Luận văn thạc sĩ Quản lý công: Quản nhà nước đối với các trường đại học ngoài công lập tại Thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: Hinh Duyệt | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:103

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn này là nghiên cứu cơ sở lý luận và pháp lý của quản nhà nước đối với các trường đại học ngoài công lập, nhằm đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản nhà nước đối với các trường đại học ngoài công lập tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn thạc sĩ Quản lý công: Quản nhà nước đối với các trường đại học ngoài công lập tại Thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………..………… …….…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN MAI KHÁNH LINH QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOÀI CÔNG LẬP TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………………… ………… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN MAI KHÁNH LINH QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOÀI CÔNG LẬP TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 60 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. HÀ QU NG TH NH TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2017
LỜI CẢM ƠN Trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn, tôi đã nhận được quan tâm và giúp đỡ tận tình của TS. Hà Quang Thanh, người hướng dẫn khoa học trong thời gian làm luận văn của mình. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc về sự giúp đỡ quý báu này. Xin chân thành cảm ơn đến c c qu thầy cô đã giảng dạy trong suốt quá trình tôi học cao học tại Học viện Hành chính Quốc gia cơ sở Thành phố Hồ Ch inh Cảm ơn đến c c thầy cô hoa Sau đại học, Ph ng ào tạo Sau đại học cơ sở Thành phố Hồ Ch inh đã h trợ, giúp đỡ tôi hoàn thành uận văn Và tôi xin cảm ơn đến sự trợ giúp, động viên to lớn về mặt tinh thần của gia đình, người thân, bạn bè và đồng nghiệp. Với năng ực nghiên cứu khoa học vẫn c n hạn chế, đề tài luận văn do tôi thực hiện chắc chắn không tránh khỏi những khiếm khuyết nhất đ nh Với tinh thần cầu th đ rút ra những bài học inh nghiệm sau này, tôi rất mong nhận được những ý kiến phản hồi, đóng góp của quý thầy cô, bạn bè và đồng nghiệp đ đề tài luận văn của tôi có th tiếp t c hoàn thiện hơn nữa. Xin chân thành cảm ơn / Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 05 năm 2017 Tác giả luận văn Nguyễn Mai Khánh Linh
LỜI C M ĐO N Tôi xin cam đoan uận văn này à công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nghiên cứu trong luận văn này à trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, tài liệu tham khảo được trích nguồn đúng theo quy c ch trình bày uận văn thạc sĩ của Học viện Hành chính Quốc gia. Tác giả Nguyễn Mai Khánh Linh
NH MỤC CÁC ẢNG S ệu T n ản Trang 2.1 C c trường đại học ngoài công lập tại thành phố Hồ Chí Minh 33
MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ....................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................................... 1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu l n quan đến đề tài luận văn ...................2 3. Mục đíc n n cứu và nhiệm vụ nghiên cứu...............................................6 3.1.Mục đích nghiên cứu ............................................................................................ 6 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................................... 6 4. Đ tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu................................................6 4.1. Đối tượng nghiên cứu .......................................................................................... 6 4.2. Phạm vi nghiên cứu.............................................................................................. 7 5. P ƣơn p áp luận và p ƣơn p áp n n cứu ............................................7 5.1. Phương pháp luận ................................................................................................ 7 5.2. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................... 7 6. Đón óp mới của luận văn ..............................................................................7 7. Kết cấu của luận văn .........................................................................................8 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOÀI CÔNG LẬP ................9 1.1. Những vấn đề chung về trƣờn đại học ngoài công lập................................... 9 1.1.1. Khái niệm ..................................................................................................9 112 ặc đi m của trường đại học ngoài công lập...........................................10 1.1.3.Phân loại trường đại học ngoài công lập...................................................11 1.1.4.Vai trò của trường đại học ngoài công lập ................................................13 1.2. Quản lý n à nƣớc đ i vớ trƣờn đại học ngoài công lập .............................. 18 1.2.1.Khái niệm quản nhà nước đối với trường đại học ngoài công lập .......18 1 2 2 Quy đ nh pháp lý của quản nhà nước đối với trường đại học ngoài công lập ..................................................................................................................20 1.2.3.Nội dung quản nhà nước đối với trường đại học ngoài công lập .........22 1.2.4.Chủ th quản nhà nước đối với trường đại học ngoài công lập ............24 1.3. Kinh nghiệm quản lý n à nƣớc đ i vớ trƣờn đại học ngoài công lập của một s qu c gia trên thế giới ......................................................................................... 27
1.3.1.Kinh nghiệm về mô hình quản cơ sở giáo d c đại học.........................27 1.3.2.Kinh nghiệm về ch nh s ch đối với trường đại học ngoài công lập .........28 1.3.3.Kinh nghiệm về việc ki m đ nh chất ượng giáo d c đại học ..................29 1.3.4.Bài học kinh nghiệm rút ra cho Việt Nam ................................................30 Tiểu kết C ƣơn 1 ................................................................................................31 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOÀI CÔNG LẬP TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH .....................................................................................................................32 2.1. Khái quát về các trƣờn đại học ngoài công lập tại Thành ph Hồ Chí Minh.................................................................................................................................. 32 2.2. Thực trạng quản lý n à nƣớc đ i vớ các trƣờn đại học ngoài công lập tại Thành ph Hồ Chí Minh ............................................................................................... 38 2.2.1.Về xây dựng quy hoạch phát tri n c c trường đại học ngoài công lập tại Thành phố Hồ Chí Minh ........................................................................................38 2.2.2.Về xây dựng chính sách phát tri n c c trường đại học ngoài công lập tại Thành phố Hồ Chí Minh ........................................................................................41 2.2.3.Về ban hành c c văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh tổ chức và hoạt động của trường đại học ngoài công lập tại Thành phố Hồ Chí Minh ..................45 2.2.4.Về tổ chức thực hiện c c văn bản quy phạm pháp luật đã ban hành đối với trường đại học ngoài công lập tại Thành phố Hồ Chí Minh ............................50 2.2.5.Về thanh tra chuyên ngành trong ĩnh vực giáo d c đại học đối với các trường đại học ngoài công lập tại Thành phố Hồ Chí Minh ..................................57 2.2.6.Về xử phạt vi phạm hành chính, giải quyết khiếu nại, tố c o đối với các trường đại học ngoài công lập tại Thành phố Hồ Chí Minh ..................................58 2.2.7.Về thực hiện công tác thống kê, thông tin về tổ chức và hoạt động của c c trường đại học ngoài công lập tại Thành phố Hồ Chí Minh ............................61 2.3. Đán á côn tác quản lý n à nƣớc đ i vớ các trƣờn đại học ngoài công lập tại Thành ph Hồ Chí Minh................................................................................... 62 2 3 1 Ưu đi m .....................................................................................................62 2.3.2.Những hạn chế ..........................................................................................64
2.3.3.Nguyên nhân của những hạn chế ..............................................................68 Tiểu kết C ƣơn 2 ................................................................................................73 CHƢƠNG 3. ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOÀI CÔNG LẬP TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ...................................................................74 3.1. Địn ƣớng quản lý n à nƣớc đ i vớ trƣờn đại học ngoài công lập ......... 74 311 nh hướng phát tri n giáo d c đại học Việt Nam74 3.1.2.Chiến ược phát tri n giáo d c đại học của Bộ Giáo d c và ào tạo .......76 3.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý n à nƣớc đ i vớ trƣờn đại học ngoài công lập ...................................................................................................................................... 77 3.2.1.Hoàn thiện hệ thống pháp luật, chính sách quản đối với c c trường đại học ngoài công lập..................................................................................................77 3.2.2.Hoàn thiện công tác tổ chức thực hiện văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh tổ chức và hoạt động của trường đại học ngoài công lập.............................83 3 2 3Tăng cường thanh tra, ki m tra, giám sát trong việc chấp hành pháp luật đối với c c trường đại học ngoài công lập .............................................................85 3.2.4.Hoàn thiện quy trình quản lý chất ượng, hệ thống chuẩn mực cho việc đ nh gi , ph t tri n c c trường đại học ngoài công lập .........................................87 Tiểu kết C ƣơn 3 ................................................................................................90 KẾT LUẬN ...........................................................................................................91 DANH MỤC THAM KHẢO
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ngay từ những năm cuối của thế kỷ XX, thế giới đã chứng kiến sự phát tri n vũ bão của khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin và truyền thông, nó đã đưa nhân oại bước vào thời kỳ quá độ của nền kinh tế tri thức và nó cũng tạo ra làn sóng toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế mạnh mẽ trên toàn thế giới. Thành tựu cũng như thất bại của các dân tộc trong xu thế toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế của thế kỷ XX đã àm cho c c nhà ãnh đạo quốc gia thực sự thức tỉnh về vai trò của giáo d c đại học mà đặc biệt là giáo d c đại học ngoài công lập trong công cuộc phát tri n quốc gia. c c nước trên thế giới, trong hệ thống giáo d c và đào tạo từ âu đã ra đời, tồn tại và phát tri n một hệ thống các trường đại học ngoài công lập, khu vực này đã đóng góp to ớn vào quá trình phát tri n của cả hệ thống giáo d c quốc dân và trở thành một trong các nguồn cung cấp nhân lực có trình độ cao cho nền kinh tế. Tại Việt Nam hệ thống c c trường đại học ngoài công lập được hình thành và phát tri n từ những năm 1990 và đã có những đóng góp rất quan trọng cho sự nghiệp phát tri n giáo d c nước nhà. Thực hiện chủ trương xã hội hóa sự nghiệp giáo d c của ảng và Nhà nước, ngành giáo d c và đào tạo đã sớm tri n hai đa dạng hóa các loại hình trường đại học như bán công, dân lập, tư th c ở các cấp học và trình độ đào tạo (gọi chung à trường đại học ngoài công lập) nhằm đ p ứng nâng cao dân tr , đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, tạo điều kiện và cơ hội học tập và học tập suốt đời cho mọi người dân [18] C c trường đại học ngoài công lập cùng song song hoạt động với c c trường đại học công lập và có nghĩa v , quyền lợi bình đẳng như nhau Thành phố Hồ Chí Minh, với đặc đi m là trung tâm kinh tế của cả nước, trong nhiều năm qua với sự ra đời, phát tri n nhiều trường đại học ngoài công lập. Có th khẳng đ nh, hệ thống trường này cùng với c c trường đại học công 1
lập đã tham gia và đào tạo phần lớn nguồn nhân lực và đa dạng các ngành nghề cho ao động của cả nước. Bên cạnh những thành tựu nêu trên, có th thấy c c trường đại học ngoài công lập tại Thành phố Hồ Chí Minh còn nhiều hạn chế, như: - Chưa hoàn toàn đ p ứng được những kỳ vọng của xã hội. Hệ thống các trường đại học ngoài công lập chưa bắt k p được sự phát tri n của nền kinh tế, nhất là trong thời kỳ hội nhập quốc tế. - Nhiều trường có quy mô nhỏ, ĩnh vực đào tạo hẹp (chủ yếu là các ngành đào tạo về quản tr kinh doanh, tin học, ngoại ngữ), nhiều trường còn hoạt động một cách tạm bợ với cơ sở vật chất - kỹ thuật nghèo nàn, đội ngũ giảng viên cơ hữu mỏng dẫn đến chất ượng đào tạo chưa đạt chuẩn. - Chất ượng đào tạo nhìn chung còn thấp, chưa theo p đ i hỏi phát tri n kinh tế xã hội của đất nước. - Bộ máy quản lý yếu ém, thương mại hóa đào tạo, nhiều mâu thuẫn từ chiến ược đến hoạt động đào tạo. Những hạn chế nêu trên xuất phát bởi nhiều nguyên nhân, nhưng có th khẳng đ nh nguyên nhân có ảnh hưởng trực tiếp và to lớn đến hệ quả trên đó là cơ chế quản lý của nhà nước đối với c c trường đại học ngoài công lập còn nhiều bất hợp éo dài, chưa tạo ra động lực đủ mạnh đ ph t huy năng ực sáng tạo và sự tự ch u trách nhiệm của đội ngũ giảng viên, các nhà quản lý và sinh viên đ đổi mới mạnh mẽ, căn bản giáo d c đại học ngoài công lập nói riêng và giáo d c đại học nói chung. Hướng đến hoàn thiện quản nhà nước đối với c c trường đại học ngoài công lập, tôi chọn đề tài “Quản nhà nước đối với c c trường đại học ngoài công lập tại Thành phố Hồ Ch inh” àm nội dung nghiên cứu cho luận văn bậc cao học của mình nhằm giải quyết các hạn chế nêu trên. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu l n quan đến đề tài luận văn Quản nhà nước đối với các trường đại học nói chung và c c trường đại học ngoài công lập nói riêng là một nội dung được nghiên cứu ở nhiều công trình, ấn phẩm khoa học khác nhau, m i công trình và ấn phẩm khoa học tiếp 2
cận và nghiên cứu về việc thu hút sự tham gia của người dân ở những góc độ khác nhau. Có th k đến một số công trình nghiên cứu và ấn phẩm khoa học sau đây: - Nguyễn Th Bình (2009), Bảo đảm sự phát triển ổn định hệ thống đại học, cao đẳng ngoài công lập ở nước ta, đây à bài viết của cựu Phó Chủ t ch nước CHXHCN Việt Nam Nguyễn Th Bình được đăng tải trên website của tạp chí cộng sản. Trong bài viết này, tác giả khẳng đ nh sự ra đời của hệ thống đại học, cao đẳng ngoài công lập ở Việt Nam là thành quả của công cuộc đổi mới. Tác giả phân t ch xu hướng tư nhân hóa gi o d c đại học trên thế giới, nêu khái quát kinh nghiệm phát tri n loại hình này tại Hoa Kỳ và Trung Quốc. Tác giả tiếp t c phân tích những hạn chế bất cập còn tồn tại hiện nay trong hệ thống các trường đại học, cao đẳng ngoài công lập Trên cơ sở đó t c giả đề xuất một số đổi mới về mặt ch nh s ch iên quan đến giáo d c đại học ngoài công lập, trong đó đ ng chú à đề xuất iên quan đến việc làm rõ sự khác biệt giữa trường đại học ngoài công lập vì lợi nhuận và trường đại học ngoài công lập phi lợi nhuận. Thực tế, một phần đề xuất này đã được hiện thực hóa trong iều lệ Trường đại học năm 2014 do Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 10/12/2014. - Ben Wilkinson, Laura Chirot (2010), Nhìn xa hơn các trường đại học đỉnh cao: Hướng tới cách tiếp cận hệ thống đối với cải cách giáo dục đại học ở Việt Nam. ây à một báo cáo nghiên cứu do Trường New Schoo và Chương trình Việt Nam thuộc Trung tâm Ash tại Trường ennedy, ại học Havard thực hiện, với sự tài trợ của Chương trình ph t tri n Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam. B o c o này đề cập và phân tích một cách toàn diện các vấn đề bất cập hiện nay trong giáo d c đại học Việt Nam, trong đó có gi o d c đại học ngoài công lập nhằm cung cấp các khuyến ngh chính sách cho Chính phủ Việt Nam. Báo cáo khẳng đ nh, trong hoàn cảnh của Việt Nam hiện tại, c c trường đại học ngoài công lập sẽ chỉ chủ yếu à c c trường hoạt động vì lợi nhuận thay vì phi lợi nhuận như c c trường tư th c tại Mỹ và điều này là phù hợp với Việt Nam, hi mà c c cơ chế tài trợ và các hoạt động thiện nguyện ở Việt Nam cho giáo d c đại học c n chưa ph t tri n. Tuy nhiên, việc “thương mại hóa” gi o d c này 3
hông được ki m so t đ hoạt động trong một khuôn khổ pháp lý hợp lý, nó có th tạo ra rất nhiều bất cập và hệ l y cho xã hội trong bối cảnh việc thành lập trường rất dễ dàng, kèm theo công tác giám sát kém hiệu quả của Nhà nước. Rõ ràng, đây à những phân tích và kiến giải bổ ích, có th cung cấp cho chúng ta cách tiếp cận có hệ thống về vấn đề th chế đối với công tác quản nhà nước đối với c c trường đại học ngoài công lập ở Việt Nam trong thời gian tới. Đối với nhóm luận án tiến sĩ: - ặng Th Minh (2014), Chính sách phát triển trường đại học tư thục ở Việt Nam, Luận án tiến sĩ Quản lý hành chính công thực hiện tại Học viện Hành Chính Quốc gia. Công trình khoa học này chủ yếu đề cập và phân tích các chính sách phát tri n trường đại học tư th c ở Việt Nam trong thời gian qua Trong đó, tác giả công trình tập trung vào ba chính sách sau: Tài chính; Phát tri n đội ngũ giảng viên; ảm bảo quyền tự chủ trong hoạt động đào tạo. Tuy công trình này chủ yếu phân tích chính sách và chỉ đề cập đến đại học tư th c (một trong các hình thức của loại hình trường đại học ngoài công lập theo quy đ nh của Luật Giáo d c 2005), nhưng cần phải khẳng đ nh rằng chính sách ch nh à “ inh hồn” của luật, đồng thời là công c quan trọng trong hoạt động quản nhà nước. Do đó, nhiều phân tích và kiến giải của công trình về mặt lý luận và thực tiễn có giá tr tham khảo hữu ích cho công tác quản nhà nước đối với c c trường đại học ngoài công lập, đặc biệt là các giải pháp về mặt ch nh s ch mà công trình này đề xuất. - Nguyễn ăng ào (2015), Đổi mới quản trị trong các trường đại học ngoài công lập ở Việt Nam, Luận án tiến sĩ chuyên ngành Quản lý kinh tế thực hiện tại Trường ại học Kinh tế Quốc dân. ối tượng nghiên cứu của công trình này là hoạt động quản tr nội bộ trong c c trường đại học ngoài công lập. Tuy nhiên, khi làm rõ vấn đề này tác giả công trình bắt buộc phải đề cập và phân tích những vấn đề có liên quan trong công tác quản nhà nước đối với c c trường đại học ngoài công lập. Vì vậy, một số phân tích và kiến giải của tác giả công trình iên quan đến hoạt động đào tạo, công tác ki m đ nh và đ nh gi chất 4
ượng và vấn đề tài chính có giá tr tham khảo bổ ích cho công tác quản lý nhà nước đối với c c trường đại học ngoài công lập. Đối với nhóm luận văn thạc sĩ: - Nguyễn Th Lan Hương (2010), Quản lý nhà nước về giáo dục đại học từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh, Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý hành ch nh công được thực hiện tại Học viện Hành ch nh Công trình này đã đề cập và phân tích một cách khái quát các vấn đề iên quan đến quản lý giáo d c đại học, trong đó có gi o d c đại học ngoài công lập từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, có th thấy đối tượng nghiên cứu của công trình này rất rộng, mặt khác quản nhà nước về giáo d c đại học hông đồng nhất với quản lý nhà nước đối với c c trường đại học Ngoài ra, công trình này đã được thực hiện từ năm 2010, do đó, nhiều nội dung của công trình iên quan đến các vấn đề pháp đã trở nên lạc hậu hi mà năm 2012 Luật Giáo d c đại học ra đời, đồng thời hàng loạt c c văn bản quy phạm pháp luật h c à cơ sở pháp lý cho công tác quản nhà nước đối với giáo d c đại học cũng được ban hành với nhiều nội dung mới. Vì vậy, công trình này ít có giá tr tham khảo cho công tác quản lý nhà nước đối với c c trường đại học ngoài công lập. - Vũ Anh Sao (2013), Quản lý nhà nước về chất lượng trường đại học ngoài công lập qua thực tiễn tại Thành phố Hồ Chí Minh, Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý hành chính công. Trong công trình này, tác giả đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản nhà nước đối với chất ượng trường đại học ngoài công lập, đ ng chú à công trình đã đề cập đến nội dung quản lý nhà nước về chất ượng giáo d c đại học Trên cơ sở đó t c giả công trình đã phân tích thực trạng quản nhà nước về chất ượng trường đại học ngoài công lập từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh, chỉ ra những hạn chế, bất cập còn tồn tại, qua đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác này. Theo tôi, nhiều vấn đề quan trọng iên quan đến công tác quản nhà nước đối với chất ượng trường đại học ngoài công lập chưa được công trình này làm rõ và giải quyết thấu đ o, nhưng một số quan đi m của tác giả công trình có giá tr tham khảo bổ 5
ích và có th được tiếp t c phát tri n đ làm rõ các vấn đề hiện nay trong công tác quản nhà nước đối với trường đại học ngoài công lập. Các công trình nghiên cứu, các ấn phẩm khoa học nêu trên đều khẳng đ nh vai trò của giáo d c đại học, cũng như hẳng đ nh sự cần thiết của công tác quản nhà nước đối với c c trường đại học nói chung và c c trường đại học ngoài công lập nói riêng. Tuy vậy nội dung của các công trình nghiên cứu chủ yếu tập trung ở những khía cạnh khái quát ở giáo d c đại học nói chung hoặc đi sâu vào nghiên cứu chất ượng đào tạo nói riêng mà chưa nghiên cứu một cách tổng th về công tác quản nhà nước đối với các truờng đại học ngoài công lập. Theo đó đề tài mà luận văn ựa chọn làm nội dung nghiên cứu là vấn đề cần tiếp t c làm rõ và không trùng lắp. 3. Mục đíc n n cứu và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu M c đ ch nghiên cứu của luận văn này là nghiên cứu cơ sở lý luận và pháp lý của quản nhà nước đối với c c trường đại học ngoài công lập, nhằm đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản nhà nước đối với c c trường đại học ngoài công lập tại Thành phố Hồ Chí Minh. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu đạt được m c đ ch trên, uận văn tập trung vào thực hiện những nhiệm v sau: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và pháp lý của quản nhà nước đối với các trường đại học ngoài công lập. - nh gi thực trạng quản nhà nước đối với c c trường đại học ngoài công lập tại Thành phố Hồ Chí Minh. - ề xuất các giải pháp hoàn thiện quản nhà nước đối với c c trường đại học ngoài công lập tại Thành phố Hồ Chí Minh. 4. Đ tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn có đối tượng nghiên cứu là quản nhà nước đối với c c trường đại học ngoài công lập. 6
4.2. Phạm vi nghiên cứu Nghiên cứu quản nhà nước đối với c c trường đại học ngoài công lập tại Thành phố Hồ Chí Minh từ 2010 đến nay. 5. P ƣơn p áp luận và p ƣơn p áp n n cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn lấy chủ nghĩa c-Lênin, chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ nghĩa duy vật l ch sử, tư tưởng Hồ Ch inh, quan đi m của ảng và pháp luật của Nhà nước về Nhà nước và pháp luật àm cơ sở phương ph p uận. 5.2. Phương pháp nghiên cứu giải quyết vài vấn đề c th của luận văn, c c phương pháp nghiên cứu khoa học chuyên ngành đều được áp d ng, gồm: - Phương pháp thu thập và hồi cố thông tin dữ liệu từ các nguồn khác nhau (information retrieva ), phương ph p hảo cứu và phân tích tại bàn (desk - review): hai phương ph p này được sử d ng xuyên suốt trong luận văn, trong đó chủ yếu thu thập và phân t ch c c quy đ nh về quản nhà nước đối với các trường đại học ngoài công lập. - Phương pháp hệ thống: Phương ph p hệ thống được sử d ng khi tác giả phân tích tình hình nghiên cứu iên quan đến đề tài luận văn trong Phần mở đầu. - Phương pháp tổng hợp, phân tích: Phương ph p tổng hợp, phân t ch được sử d ng trong việc tổng hợp, phân t ch quy đ nh của pháp luật và thực trạng áp d ng c c quy đ nh của pháp luật về quản nhà nước đối với c c trường đại học ngoài công lập. - Phương pháp thống kê: Phương ph p này được sử d ng trong việc thống kê những vấn đề có iên quan đến thực trạng quản nhà nước đối với các trường đại học ngoài công lập tại Thành phố Hồ Chí Minh. 6. Đón óp mới của luận văn Về lý luận: Luận văn hệ thống hóa cơ sở lý luận và pháp lý về quản lý nhà nước đối với c c trường đại học ngoài công lập, làm rõ nội hàm và đặc đi m của trường đại học ngoài công lập, phân biệt trường đại học ngoài công lập vì lợi nhuận và trường đại học ngoài công lập không vì lợi nhuận, làm rõ nội dung, 7
hình thức và phương ph p quản nhà nước đối với c c trường đại học ngoài công lập. Về thực tiễn: Luận văn chỉ ra và phân tích những hạn chế, bất cập trong quản nhà nước đối với c c trường đại học ngoài công lập tại Thành phố Hồ Chí Minh, đề xuất một số giải pháp khắc ph c những bất cập này nhằm góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản nhà nước đối với c c trường đại học ngoài công lập tại Thành phố Hồ Chí Minh. Bên cạnh đó, uận văn c n à nguồn tài liệu ph c v cho công tác nghiên cứu, giảng dạy về quản nhà nước đối với lĩnh vực này. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh m c tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu thành 3 chương như sau: Chương 1 Cơ sở lý luận và pháp lý của quản nhà nước đối với các trường đại học ngoài công lập. Chương 2 Thực trạng quản nhà nước đối với c c trường đại học ngoài công lập tại Thành phố Hồ Chí Minh. Chương 3 nh hướng và giải pháp hoàn thiện quản nhà nước đối với c c trường đại học ngoài công lập tại Thành phố Hồ Chí Minh. 8
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOÀI CÔNG LẬP 1.1. Những vấn đề chung về trƣờn đại học ngoài công lập 1.1.1. Khái niệm Theo quy đ nh tại khoản 1, điều 48 Luật giáo d c thì nhà trường trong hệ thống giáo d c quốc dân được tổ chức theo các loại hình sau đây [27]: Trường công lập do Nhà nước thành lập, đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, bảo đảm kinh phí cho các nhiệm vụ chi thường xuyên; Trường dân lập do cộng đồng dân cư ở cơ sở thành lập, đầu tư xây dựng cơ sở vật chất và bảo đảm kinh phí hoạt động; Trường tư thục do các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội nghề nghiệp, tổ chức kinh tế hoặc cá nhân thành lập, đầu tư xây dựng cơ sở vật chất và bảo đảm kinh phí hoạt động bằng vốn ngoài ngân sách Nhà nước. Theo quy đ nh của Luật Giáo d c đại học năm 2012 cơ sở giáo d c đại học bao gồm cơ sở giáo d c đại học Việt Nam và cơ sở giáo d c đại học có vốn đầu tư nước ngoài Cơ sở giáo d c đại học Việt Nam được tổ chức theo hai loại hình sau [28]: Cơ sở giáo dục đại học công lập thuộc sở hữu Nhà nước, do Nhà nước đầu tư, xây dựng cơ sở vật chất; Cơ sở giáo dục đại học tư thục thuộc sở hữu của tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức kinh tế tư nhân hoặc cá nhân, do tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức kinh tế tư nhân hoặc cá nhân đầu tư, xây dựng cơ sở vật chất. Cơ sở giáo dục đại học có vốn đầu tư nước ngoài gồm: Cơ sở giáo dục đại học có 100% vốn của nhà đầu tư nước ngoài; Cơ sở giáo dục đại học liên doanh giữa nhà đầu tư nước ngoài và nhà đầu tư trong nước. Như vậy, giữa Luật Giáo d c và Luật Giáo d c đại học có một số sự khác biệt trong quy đ nh về vấn đề loại hình trường nói chung, trường đại học nói riêng. Nếu Luật Giáo d c quy đ nh cơ sở giáo d c bao gồm ba loại hình là trường công lập, trường dân lập và trường tư th c, thì Luật Giáo d c đại học quy 9
đ nh đối với cơ sở giáo d c đại học Việt Nam chỉ có hai loại hình, đó à cơ sở giáo d c đại học công lập và cơ sở giáo d c đại học tư th c, tức là không xuất hiện cơ sở giáo d c đại học dân lập. Qua c c quy đ nh trên cho thấy, trong c c văn bản quy phạm pháp luật hiện hành, cũng như trước đây đều không thấy xuất hiện khái niệm “trường đại học ngoài công lập” Như vậy có th thấy rằng, việc sử d ng khái niệm “trường đại học ngoài công lập” chỉ mang t nh ước lệ và nhằm m c đ ch phân biệt, hoặc cũng có th nói à đ so sánh với loại hình “trường đại học công lập” Vì rõ ràng, về mặt thuật từ mà nói c m từ “trường đại học ngoài công lập” chỉ tồn tại khi có c m từ “đối lập” với nó, là c m từ “trường đại học công lập” Do đó, một cách khái quát nhất và sử d ng phương ph p đ nh nghĩa oại trừ, có th hi u trường đại học ngoài công lập là những trường đại học không phải à trường đại học công lập. Nhưng đây à một đ nh nghĩa tối nghĩa, vì vậy cần phải được làm rõ. Trong bối cảnh chưa có một đ nh nghĩa thống nhất và chuẩn xác cho khái niệm “trường đại học ngoài công lập”, tôi xin tạm thời đưa ra c ch hi u khái niệm “trường đại học ngoài công lập” được sử d ng trong luận văn này như sau: Trường đại học ngoài công lập là những trường đại học thuộc các cơ sở giáo dục đại học Việt Nam được tổ chức và hoạt động dưới loại hình trường đại học tư thục, và các trường đại học có vốn đầu tư nước ngoài thuộc các cơ sở giáo dục đại học nước ngoài theo quy định tại khoản 3 Điều 7 Luật Giáo dục đại học năm 2012. Tuy nhiên, phù hợp với đối tượng nghiên cứu của luận văn ( hông nghiên cứu hoạt động quản nhà nước đối với c c cơ sở giáo d c đại học có vốn đầu tư nước ngoài), trong luận văn này, ngoại trừ m c 1.1.1, trong tất cả các phần còn lại của luận văn, h i niệm “trường đại học ngoài công lập” dùng đ chỉ trường đại học tư th c thuộc c c cơ sở giáo d c đại học Việt Nam theo quy đ nh tại đi m b khoản 2 iều 7 Luật Giáo d c 2012 (tất nhiên, điều này không loại trừ trong một số ngữ cảnh c n dùng đ chỉ trường đại học dân lập cho phù hợp với tình hình thực tiễn). 1.1.2. Đặc điểm của trường đại học ngoài công lập 10
Theo quy đ nh của pháp luật và thực tiễn hoạt động, trường đại học ngoài công lập có những đặc đi m sau đây: Thứ nhất, không thuộc sở hữu của Nhà nước, thay vào đó, nó có th thuộc sở hữu của tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức kinh tế tư nhân hoặc cá nhân; Thứ hai, không do Nhà nước đầu tư, xây dựng cơ sở vật chất, thay vào đó, trường đại học công lập do những chủ th sở hữu nó được nêu trong đặc đi m thứ nhất đầu tư, xây dựng cơ sở vật chất. Thứ ba, kinh phí hoạt động của trường được đảm bảo từ những chủ sở hữu của trường Tuy nhiên, điều này là không bắt buộc theo quy đ nh của Luật Giáo d c đại học Như vậy, kinh phí hoạt động của trường đại học ngoài công lập có th từ nhiều nguồn h c nhau, trong đó hông oại trừ sự h trợ từ ngân sách Nhà nước. Như vậy, dựa trên ba tiêu chí: chủ sở hữu; chủ th đầu tư, xây dựng cơ sở vật chất; chủ th đảm bảo kinh phí hoạt động, có th thấy, trường đại học ngoài công lập có c c đặc đi m mang t nh đối lập với trường đại học công lập. Nếu như trường đại học công lập hầu như chỉ dựa vào Nhà nước, hay c th hơn à nguồn ngân sách Nhà nước, thì trái lại, trường đại học ngoài công lập hầu như chỉ dựa vào các thành phần kinh tế ngoài Nhà nước (trong đó chủ yếu là thành phần kinh tế tư nhân) Vấn đề cần quan tâm à, dưới góc độ kinh tế học [35], trong nền kinh tế th trường, giáo d c được xem là một loại hàng hóa đặc biệt vì những đặc tính của nó, và vì chính những đặc t nh này mà nó nên được cung cấp bởi Nhà nước. 1.1.3. Phân loại trường đại học ngoài công lập Theo quy đ nh của pháp luật và thực tiễn quản , trường đại học ngoài công lập được phân loại thành các loại hình trường, gồm: - Trường đại học dân lập: được quy đ nh trong Luật Giáo d c năm 2005, đến Luật Giáo d c đại học năm 2012 thì hông c n tồn tại loại hình này nữa. - Trường đại học tư th c: được quy đ nh trong Luật Giáo d c năm 2005 đến Luật Giáo d c đại học năm 2012. 11
Theo Quyết đ nh số 122/2006/Q -TTg ngày 29/5/2006 [9], Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu 19 trường đại học dân lập phải thực hiện việc chuy n đổi này Do đó, theo quy đ nh của Luật Giáo d c đại học thì đối với cơ sở giáo d c đại học Việt Nam, ngoài cơ sở giáo d c đại học công lập, thì cơ sở giáo d c đại học ngoài công lập chỉ còn một loại hình à trường đại học tư th c. - Trường đại học có vốn đầu tư nước ngoài: được quy đ nh trong Luật Giáo d c đại học năm 2012 Nếu hi u “trường đại học ngoài công lập” à những trường đại học không phải à trường đại học công lập thì c c trường đại học có vốn đầu tư nước ngoài cũng phải được xem à trường đại học ngoài công lập. Tất nhiên, việc phân biệt cơ sở giáo d c đại học thành cơ sở giáo d c đại học Việt Nam và cơ sở giáo d c đại học có vốn đầu tư nước ngoài chỉ căn cứ vào yếu tố quốc t ch của chủ sở hữu cơ sở giáo d c đại học, nhưng dù có sự h c nhau như vậy, tất cả c c cơ sở này đều phải đăng hoạt động và tuân thủ theo quy đ nh của pháp luật Việt Nam, nên sự phân biệt này phần lớn chỉ có nghĩa trong hoạt động quản nhà nước về đầu tư, hơn à iên quan đến việc phân biệt giữa trường đại học công lập và trường đại học ngoài công lập. Phân loại theo tiêu chí tài chính, thì ta có trường đại học ngoài công lập vì lợi nhuận và trường đại học ngoài công lập không vì lợi nhuận, và việc phân loại rất có nghĩa trong việc thiết kế c c ch nh s ch và c c quy đ nh pháp luật cho phù hợp với đặc đi m của chúng. Trên thế giới, đặc biệt tại các quốc gia có nền giáo d c tư nhân phát tri n như Hoa ỳ chẳng hạn, họ đã rất quan tâm đến việc phân loại trường đại học tư th c Theo đó, trường đại học tư th c được chia thành hai loại, trường đại học tư th c vì lợi nhuận - được tổ chức và hoạt động không khác công ty cổ phần, và c c trường đại học tư th c không vì lợi nhuận, không tổ chức như c c công ty cổ phần, do đó, nó hông có h i niệm cổ đông, hông chia cổ tức cho người góp vốn như công ty cổ phần [24]. Tuy nhiên, tại Việt Nam, vấn đề phân loại này trong pháp luật c n tương đối mới mẻ, và chỉ mới được quan tâm quy đ nh sau khi Luật Giáo d c đại học năm 2012 ban hành, nhưng c c quy đ nh này còn 12