Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng các trường trung học cơ sở trên địa bàn Thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương

Chia sẻ: Matroinho | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:136

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài "Biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng các trường trung học cơ sở trên địa bàn Thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương" trình bày tổng quan về cơ sở lý luận về quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở trường trung học cơ sở; Thực trạng quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng các trường trung học cơ sở trên địa bàn Thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương; Một số biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng các trường trung học cơ sở trên địa bàn Thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng các trường trung học cơ sở trên địa bàn Thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương

UBND TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT TRẦN THỤY HƯNG HẢO BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP CỦA HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ THUẬN AN, TỈNH BÌNH DƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SỸ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 60140114 BÌNH DƯƠNG – 2017
UBND TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT TRẦN THỤY HƯNG HẢO BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP CỦA HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ THUẬN AN, TỈNH BÌNH DƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SỸ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 60140114 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. PHAN THỊ TỐ OANH BÌNH DƯƠNG – 2017
LỜI CAM ĐOAN  Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu riêng của tôi và được sự hướng dẫn của PGS.TS. Phan Thị Tố Oanh. Các nội dung nghiên cứu trong đề tài này là trung thực và chưa công bố dưới bất kỳ hình thức nào trước đây. Những số liệu trong bảng biểu phục vụ cho việc phân tích, nhận xét, đánh giá, được chính tác giả thu thập từ các nguồn khác nhau có ghi rõ trong phần tài liệu tham khảo. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước Pháp luật và Hội đồng về kết quả luận văn, nếu phát hiện bất kỳ sự gian lận nào. Tác giả Trần Thụy Hưng Hảo
LỜI CẢM ƠN Qua quá trình học tập và nghiên cứu bản thân tôi được rất nhiều sự hướng dẫn, giúp đỡ, hỗ trợ của các thầy cô giáo, các phòng ban, các cấp quản lý giáo dục. Với tình cảm chân thành, tôi xin trân trọng cảm ơn quý Thầy, Cô, Ban giám hiệu trường Đại học Thủ Dầu Một; quý thầy cô Phòng Đào tạo sau Đại học, quý thầy cô trực tiếp giảng dạy lớp Cao học Quản lý giáo dục Khóa I (2015-2017) đã tận tình giảng dạy, tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn. Đặc biệt tôi xin trân trọng cảm ơn PGS.TS Phan Thị Tố Oanh đã tận tình, chu đáo hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn lãnh đạo phòng giáo dục Đào tạo Thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương, Ban giám hiệu, giáo viên, Phụ huynh và học sinh các trường Trung học cơ sở trên địa bàn Thị xã Thuận An đã cung cấp cho tôi những thông tin, tài liệu cần thiết để thực hiện đề tài này. Buổi đầu mới làm quen với công tác nghiên cứu khoa học, nên không tránh khỏi thiếu sót nhất định mà bản thân chưa nhìn thấy được. Tôi rất mong được sự góp ý của quý thầy cô và các bạn đồng nghiệp để luận văn được hoàn chỉnh hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn!
TÓM TẮT Cùng với sự phát triển về kinh tế, văn hóa, xã hội đã làm nảy sinh ra nhiều vấn đề mới cần phải quan tâm trong GD. Đặc biệt, trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4.0, công nghệ thông tin trở thành một phương tiện kết nối với mọi người, việc hướng dẫn, tổ chức, quản lý hoạt động học tập, rèn luyện của HS trở thành một vấn đề quan trọng, cấp thiết. Chính vì lẽ đó quản lý công tác chủ nhiệm lớp (CTCNL) là một trong những vấn đề mà Hiệu trưởng (HT) nhà trường cần phải quan tâm trong những mục tiêu quan trọng hàng đầu và trong bất kỳ giai đoạn phát triển nào của nhà trường. Quản lý công tác chủ nhiệm lớp là một trong những nhiệm vụ cần phải tiếp tục đổi mới hiện nay của công tác quản lý giáo dục, quản lý nhà trường của ngành Giáo dục đào tạo Thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương. Thực trạng công tác chủ nhiệm lớp của GVCN và hoạt động quản lý công tác chủ nhiệm lớp của cán bộ quản lý (CBQL) ở các trường THCS ở Thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương là cơ sở để tác giả đề xuất 6 biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THCS trên địa bàn Thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương nhằm nâng cao chất lượng GD toàn diện, đáp ứng các yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện GD- ĐT và mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Các biện pháp này được đề xuất dựa trên những cơ sở lý luận về hoạt động quản lý nhà trường, quản lý CTCNL; đồng thời, xuất phát từ thực trạng, những ưu điểm và hạn chế trong quản lý CTCNL ở các trường THCS trên địa bàn Thị xã Thuận An. Chính vì dựa trên những cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn, bám sát những nguyên tắc cơ bản khi đề xuất biện pháp, trình bày rõ những vấn đề liên quan đến mục tiêu, nội dung, cách thức thực hiện,... nên 6 biện pháp chúng tôi nêu có tính cấp thiết và khả thi cao. Do đó, các trường THCS Thị xã Thuận An và các địa bàn khác có thể nghiên cứu, vận dụng linh hoạt, sáng tạo những biện pháp này để nâng cao chất lượng, hiệu quả quản lý CTCNL, góp phần thực hiện mục tiêu đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT.
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ................................................................................................................... 1 1.Lý do chọn đề tài .................................................................................................. 1 2.Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................................... 3 3.Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu ................................................... 3 4.Giả thuyết khoa học .............................................................................................. 3 5.Giới hạn và phạm vi nghiên cứu .......................................................................... 4 6.Phương pháp nghiên cứu ...................................................................................... 4 7.Đóng góp của luận văn ......................................................................................... 6 8.Cấu trúc luận văn .................................................................................................. 6 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ........................................................................ 7 1.1.Tổng quan nghiên cứu vấn đề ........................................................................... 7 1.2.Một số khái niệm cơ bản ................................................................................. 11 1.2.1.Quản lý ...................................................................................................... 11 1.2.2.Quản lý giáo dục ....................................................................................... 15 1.2.3.Quản lý nhà trường................................................................................... 15 1.2.4.Hiệu trưởng và nhiệm vụ của hiệu trưởng trường trung học cơ sở ......... 16 1.2.5.Giáo viên chủ nhiệm trường trung học cơ sở ........................................... 18 1.2.6.Khái niệm quản lý công tác chủ nhiệm lớp .............................................. 19 1.3.Lý luận về công tác chủ nhiệm lớp ................................................................. 19 1.3.1.Vị trí, vai trò giáo viên chủ nhiệm lớp ...................................................... 19 1.3.2.Chức năng của giáo viên chủ nhiệm lớp .................................................. 21 1.3.3.Nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường trung học cơ sở ........... 22 1.3.4.Nội dung công tác chủ nhiệm lớp ............................................................. 23 1.4.Lý luận về quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở trường trung học cơ sở ........... 29 1.4.1.Quản lý việc xây dựng kế hoạch ............................................................... 29 1.4.2.Quản lý việc tổ chức, chỉ đạo thực hiện công tác chủ nhiệm lớp ............. 30 1.4.3.Quản lý đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp ................................................. 31 1.4.4.Quản lý các hoạt động của giáo viên chủ nhiệm lớp ............................... 31
1.4.5.Quản lý việc kiểm tra đánh giá kết quả thực hiện công tác chủ nhiệm……………………………………………………………………………………32 1.5.Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác chủ nhiệm lớp và quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng trường trung học cơ sở .............................................. 33 1.5.1.Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác chủ nhiệm ........................................ 33 1.5.3.Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý công tác chủ nhiệm ........................... 34 Tiểu kết chương I ...................................................................................................... 36 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP ........ 37 Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ THUẬN AN,TỈNH BÌNH DƯƠNG ...................................................................................... 37 2.1.Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế- xã hội, tình hình phát triển giáo dục và đào tạo trên địa bàn thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương ................................. 37 2.2.Khái quát về quá trình khảo sát thực trạng ...................................................... 39 2.3.Thực trạng công tác chủ nhiệm lớp ở các trường trung học cơ sở trên địa bàn Thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương ...................................................................... 41 2.3.1.Thực trạng về nhận thức của CBQL và GVCNL đối với CTCNL ............ 41 2.3.2.Thực trạng chất lượng của đội ngũ làm công tác chủ nhiệm......................... 42 2.3.3.Về thực hiện nội dung công tác chủ nhiệm ............................................... 44 2.4.Thực trạng quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THCS Thị xã Thuận An……….. ............................................................................................................ 50 2.4.1.Thực trạng việc xây dựng và thực hiện kế hoạch quản lý CTCN của HT các trường THCS .............................................................................................. 50 2.4.2.Thực trạng tổ chức và chỉ đạo công tác chủ nhiệm ở các trường trung học cơ sở……… ................................................................................................ 52 2.4.3.Thực trạng quản lý công tác đào tạo bồi dưỡng giáo viên chủ nhiệm lớp…..................................................................................................................55 2.4.4.Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá, kiểm tra công chủ nhiệm lớp….................................................................................................................56 2.4.5.Thực trạng quản lý hoạt động huy động nguồn lực và các điều kiện đảm bảo cho công tác chủ nhiệm lớp ....................................................................... 58
2.5.Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác chủ nhiệm và quản lý công tác chủ nhiệm lớp của Hiệu trưởng các trường THCS thị xã Thuận An ..................................... 60 2.6.Đánh giá chung về thực trạng quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng trường trung học cơ sở Thị xã Thuận An .............................................................. 63 Tiểu kết chương 2...................................................................................................... 68 Chương 3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP CỦA HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ THUẬN AN, TỈNH BÌNH DƯƠNG ............................................. 69 3.1.Các căn cứ xây dựng biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp ................... 69 3.2.Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ................................................................... 70 3.3.Một số biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp của Hiệu trưởng các trường THCS ở Thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương ........................................................ 71 3.3.1.Nâng cao nhận thức, trình độ, năng lực thực hiện công tác chủ nhiệm lớp trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay ............................................................ 71 3.3.2.Cải tiến công tác xây dựng kế hoạch chủ nhiệm ..................................... 76 3.3.3.Lựa chọn, phân công, bố trí đội ngũ giáo viên làm công tác chủ nhiệm lớp ................................................................................................................. 79 3.3.4.Tăng cường kiểm tra, giám sát, đánh giá công tác chủ nhiệm lớp của giáo viên ............................................................................................................ 82 3.3.5.Huy động nguồn lực và các điều kiện đảm bảo để thực hiện công tác chủ nhiệm lớp ở trường trung học cơ sở ................................................................. 85 3.3.6.Tạo động lực để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp………………………………………………………………………90 3.4.Thăm dò tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở trường trung học cơ sở Thị xã Thuận An. ………………………….96 Tiểu kết chương 3.................................................................................................... 100 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ....................................................................... 101 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ .................................................. 105 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................. 106 PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Thống kê kết quả đạt được trong các năm học từ 2014 -2017 ................. 38 Bảng 2.2. Thống kê chất lượng giáo dục ................................................................. 39 Bảng 2.3. Thực trạng trình độ, năng lực, phẩm chất của đội ngũ GVCNL ................ 43 Bảng 2.4. Thực trạng thực hiện công tác chủ nhiệm lớp của giáo viên chủ nhiệm .. 47 Bảng 2.5. Đánh giá về hoạt động tìm hiểu HS của GVCN ....................................... 49 Bảng 2.6. Đánh giá thực hiện các nội dung quản lý công tác chủ nhiệm ................ 53 Bảng 2.7. Thực trạng quản lý hoạt động nâng cao trình độ, năng lực công tác chủ nhiệm cho đội ngũ giáo viên ..................................................................................... 55 Bảng 2.8. Kết quả thực trạng quản lý hoạt động đánh giá, kiểm tra công tác chủ nhiệm ......................................................................................................................... 57 Bảng 2.9. Thực trạng quản lý hoạt động huy động nguồn lực và các điều kiện đảm bảo cho công tác chủ nhiệm lớp ............................................................................... 58 Bảng 3.1. Kết quả thăm dò mức độ cấp thiết của các biện pháp đề xuất ................ 96 Bảng 3.2. Kết quả đánh giá mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất ................... 98
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Sơ đồ 1.1: Chức năng của GVCNL ........................................................................... 22 Sơ đồ 1.2: Nội dung CTCNL ..................................................................................... 28 Biểu đồ 2.1. Sự quan tâm của lãnh đạo về CTCN .................................................... 41 Biểu đồ 2.2. Vai trò của GVCN trong công tác chủ nhiệm ....................................... 42 Biểu đồ 2.3. Mức độ quan tâm của GV đến HS lớp chủ nhiệm ................................ 45 Biểu đồ 2.4. Sự hứng thú của HS trong tiết sinh hoạt cuối tuần............................... 46 Biểu đồ 2.5. Mức độ lập kế hoạch quản lý công tác chủ nhiệm .............................. 51 Biểu đồ 2.6. Kết quả thực hiện kế hoạch quản lý công tác chủ nhiệm. .................... 52 Biểu đồ số 2.7. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác chủ nhiệm ............................... 62 Biểu đồ 2.8. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý công tác chủ nhiệm.................................. 61 Sơ đồ 3.1. Mối liên hệ giữa các biện pháp ............................................................... 95
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BGD&ĐT Bộ giáo dục và đào tạo BGH Ban giám hiệu CMHS Cha mẹ học sinh CNL Chủ nhiệm lớp CTCN Công tác chủ nhiệm CTCNL Công tác chủ nhiệm lớp GD Giáo dục GD&ĐT Giáo dục và đào tạo GV Giáo viên GVCN Giáo viên chủ nhiệm GVCNL Giáo viên chủ nhiệm lớp HT Hiệu trưởng HS Học sinh THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông TN THCS Tốt nghiệp trung học cơ sở TT Thông tư QL Quản lý
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, sự cạnh tranh và hội nhập toàn cầu thì Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) càng quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội. Các quốc gia phát triển đều coi “Giáo dục là quốc sách hàng đầu, đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển” và đều nhận thức giáo dục (GD) là chìa khóa tiến tới mọi sự thành công tốt đẹp hơn; đó là yếu tố phát triển tiềm năng con người; là động lực phát triển xã hội. Muốn phát triển GD, ngoài yếu tố đường lối chính sách, đổi mới cơ chế, phát triển cơ sở vật chất, đổi mới chương trình, phương pháp GD&ĐT thì vai trò của người giáo viên (GV) là rất quan trọng. Luật GD năm 2005 [21] nêu rõ, nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc đảm bảo chất lượng GD. Chất lượng GD là kết quả của hai quá trình cơ bản dạy học và GD. Quá trình dạy học có chức năng là truyền thụ tri thức, rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo tương ứng và do đội ngũ GV thực hiện. Quá trình GD có chức năng là hình thành những quan điểm, niềm tin, giá trị, động cơ, thái độ, hành vi, thói quen phù hợp với những chuẩn mực chính trị, đạo đức, pháp luật, thẩm mĩ, văn hoá, làm phát triển nhân cách của học sinh (HS) theo mục đích GD của nhà trường và xã hội, trong quá trình này giáo viên chủ nhiệm lớp (GVCNL) là người đóng vai trò chủ đạo. GVCNL là người tổ chức, quản lý trực tiếp và sâu sát nhất về mọi mặt đối với HS và thực hiện GD đạo đức, lối sống, phát triển nhân cách, tư vấn hướng nghiệp cho từng học sinh HS. Vì thế công tác chủ nhiệm lớp (CTCNL) luôn giữ vai trò quan trọng, trong việc xây dựng và duy trì nề nếp, góp phần nâng cao chất lượng GD toàn diện cho HS. Đồng thời người GVCNL là “cầu nối” giữa nhà trường, gia đình và xã hội, góp phần thực hiện tốt mối quan hệ nhà trường, gia đình và xã hội. Thông tư 12/2011/TT-BGDĐT ngày 28 tháng 3 năm 2011 của Bộ trưởng bộ Giáo dục về việc ban hành điều lệ trường Trung học cơ sở, trường Trung học phổ 1
thông và trường Trung học phổ thông có nhiều cấp học [6], quy định về nhiệm vụ của người GV chủ nhiệm lớp. Thị xã Thuận An là thị xã tập trung nhiều khu công nghiệp trọng điểm của tỉnh Bình Dương, có điều kiện thuận lợi về kinh tế xã hội đã giúp cho sự nghiệp GD của thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương phát triển. Toàn thị xã có 10 trường Trung học cơ sở (THCS) đáp ứng đủ nhu cầu học tập của con em cán bộ, công nhân và nhân dân lao động. Được sự chỉ đạo của phòng GD&ĐT Thị xã Thuận An, các trường THCS trong Thị xã đã thực hiện nhiều biện pháp xây dựng và duy trì nề nếp, kỷ cương, nâng cao chất lượng và hiệu quả GD toàn diện HS. Một trong những biện pháp đã được triển khai là tăng cường vai trò GVCNL trong việc GD toàn diện cho HS, trên cơ sở phối hợp với các lực lượng trong và ngoài nhà trường. Trên thực tế, để nâng cao chất lượng GD toàn diện HS đáp ứng yêu cầu đổi mới GD vẫn còn nhiều khó khăn. Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng đó là nhận thức ở một số GVCN về vai trò công tác chủ nhiệm (CTCN); một số GV được phân công làm CTCN còn hạn chế về năng lực tổ chức, năng lực điều hành lớp chủ nhiệm; chế độ chính sách chưa tương xứng với vai trò của GVCN, sự phối hợp giữa các lực lượng trong và ngoài nhà trường còn quá lỏng lẻo, chưa thực sự hỗ trợ tích cực trong CTCN. Sự phát triển nhà trường gắn liền với sự tiến bộ và trưởng thành của từng lớp học, gắn liền với sự tiến bộ và trưởng thành của đội ngũ cán bộ GV, đặc biệt là CTCNL. Chất lượng GD toàn diện nhà trường phụ thuộc phần lớn vào kết quả công tác GD của từng GV chủ nhiệm đối với lớp mà họ phụ trách. CTCNL (CTCNL) là một bộ phận quan trọng trong tổng thể các hoạt động của nhà trường phổ thông nhằm nâng cao chất lượng GD toàn diện cho HS. Chất lượng GD là sản phẩm của nhà trường và sản phẩm này phải đáp ứng yêu cầu của xã hội trong từng thời kỳ. Cùng với sự phát triển về kinh tế, văn hóa, xã hội đã làm nảy sinh ra nhiều vấn đề mới cần phải quan tâm trong GD. Đặc biệt, trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4.0, công nghệ thông tin trở thành một phương tiện kết nối với mọi người, việc hướng dẫn, tổ chức, quản lý hoạt 2
động học tập, rèn luyện của HS trở thành một vấn đề quan trọng, cấp thiết. Chính vì lẽ đó quản lý CTCNL là một trong những vấn đề mà Hiệu trưởng (HT) nhà trường cần phải quan tâm và luôn coi đây là một trong những mục tiêu quan trọng hàng đầu và trong bất kỳ giai đoạn phát triển nào của nhà trường. Đây cũng là một trong những nhiệm vụ cần phải tiếp tục đổi mới hiện nay của công tác quản lý GD, quản lý nhà trường của ngành GD-ĐT Thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương. Xuất phát từ những lý do trên, người nghiên cứu chọn đề tài “Biện pháp quản lý CTCNL của HT các trường trung học cơ sở trên địa bàn Thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương” làm luận văn tốt nghiệp thạc sỹ. Nghiên cứu lý luận về CTCNL và thực trạng quản lý CTCNL trên địa bàn thị xã Thuận An tỉnh Bình Dương từ đó đưa ra các biện pháp quản lý CTCNL của HT các trường THCS trên địa bàn,Thị xã Thuận An tỉnh Bình Dương, góp phần nâng cao chất lượng GD toàn diện. 2. Nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý CTCNL của HT. 3.2. Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng CTCNL và thực trạng quản lý của HT đối với CTCNL của các trường THCS trên địa bàn Thị xã Thuận An tỉnh Bình Dương. 3.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý CTCNL nhằm nâng cao chất lượng GD toàn diện của các trường THCS ở Thị xã Thuận An tỉnh Bình Dương. 3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Công tác quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường THCS 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý CTCNL của HT các trường THCS trên địa bàn thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương. 4. Giả thuyết khoa học Thực trạng quản lý CTCNL của HT các trường THCS trên địa bàn Thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương trong những năm gần đây có những chuyển biến tích 3
cực. Tuy nhiên, so với yêu cầu đổi mới GD thì việc quản lý CTCNL vẫn còn một số hạn chế nhất định. Nếu áp dụng một cách linh hoạt và hợp lý những biện pháp mà tác giả đề xuất thì CTCNL sẽ đạt kết quả tốt hơn góp phần nâng cao chất lượng GD toàn diện của các trường THCS. 5. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu a) Giới hạn về đối tượng nghiên cứu Thực trạng và biện pháp quản lý CTCNL của hiệu trưởng trưởng THCS trên địa bàn Thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương. b) Giới hạn về thời gian nghiên cứu Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu quản lý CTCNL của HT các trường THCS Trần Đại Nghĩa, THCS Trịnh Hoài Đức, THCS Nguyễn Thái Bình, THCS Bình Chuẩn, THCS Phú Long trên địa bàn Thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương, năm học 2016 - 2017 6. Phương pháp nghiên cứu 6.1. Cơ sở phương pháp luận 6.1.1. Tiếp cận theo quan điểm hệ thống cấu trúc Vận dụng quan điểm này vào đề tài nghiên cứu nhằm tìm hiểu mối quan hệ chặt chẽ giữa công tác chủ nhiệm và quản lý công tác chủ nhiệm. Từ đó đưa ra những biện pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý. 6.1.2. Tiếp cận theo quan điểm lịch sử Tìm hiểu sự hình thành và phát triển của đối tượng nghiên cứu, cụ thể là hoạt động chủ nhiệm lớp và quản lý CTCNL của HT các trường THCS Thuận An, tỉnh Bình Dương với những ưu điểm cần phát huy và tồn tại cần khắc phục. 6.1.3. Tiếp cận theo quan điểm thực tiễn Qua khảo sát thực tế, tìm hiểu để phát hiện những bất cập, tồn tại trong thực tiễn về hoạt động quản lý CTCNL của HT các trường THCS trên địa bàn thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương, từ đó đề xuất một số biện pháp quản lý CTCNL góp phần phần nâng cao hiệu quả GD toàn diện HS. 4
6.2. Phương pháp cụ thể 6.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Phân tích tổng hợp các văn bản, tài liệu, sách báo và các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài, phân loại và hệ thống hóa nội dung lý luận…nhằm xác lập cơ sở lý luận của đề tài. 6.2.2. Nhóm phương pháp thực tiễn a) Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi Bảng hỏi CBQL: Nội dung các câu hỏi nhằm tìm hiểu về thực trạng và biện pháp quản lý CTCNL của HT. Bảng hỏi GVCN: Thực trạng công tác CNL và những biện pháp quản lý của HT đối với công tác này. Bảng hỏi HS: Thực trạng về hoạt động CTCNL, về phương pháp quản lý CTCNL của nhà trường và GVCN đối với HS. b) Phương pháp quan sát Quan sát CTCNL của GV và hoạt động quản lý CTCNL của HT đối với công tác chủ nhiệm. c) Phương pháp phỏng vấn Phỏng vấn GV, HT để làm rõ hơn thực trạng quản lý CTCNL của HT. Phỏng vấn HS, cha mẹ HS để làm rõ hơn thực trạng CTCNL của HT và GV. d) Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia Xin ý kiến từ các chuyên gia, các CBQL, GV có kinh nghiệm về CTCNL và quản lý CTCNL e) Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động Phân tích kế hoạch công tác chủ nhiệm, sổ theo dõi công tác chủ nhiệm của một số HT và GV. 6.2.3. Nhóm phương pháp toán thống kê Sử dụng công thức toán thống kê (phần mềm SPSS) để xử lý số liệu thu thập từ những phương pháp khác nhau để đảm bảo sự tin cậy của các nhận xét rút ra từ các số liệu. 5
7. Đóng góp của luận văn 7.1. Về mặt lý luận Góp phần làm rõ hơn một số vấn đề về lý luận khoa học giáo dục, quản lý nhà trường và quản lý công tác chủ nhiệm. 7.2. Về mặt thực tiễn Cung cấp số liệu và thực trạng về quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THCS trên địa bàn Thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương, cũng như các nguyên nhân của thực trạng này. Từ đó đề xuất một số biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THCS trên địa bàn Thị xã Thuận An. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn được chia thành 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở trường trung học cơ sở Chương 2: Thực trạng quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng các trường trung học cơ sở trên địa bàn Thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương. Chương 3: Một số biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng các trường trung học cơ sở trên địa bàn Thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương. 6
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài Nhiều thập niên của thế kỷ trước, trên thế giới không ít học giả, nhà khoa học, nhà GD đã nghiên cứu các vấn đề ảnh hưởng mạnh mẽ đến kết quả giáo dục HS. Nhà GD nổi tiếng A.X.Macarenco (1888-1939) với những nghiên cứu của ông đã trở thành tài sản quý giá cho nhân loại trong sự nghiệp GD thế hệ trẻ, đã nhấn mạnh nguyên lý “GD trong tập thể và bằng tập thể, trong lao động và bằng lao động....”. V.A.Xukhomlinxki (1918-1970), một nhà GD học nổi tiếng của thế giới hiện đại, đã đặc biệt đề cao vai trò của nhà giáo, nghệ thuật giáo dục trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách HS. K.Đ.Usinxki (1824 – 1870) cho rằng, GD phải đạt tới mức độ phát triển hoàn thiện con người, đảm bảo hai mặt là đạo đức và tài năng, trong đó ông đặc biệt chú trọng về GD đạo đức, bởi vì “sự cảm hóa về đạo đức là vấn đề chủ yếu của GD”. Ông cho rằng cơ sở của đạo đức là hoạt động đem lại lợi ích cho cộng đồng. John Dewey (1859-1952) khẳng định, HS là mục đích tồn tại của hoạt động GD. HS phải liên tục được khuyến khích tham gia vào các hoạt động của nhà trường. GV đóng vai trò tác nhân quan trọng bậc nhất cho sự khai phóng của người học. GV không phải là “quyền uy ban phát” kiến thức, không phải là vị quan tòa, mà là một thành viên trong cộng đồng lớp học. GV có nhiệm vụ là một tác nhân kích thích. Bằng vật liệu cung cấp, đầu mối thông tin, gợi ý, tổ chức, hướng dẫn... GV có thể tạo ra môi trường khuyến khích học tập. Muốn như vậy, GV phải là một chuyên gia được đào tạo tốt, một người hiểu biết GD toàn diện. Nhà GD Tiệp Khắc J.A Comenxki (1592-1670) đã hiến dâng cuộc đời cho sự nghiệp giáo dục. Ông đã đưa ra hình thức tổ chức dạy học mới đó là hệ thống lớp. Mô hình lớp học được phát triển mạnh mẽ khắp nơi trên toàn thế giới. Không những vậy mô hình lớp học được phát triển và mở rộng, tùy thuộc vào điều kiện thực tế, song lớp học bao giờ cũng cần một người quản lý. Để quản lý lớp học, nhà trường 7
cử ra một trong những GV giảng dạy làm CTCNL. GVCN là những người được HT lựa chọn những GV có kinh nghiệm GD, có uy tín với HS được Hội đồng nhà trường nhất trí phân công làm công tác chủ nhiệm. Như vậy khi nói đến người GVCN là đề cập đến vị trí, vai trò, chức năng của người làm công tác chủ nhiệm, còn nói đến công tác chủ nhiệm là đề cập đến những nhiệm vụ, nội dung công việc mà người GVCN phải làm, cần làm và nên làm. Những công trình nghiên cứu trên đã chỉ ra những nội dung GD cho HS trung học mà có liên quan đến CTCNL. Những nội dung GD HS như: GD kĩ năng sống, GD những giá trị sống, GD hướng nghiệp… Theo quan điểm của UNESCO đã cho rằng GD trung học là giai đoạn mà thế hệ trẻ lựa chọn cho mình những giá trị cần thiết cho cuộc sống cũng như con đường chuẩn bị bước vào hoạt động nghề nghiệp và cuộc sống sau này. Đó là 12 giá trị của con người trong thế kỷ 21: hòa bình, tôn trọng, hợp tác, trách nhiệm, trung thực, khiêm tốn, giản dị, khoan dung, đoàn kết, tình yêu thương, tự do, hạnh phúc. Tài liệu tập huấn kĩ năng cơ bản trong tham vấn (Unicef 2005) cũng đưa ra những cách thức tham vấn cho HS lứa tuổi thanh niên. Như vậy, người GV cần tổ chức các họat động khác nhau để HS có thể tham gia được dễ dàng và học được rất nhiều thứ từ đó. 1.1.2. Nghiên cứu ở Việt Nam Ở Việt Nam, nhiều tác phẩm, tác giả cũng đã quan tâm nghiên cứu vấn đề về CTCNL như: Tác giả Phạm Viết Vượng (2005) nghiên cứu về “Lý luận giáo dục” đã đưa ra những chức năng cơ bản của GV chủ nhiệm, những nội dung làm công tác chủ nhiệm, một số phương pháp GD HS. Để làm được CTCNL yếu tố quan trọng nhất đó là năng lực người GV chủ nhiệm [37]. Tác giả Hà Nhật Thăng (2001) nghiên cứu về “Công tác chủ nhiệm lớp dành cho giáo viên Trung học cơ sở” đã giới thiệu những nội dung cơ bản về CTCNL[31]. Nhóm tác giả Nguyễn Dục Quang, Lê Thanh Sử, Nguyễn Thị Kỷ (2000) nghiên cứu “Những tình huống giáo dục học sinh của người giáo viên chủ nhiệm” 8
đã đề cập đến các yếu tố tâm lý ảnh hưởng đến giao tiếp giữa GV và HS cũng như quá trình hình thành nhân cách của HS, hình thành tập thể HS[28]. Tác giả Nguyễn Dục Quang,“Bàn về năng lực giáo dục của đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông” đề cập về những vấn đề cơ bản của CTCNL, những nội dung trong CTCNL ở trường phổ thông từ góc nhìn của chuẩn nghề nghiệp GV trung học. Tác giả đưa ra một số nội dung cơ bản cho CTCNL, đề cao vai trò của người GVCNL trong GD HS và những nội dung cần thiết đòi hỏi người GVCN tự bồi dưỡng và được bồi dưỡng nâng cao năng lực GD [29]. Ngoài ra có thể tìm thấy một số bài báo, tạp chí nghiên cứu về CTCNL cụ thể như: Tác giả Lưu Hồng Uyên (2016) “Những thách thức đối với GVCN trường THCS trong giai đoạn hiện nay” đề cập đến những thách thức từ sự thay đổi của xã hội, tâm sinh lí của HS, đây là một trong những rào cản lớn nhất trong CTCNL [36]. Tác giả Nguyễn Văn Nho (2015) “Nâng cao CTCNL ở trường THPT” đề cập đến những hoạt động trong CTCNL, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng CTCNL [26]. Nghiên cứu về CTCNL được tác giả Nguyễn Thanh Bình quan tâm sâu sắc với các công trình: “Công tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT”, đề tài mã số SPHN- 09-465NCSP, 2010, cũng như cuốn “Một số vấn đề trong CTCNL ở trường THPT hiện nay” [11]. Ở đây các tác giả đề cập đến những vấn đề cơ bản của CTCNL, những nội dung trong CTCNL ở trường THPT hiện nay từ góc nhìn của chuẩn nghề nghiệp GV trung học. Tác giả Nguyễn Xuân Tuyên (2005) “Biện pháp quản lý công tác GVCN lớp của HT trường THPT ở tỉnh Yên Bái trong giai đoạn hiện nay” [32], nghiên cứu tiến hành khảo sát cán bộ Sở GD, cán bộ quản lý nhà trường, GVCNL, GV bộ môn, và HS. Nội dung khảo sát về vai trò GVCNL, nội dung công tác GVCNL, ảnh hưởng của GVCNL trong quá trình GD HS, và đánh giá của HS về các hoạt động của GVCNL. Tác giả đã đề xuất 6 nhóm giải pháp quản lý công tác GVCNL. 9