Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Thực hiện chính sách ưu đãi đối với gia đình liệt sĩ trên địa bàn thành phố Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:123

Thêm vào BST

Báo xấu

5
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn "Thực hiện chính sách ưu đãi đối với gia đình liệt sĩ trên địa bàn thành phố Hà Nội" nhằm nghiên cứu lý luận và phân tích thực trạng thực hiện chính sách ưu đãi đối với Gia đình liệt sĩ tại địa bàn thành phố Hà Nội, luận văn đưa ra các giải pháp nhằm nhằm hoàn thiện hơn nữa việc thực hiện chính sách ưu đãi đối với Gia đình liệt sĩ tại Hà Nội trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Thực hiện chính sách ưu đãi đối với gia đình liệt sĩ trên địa bàn thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ………/……… .…/…. HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA VŨ BÍCH PHƯƠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ƯU ĐÃI ĐỐI VỚI GIA ĐÌNH LIỆT SĨ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ: QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI, NĂM 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ………/……… .…/…. HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA VŨ BÍCH PHƯƠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ƯU ĐÃI ĐỐI VỚI GIA ĐÌNH LIỆT SĨ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ: QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. ĐẶNG KHẮC ÁNH HÀ NỘI, NĂM 2024
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các thông tin, số liệu được trình bày trong Luận văn là trung thực và có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Các kết quả nghiên cứu của Luận văn chưa được công bố trong bất kì công trình khoa học nào./. Hà Nội, ngày tháng năm 2024 Tác giả Vũ Bích Phương i
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn với đề tài “Thực hiện chính sách ưu đãi đối với gia đình liệt sĩ trên địa bàn thành phố Hà Nội”, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Người hướng dẫn khoa học, thầy PGS.TS. Đặng Khắc Ánh, vì đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo và hỗ trợ tôi trong quá trình nghiên cứu. Tác giả cũng xin tri ân Ban Giám đốc, Ban Quản lý đào tạo Sau đại học, cùng các thầy cô tại Học viện Hành chính Quốc gia và Sở Lao động - Thương binh và Xã hội Hà Nội, những người đã tạo điều kiện thuận lợi giúp tôi trong suốt thời gian học tập và thực hiện đề tài. Tôi cũng muốn gửi lời cảm ơn sâu sắc tới gia đình, bạn bè và đồng nghiệp, những người đã luôn bên cạnh, động viên và hỗ trợ tôi vượt qua khó khăn để hoàn tất luận văn này. Do ảnh hưởng của nhiều yếu tố chủ quan và khách quan, kết quả nghiên cứu chắc chắn vẫn còn những thiếu sót. Tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp để có thể cải thiện và nâng cao chất lượng công trình nghiên cứu của mình. Tôi xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm 2024 Tác giả Vũ Bích Phương ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii MỤC LỤC ........................................................................................................ iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT........................................................................... vi DANH MỤC BẢNG ....................................................................................... vii DANH MỤC BIỂU ........................................................................................ viii MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 Chương 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ƯU ĐÃI ĐỐI VỚI GIA ĐÌNH LIỆT SĨ .......................................................................... 9 1.1 Tổng quan về chính sách ưu đãi đối với gia đình liệt sĩ .......................... 9 1.1.1 Khái niệm liệt sĩ và gia đình liệt sĩ .................................................... 9 1.1.2. Khái niệm chính sách và chính sách ưu đãi đối với gia đình liệt sĩ.........11 1.2 Thực hiện chính sách đối với gia đình liệt sĩ ......................................... 13 1.2.1. Vai trò thực hiện chính sách đối với gia đình liệt sĩ ....................... 13 1.2.2 Quy trình thực hiện chính sách đối với gia đình liệt sĩ ................... 15 1.2.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách đối với gia đình liệt sĩ ................................................................................................................ 18 1.2.4. Nguyên tắc cơ bản thực hiện chế độ chính sách ưu đãi người có công với cách mạng, chính sách ưu đãi với thân nhân liệt sĩ. .......................... 20 1.2.5 Nội dung các chính sách ưu đãi đối với gia đình liệt sĩ ...................... 22 Tiểu kết Chương 1 ....................................................................................... 24 Chương 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ƯU ĐÃI ĐỐI VỚI GIA ĐÌNH LIỆT SĨ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI .................... 25 2.1. Khái quát về thành phố Hà Nội và chính sách ưu đãi đối với gia đình liệt sĩ được thực hiện trên địa bàn Thành phố.................................................... 25 2.1.1. Khái quát về Thành phố Hà Nội ..................................................... 25 iii
2.1.2 Cơ quan làm nhiệm vụ tham mưu, giúp Ủy ban nhân dân thành phố triển khai thực thực hiện chính sách ưu đãi đối với gia đình liệt sĩ. ........ 27 2.1.3. Tổng quan về gia đình liệt sĩ và chính sách ưu đãi đối với gia đình liệt sĩ được thực hiện trên địa bàn thành phố Hà Nội. ............................. 30 2.2 Thực trạng thực hiện các chính sách ưu đãi đối với gia đình liệt sĩ trên địa bàn thành phố Hà Nội. ................................................................................. 35 2.2.1 Xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện chính sách ........................ 35 2.2.2 Phổ biến, tuyên truyền chính sách ................................................... 37 2.2.3 Phân công, phối hợp thực hiện giữa các cơ quan, ban ngành có liên quan trong việc thực hiện chính sách đối với gia đình liệt sĩ. .................. 42 2.2.4 Theo dõi, đôn đốc, kiểm tra thực hiện chính sách sách ưu đãi đối với gia đình liệt sĩ............................................................................................ 45 2.2.5 Đánh giá, sơ kết, tổng kết thực hiện chính sách .............................. 48 2.3 Kết quả thực hiện chế độ ưu đãi đối với gia đình liệt sĩ ........................ 49 2.3.1 Chế độ trợ cấp, phụ cấp................................................................... 52 2.3.2 Chế độ nuôi dưỡng, điều dưỡng ...................................................... 55 2.3.3 Các chế độ hỗ trợ khác .................................................................... 59 2.3.4 Phong trào “đền ơn đáp nghĩa” ...................................................... 68 2.3.5 Chế độ chính sách đặc thù của thành phố Hà Nội .......................... 75 2.4 Hạn chế, nguyên nhân việc thực hiện chính sách ưu đãi đối với gia đình liệt sĩ trên địa bàn thành phố Hà Nội ........................................................... 77 2.4.1 Cơ sở hạ tầng, điều kiện thực hiện chính sách ưu đãi với gia đình liệt sĩ ................................................................................................................ 77 2.4.2 Công tác quản lý, giải quyết chính sách của các cơ quan đơn vị thực hiện chính sách ......................................................................................... 78 2.4.3 Nhận thức của xã hội và người dân ................................................. 80 iv
2.4.4 Nội dung, quy định về chế độ chính sách ưu đãi đối với liệt sĩ, gia đình liệt sĩ .................................................................................................. 81 Tiểu kết Chương 2 ........................................................................................... 85 Chương 3: GIẢI PHÁP TIẾP TỤC HOÀN THIỆN VIỆC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ƯU ĐÃI ĐỐI VỚI GIA ĐÌNH LIỆT SĨ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI ................................................................................... 87 3.1. Quan điểm của Đảng về thực hiện chính sách đối với gia đình liệt sĩ...... 87 3.2. Quan điểm của Thành phố Hà Nội về thực hiện chính sách đối với gia đình liệt sĩ. .................................................................................................... 91 3.3. Giải pháp hoàn thiện việc thực hiện chính sách ưu đãi đối với gia đình liệt sĩ trên địa bàn thành phố Hà Nội thời gian tới....................................... 93 3.3.1 Hoàn thiện chính sách, pháp luật đối với gia đình liệt sĩ ................ 93 3.3.2 Tiếp tục xây dựng chính sách đặc thù riêng của Thành phố đối với người có công và thân nhân liệt sĩ ............................................................ 96 3.3.3 Cải cách thủ tục hành chính trong thực hiện chính sách đối với gia đình liệt sĩ .................................................................................................. 98 3.3.4 Triển khai và đẩy mạnh chuyển đổi số trong giải quyết chế độ chính sách ......................................................................................................... 100 3.3.5 Tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn, phổ biến chính sách đối với gia đình liệt sĩ ................................................................................................ 102 3.3.6 Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát trong việc thực hiện chính sách đối với gia đình liệt sĩ ................................................... 104 3.3.7 Triển khai phong trào “đền ơn đáp nghĩa” một cách sâu, rộng, ý nghĩa thiết thực với mọi tầng lớp nhân dân ............................................ 104 Tiểu kết Chương 3 ......................................................................................... 106 KẾT LUẬN ................................................................................................... 107 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................... 110 v
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT 1. BMVNAH Bà mẹ Việt Nam anh hùng 2. ĐƠĐN Đền ơn đáp nghĩa 3. GĐLS Gia đình liệt sĩ 4. NCC Người có công 5. NTLS Nghĩa trang liệt sĩ 6 . TCLS Thờ cúng liệt sĩ 7. TP Thành phố 8. TW Trung ương vi
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1 Số liệu quản lý đối tượng người có công toàn quốc ........................ 30 Bảng 2.2 Số liệu quản lý đối tượng người có công thành phố Hà Nội ........... 31 Bảng 2.3 Bảng tổng hợp kết quả thực hiện chế độ điều dưỡng của một số tỉnh thành phố giai đoạn 2021-2023…………………………………...50 Bảng 2.4 Bảng Tổng hợp đối tượng thân nhân liệt sĩ hưởng trợ cấp hàng tháng trên địa bàn Thành phố Hà Nội tháng 12/2023............................... 54 Bảng 2.5 Tổng hợp kết quả thực hiện chế độ điều dưỡng giai đoạn 2019-2023 ... 58 Bảng 2.6 Tổng hợp số liệu cấp thẻ bảo hiểm y tế đối với thân nhân liệt sĩ….60 Bảng 2.7 Tổng hợp Số lượng đối tượng hưởng trợ cấp ưu đãi trong giáo dục và đào tạo ........................................................................................ 61 Bảng 2.8 Số liệu hỗ trợ xây mới, sửa chữa nhà ở cho NCC (giai đoạn 2019- 2023) ............................................................................................... 63 Bảng 2.9 Số liệu BMVNAH và mức phụng dưỡng ........................................ 65 Bảng 2.10 Số liệu liệt sĩ và người hưởng trợ cấp TCLS thành phố Hà Nội…67 Bảng 2.11 Kết quả thực hiện phong trào "Đền ơn đáp nghĩa" thành phố Hà Nội………………………………………………………………...70 Bảng 2.12 Số liệu về mộ liệt sĩ và nghĩa trang liệt sĩ TP Hà Nội ................... 74 Bảng 2.13 Kinh phí thực hiện công tác mộ, nghĩa trang liệt sĩ (từ ngân sách trung ương)...................................................................................... 75 vii
DANH MỤC BIỂU Biểu 2.1 Biểu tỷ lệ đối tượng hưởng chính sách gia đình liệt sĩ tháng 12/2023 .... 53 Biểu 2.2 Tỷ lệ nguồn kinh phí tặng quà Tết dành cho đối tượng NCC và thân nhân……………………………………………………………….71 viii
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Dân tộc chúng ta có được nền độc lập và hòa bình ngày hôm nay là nhờ vào sự hy sinh to lớn của nhiều thế hệ cha ông dũng cảm, trong đó không thể không nhắc đến sự cống hiến thầm lặng của các anh hùng liệt sĩ trong sự nghiệp giải phóng, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Với đạo lý "Uống nước nhớ nguồn" đã ăn sâu vào lòng dân tộc, Đảng và Nhà nước ta luôn thực hiện các chế độ chính sách ưu đãi dành cho những người có công với đất nước. Các chính sách này nhằm hỗ trợ để người có công và thân nhân của họ có cuộc sống ổn định cả về vật chất lẫn tinh thần. Vì vậy, việc thực hiện chính sách ưu đãi đối với người có công, gia đình liệt sĩ là một biểu hiện đẹp của truyền thống dân tộc. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm tới công tác "đền ơn đáp nghĩa”, chăm sóc những người có công với cách mạng. Người thường nhắc nhở “thương binh, bệnh binh, gia đình thân nhân và gia đình liệt sĩ là những người có công với Tổ quốc, với nhân dân. Cho nên bổn phận chúng ta là phải biết ơn, phải thương yêu và giúp đỡ họ”. Ngay trong những năm chưa thành lập được chính quyền cách mạng, Hồ Chí Minh nêu rõ trong “Mười chính sách của Việt Minh”, “Binh lính giữ nước có công, được dân trọng đãi, hết lòng kính yêu”. Sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, Nhà nước Việt Nam non trẻ gặp rất nhiều khó khăn, thử thách, cùng lúc phải đối mặt với giặc đói, giặc dốt và giặc ngoại xâm. Trong bối cảnh đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm đề ra và lãnh đạo thực hiện đúng đắn chính sách đối với những người đã hy sinh xương máu vì Tổ quốc. Trong thư gửi các chiến sĩ bị thương trong những ngày đầu toàn quốc kháng chiến, Người nhấn mạnh: “Các chiến sĩ đã hy sinh máu mủ để giữ 1
gìn đất nước... Các chiến sĩ thật xứng đáng với Tổ quốc và Tổ quốc sẽ không bao giờ quên những người con yêu quý như thế”. Người coi việc chăm sóc thương binh, gia đình liệt sĩ không là nhiệm vụ của riêng ai mà là trách nhiệm và nghĩa vụ của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta. Nhằm thu hút sự quan tâm của các tầng lớp xã hội đối với thương binh, thân nhân liệt sỹ, tháng 6 năm 1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ thị chọn một ngày trong năm làm ngày thương binh liệt sĩ. Thực hiện chỉ thị đó, Hội nghị về vấn đề này gồm đại biểu các cơ quan, các ban ngành đã bàn và nhất trí đề nghị lấy ngày 27/7/1947 làm ngày toàn dân ta tưởng nhớ đến các các liệt sĩ, thương bình, bệnh binh, gia đình liệt sĩ và người có công với cách mạng. Theo Người, công tác chăm sóc, giúp đỡ người có công "việc giúp đỡ ấy cần phải thiết thực, cần có tổ chức và mọi người trong xã đều cần tùy theo khả năng mà tham gia”. Tiếp nối truyền thống tốt đẹp của dân tộc, đạo lý tôn thờ, tri ân người có công với cách mạng. Sau gần 80 năm thực hiện các chính sách, chế độ ưu đãi, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chế độ chính sách đãi ngộ đối với người có công với cách mạng và thường xuyên được bổ sung, sửa đổi và điều chỉnh phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước từng thời kỳ, gắn liền với đời sống của hàng triệu người có công. Mục đích nhằm đảm bảo cho người có công với cách mạng được chăm sóc về vật chất, vui vẻ về tinh thần, tạo điều kiện cho người có công với cách mạng đóng góp cho gia đình và xã hội, duy trì và phát huy phẩm chất tốt đẹp, phục vụ cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Trong nhiều năm qua, Thành ủy, HĐND, UBND thành phố Hà Nội luôn dành sự quan tâm đặc biệt đến công tác xây dựng và triển khai thực hiện các chính sách an sinh xã hội, đặc biệt là chính sách ưu đãi đối với người có công với cách mạng, coi đây vừa là mục tiêu, vừa là động lực để phát triển bền vững, ổn định chính trị, xã hội. Nhờ vậy, đời sống vật chất của người có công với 2
cách mạng được nâng cao, góp phần tích cực động viên, khích lệ tinh thần, đồng thời, giúp một bộ phận gia đình người có công với cách mạng cải thiện cuộc sống, chế độ ưu đãi được chi trả đúng, đủ, kịp thời và tạo điều kiện cho người có công sử dụng được khả năng lao động của mình vào những hoạt động có ích cho xã hội, tiếp tục duy trì và phát huy phẩm chất, truyền thống tốt đẹp của mình phục vụ cho sự nghiệp đổi mới đất nước,… Thành phố Hà Nội là một địa bàn rộng lớn, hiện nay gồm 30 quận, huyện, thị xã. Đây là nơi tập trung nhiều NCC với cách mạng trên cả nước, trong đó có các GĐLS. Việc thực hiện chính sách đối với GĐLS trên địa bàn Thành phố trong thời gian qua đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một số hạn chế đáng kể liên quan đến hệ thống pháp luật hiện hành. Các quy định pháp lý còn chưa đầy đủ hoặc chưa đồng bộ, gây khó khăn trong việc triển khai chính sách ưu đãi một cách hiệu quả và nhất quán. Bên cạnh đó, nhận thức và năng lực của các bên tham gia thực hiện chính sách cũng chưa được nâng cao đúng mức. Một số cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân còn thiếu hiểu biết sâu sắc về ý nghĩa, quyền lợi và trách nhiệm trong việc thực hiện các chính sách ưu đãi, dẫn đến việc thực hiện chưa đạt hiệu quả mong đợi. Xuất phát từ những lý do trên, tác giả chọn đề tài “Thực hiện chính sách ưu đãi đối với gia đình trên địa bàn thành phố Hà Nội” làm đề tài luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công để tìm hiểu, phân tích sâu hơn và đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện việc thực hiện chính sách đối với các GĐLS trên địa bàn thành phố Hà Nội. 2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài Nội dung nghiên cứu về chính sách ưu đãi đối với NCC với cách mạng, trong đó có GĐLS đã được các nhà khoa học, nhà quản lý, tác giả nghiên cứu, đề cập đến, thể hiện ở nhiều góc độ và hình thức khác nhau. 3
Một số nghiên cứu, bài viết về chính sách đối với NCC có thể kể đến như: Nghiên cứu "Hồ Chí Minh - Về chính sách xã hội" do Trung tâm Khoa học xã hội nhân văn Quốc gia biên soạn, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1995, đã tổng hợp các quan điểm của Hồ Chí Minh về việc thực hiện chính sách xã hội đối với các tầng lớp nhân dân, đặc biệt chú trọng đến đối tượng thương binh, gia đình liệt sĩ và những người có công với cách mạng. [39] Tác giả Mai Ngọc Cường, trong cuốn sách "Một số vấn đề cơ bản về chính sách xã hội ở Việt Nam hiện nay", Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2013, đã trình bày một cách tổng quát về các nội dung chính, thành tựu và hạn chế của chính sách xã hội, đồng thời đề xuất một số giải pháp để cải thiện hệ thống chính sách, nhằm thực hiện tốt hơn công tác an sinh xã hội nói chung và các chính sách ưu đãi dành cho người có công với cách mạng nói riêng. [12] Tác giả Đào Ngọc Lợi, “Xây dựng và thực hiện chính sách, chế độ đối với người có công với cách mạng” đăng trên Đảng ủy khối các cơ quan Trung ương (26/7/2022). Bài viết đề cập đến những điều chỉnh quan trọng trong hệ thống pháp luật về ưu đãi đối với người có công với cách mạng, nhằm đảm bảo phù hợp với từng giai đoạn lịch sử và sự phát triển của nền kinh tế - xã hội. [22] Tác giả Nguyễn Quang Tạo - Tô Xuân Mã (Viện Khoa học Xã hội và Nhân văn quân sự -Học viện Chính trị), “Tiếp tục thực hiện tốt chính sách người có công trong tình hình mới” đăng trên tạp chí Tuyên giáo (19/7/2022) đã nêu lên những chủ trương, chính sách lớn của Đảng, Nhà nước về chính sách ưu đãi đối với NCC, những vấn đề hạn chế và một số nhiệm vụ, giải pháp nhằm hoàn thiện và thực hiện tốt pháp luật, chính sách đối với NCC. [37] Ngoài ra, cũng đã có các luận án, luận văn nghiên cứu, tìm hiểu về đề tài liên quan đến NCC với cách mạng như: Tác giả Ngô Công Viên (2015), trong luận văn thạc sĩ Quản lý công với đề tài "Chính sách đối với người có công với cách mạng trên địa bàn tỉnh Nam 4
Định" tại Học viện Hành chính Quốc gia, đã trình bày cơ sở lý luận và pháp lý về chính sách dành cho người có công với cách mạng, đồng thời phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện các chính sách này tại tỉnh Nam Định. [41] Luận văn thạc sĩ của học viên Lê Văn Đức với đề tài "Thực hiện chính sách đối với người có công trên địa bàn huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội", Học viện Hành chính Quốc gia, chuyên ngành Quản lý công (2021), đã hệ thống hóa cơ sở khoa học về việc thực hiện chính sách cho người có công, cùng với đó là phân tích thực trạng và đưa ra giải pháp cải thiện việc thực thi chính sách tại huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội. [14] Các tác giả và đề tài nêu trên đều đi sâu phân tích việc hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến ưu đãi NCC hoặc việc thực hiện toàn bộ chính sách ưu đãi đối với NCC với cách mạng trên một địa bàn cụ thể. Hiện chưa có công trình nghiên cứu cụ thể việc thực hiện chính sách ưu đãi đối với GĐLS trên địa bàn thành phố Hà Nội. Vì vậy, luận văn “Thực hiện chính sách ưu đãi đối với Gia đình liệt sĩ trên địa bàn thành phố Hà Nội” là một nghiên cứu mang tính mới mẻ, có ý nghĩa trong việc góp phần làm sáng tỏ cả về mặt lý luận lẫn thực tiễn của việc thực hiện các chính sách này. Nghiên cứu không chỉ hệ thống hóa một cách rõ ràng và đầy đủ các chính sách ưu đãi dành cho Gia đình liệt sĩ, mà còn phân tích sâu sắc thực trạng thực thi các chính sách này tại địa bàn thành phố Hà Nội. Đồng thời, luận văn cũng đề xuất những giải pháp cụ thể, thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách, đảm bảo mang lại những hỗ trợ tốt nhất cho các Gia đình liệt sĩ trên địa bàn. Những đóng góp từ nghiên cứu này không chỉ giúp hoàn thiện hơn hệ thống chính sách ưu đãi, mà còn góp phần vào công tác chăm sóc và tri ân đối với những gia đình có công lao lớn lao trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc… 5
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Dựa trên việc nghiên cứu lý luận và phân tích thực trạng thực hiện chính sách ưu đãi đối với Gia đình liệt sĩ tại địa bàn thành phố Hà Nội, luận văn đưa ra các giải pháp nhằm nhằm hoàn thiện hơn nữa việc thực hiện chính sách ưu đãi đối với Gia đình liệt sĩ tại Hà Nội trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Thứ nhất, hệ thống hóa cơ sở khoa học về thực hiện chính sách đối với GĐLS. Thứ hai, phân tích thực trạng việc thực hiện chính sách ưu đãi đối với GĐLS trên địa bàn thành phố Hà Nội. Đánh giá các kết quả đạt được, những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân của thực trạng. Thứ ba, đề xuất giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện hơn nữa việc thực hiện chính sách ưu đãi đối với GĐLS trên địa bàn thành phố Hà Nội trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: công tác thực hiện chính sách ưu đãi đối với GĐLS trên địa bàn thành phố Hà Nội. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: thực hiện chính sách ưu đãi đối với GĐLS trên địa bàn thành phố Hà Nội theo quy định của pháp luật. - Về thời gian: Giai đoạn 2019-2023. - Về không gian: Trên địa bàn thành phố Hà Nội 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Trong quá trình nghiên cứu, luận văn áp dụng phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, dựa trên nền tảng các quan điểm, chủ trương và chính 6
sách của Đảng và Nhà nước về chính sách ưu đãi dành cho người có công với cách mạng nói chung, bao gồm cả Gia đình liệt sĩ. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu tài liệu thứ cấp: Tác giả áp dụng phương pháp này để xử lý số liệu từ nhiều nguồn khác nhau, chủ yếu là các tài liệu thống kê địa phương liên quan đến đối tượng nghiên cứu của luận văn. Các nguồn thông tin bao gồm sách, báo khoa học, luận văn, luận án, văn bản quản lý nhà nước và các báo cáo. Phương pháp phân tích định tính và định lượng: Do các nguồn thông tin được thu thập ở nhiều dạng khác nhau, tác giả sử dụng cả hai phương pháp phân tích định tính và định lượng, trong đó phân tích định lượng được chú trọng thực hiện hơn. Phương pháp tổng hợp và đánh giá: Tác giả tiến hành tổng hợp thông tin từ nhiều phương pháp khác nhau để đưa ra những đánh giá chính xác. Ngoài ra, luận văn còn áp dụng các phương pháp thống kê, xử lý số liệu, so sánh và diễn giải. Những phương pháp nghiên cứu này được kết hợp với nhau nhằm đảm bảo rằng nội dung nghiên cứu của luận văn vừa có giá trị lý luận, vừa có ý nghĩa thực tiễn và khoa học. 6. Những đóng góp của luận văn và ý nghĩa khoa học - Ý nghĩa lý luận: Dùng để phân tích và làm rõ các vấn đề lý luận về việc thực hiện chính sách ưu đãi đối với Gia đình liệt sĩ tại Việt Nam trong bối cảnh hiện nay. - Ý nghĩa thực tiễn: + Đánh giá thực trạng việc thực hiện chính sách ưu đãi đối với GĐLS trên địa bàn thành phố Hà Nội; nêu lên những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân trong thực hiện chính sách đối với các GĐLS trên địa bàn thành phố Hà Nội. + Đề xuất được những giải pháp nhằm hoàn thiện việc thực hiện chính 7
sách đối với các GĐLS trên địa bàn thành phố Hà Nội. + Có thể làm tài liệu, nguồn tư liệu tham khảo phục vụ cho sinh viên, học viên hoặc cho các hoạt động: nghiên cứu, giảng dạy hay hoạt động thực tiễn khác… 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, kết cấu chính của Luận văn gồm: Chương 1. Cơ sở khoa học về thực hiện chính sách ưu đãi đối với GĐLS. Chương 2. Thực trạng thực hiện chính sách ưu đãi đối với GĐLS trên địa bàn thành phố Hà Nội. Chương 3. Giải pháp tiếp tục hoàn thiện việc thực hiện chính sách đối với GĐLS trên địa bàn thành phố Hà Nội. 8
Chương 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ƯU ĐÃI ĐỐI VỚI GIA ĐÌNH LIỆT SĨ 1.1 Tổng quan về chính sách ưu đãi đối với gia đình liệt sĩ 1.1.1 Khái niệm liệt sĩ và gia đình liệt sĩ Khái niệm liệt sĩ Theo quy định tại Khoản 1, Điều 14 của Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng số 02/2020/PL/UBTVQH14, ban hành ngày 09/12/2020 bởi Ủy ban Thường vụ Quốc hội, những người đã hy sinh vì sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, hoặc thực hiện nghĩa vụ quốc tế, sẽ được cơ quan có thẩm quyền xem xét công nhận là liệt sĩ nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây: a) Chiến đấu hoặc tham gia phục vụ trực tiếp trong các hoạt động bảo vệ độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và an ninh quốc gia; b) Thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh tại các khu vực bị địch chiếm đóng, vùng có chiến sự, hoặc các địa bàn tiếp giáp với vùng địch; c) Tham gia trực tiếp vào các hoạt động đấu tranh chính trị, đấu tranh binh vận có tổ chức chống lại địch; d) Tham gia hoặc thực hiện các hoạt động cách mạng, kháng chiến, bị địch bắt và tra tấn nhưng vẫn kiên quyết không khuất phục, hoặc thực hiện chủ trương vượt tù, vượt ngục và hy sinh; đ) Thực hiện nghĩa vụ quốc tế; e) Tham gia dũng cảm vào các công việc cấp bách, nguy hiểm phục vụ cho quốc phòng và an ninh; g) Đảm nhận nhiệm vụ huấn luyện chiến đấu, diễn tập hoặc các nhiệm vụ quốc phòng, an ninh có tính chất nguy hiểm; 9
h) Hy sinh do ốm đau hoặc tai nạn không thể cứu chữa kịp thời trong khi thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh ở các khu vực biên giới, trên biển, hải đảo có điều kiện đặc biệt khó khăn theo danh mục do Chính phủ quy định; i) Trực tiếp tham gia đấu tranh chống tội phạm; k) Thực hiện hành động dũng cảm để cứu người, bảo vệ tài sản của Nhà nước và Nhân dân hoặc ngăn chặn, bắt giữ những người có hành vi phạm tội, trở thành tấm gương có ý nghĩa trong việc tôn vinh và giáo dục xã hội; l) Chết do vết thương tái phát, với nguyên nhân chính dẫn đến tử vong đối với thương binh hoặc những người được hưởng chính sách như thương binh theo quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 23 của Pháp lệnh này, có tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 61% trở lên, có hồ sơ bệnh án điều trị vết thương tái phát từ bệnh viện tuyến huyện trở lên và biên bản kiểm thảo tử vong; m) Mất tích trong các trường hợp được quy định tại các điểm a, b, c, d, đ, e, g, i và k của khoản này, và cơ quan có thẩm quyền xác nhận không có hành vi phản bội, đầu hàng, chiêu hồi hoặc đào ngũ. Căn cứ để xác định một người đã được công nhận là liệt sĩ gồm 02 loại giấy tờ: - Giấy báo tử hoặc giấy chứng nhận hy sinh do cơ quan có thẩm quyền cấp theo quy định. - Bằng Tổ quốc ghi công do Chính phủ cấp. Như vậy, có thể hiểu liệt sĩ là những người hy sinh vì sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc, xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, làm nghĩa vụ quốc tế hoặc vì lợi ích của Nhà nước, của Nhân dân, đã được cơ quan có thẩm quyền công nhận là liệt sĩ, cấp giấy báo tử hoặc giấy chứng nhận hy sinh và được Chính phủ cấp Bằng Tổ quốc ghi công. Khái niệm gia đình liệt sĩ 10