Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Tinh giản biên chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Tomhum999 Tomhum999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:104

Thêm vào BST

Báo xấu

73
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận văn nhằm phân tích làm rõ những vấn đề lý luận về tinh giản biên chế của các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện và đánh giá thực trạng thực hiện tinh giản biên chế của các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện, luận văn đề xuất các quan điểm và giải pháp hoàn thiện hoạt động tinh giản biên chế của các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện Ba Vì – Thành phố Hà Nội hiện nay nhằm đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Tinh giản biên chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ BÍCH PHƢƠNG TINH GIẢN BIÊN CHẾ Ở CÁC CƠ QUAN CHUYÊN MÔN THUỘC ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN BA VÌ- THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI- 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ BÍCH PHƢƠNG TINH GIẢN BIÊN CHẾ Ở CÁC CƠ QUAN CHUYÊN MÔN THUỘC ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN BA VÌ- THÀNH PHỐ HÀ NỘI Chuyên ngành Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Thanh Thủy HÀ NỘI- 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các thông tin, số liệu đƣợc trình bày trong Luận văn là trung thực và có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Các kết quả nghiên cứu của Luận văn chƣa đƣợc công bố trong bất kì công trình khoa học nào. Hà Nội, ngày tháng năm 2020 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Bích Phƣơng
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn về đề tài “Tinh giản biên chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội”, trƣớc hết tôi xin đặc biệt cảm ơn Ngƣời hƣớng dẫn khoa học- Cô giáo TS. Nguyễn Thị Thanh Thủy đã quan tâm chỉ bảo, hƣớng dẫn và giúp đỡ tận tình về nội dung và phƣơng pháp nghiên cứu khoa học trong suốt quá trình thực hiện Luận văn này. Tác giả Luận văn xin trân trọng cảm ơn Ban Giám đốc, Khoa Sau đại học, Khoa Khoa học Hành chính và Tổ chức nhân sự cùng các quý thầy, cô trong Học viện Hành chính Quốc gia, đã tạo những điều kiện tốt nhất, giúp đỡ Tác giả trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài luận văn. Xin đƣợc bày tỏ lời cảm ơn chân thành tới gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã luôn hỗ trợ, động viên, chia sẻ và tạo điều kiện thuận lợi giúp Tác giả vƣợt qua những khó khăn để hoàn thành Luận văn này. Do những điều kiện chủ quan, khách quan, chắc chắn kết quả nghiên cứu của Luận văn còn những điều thiếu sót. Tác giả rất mong tiếp tục nhận đƣợc những ý kiến đóng góp để hoàn thiện, nâng cao chất lƣợng vấn đề đƣợc lựa chọn nghiên cứu. Hà Nội, ngày tháng năm 2020 Tác giả Luận văn Nguyễn Thị Bích Phƣơng
MỤC LỤC MỞ ĐẦU............................................................................................................................. 1 1. Lý do lựa chọn đề tài ...................................................................................................... 1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ................................................. 3 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu................................................................................ 8 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ................................................................................ 8 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................... 9 7. Kết cấu của Luận văn ................................................................................................... 10 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA TINH GIẢN BIÊN CHẾ Ở CÁC CƠ QUAN CHUYÊN MÔN THUỘC ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN ....................... 11 1.1. Một số khái niệm .......................................................................................... 11 1.1.1. Biên chế ..................................................................................................... 11 1.1.2. Tinh giản biên chế ..................................................................................... 12 1.1.3. Cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện ............................... 15 1.1.4. Tinh giản biên chế ở các cơ quan chuyên muôn thuộc Ủy ban nhân dân huyện ................................................................................................................... 17 1.2. Những vấn đề chung về tinh giản biên chế các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện ....................................................................................... 17 1.2.1. Mục đích, ý nghĩa và nguyên tắc tinh giản biên chế các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện ..................................................................... 17 1.2.2. Nội dung thực hiện tinh giản biên chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện ....................................................................................... 21 1.3. Các yếu tố ảnh hƣởng tới hoạt động tinh giản biên chế các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện ..................................................................... 26 1.3.1. Các yếu tố khách quan .............................................................................. 26 1.3.2. Các yếu tố chủ quan .................................................................................. 29 1.4. Kinh nghiệm tinh giản biên chế các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện của một số địa phƣơng và bài học cho huyện Ba Vì ......................... 30
TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 .................................................................................................. 35 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN TINH GIẢN BIÊN CHẾ Ở CÁC CƠ QUAN CHUYÊN MÔN THUỘC ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN BA VÌ – THÀNH PHỐ HÀ NỘI ................................................................................................... 36 2.1. Khái quát chung về huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội................................... 36 2.2. Tình hình biên chế các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện Ba Vì.................................................................................................................... 38 2.2.1. Khái quát về UBND huyện Ba Vì và các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện Ba Vì .................................................................................. 38 2.2.2. Biên chế của các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện Ba Vì ......................................................................................................................... 43 2.2.3. Chất lƣợng đội ngũ công chức .................................................................. 45 2.3. Phân tích thực trạng thực hiện tinh giản biên chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội .................................... 50 2.3.1. Căn cứ pháp lý của hoạt động tinh giản biên chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện Ba Vì .......................................................... 50 2.3.2. Chủ thể, đối tƣợng, trƣờng hợp tinh giản biên chế tại cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội .................................... 52 2.3.3. Thực hiện quy trình tinh giản biên chế ..................................................... 54 2.4. Đánh giá chung............................................................................................. 62 2.4.1. Những ƣu điểm .......................................................................................... 62 2.4.2. Những hạn chế .......................................................................................... 64 2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế .............................................................. 66 TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 .................................................................................................. 69 CHƢƠNG 3. QUAN ĐIỂM, PHƢƠNG HƢỚNG, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG TINH GIẢN BIÊN CHẾ Ở CÁC CƠ QUAN CHUYÊN MÔN THUỘC ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN BA VÌ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ............ 70 3.1. Quan điểm, phƣơng hƣớng thực hiện tinh giản biên chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện Ba Vì, Thành phố Hà Nội .............. 70
3.2. Giải pháp hoàn thiện việc tổ chức thực hiện tinh giản biên chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện Ba Vì, Thành phố Hà Nội .............. 73 3.2.1. Hoàn thiện hệ thống pháp luật, chính sách về tinh giản biên chế ............. 73 3.2.2. Xác định vị trí làm việc, cơ cấu ngạch công chức và tiêu chuẩn chuyên môn nghiệp vụ, khung năng lực cho từng vị trí việc làm ................................... 75 3.2.3. Đổi mới việc thực hiện công tác đánh giá, phân loại công chức, ngƣời lao động ..................................................................................................................... 77 3.2.4. Tăng cƣờng nguồn lực tài chính, đảm bảo việc thực hiện chế độ chính sách trong tinh giản biên chế ............................................................................... 79 3.2.5. Thúc đẩy ứng dụng công nghệ thông tin, hiện đại hóa hoạt động các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện Ba Vì ..................................................... 80 3.2.6. Nâng cao trách nhiệm của ngƣời đứng đầu trong tinh giản biên chế ....... 82 3.2.7. Nâng cao năng lực, nhận thức của các chủ thể có liên quan trong tinh giản biên chế................................................................................................................ 83 3.2.8. Tăng cƣờng thanh tra, kiểm tra, giám sát đối với tinh giản biên chế ....... 85 3.3. Một số kiến nghị ........................................................................................... 87 TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 .................................................................................................. 89 KẾT LUẬN....................................................................................................................... 90 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................... 92
DANH MỤC BẢNG Bảng 2. 1: Số lƣợng công chức các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện Ba Vì giai đoạn 2016-2019 ...................................................................... 43 Bảng 2. 2: Số lƣợng công chức các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện Ba Vì theo từng đơn vị năm 2019. ........................................................... 44 Bảng 2. 3: Chất lƣợng đội ngũ công chức các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện Ba Vì giai đoạn 2016-2019 ....................................................... 46 Bảng 2. 4: Quy trình tổ chức thực hiện tinh giản biên chế trong các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội. .............. 55 Bảng 2. 5: Kết quả tinh giản biên chế các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện Ba Vì giai đoạn 2016-2019 ....................................................... 62 DANH MỤC BIỂU ĐỔ Biểu đồ 2. 1: Cơ cấu công chức các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện Ba Vì chia theo trình độ chuyên môn. ...................................................... 48 Biểu đồ 2. 2: Kết quả đánh giá, phân loại công chức các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện Ba Vì giai đoạn 2016 - 2018 .............................. 49 Biểu đồ 2. 3: Kinh phí cho tinh giản biên chế các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện Ba Vì giai đoạn 2016-2019. ............................................... 60 DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 2. 1: Cơ cấu tổ chức của Ủy ban nhân dân huyện Ba Vì. ......................... 40
MỞ ĐẦU 1. Lý do lựa chọn đề tài Con ngƣời luôn đƣợc khẳng định là yếu tố quan trọng bậc nhất quyết định sự thành bại của quản lý. Hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy hành chính nhà nƣớc do đó cũng đƣợc quyết định bởi năng lực thực thi công vụ và phẩm chất đạo đức của đội ngũ công chức hành chính nhà nƣớc. Trong bối cảnh hội nhập và phát triển nhƣ hiện nay, đất nƣớc ta đang đứng trƣớc những những thời cơ cũng nhƣ phải đối mặt với những thách thức lớn, những yêu cầu từ bên trong và bên ngoài. Chính vì thế, nền hành chính đã và đang phải nỗ lực đổi mới, cải cách mạnh mẽ để tạo động lực cho sự phát triển kinh tế xã hội. Trong đó, đội ngũ công chức hành chính cần phải đủ năng lực, trình độ, chuyên nghiệp,“có phẩm chất chính trị tốt, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, hết lòng phấn đấu vì lợi ích của nhân dân, của dân tộc; có bản lĩnh chính trị vững vàng, không dao động trước những khó khăn, thử thách; có năng lực hoàn thành nhiệm vụ được giao; có nhân cách và lối sống mẫu mực, trong sáng; có ý thức tổ chức kỷ luật cao, tôn trọng tập thể, gắn bó với nhân dân” [37; tr.136] để có thể đáp ứng đƣợc đầy đủ yêu cầu nhiệm vụ của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc. Tuy nhiên, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức tuy đông nhƣng không mạnh, vừa thiếu, vừa thừa; "một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức năng lực hạn chế, suy thoái phẩm chất đạo đức, tham nhũng, cửa quyền, thiếu ý thức trách nhiệm và tinh thần phục vụ, không đáp ứng đƣợc yêu cầu” [11; tr.173]. Xuất phát từ vai trò quan trọng đó, cũng nhƣ trƣớc yêu cầu thực tiễn đặt ra, trong thời gian qua, Đảng và Nhà nƣớc ta đã ban hành nhiều văn bản và tích cực lãnh đạo, chỉ đạo toàn hệ thống chính trị tổ chức thực hiện nhiều chủ trƣơng, chính sách, biện pháp nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ, công chức, đáp ứng yêu cầu thực tiễn, trong đó có hoạt động tinh giản biên chế. Tinh giản biên chế là cần thiết nhằm loại bỏ những cá nhân không đạt yêu cầu trong thực thi công vụ, nâng cao chất lƣợng đội ngũ nhân sự trong khu vực nhà nƣớc. Tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức nhằm nâng cao chất 1
lƣợng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức; thu hút những ngƣời có đức, có tài vào hoạt động công vụ trong các cơ quan đảng, nhà nƣớc và tổ chức chính trị - xã hội, đáp ứng đƣợc yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc và hội nhập quốc tế; góp phần nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị, tiết kiệm, giảm chi thƣờng xuyên, cải cách chính sách tiền lƣơng. Đội ngũ công chức ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội có vai trò quan trọng trong hoạt động quản lý hành chính nhà nƣớc trên địa bàn huyện. Hiệu lực, hiệu quả hành chính nhà nƣớc của chính quyền địa phƣơng đƣợc quyết định rất lớn bởi phẩm chất, năng lực, hiệu quả công tác của đội ngũ công chức và cách bố trí, sử dụng trong tổ chức bộ máy các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện Ba Vì. Trong những năm qua, tổ chức triển khai thực hiện chủ trƣơng của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nƣớc về tinh giản biên chế, chất lƣợng đội ngũ công chức tại các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện Ba Vì đã có nhiều chuyển biến quan trọng, cơ bản đảm bảo đúng quy định, từ đó từng bƣớc góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan này. Tuy nhiên trên thực tế vẫn còn những tồn tại, hạn chế nhƣ: năng lực của một số công chức vẫn chƣa hoàn toàn đáp ứng đƣợc yêu cầu thực tế; vẫn còn có sự phàn nàn của ngƣời dân và doanh nghiệp về năng lực, thái độ của một bộ phận công chức; công tác tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ công chức còn có biểu hiện ngại va chạm, nể nang, chƣa tạo đƣợc đột phá; số lƣợng biên chế đƣợc tinh giản còn thấp hơn chỉ tiêu; các trƣờng hợp tinh giản chƣa hoàn toàn đúng đối tƣợng, đúng mục tiêu của tinh giản biên chế... Do đó, hoạt động tinh giản biên chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện Ba Vì cần thiết phải nghiên cứu, đề xuất các giải pháp để hoàn thiện, nâng cao hơn nữa hiệu quả của hoạt động này. Từ những lý do nêu trên em đã lựa chọn đề tài "Tinh giản biên chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện Ba Vì – thành phố Hà Nội” làm Luận văn tốt nghiệp chƣơng trình đào tạo thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công của mình. Hy vọng kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ góp phần nhỏ vào việc tăng cƣờng và nâng cao chất lƣợng đội ngũ công chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện Ba Vì trong thời gian tới. 2
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Tinh giản biên chế là một nội dung nhận đƣợc sự quan tâm của nhiều học giả, nhiều nhà khoa học và hiện có một số nghiên cứu về vấn đề này. Có thể để cập đến một số nghiên cứu sau đây: 2.1. Nhóm các công trình nghiên cứu về tinh giản biên chế nói chung Tác giả Nguyễn Văn Thái trong nghiên cứu "Công vụ và cải cách công vụ trong điều kiện nhà nƣớc chuyển đổi phát triển" đăng trên Thông tin Cải cách nền hành chính nhà nƣớc số 4/2016 [41] đã khẳng định định hƣớng cải cách công vụ ở Việt Nam là "cải cách nhân sự hƣớng tới chuẩn hóa theo tiêu chí “đúng và đủ” số ngƣời làm việc trong từng cơ quan, tổ chức theo nghĩa “không thừa - không thiếu”; nhân sự càng ở cấp cao càng phải “tinh nhƣng không đông”-tức chất lƣợng cao hơn". Nhƣ vậy, tác giả nhấn mạnh vai trò của tinh giản biên chế trong cải cách công vụ ở Việt Nam trong bối cảnh hiện nay. Nhìn nhận một cách tổng thể về vấn đề biên chế và tinh giản biên chế, tác giả Văn Tất Thu có bài viết" Thực trạng, nguyên nhân tăng biên chế và các giải pháp tinh giản biên chế" đăng trên Tạp chí Tổ chức nhà nƣớc số tháng 9/2014 [44]. Khẳng định tinh giản biên chế là "vấn đề khó, phức tạp nhƣng rất cấp bách hiện nay", tác giả chỉ ra những nguyên nhân tăng biên chế khiến thực trạng biên chế ở tình trạng "tuy đông nhƣng không mạnh, vừa thiếu, vừa thừa". Đó là các nguyên nhân khách quan nhƣ việc chia tách nâng cấp các đơn vị hành chính lãnh thổ các cấp làm tăng các tổ chức, đơn vị hành chính, các tổ chức, nhu cầu quản lý từ thực tiễn cũng khiến nhiều cơ quan đƣợc thành lập mới,...; nguyên nhân chủ quan do tính hành chính hóa, do công tác chuẩn hóa đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức làm chƣa tốt, do căn cứ và cơ chế giao biên chế chƣa đƣợc đổi mới căn bản, công tác quản lý biên chế còn hạn chế... Đây là những vấn đề cần hữu ích với tác giả khi tìm kiếm các giải pháp thúc đẩy tinh giản biên chế để đảm bảo tính khả thi của các giải pháp trong Luận văn này. Tác giả Võ Kim Sơn và Lê Cẩm Hà (2015) có bài viết "Tinh giản biên chế trong cải cách chế độ công vụ, công chức ở nƣớc ta" đăng trên Tạp chí Quản lý nhà nƣớc số 233/2015 [50]. Bài viết khẳng định trong tiến trình cải cách chế độ công vụ, công chức, chúng ta đang thực hiện đề án tinh giản biên chế cùng với 3
xác định vị trí việc làm. Việc tinh giản là cần thiết nhƣng khó, song sẽ thực hiện đƣợc khi xác định rõ quy trình, yêu cầu, tiêu chí việc làm và có những thanh lọc mang tính khách quan. Đặt vấn đề tinh giản biên chế trong bối cảnh thực hiện Nghị quyết TW6 khóa 12, tác giả Lê Vĩnh Tân có bài viết "Tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức theo tinh thần Nghị quyết Hội nghị Trung ƣơng 6 khóa XII" [39]. Tác giả khẳng định rằ ự ản biên chế gắn với cơ cấu lại, nâng cao chất lƣợng, sử dụng hiệu quả đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức; giảm chi thƣờng xuyên và cải cách chế độ tiền lƣơng". Do đó, vấn đề tinh giản biên chế là nhiệm vụ và cũng là giải pháp căn cơ trong công cuộ ự Tác giả Đoàn Nhân Đạo (2019) với bài viết "Những điểm mới của chính sách tinh giản biên chế hiện nay" [31] đã khái quát cơ bản về những điểm mới trong hệ thống chính sách tinh giản biên chế hiện nay của nƣớc ta. Cụ thể đó là việc bổ sung trƣờng hợp tinh giản biên chế, chính sách quản lý và sử dụng số biên chế đã thực hiện tinh giản, cách tính trợ cấp cũng nhƣ trình tự thực hiện tinh giản biên chế. Đây là cơ sở pháp lý để các chủ thể thực hiện tinh giản biên chế tiến hành các hoạt động có liên quan trong công tác này. Khẳng định quan điểm "Tinh giản biên chế không đơn thuần là cắt giảm số lƣợng một cách cơ học và làm theo “phong trào”, “mùa vụ” nhất thời, mà tinh giản biên chế là một việc làm thuận lý theo quy luật vận động tự nhiên của sự đào thải, thanh lọc, làm trong sạch, “làm khỏe” và hoàn thiện cơ cấu tổ chức, nhân sự một cách thƣờng xuyên", tác giả Trần Đình Thắng có bài viết "Tinh giản biên chế trong bộ máy công vụ Việt Nam [42]. Tác giả nêu 3 vấn đề có tính mấu chốt trong thực hiện tinh giản biên chế là (1) Đổi mới tƣ duy, thống nhất nhận thức, trách nhiệm, hành động về tinh giản biên chế trong bộ máy công vụ; 4
(2) Tinh giản biên chế trên cơ sở văn hóa pháp lý chặt chẽ; và (3) Tinh giản biên chế gắn với việc tối ƣu hóa tổ chức và hoạt động của bộ máy công vụ. Nghiên cứu vấn đề tinh giản biên chế ở cấp trung ƣơng, tác giả Nguyễn Văn Tùng có bài viết "Về tinh giản biên chế của các cơ quan trung ƣơng hiện nay" đăng trên Tạp chí Cộng sản, số 3/2019 [48]. Tác giả nêu ra một vấn đề hiện nay là "do quan niệm, cách hiểu về biên chế vẫn còn khác nhau giữa các cơ quan có thẩm quyền của Đảng, Nhà nƣớc nên đã gây khó khăn trong công tác quản lý và việc đề ra các giải pháp phù hợp để tinh giản biên chế" và phƣơng thức giao biên chế giữa các khối (khối các cơ quan của Đảng, Mặt trận Tổ quốc, tổ chức chính trị - xã hội, khối Văn phòng Chủ tịch nƣớc, Khối Quốc hội, Khối Chính phủ và chính quyền địa phƣơng, khối đơn vị sự nghiệp ở trung ƣơng, đơn vị sự nghiệp ở địa phƣơng,...cũng có sự khác nhau. Do vậy, một số nguyên nhân gây ra hạn chế của tinh giản biên chế là do vẫn còn nhiều cơ quan đƣợc giao thẩm quyền quản lý tổ chức bộ máy, biên chế (Bộ Chính trị, Ban Bí thƣ, Ủy ban Thƣờng vụ Quốc hội, Chính phủ, Văn phòng Chủ tịch nƣớc, hội đồng nhân dân cấp tỉnh). Nguyên tắc Đảng thống nhất quản lý về tổ chức bộ máy, biên chế của cả hệ thống chính trị chƣa đƣợc cụ thể hóa đầy đủ thành các quy chế, quy định để thực hiện. Tập trung nghiên cứu về các giải pháp thực hiện tinh giản biên chế, các nghiên cứu sau có nhiều đề xuất có giá trị. Tác giả Trần Anh Tuấn (2015) có nghiên cứu "Ba điểm mấu chốt để thực hiện tinh giản biên chế đạt mục tiêu" đăng trên Tạp chí Quản lý nhà nƣớc số 237/2015 [46]. Ba điểm mấu chốt để tinh giản biên chế thành công mà tác giả đề cập là: (1) Vai trò, trách nhiệm của ngƣời đứng đầu cơ quan, (2) thực hiện nguyên tắc "ra hai, vào một" và (3) kế hoạch áp đặt tinh giản phải 10%. Đây cũng chính là những gợi ý hữu ích cho tác giả đề xuất những giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động tinh giản biên chế trong các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện Ba Vì trong chƣơng 3 của Luận văn này. Tiếp cận vấn đề tinh giản biên chế tù góc độ vị trí việc làm, tác giả Nguyễn Minh Tuấn có công trình nghiên cứu "Xác định vị trí việc làm - “Nút thắt” trong tinh giản biên chế, cải cách tiền lƣơng hiện nay" [47]. Tác giả cho rằng “Nút 5
thắt” trong thực hiện tinh gọn bộ máy, giảm đầu mối, giảm biên chế là xác định vị trí việc làm đã nhiều lần đƣợc thực hiện nhƣng không thành công... Cũng không ít lần triển khai xác định lại vị trí việc làm nhƣng khi tiến hành thì chẳng mấy cơ quan tìm ra đƣợc ngƣời dôi dƣ. Vì vậy, vấn đề xác định vị trí việc làm vẫn đang là “nút thắt” gây cản trở lớn trong tinh giản biên chế hiện nay". Để gỡ đƣợc "nút thắt" này đảm bảo xây dựng bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đặc biệt là tinh giản biên chế trên cơ sở xác định vị trí việc làm cho từng chức danh cán bộ, công chức, viên chức, ngƣời lao động trong từng cơ quan, đơn vị, tác giả đề xuất một số nhóm giải pháp gồm nâng cao nhận thức, tạo sự thống nhất, đồng thuận cao trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện; xây dựng và hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật về công tác tổ chức, cán bộ làm căn cứ thực hiện thống nhất; phát huy vai trò của ngƣời đứng đầu cơ quan, đơn vị trên nguyên tắc gắn trách nhiệm với quyền hạn; trao quyền lực gắn với kiểm soát quyền lực; phát huy vai trò của cơ quan tham mƣu giúp việc về công tác tổ chức, cán bộ; giải quyết đồng bộ, hiệu quả tinh giản biên chế gắn với cải cách tiền lƣơng trong những năm tới. 2.2. Nhóm các công trình nghiên cứu về tinh giản biên chế trong các cơ quan hành chính nhà nước Tác giả Lê Nhƣ Thanh (2016), Tinh giản biên chế trong các cơ quan hành chính Nhà nƣớc - Thách thức và giải pháp [40], theo tác giả thực tiễn những năm qua cho thấy, bộ máy hành chính nhà nƣớc ở nƣớc ta còn cồng kềnh, hoạt động kém hiệu quả. Vì vậy, chủ trƣơng tinh giản biên chế trong các cơ quan hành chính, sự nghiệp đã đƣợc đề ra nhƣ một giải pháp nhằm khắc phục tình trạng này. Việc tinh giản biên chế phải gắn liền với việc xác định chức năng, nhiệm vụ, hợp lý hóa về mặt tổ chức của toàn bộ hệ thống hành chính nhà nƣớc và mỗi cơ quan hành chính nhà nƣớc. Một trong các nguyên nhân của những hạn chế trong kết quả tinh giản biên chế ở giai đoạn trƣớc chính là ngƣời đứng đầu các cơ quan hành chính nhà nƣớc chƣa làm hết thẩm quyền và trách nhiệm đối với công tác tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức; còn có biểu hiện ngại va chạm, nể nang, thiếu nhất quán trong quán triệt, chỉ đạo, tổ chức thực hiện. 6
Tác giả Phạm Thị Giang (2019) có nghiên cứu "Tổ chức lại các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban Nhân dân cấp huyện và việc tinh giản biên chế" đăng trên Tạp chí Khoa học, Đại học Quốc gia Hà Nội số 2/2019 [32]. Bài viết tập trung vào việc phân tích sắp xếp cơ cấu tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện để tinh gọn, hợp lý, đáp ứng đƣợc yêu cầu quản lý. Đồng thời, đây là cơ sở cho việc xác định, sắp xếp lƣợng biên chế phù hợp và tinh giản biên chế: đƣa ngƣời cần tinh giản ra khỏi bộ máy, bổ sung ngƣời có trình độ, chuyên môn vào làm việc trong các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện. Trong thực tiễn cải cách hành chính nhà nƣớc từ 2001 đến nay, số lƣợng các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện có thay đổi theo chiều hƣớng giảm từ 15 cơ quan xuống còn 12 cơ quan (có tính đến yếu tố đặc thù). Tuy nhiên, biên chế các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện lại có sự tăng lên về số lƣợng. Qua đó, tác giả đƣa ra một số giải pháp nhằm tổ chức lại cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân cấp huyện tinh gọn, hợp lý hơn và góp phần vào việc tinh giản biên chế hiện nay nhƣ xác định rõ chức năng, nhiệm vụ quyền hạn của các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện, hoàn thành việc xác định vị trí việc làm của các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện cũng nhƣ các cơ quan này cần rà soát, đánh giá công chức đảm bảo đủ năng lực... Nhìn chung, các công trình nghiên cứu trên đã đƣa ra một số vấn đề lý luận và thực tiễn về tinh giản biên chế nói chung cũng nhƣ đƣa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động này. Tuy nhiên, những nghiên cứu về tinh giản biên chế đối với công chức hành chính nhà nƣớc nói chung và tinh giản biên chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện còn thiếu vắng. Cho đến nay, chƣa có công trình nào nghiên cứu tinh giản biên chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội. Chính vì vậy, đề tài Luận văn“Tinh giản biên chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội” là công trình nghiên cứu đi sâu về hoạt động tinh giản biên chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội, chỉ ra những bất cập hạn chế hiện nay từ thực tế tại Huyện Ba VÌ để từ đó đƣa ra những biện pháp cụ thể nhằm đổi mới, hoàn 7
thiện công tác này tại địa phƣơng. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở phân tích làm rõ những vấn đề lý luận về tinh giản biên chế của các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện và đánh giá thực trạng thực hiện tinh giản biên chế của các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện, luận văn đề xuất các quan điểm và giải pháp hoàn thiện hoạt động tinh giản biên chế của các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện Ba Vì – Thành phố Hà Nội hiện nay nhằm đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Với mục đích nghiên cứu trên, Luận văn có một số nhiệm vụ nghiên cứu nhƣ sau: - Hệ thống hóa và nghiên cứu những vấn đề lý luận về tinh giản biên chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện. - Nghiên cứu thực tiễn hoạt động tinh giản biên chế tại một số địa phƣơng để rút ra những bài học kinh nghiệm cho các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện Ba Vì. - Nghiên cứu thực trạng việc tinh giản biên chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện Ba Vì để đánh giá những ƣu điểm và những hạn chế của hoạt động này, phân tích nguyên nhân của những hạn chế - Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động tinh giản biên chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện Ba Vì. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là hoạt động tinh giản biên chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện Ba Vì. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi về không gian: Tại các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội. Phạm vi nghiên cứu về thời gian: Luận văn nghiên cứu khoảng thời gian 8
2016 – 2019. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn đƣợc thực hiện trên cơ sở phƣơng pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện các mục tiêu trên, luận văn sử dụng các phƣơng pháp sau đây: Một là: Phƣơng pháp phân tích tài liệu thứ cấp: Đây là phƣơng pháp nghiên cứu khoa học phổ biến, đặc biệt là trong nghiên cứu khoa học xã hội. Phƣơng pháp này đƣợc sử dụng trong toàn bộ quá trình nghiên cứu đề tài. Việc sử dụng phƣơng pháp phân tích tài liệu thứ cấp là nhằm phát hiện những điểm mới, những điểm có thể kế thừa, bổ sung hay bàn luận thêm từ các nghiên cứu liên quan của những ngƣời đã nghiên cứu. Trên cơ sở tiếp cận, nghiên cứu các tài liệu thứ cấp, tác giả lựa chọn các tri thức, các số liệu, dẫn chứng phù hợp, có tính thời sự trong các tài liệu, sách, báo và các ấn phẩm khác trong các giai đoạn khác nhau, phục vụ cho việc giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu đã đề ra; tìm kiếm thông tin làm cơ sở cho việc phân tích, tổng hợp nhằm hình thành các luận điểm, luận cứ, luận chứng phục vụ cho việc nghiên cứu của Luận văn. Hai là: Phƣơng pháp phân tích đƣợc sử dụng xuyên suốt trong cả ba chƣơng của luận văn nhằm làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn cụ thể, diễn giải những nội dung còn mang tính khái quát, trừu tƣợng thành những nội dung cụ thể, dễ hiểu, dễ nắm bắt trên cơ sở logic lập luận. Ba là: Phƣơng pháp tổng hợp đƣợc sử dụng nhằm tìm ra những thông điệp, ý nghĩa mà các số liệu, luận cứ cung cấp; tóm lƣợc, kết luận các nội dung cụ thể thành nội dung lớn, bao quát. Từ đó, tác giả đƣa ra các kết luận, các nhận định giúp giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu đã đề ra. Bốn là: Phƣơng pháp thống kê đƣợc sử dụng nhằm liệt kê, so sánh các số liệu minh họa cho hoạt động tinh giản biên chế đƣợc nghiên cứu trong Luận văn. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn hệ thống hóa lý luận về tinh giản biên chế ở các cơ quan chuyên 9
môn thuộc UBND huyện, hình thành khung lý thuyết để nghiên cứu nội dung của đề tài là hoạt động tinh giản biên chế trong các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Luận văn nghiên cứu, đánh giá thực trạng tinh giản biên chế trong các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện Ba Vì và tìm ra những hạn chế, nguyên nhân chủ yếu của những hạn chế này. Luận văn đề xuất giải pháp để hoàn hiện hoạt động tinh giản biên chế trong các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện Ba Vì trong thời gian tới. Những thực trạng và giải pháp này là cơ sở thực tiễn quan trọng để các cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền, đặc biệt là các nhà lãnh đạo, quản lý của UBND huyện Ba Vì tìm hiểu, nghiên cứu vận dụng vào thực tiễn quá trình tinh giản biên chế tại địa phƣơng. Ngoài ra, luận văn có thể là tài liệu tham khảo hữu ích trong hoạt động đào tạo, bồi dƣỡng và nghiên cứu khoa học. 7. Kết cấu của Luận văn Ngoài phần Mở đầu, Tài liệu tham khảo, Luận văn đƣợc kết cấu gồm 3 chƣơng nhƣ sau: Chƣơng 1: Cơ sở khoa học của tinh giản biên chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện Chƣơng 2: Thực trạng thực hiện thực hiện tinh giản biên chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội Chƣơng 3: Quan điểm, phƣơng hƣớng, giải pháp hoàn thiện hoạt động tinh giản biên chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội 10
CHƢƠNG 1 CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA TINH GIẢN BIÊN CHẾ Ở CÁC CƠ QUAN CHUYÊN MÔN THUỘC ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN 1.1. Một số khái niệm 1.1.1. Biên chế Biên chế là một thuật ngữ đƣợc sử dụng khá phổ biến trong khu vực công. Tuy nhiên cũng có nhiều cách hiểu chƣa thống nhất về thuật ngữ này. Theo cách hiểu đơn giản biên chế là số ngƣời làm việc thƣờng xuyên, liên tục, ổn định trong các cơ quan, tổ chức, đơn vị, do cấp có thẩm quyền quyết định, đƣợc hƣởng lƣơng, chính sách, chế độ theo quy định của Nhà nƣớc. Có quan niệm cho rằng: “Biên chế trong các cơ quan hành chính nhà nƣớc là số ngƣời làm việc trong cơ quan để thực hiện chức năng nhiệm vụ đƣợc giao và đƣợc hƣởng lƣơng từ ngân sách Nhà nƣớc do cơ quan Nhà nƣớc có thẩm quyền (hiện nay là Bộ Nội vụ, các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Ủy ban nhân dân các tỉnh Thành phố trực thuộc Trung ƣơng) phê duyệt và giao, làm căn cứ cấp kinh phí hoạt động thƣờng xuyên hằng năm” và theo đó Nhà nƣớc sẽ định ra chỉ tiêu số lƣợng con ngƣời (công chức, viên chức) trong một đơn vị hành chính (cơ quan, tổ chức, đơn vị sự nghiệp công) tạo nên một tổng biên chế cho nền hành chính quốc gia [50]. Theo quan niệm này tác giả cho rằng biên chế chỉ những ngƣời làm việc trong các cơ quan, tổ chức để thực hiện chức năng nhiệm vụ đƣợc giao, nhƣ vậy ở đây biên chế đƣợc hiểu theo nghĩa hẹp hơn không bao gồm lao động hợp đồng trong các cơ quan tổ chức nhà nƣớc. Nhìn nhận ở phạm vi rộng hơn về biên chế, cho rằng biên chế không chỉ là những ngƣời cán bộ, công chức, viên chức mà còn bao gồm cả lao động hợp đồng trong các cơ quan đơn vị, tác giả Nguyễn Thị Ngọc Lan nhấn mạnh “Biên chế là số lƣợng cán bộ, công chức, số lƣợng ngƣời làm trong đơn vị và lao động hợp đồng đƣợc cấp có thẩm quyền giao theo quy định của pháp luật” [36]. Thuật ngữ "biên chế" cũng đƣợc giải thích trong văn bản pháp luật Việt Nam. Theo Khoản 1, Điều 3 Nghị định số 108/2014/NĐ-CP ngày 20 tháng 11 11
năm 2014 của Chính phủ quy định “Về chính sách tinh giản biên chế” quy định: “Biên chế” sử dụng trong Nghị định này đƣợc hiểu gồm: biên chế cán bộ, biên chế công chức, số lƣợng ngƣời làm việc trong đơn vị sự nghiệp công lập và lao động hợp đồng đƣợc cấp có thẩm quyền giao theo quy định của pháp luật” [8]. Các quan niệm trên đều hƣớng tới một cách hiểu chung rằng biên chế là số nhân lực làm việc, lao động trong các cơ quan nhà nƣớc, các đơn vị, tổ chức của hệ thống chính trị, bao gồm cả lao động hợp đồng, đƣợc cấp có thẩm quyền giao và thuộc biên chế đi liền với hƣởng lƣơng từ ngân sách nhà nƣớc. Nhƣ vậy, xét một cách chung nhất, biên chế là số người làm việc lâu dài, không xác định thời hạn trong cơ quan của Nhà nước, hưởng các chế độ về lương, phụ cấp được cấp có thẩm quyền phê duyệt theo quy định của pháp luật. 1.1.2. Tinh giản biên chế Bản chất của biên chế chính là số lƣợng ngƣời làm việc chính thức, lâu dài, ổn định thƣờng xuyên gắn với chức năng, nhiệm vụ, khối lƣợng công việc trong một tổ chức. Số lƣợng biên chế do cấp có thẩm quyền quản lý quyết định điều chỉnh, tăng hoặc giảm trong từng giai đoạn, từng thời kỳ nhất định. Trƣớc đây, việc điều chỉnh, tăng hoặc giảm biên chế chỉ căn cứ vào nhu cầu, nhiệm vụ, khối lƣợng công việc, mức độ phức tạp của nhiệm vụ, phạm vi quản lý và thƣờng là theo đề nghị của các cấp, các đơn vị. Đến nay, theo Luật Cán bộ, Công chức 2008 đã bổ sung thêm một nguyên tắc quan trọng vào các nguyên tắc quản lý cán bộ, công chức, viên chức, đó là: việc quản lý cán bộ, công chức, viên chức phải căn cứ vào tiêu chuẩn chức danh và vị trí việc làm. Vị trí việc làm là điểm cơ bản, mấu chốt để đổi mới cơ chế quản lý biên chế, quản lý công chức. Theo quy định của pháp luật về công chức phải căn cứ vào vị trí việc làm để xem xét, quyết định số biên chế trong từng cơ quan, đơn vị, tổ chức. Thông thƣờng tinh giản biên chế đƣợc hiểu là cắt giảm bớt số lƣợng ngƣời làm việc đƣợc trả công, lƣơng bằng ngân sách nhà nƣớc và sắp xếp lại thật hợp lý, khoa học. Có cách hiểu cho rằng “Tinh giản biên chế đƣợc hiểu là việc áp dụng các giải pháp phân loại, sàng lọc loại ra khỏi bộ máy những biên chế không cần 12