luận văn tốt nghiệp này./.
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Ý nghĩa BCĐ Ban chỉ đạo BCH Ban Chấp hành BHYT Bảo hiểm y tế BQL Ban quản lý CDCCKT Chuyển dịch cơ cấu kinh tế CHQS Chỉ huy quân sự CNH-HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CTMT Chương trình mục tiêu CTMTQG Chương trình mục tiêu Quốc gia DN Doanh nghiệp GTNT Giao thông nông thôn HĐND Hội đồng nhân dân HTX Hợp Tác xã KT-XH Kinh tế xã hội MTQG Mục tiêu quốc gia MTTQ Mặt trận Tổ quốc NNLN Nông nghiệp lâm nghiệp NNNDNT Nông nghiệp, nông dân, nông thôn NTM Nông thôn mới NSNN Ngân sách Nhà nước NXB Nhà xuất bản NT Nông thôn PT Phát triển TDP Tổ dân phố TDTT Thể dục thể thao THCS Trung học cơ sở TTCN Tiểu thủ công nghiệp TW Trung Ương UBND Uỷ ban nhân dân XDNTM Xây dựng nông thôn mới
PHỤ LỤC Phụ lục 2.1: Các tiêu chí nông thôn mới của 19 xã đạt được đến cuối 1 năm 2010 ở huyện Đà Bắc. Phụ lục 2.2: Các tiêu chí nông thôn mới của 19 xã đạt được đến cuối 2 năm 2015-2016 ở huyện Đà Bắc. Phụ lục 2.3: Các tiêu chí nông thôn mới của 19 xã đạt được đến cuối 3 năm 2017 ở huyện Đà Bắc. Phụ lục 2.4: Kết quả thực hiện bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới và 4 các chỉ tiêu cơ bản của huyện Đà Bắc. DANH MỤC HÌNH TT Tên hình Trang 1 Hình 2.1: Bản đồ huyện Đà Bắc. 30 2 Hình 2.2: Vị trí huyện Đà Bắc trong tỉnh Hòa Bình. 30 3 Hình 2.3: Cơ cấu đất huyện Đà Bắc 32 DANH MỤC BẢNG TT Tên bảng Trang 1 Bảng 2.1: Dân số, lao động huyện Đà Bắc từ 2014-2017. 34 Bảng 2.2: Kết quả rà soát số hộ nghèo huyện Đà Bắc từ 34 2 2014-2017. Bảng 2.3: Một số chỉ số kinh tế cơ bản của huyện Đà Bắc 41 3 và một số địa phương trên địa bàn tỉnh Hòa Bình, năm 2017 Bảng 2.4: Tăng trưởng GTSX các ngành kinh tế trên địa 42 4 bàn Huyện. 5 Bảng 2.5: Cơ cấu GTSX theo ngành huyện Đà Bắc. 42 6 Bảng 2.6: Tình hình thu - chi ngân sách huyện Đà Bắc. 43 7 Bảng 2.7: Số lượng chất lượng cán bộ, công chức. 48 8 Bảng 2.8: Các nguồn lực huy động xây dựng NTM. 57 9 Bảng 2.9: Cơ cấu giá trị của huyện Đà Bắc 2013-2017 62 Bảng 2.10: So Sánh thu nhập bình quân huyện Đà Bắc 62 10 năm 2013 và 2017 Bảng 2.11: Tăng trưởng giá trị sản xuất ngành nông 63 11 nghiệp. Bảng 2.12: Số tiêu chí NTM các xã đạt được từ 2011- 68 12 2017
MỤC LỤC - LỜI CAM ĐOAN - LỜI CẢM ƠN - DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT - DANH MỤC HÌNH, DANH MỤC BẢNG, PHỤ LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI..................................................................................................... 8 1.1. Một số khái niệm cơ bản ........................................................................................ 8 1.1.1. Khái niệm quản lý............................................................................................8 1.1.2. Khái niệm về nông thôn ..................................................................................9 1.1.3. Khái niệm về nông thôn mới ........................................................................10 1.1.4. Khái niệm quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ..........................11 1.1.5. Các bước thực hiện ........................................................................................11 1.2. Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới.................................................. 12 1.2.1. Khái niệm về quản lý nhà nước ....................................................................12 1.2.2. Đặc trưng, nguyên tắc của xây dựng nông thôn mới ..................................12 1.2.3. Nội dung quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới............................14 1.2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới22 1.3. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở một số huyện trong nước và những bài học rút ra cho huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình ........... 25 1.3.1. Kinh nghiệm trong quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở một số huyện trong nước. ....................................................................................................25 1.3.2. Bài học kinh nghiệm cho quá trình thực hiện xây dựng nông thôn mới ở huyện Đà Bắc ...........................................................................................................30 Tiểu kết Chương 1 ...................................................................................................34 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI Ở HUYỆN ĐÀ BẮC, TỈNH HÒA BÌNH.................... 35 2.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế xã hội của huyện Đà Bắc ảnh hưởng đến QLNN về XD NTM....................................................................................................................... 35 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên..........................................................................................35 2.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội của huyện Đà Bắc...............................................39 1
2.1.3. Kết quả phát triển Kinh tế - Xã hội của huyện Đà Bắc ..............................46 2.2. Thực trạng Quản lý nhà nước về xây dựng Nông thôn mới ở huyện Đà Bắc 50 2.2.1. Tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về xây dựng NTM ...............................50 2.2.2. Ban hành hệ thống văn bản chỉ đạo, điều hành ...........................................55 2.2.3. Công tác tổ chức thông tin, tuyên truyền .....................................................55 2.2.4. Công tác khảo sát đánh giá thực trạng NTM ...............................................57 2.2.5. Công tác xây dựng quy hoạch NTM ............................................................58 2.2.6. Công tác lập đề án NTM ...............................................................................59 2.2.7. Chế độ báo cáo, công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát ...............................61 2.2.8. Sự phân công, phối hợp trong tổ chức, thực hiện Chương trình xây dựng NTM trên địa bàn huyện..........................................................................................62 2.2.9. Quản lý và sử dụng các nguồn lực ...............................................................62 2.3. Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình. ...................................................................................................... 65 2.3.1. Những thuận lợi, khó khăn ảnh hưởng đến quá trình phát triển Kinh tế - Xã hội của huyện Đà Bắc .................................................................................................. 65 2.3.2. Tổng quan một số chính sách về xây dựng NTM đang thực hiện tại huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình ....................................................................................................... 67 2.3.3. Đánh giá công tác quản lý nhà nước về xây dựng NTM tại huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình ...........................................................................................................68 Tiểu kết Chương 2 ...................................................................................................82 CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI Ở HUYỆN ĐÀ BẮC,TỈNH HÒA BÌNH ĐẾN NĂM 2023 .................................................................................. 83 3.1. Phương hướng, quan điểm, mục tiêu quản lý nhà nước xây dựng nông thôn mới ở huyện Đà Bắc ................................................................................................83 3.1.1 Phương hướng quản lý nhà nước xây dựng nông thôn mới ở huyện Đà Bắc. ...........................................................................................................................83 3.1.2. Quan điểm và mục tiêu quản lý nhà nước về xây dựng Nông thôn mới của huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình ..................................................................................... 86 3.2. Một số giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Đà Bắc. .............................................................................................................. 89 3.2.1. Hoàn thiện chủ trương, cơ chế, chính sách về XD NTM trên địa bàn huyện Đà Bắc ......................................................................................................................89 2
3.2.2. Hoàn thiện hệ thống tổ chức quản lý và thực hiện chương trình................91 3.2.3. Đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền XD NTM................................93 3.2.4. Tăng cường huy động các nguồn lực phục vụ XD NTM ...........................94 3.2.5. Đẩy mạnh thu hút đầu tư phát triển công nghiệp, dịch vụ và thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp ............................................................................................97 3.2.6. Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức phục vụ cho công tác XD NTM ......................................................................................... 100 Tiểu kết chương 3.......................................................................................................103 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...............................................................................104 1. Kết luận: ............................................................................................................ 104 2. Kiến nghị: .......................................................................................................... 105 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 3
MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết của đề tài Nông thôn chiếm một vị trí quan trọng trong quá trình lịch sử hình thành quốc gia dân tộc và trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập, xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Thực hiện đường lối đổi mới, Đảng, Nhà nước ta luôn đặt nông nghiệp, nông dân, nông thôn ở vị trí chiến lược quan trọng. Hội nghị lần thứ 7 (tháng 7/2007), BCH TW Đảng khóa X đã nêu quan điểm: cần có bước phát triển mới về NNNDNT, trong đó chú trọng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của cư dân nông thôn; xây dựng nền nông nghiệp toàn diện theo hướng hiện đại hóa, bền vững; xây dựng nông thôn mới có kết cấu hạ tầng KT-XH hiện đại; cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, xã hội NT ổn định; xây dựng giai cấp nông dân, củng cố liên minh công nông và đội ngũ trí thức thành nền tảng bền vững, bảo đảm thực hiện thành công sự nghiệp CNH, HĐH theo định hướng XHCN. Trong những năm đổi mới nông nghiệp nước ta đã có những bước phát triển vượt bậc thu nhập đời sống của đa số dân cư nông thôn được nâng lên. Tuy nhiên, nhiều kết quả đạt được chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế như: Nông nghiệp phát triển còn kém bền vững, sức cạnh tranh thấp. Nông nghiệp, nông thôn phát triển thiếu quy hoạch, kết cấu hạ tầng về giao thông, thủy lợi, trường học, trạm y tế, nước sinh hoạt.. .còn thiếu và yếu kém; môi trường sinh thái ngày càng ô nhiễm. Đời sống vật chất, tinh thần của người nông dân còn thấp, tỷ lệ hộ nghèo cao, chênh lệch giàu nghèo giữa nông thôn và thành thị còn lớn, nhiều vấn đề mới đang phát sinh và tiềm ẩn; xã hội bức xúc cho môi trường nông thôn, chính những cái đó đòi hỏi phải tiến hành xây dựng nông thôn mới; từ đó xác định được tầm quan trọng của việc xây dựng nông thôn mới hiện nay là nhiệm vụ cần thiết, cấp bách và là nền tảng để xây dựng môi trường, cộng đồng dân cư, 1
nông thôn một cách bền vững. Nông thôn mới có thể khái quát theo 5 mục tiêu cơ bản là: làng xã văn minh, sạch đẹp, hạ tầng hiện đại; sản xuất phát triển bền vững theo hướng kinh tế hàng hóa; đời sống vật chất và tinh thần của nông dân, nông thôn ngày càng cao; bản sắc văn hóa dân tộc được giữ gìn; xã hội nông thôn an ninh tốt, quản lý dân chủ. Trên cơ sở các nội dung của Nghị quyết 26-NQ/TW, Chính phủ đã ban hành Quyết định 800/QĐ-TTg, ngày 04/6/2010 về Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới, giai đoạn 2010 - 2020, nêu rõ 19 tiêu chí và 7 nhóm giải pháp. Có thể nói, đây là một chương trình trọng tâm, xuyên suốt của Nghị quyết 26-NQ/TW, là chương trình khung, tổng thể phát triển nông thôn với 11 nội dung lớn, tổng hợp của 16 chương trình mục tiêu quốc gia và 14 chương trình hỗ trợ có mục tiêu đang triển khai ở địa bàn nông thôn trên phạm vi cả nước. Thực hiện thành công chương trình xây dựng nông thôn mới sẽ không chỉ mang lại lợi ích thiết thực cho cư dân nông thôn mà còn có ý nghĩa rất lớn đối với sự nghiệp phát triển kinh tế, chính trị, xã hội chung trong cả nước. Cũng như các huyện khác trong cả nước trong những năm gần đây huyện Đà Bắc đã triển khai chương trình xây dựng NTM, qua 7 năm thực hiện chương trình xây dựng NTM đã góp phần tạo ra sự thay đổi về kinh tế, văn hóa-xã hội- môi trường được nâng cao, phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng KTXH. Quá trình XD NTM đã đạt được những kết quả đáng khích lệ: Bộ mặt nông thôn của huyện đã có nhiều đổi mới; cơ sở hạ tầng thiết yếu được quan tâm đầu tư xây dựng; đời sống người dân được nâng cao. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, trong quá trình triển khai XD NTM tại huyện Đà Bắc vẫn còn những hạn chế như: tiến độ xây dựng NTM còn chậm, cơ cấu kinh tế của huyện chuyển dịch chậm, cơ sở hạ tầng còn chưa đồng bộ, đời sống của người dân nông thôn ở một số nơi còn khó khăn, giải quyết việc làm chưa thực sự bền vững, môi trường nông thôn tại một số nơi chưa đảm bảo, sự trông chờ ỷ lại 2
của một bộ phận cán bộ cơ sở, dân cư khá lớn, vẫn tồn tại quan niệm “xin - cho”... Qua thực tiễn các năm trong việc xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình đã có nhiều khó khăn trong quản lý nhà nước về chương trình này. Từ việc nghiên cứu, tổ chức, thực hiện xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Đà Bắc những năm qua, tác giả thấy đề tài “Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới của huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình ” là mang tính cấp thiết và tác giả có khả năng thu thập tư liệu, thông tin để thực hiện luận văn này. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Khi đặt vấn đề nghiên cứu đề tài này, tác giả đã được tiêp cận với một số công trình khoa học của các nhà khoa học có liên quan đên đề tài ở những góc độ khác nhau, tiêu biêu là một số công trình sau: - Sách “Quy hoạch xây dựng nông thôn mới” (2014), Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia - Sự thật và Nhà xuất bản xây dựng, chủ yếu đưa ra phương pháp quy hoạch xây dựng xã, cụm xã, thiết kế quy hoạch xây dựng điểm dân cư nông thôn, phát triển kết cấu hạ tầng, vệ sinh môi trường, tổ chức thiết kế quy hoạch xây dựng và quản lý điểm dân cư. - Đề tài cấp nhà nước: “Vấn đề nông nghiệp, nông thôn, nông dân Việt Nam trong quá trình phát triển đất nước” năm 2010 do PGS.TS Nguyễn Danh Sơn làm chủ nhiệm đã tập trung làm rõ vị trí, vai trò của nông nghiệp, nông thôn trong đời sống chính trị, đời sống kinh tế, đời sống xã hội, đời sống văn hóa khi đất nước đang bước vào một giai đoạn phát triển mới cao về chất, chuyển mạnh từ một xã hội nông nghiệp, nông dân sang một xã hội công nghiệp hiện đại gắn chặt với phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Đồng thời làm rõ mục tiêu, con đường phát triển nông thôn toàn diện, hài hòa theo hướng hiện đại, giải quyết mối quan hệ giữa nông nghiệp và công nghiệp, 3
thành thị và nông thôn ở nước ta hiện nay. - Đề tài nghiên cứu cấp Bộ: “Thực trạng xây dựng nông thôn mới và những vấn đề đặt ra đối với quản lý nhà nước” năm 2013 của TS. Hoàng Sỹ Kim. Đề tài đã đi sâu vào nghiên cứu, phân tích và làm rõ thực trạng của quá trình xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam từ năm 2009 đến nay, tìm ra được những vấn đề cần phải giải quyết đối với quản lý nhà nước về nông thôn mới, đồng thời đưa ra các nhóm giải pháp cụ thể nhằm giải quyết các vấn đề đặt ra. - Luận văn Thạc sĩ Quản lý công của tác giả Nguyễn Thị Bích Lệ năm 2016 với đề tài: “Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ”. Với mục đích đưa ra những giải pháp về quản lý nhà nước để phát triển kinh tế nông thôn nhằm nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn ở Việt Nam. Đề tài nghiên cứu này, tác giả đã chỉ ra được những vấn đề còn tồn tại trong phát triển kinh tế nông thôn và xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ, làm cơ sở đưa ra các giải pháp về quản lý nhà nước nhằm phát triển kinh tế nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới. - Luận văn Thạc sĩ Quản lý công “ Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới tại huyện Tam Dương, tỉnh Vĩnh Phúc” của tác giả Đinh Thị Thanh Hà, Luận văn thạc sĩ Hành chính công năm 2016, đề cập đến những kết quả đạt được và những khó khăn, giải pháp trong quản lý nhà nước về XDNTM tại huyện Tam Dương, tỉnh Vĩnh Phúc. Bên cạnh đó có rất nhiều bài báo, đề tài, luận văn, luận án nghiên cứu về XD NTM. Các công trình nghiên cứu đã có những đóng góp nhất định trong việc cung cấp lý luận về XD NTM trong phạm vi cả nước nói chung và huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình nói riêng. Tuy nhiên việc nghiên cứu về quản lý nhà nước trong lĩnh vực XD NTM tại huyện Đà Bắc cho đến nay vẫn chưa có công trình nào tiến hành. Luận văn của tác giả sẽ kế thừa những nghiên cứu, đánh 4
giá trước đây để tiến hành phân tích cụ thể vấn đề “Quản lý nhà nước về XD NTM ở huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình”. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn 3.1. Mục đích Trên cơ sở hệ thống hóa những vấn đề lý luận quản lý nhà nước về XD NTM và kết quả phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về XD NTM ở huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình, luận văn đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước về XD NTM trên địa bàn huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình đến năm 2023. 3.2. Nhiệm vụ - Hệ thống hóa và làm rõ cơ sở lý luận về quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới; - Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về XD NTM; làm rõ những kết quả đạt được, những hạn chế, nguyên nhân của QLNN về XD NTM trên địa bàn huyện Đà Bắc; - Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước về xây dựng NTM ở huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình đến năm 2023. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng Đối tượng nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu những nội dung của quản lý nhà nước về XD NTM ở huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình. 4.2. Phạm vi - Về nội dung: nghiên cứu về những nội dung chính trong hoạt động quản lý nhà nước nhằm thực hiện các tiêu chí về xây dựng nông thôn mới tại các xã thuộc huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình. - Về không gian: Nghiên cứu về quản lý nhà nước trong xây dựng nông thôn mới ở các xã trong phạm vi huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình. 5
- Về thời gian: Luận văn nghiên cứu nội dung quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới, từ khi bắt đầu triển khai tại huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình từ năm 2011 đến nay và định hướng đến năm 2023. 5. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng tổng hợp nhiều phương pháp nghiên cứu, trong đó chú trọng phương pháp: phân tích, tổng hợp, so sánh, diễn giải, quy nạp...đặc biệt Luận văn sử dụng các phương pháp: - Phương pháp thống kê: Thu thập các tài liệu, số liệu đã có tại các cơ quan trong huyện và các xã trên địa bàn huyện; Chi cục thống kê huyện; Ban chỉ đạo xây dựng nông thôn mới huyện Đà Bắc, từ đó phân tích và rút ra những kết quả đánh giá khách quan, dự báo xu hướng phát triển trong thời gian tiếp theo. Sử dụng các tài liệu, số liệu từ các ấn phẩm và các websites chuyên ngành. - Phương pháp thu thập thông tin: Thu thập thông tin công bố chính thức của các cơ quan nhà nước, các nghiên cứu của các cá nhân, tổ chức về xây dựng nông thôn mới; những thông tin về tình hình cơ bản của huyện, về xây dựng nông thôn mới do các cơ quan chức năng của huyện cung cấp. Thu thập tài liệu dựa trên cơ sở điều tra các xã trên địa bàn huyện theo bảng Bảng ứng với các tiêu chí nông thôn mới. 6. Đóng góp của luận văn Luận văn góp phần làm rõ những vấn đề cốt yếu và cấp thiết cần hoàn thiện quản lý nhà nước về XD NTM. Đặc biệt là phân tích, đánh giá đúng thực trạng quản lý nhà nước về XD NTM ở huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước về XD NTM ở địa phương trong thời gian tới. Luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu, vận dụng những kinh nghiệm hay trong công tác quản lý nhà nước về XD NTM. 6
7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, Kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương. Chương I: Cơ sở khoa học quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới. Chương II: Thực trạng quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình. Chương III: Giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình đến năm 2023. 7
Chương 1 CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI 1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1. Khái niệm quản lý Thuật ngữ quản lý có rất nhiều cách hiểu khác nhau. Xuất phát từ những góc độ nghiên cứu khác nhau, rất nhiều học giả trong và ngoài nước đã đưa ra nhiều cách hiểu khác nhau về quản lý. Có thể hiểu về quản lý như sau: - Quản lý là hoạt động được thực hiện nhằm bảo đảm sự hoàn thành công việc qua những nỗ lực của người khác. - Quản lý là công tác phối hợp có hiệu quả các hoạt động của những người cộng sự cùng chung một tổ chức. - Quản lý là một hoạt động thiết yếu đảm bảo phối hợp những nỗ lực cá nhân nhằm đạt được các mục tiêu của nhóm. - Quản lý là điều khiển, chỉ đạo một hệ thống hay một quá trình, căn cứ vào quy luật, định luật hay nguyên tắc tương ứng để cho hệ thống hay quá trình ấy vận động theo ý muốn của người quản lý nhằm đạt được mục đích đã định trước. Theo khái niệm này, quản lý được hiểu theo góc độ hành động, góc độ quy trình của tác động (quản lý là điều khiển). - Quản lý là sự tác động có ý thức để chỉ huy, điều hành, hướng dẫn, các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con người để hướng đến mục đích, đúng ý chí và phù hợp với quy luật khách quan. Như vậy, ta có thể hiểu thuật ngữ quản lý: Là sự tác động có chủ đích, có tổ chức của chủ thể quản lý lên đối tượng bị quản lý và khách thể của quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các tiềm năng, các cơ hội của hệ thống để đạt được mục tiêu đặt ra trong điều kiện biến động của môi trường. 8
1.1.2. Khái niệm về nông thôn Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam thì nông thôn là: “phần lãnh thổ của một nước hay của một đơn vị hành chính nằm ngoài lãnh thổ đô thị, có môi trường tự nhiên, hoàn cảnh kinh tế xã hội, điều kiện sống khác biệt với thành thị và dân cưu chủ yếu làm nông nghiệp” Về mặt địa lý tự nhiên, nông thôn là một địa bàn rộng lớn tạo thành các vành đai bao quanh thành thị. Về kinh tế, nông thôn là địa bàn hoạt động chủ yếu của các ngành sản xuất vật chất nông - lâm - ngư ngiệp. Ngoài ra nó còn có các ngành nghề phi nông nghiệp như: công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ. Về tổ chức xã hội - cơ cấu dân cư, ở nông thôn chủ yếu là nông dân và gia đình họ với mật độ dân cư thấp. Ngoài ra, có một số người làm việc ở nông thôn nhưng sống ở đô thị; một số người làm việc ở đô thị, sống ở nông thôn. Về văn hóa, nông thôn là nơi bảo tồn, lưu giữ các di sản văn hóa truyền thống chủ yếu của dân tộc như: phong tục, tập quán cổ truyền, các ngành nghề truyền thống, các di tích lịch sử. Trình độ dân trí, khoa học công nghệ, và kết cấu hạ tầng của cộng đồng dân cư nông thôn thường thấp kém, thua xa so với đô thị. Ngày nay, khái niệm “nông thôn” đã mở rộng nội hàm so với “làng”, “bao gồm cả những thị trấn mà sự tồn tại và phát triển của nó phụ thuộc vào nông nghiệp, gắn với nông thôn và bảo đảm các dịch vụ cần thiết cho dân cư ở nông thôn”. Theo Nghị định số 41/2010/NĐ-CP ngày 12/4//2010 của Chính phủ về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn, thì: Nông thôn là phần lãnh thổ không thuộc nội thành, nội thị các thành phố, thị xã, thị trấn, được quản lý bởi cấp hành chính cơ sở là UBND xã. Đặc điểm của các vùng nông thôn nước ta gắn liền với các loại hình lao động, sản xuất nông, lâm, ngư 9
nghiệp với tuyệt đại đa số dân cư sinh sống bằng một loại hình lao động, bởi vậy diện mạo các vùng nông thôn rất ít có sự thay đổi nhất là về phương diện kinh tế - xã hội. 1.1.3. Khái niệm về nông thôn mới Nông thôn mới trước tiên nó phải là nông thôn, không phải là thị tứ, thị trấn, thị xã, thành phố và khác với nông thôn truyền thống hiện nay, có thể khái quát gọn theo các nội dung cơ bản sau: Thứ nhất, đó là làng xã văn minh, sạch đẹp, hạ tầng hiện đại; đảm bảo không gian nông thôn phải mang đặc trqng nông thôn với khuôn viên, cảch quan của làng xã, của hộ gia đình nông thôn. Thứ hai, sản xuất phải phát triển bền vững theo hướng kinh tế hàng hoá; thu nhập đảm bảo, công ăn việc làm ổn định, không có hộ nghèo đói. Thứ ba, đời sống về vật chất và tinh thần của dân nông thôn ngày càng được nâng cao. Thứ tư, bảo vệ và phát triển tài nguyên thiên nhiên; bảo vệ và phát triển môi trường, bảo tồn và khai thác cảnh quan tự nhiên, duy trì cân bằng sinh thái. Thứ năm, bản sắc văn hoá dân tộc được giữ gìn và phát triển, trong đó, bảo tồn và phát triển các di sản văn hoá truyền thống của các dân tộc, các địa phương. Thứ sáu, xã hội nông thôn an ninh tốt, quản lý dân chủ. Hay nói cách khác: Nông thôn mới là nông thôn mà trong đó đời sống vật chất, văn hoá, tinh thần của người dân không ngừng được nâng cao, giảm dần sự cách biệt giữa nông thôn và thành thị. Nông dân được đào tạo, tiếp thu các tiến bộ kỹ thuật tiên tiến, có bản lĩnh chính trị vững vàng, đóng vai trò làm chủ nông thôn mới. Bên cạnh đó, nông thôn mới phải có kinh tế phát triển toàn diện, bền vững, cơ sở hạ tầng được xây dựng đồng bộ, hiện đại, phát triển theo quy hoạch, gắn kết hợp lý giữa nông nghiệp với công nghiệp, dịch vụ và đô thị. 10
Nông thôn ổn định, giàu bản sắc văn hoá dân tộc, môi trường sinh thái được bảo vệ. Sức mạnh của hệ thống chính trị được nâng cao, đảm bảo giữ vững an ninh chính trị và trật tự xã hội. 1.1.4. Khái niệm quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới Từ khái niệm “Quản lý nhà nước” và khái niệm về “nông thôn mới”, có thể hiểu: Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới chính là việc Nhà nước thực hiện vai trò của mình thông qua việc hoạch định chiến lược, quy hoạch, xây dựng các chính sách, kế hoạch và triển khai các chương trình hỗ trợ nhằm tác động tới sự phát triển kinh tế - xã hội của khu vực nông thôn, làm cho nông thôn phát triển toàn diện và đồng bộ, có kết cấu hạ tầng kinh tê xã hội hiện đại; làng xã văn minh, sạch đẹp; sản xuất phát triển bền vững theo hướng kinh tế hàng hóa; xã hội nông thôn ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc; dân trí được nâng cao, môi trường sinh thái được bảo vệ; hệ thống chính trị vững mạnh và được tăng cường; an ninh trật tự được giữ vững; đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày càng được nâng cao; theo định hướng XHCN. 1.1.5. Các bước thực hiện Theo Thông tư số 26/2011/TTLT-BNNPTNT-BKHĐT-BTC ngày 13/4/2011 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính thì XD NTM có 7 bước, gồm: Bước 1: Thành lập hệ thống quản lý, thực hiện; Bước 2: Tổ chức thông tin, tuyên truyền về thực hiện Chương trình xây dựng NTM (được thực hiện trong suốt quá trình triển khai thực hiện); Bước 3: Khảo sát đánh giá thực trạng nông thôn theo 19 tiêu chí của Bộ tiêu chí quốc gia NTM; Bước 4: Xây dựng quy hoạch NTM của xã; Bước 5: Lập, phê duyệt đề án XD NTM của xã; Bước 6: Tổ chức thực hiện đề án; 11