Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Phát triển đội ngũ giáo viên trường THPT Nguyễn Duy Thì, tỉnh Vĩnh Phúc trong giai đoạn hiện nay

Chia sẻ: Dilysstran Dilysstran | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:105

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu đề tài là đề xuất một số biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên trường THPT Nguyễn Duy Thì, tỉnh Vĩnh Phúc nhằm nâng cao chất lượng GD&ĐT, đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ giáo dục của nhà trường trong giai đoạn hiện nay (2011 - 2020).

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Phát triển đội ngũ giáo viên trường THPT Nguyễn Duy Thì, tỉnh Vĩnh Phúc trong giai đoạn hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC ĐÀO HUY KHÁNH PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG THPT NGUYỄN DUY THÌ, TỈNH VĨNH PHÚC TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI – 2016
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC ĐÀO HUY KHÁNH PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG THPT NGUYỄN DUY THÌ, TỈNH VĨNH PHÚC TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60140114 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Bùi Văn Quân HÀ NỘI – 2016
LỜI CAM ĐOAN Luận văn “Phát triển đội ngũ giáo viên trường THPT Nguyễn Duy Thì, tỉnh Vĩnh Phúc trong giai đoạn hiện nay” là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Bùi Văn Quân. Tôi xin cam đoan rằng các số liệu, các kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và không trùng lặp với các công trình nghiên cứu khác, các thông tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc./. Học viên Đào Huy Khánh i
LỜI CẢM ƠN Trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn, tác giả luôn nhận được sự động viên khuyến khích và tạo điều kiện của các cấp lãnh đạo, các thầy giáo, cô giáo, anh chị em đồng nghiệp và gia đình. Với tình cảm chân thành, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới: - Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội và các thầy giáo, cô giáo Trường Đại học Giáo dục đã tận tình giảng dạy, cung cấp những kiến thức cơ bản, tạo điều kiện giúp đỡ tôi hoàn thành chương trình học tập và có được những kiến thức, kĩ năng cần thiết để nghiên cứu, thực hiện luận văn này. - Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Bùi Văn Quân, người đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn tác giả trong thời gian nghiên cứu và hoàn thành luận văn . - Tác giả xin chân thành cảm ơn sự động viên, tạo điều kiện giúp đỡ của Sở GD&ĐT Vĩnh Phúc, các thầy cô giáo trường THPT Nguyễn Duy Thì và gia đình đã tạo điều kiện tốt nhất cho tác giả trong suốt quá trình học tập và hoàn thiện luận văn này. Dù đã có nhiều cố gắng trong quá trình nghiên cứu, song luận văn chắc chắn không thể tránh khỏi những khiếm khuyết. Tác giả rất mong nhận được sự góp ý của các thầy giáo, cô giáo, các bạn đồng nghiệp và những người quan tâm đến luận văn này để công trình nghiên cứu tiếp theo được tốt hơn. . Xin chân thành cảm ơn! Hà nội, tháng 11 năm 2015 Tác giả Đào Huy Khánh ii
DANH TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN CĐ Cao đẳng CĐDN Cao đẳng dạy nghề CNH - HĐH Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa ĐH Đại học ĐNGV Đội ngũ giáo viên GD&ĐT Giáo dục và đào tạo GDQP Giáo dục quốc phòng GV Giáo viên HSG Học sinh giỏi KT - XH Kinh tế - Xã hội THPT Trung học phổ thông THPT QG Trung học phổ thông quốc gia UBND Ủy ban nhân dân iii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii DANH TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN ................................................ iii MỤC LỤC ........................................................................................................ iv DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................. viii DANH MỤC BIỂU ĐỒ ................................................................................... ix MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG.......................................................... 6 1.1. Tổng quan về nghiên cứu vấn đề ............................................................ 6 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ........................................................ 9 1.2.1. Khái niệm giáo viên, giáo viên THPT .............................................. 9 1.2.2. Khái niệm đội ngũ, đội ngũ giáo viên............................................. 11 1.2.3. Khái niệm phát triển, phát triển ĐNGV, biện pháp phát triển ĐNGV . 12 1.2.4. Khái niệm quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường ............. 15 1.3. Tầm quan trọng của vấn đề phát triển ĐNGV trong trường THPT hiện nay ................................................................................................................ 20 1.3.1. Chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước về vấn đề phát triển ĐNGV........................................................................................................ 20 1.3.2. Sự phát triển của giáo dục THPT hiện nay và các yêu cầu đặt ra với đội ngũ giáo viên THPT............................................................................ 21 1.3.3. Tầm quan trọng của việc phát triển ĐNGV ................................... 26 1.4. Những nội dung cơ bản của pháp triển ĐNGV trường THPT ............. 27 1.4.1. Quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên .......................................... 27 1.4.2. Tuyển chọn đội ngũ giáo viên ........................................................ 28 1.4.3. Sử dụng đội ngũ giáo viên .............................................................. 32 iv
1.4.4. Đánh giá đội ngũ giáo viên ............................................................. 33 1.4.5. Đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên......................................... 34 1.4.6. Các chính sách đãi ngộ đối với ĐNGV .......................................... 35 1.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến vấn đề phát triển ĐNGV trường THPT ... 37 1.5.1. Ảnh hưởng từ năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục ........ 37 1.5.2. Ảnh hưởng từ những chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước trong công tác phát triển đội ngũ giáo viên .............................................. 38 1.5.3. Ảnh hưởng từ các nhân tố bên trong quá trình phát triển ĐNGV nhà trường................................................................................................. 39 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ CÔNG TÁC PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG THPT NGUYỄN DUY THÌ, TỈNH VĨNH PHÚC HIỆN NAY ...................................................................................................... 40 2.1. Giới thiệu về trường THPT Nguyễn Duy Thì, tỉnh Vĩnh Phúc ............ 40 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển .................................................. 40 2.1.2. Thực trạng về cơ sở vật chất của nhà trường hiện nay ................... 41 2.1.3. Cơ cấu tổ chức bộ máy của nhà trường hiện nay ........................... 42 2.1.4. Xu hướng phát triển của nhà trường ............................................... 42 2.2. Thực trạng về ĐNGV trường THPT Nguyễn Duy Thì, tỉnh Vĩnh Phúc. ... 42 2.2.1. Về số lượng giáo viên ..................................................................... 42 2.2.2. Về cơ cấu ĐNGV ............................................................................ 44 2.2.3. Về chất lượng ĐNGV ..................................................................... 49 2.3. Đánh giá chung về thực trạng ĐNGV trường THPT Nguyễn Duy Thì 52 2.3.1. Những mặt mạnh............................................................................. 52 2.3.2. Những mặt hạn chế ......................................................................... 53 2.3.3. Nguyên nhân ................................................................................... 54 2.3.4. Hướng khắc phục. ........................................................................... 54 2.4. Thực trạng công tác phát triển ĐNGV của trường THPT Nguyễn Duy Thì, tỉnh Vĩnh Phúc (từ năm học 2009 - 2010 đến năm học 2014 - 2015). .............. 55 2.4.1. Nhận thức về công tác phát triển đội ngũ giáo viên ....................... 55 v
2.4.2. Thực trạng công tác phát triển ĐNGV trường THPT Nguyễn Duy Thì ............................................................................................................. 56 2.4.3. Đánh giá chung về công tác phát triển ĐNGV của trường THPT Nguyễn Duy Thì, tỉnh Vĩnh Phúc. ............................................................ 60 CHƯƠNG 3: CÁC BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NGUYỄN DUY THÌ TỈNH VĨNH PHÚC ......................................................................................... 63 3.1. Định hướng phát triển trường THPT Nguyễn Duy Thì ........................ 63 3.1.1. Mục tiêu chung ............................................................................... 63 3.1.2. Mục tiêu cụ thể ............................................................................... 63 3.1.3. Mục tiêu phát triển ĐNGV trường THPT Nguyễn Duy Thì trong giai đoạn hiện nay (2011- 2020) ............................................................... 63 3.2. Nguyên tắc đề xuất biện pháp phát triển ĐNGV trong nhà trường THPT ... 64 3.2.1. Nguyên tắc bảo đảm tính khoa học................................................. 64 3.2.2. Nguyên tắc bảo đảm về tính nhất quán, toàn diện .......................... 65 3.2.3. Nguyên tắc bảo đảm sự phù hợp với tình hình thực tiễn................ 65 3.2.4. Nguyên tắc bảo đảm sự kế thừa và phát triển................................. 65 3.2.5. Nguyên tắc bảo đảm tính khả thi .................................................... 66 3.3. Các biện pháp phát triển ĐNGV trường THPT Nguyễn Duy Thì trong giai đoạn 2011 – 2020 .................................................................................. 66 3.3.1. Biện pháp 1: Tuyên truyền, giáo dục nhằm nâng cao nhận thức về vai trò quan trọng của ĐNGV đối với sự phát triển của nhà trường. ....... 66 3.3.2. Biện pháp 2: Xây dựng quy hoạch phát triển ĐNGV đáp ứng yêu cầu phát triển của nhà trường trong giai đoạn hiện nay ........................... 68 3.3.3. Biện pháp 3: Đổi mới công tác tuyển chọn và sử dụng ĐNGV nhằm phát huy tiềm năng của đội ngũ ................................................................ 71 3.3.4. Biện pháp 4: Tổ chức tốt công tác bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên ...................................................... 74 vi
3.3.5. Biện pháp 5: Có chính sách chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho đội ngũ giáo viên ....................................................................................... 78 3.3.6. Biện pháp 6: Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá chuyên môn, nghiệp vụ của đội ngũ giáo viên ............................................................... 80 3.4. Tổ chức thực hiện các biện pháp .......................................................... 82 3.5. Thăm dò về tính khả thi, tính cấp thiết của các biện pháp.................... 83 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 86 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 89 vii
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1 : Số lượng ĐNGV của nhà trường ................................................... 43 Bảng 2.2 : Bảng thống kê số lượng giáo viên của từng môn học ................... 44 Bảng 2.3 : Số lượng và tỷ lệ GV theo độ tuổi của nhà trường........................ 45 Bảng 2.4 : Tỷ lệ nam, nữ của ĐNGV nhà trường ........................................... 47 Bảng 2.5 : Tỷ lệ nam, nữ của ĐNGV nhà trường theo tổ chuyên môn .......... 48 Bảng 2.6 : Phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống của ĐNGV nhà trường .... 49 Bảng 2.7 : Trình độ đào tạo của ĐNGV nhà trường ....................................... 50 Bảng 2.8 : Năng lực chuyên môn, nghiệp vụ của ĐNGV nhà trường ............ 51 Bảng 2.9: Trình độ Ngoại ngữ và Tin học của ĐNGV nhà trường theo tổ chuyên môn (năm học 2014 - 2015) ............................................................... 51 Bảng 3.1: Kết quả thống kê nhận thức về tính khả thi và tính cấp thiết ......... 84 của các biện pháp ............................................................................................ 84 viii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Sơ đồ 1.1: Mối tương quan giữa bồi dưỡng, phát triển nâng cao kỹ năng nghề nghiệp và phát triển ĐNGV ............................................................................ 14 Sơ đồ 1.2: Mối quan hệ các chức năng quản lý .............................................. 18 Sơ đồ: 1.3: Mối quan hệ giữa các khâu trong quá trình phát triển ĐNGV ..... 36 Biểu đồ 2.1 : Số lượng giáo viên của nhà trường so với đinh mức của Bộ .... 43 Biểu đồ 2.2: Tỷ lệ trung bình 5 năm theo độ tuổi của ĐNGV nhà trường ... 46 Biểu đồ 2.3: Tỷ lệ nam, nữ trung bình của ĐNGV nhà trường ...................... 47 Sơ đồ 3.1. Mối quan hệ giữa các biện pháp phát triển ĐNGV ....................... 83 trường THPT Nguyễn Duy Thì, tỉnh Vĩnh Phúc............................................. 83 ix
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Theo quan điểm dạy học tích cực, người thầy vừa là đạo diễn, người tổ chức, hướng dẫn và tạo môi trường hợp tác, tương tác cho học sinh. Mức độ đáp ứng của người thầy đối với các công việc đó là vô cùng quan trọng, quyết định chất lượng giáo dục. Trong khi đất nước ta đang tiến hành công cuộc đẩy mạnh CNH-HĐH và phát triển kinh tế tri thức, đưa nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2020. Để thực hiện mục tiêu chiến lược này, vấn đề xây dựng và phát triển nguồn nhân lực đủ sức đáp ứng yêu cầu phát triển KT-XH là một đòi hỏi khách quan, vừa mang tính cấp bách vừa có ý nghĩa lâu dài. Văn kiện Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ XI đã khẳng định: “Giáo dục và đào tạo có sứ mệnh nâng cao dân trí, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng phát triển đất nước, xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam. Phát triển giáo dục và đào tạo cùng với phát triển khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu; đầu tư cho giáo dục và đào tạo là đầu tư phát triển”.[18] Thực tiễn và yêu cầu xã hội đã đặt ra cho giáo dục những thời cơ và thách thức lớn. Chất lượng GD&ĐT chịu sự tác động của nhiều yếu tố. Song yếu tố căn bản nhất, chiếm vị trí quan trọng nhất đó là ĐNGV, những người trực tiếp tham gia vào quá trình hoàn thiện nhân cách công dân. Vì vậy, trong công tác phát triển GD&ĐT, ĐNGV luôn được xem là lực lượng cốt cán của sự nghiệp phát triển GD&ĐT, là nhân tố quan trọng nhất quyết định việc nâng cao chất lượng giáo dục, biến giáo dục, biến mục tiêu phát triển giáo dục của Đảng thành hiện thực. Do vậy, muốn phát triển GD&ĐT, điều quan trọng trước tiên là phải chăm lo xây dựng và phát triển ĐNGV. Chỉ thị số 40-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đã chỉ rõ: Mục tiêu là xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục được chuẩn hoá, đảm bảo chất lượng, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, 1
đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối sống, lương tâm, tay nghề của nhà giáo; thông qua việc quản lý, phát triển đúng định hướng và có hiệu quả sự nghiệp giáo dục để nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực, đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. [1] Với sự quan tâm, chăm lo của Đảng và Nhà nước, ĐNGV đã không ngừng phát triển về số lượng và từng bước nâng cao về chất lượng, đáp ứng yêu cầu nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần vào thắng lợi của sự nghiệp cách mạng của đất nước. Song, trước những yêu cầu mới của sự phát triển giáo dục trong thời kỳ CNH-HĐH và xu thế hội nhập quốc tế, ĐNGV có những hạn chế, bất cập; giáo viên vẫn còn thiếu, cơ cấu chưa đồng bộ, chất lượng chuyên môn, nghiệp vụ chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục, làm ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng giáo dục. Trong khi đó, ngành GD&ĐT chưa có đủ những giải pháp mạnh mẽ để đổi mới, cải tiến nội dung chương trình, phương pháp bồi dưỡng, tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ cho ĐNGV. Vì vậy, việc bồi dưỡng và phát triển ĐNGV là nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên và cấp thiết của ngành GD&ĐT, của tất cả các cấp giáo dục, mà giáo dục phổ thông được coi là nền tảng, có một vai trò đặc biệt quan trọng tạo dựng mặt bằng dân trí và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng những yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. ĐNGV trường THPT Nguyễn Duy Thì, tỉnh Vĩnh Phúc đã được quan tâm xây dựng và phát triển về mọi mặt, song vẫn còn có những hạn chế, bất cập: số lượng giáo viên trẻ mới ra trường, thiếu kinh nghiệm trong giảng dạy chiếm gần 70% quân số giáo viên của nhà trường. ĐNGV chưa đồng bộ về chuyên môn, năng lực giảng dạy. Đặc biệt, việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học còn nhiều hạn chế, lực lượng giáo viên cốt cán còn mỏng. Với mong muốn tìm ra những biện pháp thiết thực và phù hợp nhằm phát triển ĐNGV của nhà trường đáp ứng yêu cầu đổi mới của giáo dục hiện nay tôi chọn đề tài: “Phát triển đội ngũ giáo viên trường THPT Nguyễn Duy Thì, tỉnh Vĩnh Phúc trong giai đoạn hiện nay”. 2
2. Câu hỏi nghiên cứu Trong những năm học gần đây, tuy đã có nhiều đổi mới trong công tác quản lý nhưng chất lượng dạy và học của trường THPT Nguyễn Duy Thì, tỉnh Vĩnh Phúc chưa có sự thay đổi rõ rệt, thứ bậc của nhà trường vẫn đứng ở vị trí rất thấp so với các trường THPT trong tỉnh, đặc biệt là kết quả kỳ thi THPT QG năm 2015, nhà trường xếp thứ hạng 37/38 trong các trường THPT của tỉnh. Phải chăng đây là vấn đề liên quan đến chất lượng đội ngũ giáo viên? Câu hỏi được đặt ra cho nghiên cứu của chúng tôi đó là: 1) Thực trạng phát triển ĐNGV trường THPT Nguyễn Duy Thì diễn ra như thế nào? 2) Cần có những biện pháp thiết thực nào để phát triển đội ngũ giáo viên trường THPT Nguyễn Duy Thì, tỉnh Vĩnh Phúc nhằm nâng cao chất lượng dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới của giáo dục trong giai đoạn hiện nay? 3. Giả thuyết nghiên cứu Công tác phát triển đội ngũ giáo viên trường THPT Nguyễn Duy Thì, tỉnh Vĩnh Phúc trong những năm gần đây đã được quan tâm nhưng chưa có nhiều chuyển biến tích cực. Nếu đề xuất và áp dụng đồng bộ các bộ phận theo hướng hỗ trợ cán bộ quản lý và giáo viên thực hiện tốt đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển năng lực học sinh nhằm tạo ra sự chuyển biến cơ bản về tổ chức hoạt động dạy học, thì chất lượng đội ngũ giáo viên sẽ được nâng cao, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường, góp phần đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục của trường THPT Nguyễn Duy Thì, tỉnh Vĩnh Phúc trong giai đoạn hiện nay. 4. Mục đích nghiên cứu Đề xuất một số biện pháp phát triển ĐNGV trường THPT Nguyễn Duy Thì, tỉnh Vĩnh Phúc nhằm nâng cao chất lượng GD&ĐT, đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ giáo dục của nhà trường trong giai đoạn hiện nay (2011 - 2020). 5. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 3
5.1. Khách thể nghiên cứu: Đội ngũ giáo viên trường THPT. 5.2. Đối tượng nghiên cứu: Công tác phát triển phát triển đội ngũ giáo viên trường THPT Nguyễn Duy Thì, tỉnh Vĩnh Phúc. 6. Phạm vi và giới hạn nghiên cứu Giới hạn thời gian: Các số liệu khảo sát, đánh giá thực trạng công tác phát triển ĐNGV trong giai đoạn từ 2009 - 2015. 7. Nhiệm vụ nghiên cứu 7.1. Nghiên cứu các vấn đề lý luận liên quan đến phát triển ĐNGV trường THPT. 7.2. Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng ĐNGV Trường THPT Nguyễn Duy Thì tỉnh Vĩnh Phúc từ năm 2009 đến nay. 7.3. Đề xuất các biện pháp phát triển ĐNGV của trường THPT Nguyễn Duy Thì, tỉnh Vĩnh Phúc đến năm 2020. 8. Phương pháp nghiên cứu 8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Phương pháp phân tích và tổng hợp các tài liệu, sách, báo, tạp chí có liên quan đến quy hoạch, xây dựng và phát triển ĐNGV trường THPT. 8.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Khảo sát các nhóm là cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên, học sinh để thu thập các số liệu, phương pháp điều tra, phương pháp hỏi ý kiến chuyên gia, phương pháp phỏng vấn, phương pháp khảo sát, phương pháp dự giờ… 8.3. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm quản lý Tổng kết kinh nghiệm của các cán bộ quản lý và bản thân về vấn đề quản lý phát triển chất lượng ĐNGV thời gian qua. Từ đó đề xuất biện pháp phát triển chất lượng ĐNGV trong giai đoạn hiện nay. 8.4. Phương pháp thống kê Số liệu thu được từ bảng hỏi được xử lý, phân tích bằng thống kê toán học. 4
9. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung luận văn được trình bày trong 03 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về phát triển ĐNGV trường THPT Chương 2: Thực trạng về công tác phát triển ĐNGV trường THPT Nguyễn Duy Thì, tỉnh Vĩnh Phúc hiện nay. Chương 3: Các biện pháp phát triển ĐNGV trường THPT Nguyễn Duy Thì, tỉnh Vĩnh Phúc. 5
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan về nghiên cứu vấn đề Những năm đầu của thế kỷ XXI, cuộc cách mạng khoa học - công nghệ với những bước tiến nhảy vọt, thế giới chuyển từ nền văn minh công nghiệp sang nền văn minh trí tuệ. Hội nhập kinh tế quốc tế và quá trình toàn cầu hoá là xu thế tất yếu, có ảnh hưởng sâu rộng đến sự phát triển của tất cả các quốc gia trên thế giới. Sự vận động của nền kinh tế toàn cầu hướng tới một giai đoạn phát triển mới - giai đoạn kinh tế tri thức. Giáo dục đang bước ra khỏi vị trí truyền thống là một bộ phận kiến trúc thượng tầng để trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp, nhà trường không còn dừng ở việc truyền bá tri thức mà còn là nơi sản sinh tri thức và áp dụng tri thức để góp phần đổi mới công nghệ, tăng năng suất lao động, tạo giá trị gia tăng cho sản phẩm. Với tư cách là công cụ sản sinh, truyền bá và áp dụng tri thức, giáo dục có vai trò quan trọng hơn bao giờ hết trong sự phát triển của các quốc gia. Nó vừa là động lực cho việc thực hiện kinh tế tri thức, vừa là hạ tầng cho việc hình thành xã hội tri thức. Vì những lý do trên mà vai trò của giáo dục trong các chiến lược phát triển kinh tế - xã hội không ngừng được củng cố và tăng cường. Ngày nay ở hầu hết mọi quốc gia, giáo dục đều được đặt ở vị trí trung tâm trong các chiến lược phát triển đất nước. Thậm chí ở một số nước, người ta quan niệm vấn đề quan trọng nhất trong phát triển ngày nay là phát triển giáo dục, đây thực sự còn là cuộc cách mạng trong các quan niệm, các cách tiếp cận, nó đòi hỏi con người phải đổi mới cách nghĩ, cách làm để thích nghi và làm chủ sự phát triển. Với tầm quan trọng đặc biệt của giáo dục trong nền kinh tế tri thức, nhiều quốc gia trên thế giới đã nhạy bén tiến hành cải cách giáo dục, đặc biệt là giáo dục phổ thông. Ở Việt Nam, qua hơn nửa thế kỷ xây dựng và phát triển, chúng ta đã xây dựng được một hệ thống giáo dục liên thông và hoàn chỉnh từ giáo dục 6
mầm non đến giáo dục đại học đáp ứng một cách tích cực nhu cầu nâng cao dân trí, nhu cầu nhân lực và nhân tài của xã hội. Trong suốt tiến trình ấy hệ thống giáo dục Việt Nam không ngừng xây dựng và phát triển ĐNGV với quan điểm: Chất lượng ĐNGV là nhân tố quan trọng quyết định chất lượng giáo dục. Đảng, Nhà nước ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến giáo dục nói chung và người thầy nói riêng. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Nhiệm vụ giáo dục rất quan trọng và vẻ vang, vì nếu không có thầy giáo thì không có giáo dục”.[27, tr. 114] Các nghị quyết của Đảng, Luật Giáo dục, chiến lược phát triển giáo dục và các chủ trương, chính sách của Nhà nước ta đều nhất quán đặt ĐNGV vào vị trí trung tâm, được xã hội tôn vinh và có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển của nền giáo dục nước nhà. Chăm lo xây dựng và phát triển ĐNGV để họ đáp ứng yêu cầu và theo kịp với sự thay đổi, phát triển của giáo dục là trách nhiệm của các cấp quản lý giáo dục, của từng bản thân mỗi giáo viên và của toàn xã hội. ĐNGV là bộ phận quan trọng của nguồn nhân lực xã hội, là nguồn lực cơ bản của ngành GD&ĐT, của một nhà trường; được thừa hưởng tất cả những ưu đãi của Nhà nước về phát triển nguồn nhân lực và cần phải được nghiên cứu đổi mới kịp thời đáp ứng sự thay đổi phát triển của nền giáo dục. Báo cáo của Ban Chấp hành Trung ương Đảng tại Đại hội Đảng lần thứ X khẳng định: “Xây dựng đội ngũ cán bộ đồng bộ, cơ cấu hợp lý, chất lượng tốt, nhất là đội ngũ cán bộ lãnh đạo kế cận vững vàng. Có cơ chế, chính sách bảo đảm, phát hiện, đánh giá, tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng, trọng dụng và đãi ngộ xứng đáng người có đức, có tài”. [17, tr. 23] Nghiên cứu về ĐNGV được thực hiện dưới góc độ quản lý giáo dục ở cấp độ vĩ mô: Đề án “Xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục giai đoạn 2005 - 2010” (QĐ số 09/2005/QĐ - TTg ngày 11 tháng 1 năm 2005 của Thủ tướng Chính Phủ). 7
Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Nhà nước do Hội đồng Quốc gia Giáo dục thực hiện từ tháng 12 năm 2008 đến hết tháng 4 năm 2009: “Phát triển giáo dục Việt Nam trong nền kinh tế thị trường và trước nhu cầu hội nhập quốc tế” có 13 nội dung, trong đó có nội dung “Nghiên cứu các chính sách phát triển giáo viên”. Dự thảo Chiến lược phát triển Giáo dục 2011 - 2020 của Bộ GD&ĐT và đưa ra 11 giải pháp, trong đó giải pháp: “Xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục” được coi là 1 trong 2 giải pháp có tính đột phá. Bộ GD&ĐT đang triển khai 14 dự án thuộc chương trình mục tiêu quốc gia về GD&ĐT đến năm 2020, trong đó có dự án “Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục”. Ngoài ra còn có nhiều hội thảo khoa học về chủ đề xây dựng và phát triển ĐNGV dưới góc độ quản lý giáo dục theo ngành, bậc học được thực hiện. Có thể kể đến một số nghiên cứu của các tác giả như: Đặng Quốc Bảo - Nguyễn Đắc Hưng [5], Nguyễn Thị Mỹ Lộc [26], Trần Bá Hoành [23]… Gần đây có nhiều Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý giáo dục nghiên cứu về vấn đề này như: - Nghiên cứu của tác giả Trần Thị Vân Anh về “Biện pháp phát triển ĐNGV Trung học phổ thông Chuyên Lê Hồng Phong tỉnh Nam Định đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông”. - Tác giả Đặng Minh Tiến về “Phát triển ĐNGV Trung học phổ thông Hùng Vương, tỉnh Phú Thọ trong giai đoạn hiện nay”. - Tác giả Trần Trang Nhung về “Phát triển đội ngũ giáo viên trường Trung cấp Văn hóa - Thể thao và Du lịch Bắc Giang trong giai đoạn hiện nay”. - Tác giả Nguyễn Tiến Dũng về “Biện pháp phát triển ĐNGV các Trường Trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Nam Định đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay”. Các tác giả đã đưa ra các giải pháp thiết thực nhằm thực hiện tốt hơn công tác phát triển ĐNGV ở địa phương mình, đơn vị mình theo từng điều kiện, đặc điểm của vùng, miền trên địa bàn toàn quốc. 8
Tổng quan các nghiên cứu nêu trên, có thể rút ra một số nhận xét như sau: - Nghiên cứu về ĐNGV được triển khai ở nhiều bình diện khác nhau và đặc biệt được quan tâm trên bình diện quản lý giáo dục. - Các nghiên cứu về phát triển ĐNGV được tập trung vào hai mảng chính: nghiên cứu phát triển ĐNGV theo cấp bậc và ngành học; nghiên cứu phát triển ĐNGV cho từng cơ sở giáo dục thuộc bậc, cấp, ngành học. 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài 1.2.1. Khái niệm giáo viên, giáo viên THPT 1.2.1.1. Giáo viên Tại Điều 70, Luật Giáo dục 2005 đã đưa ra định nghĩa pháp lý đầy đủ về nhà giáo và những tiêu chuẩn của nhà giáo: “1. Nhà giáo là người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trường, cơ sở giáo dục khác. 2. Nhà giáo phải có những tiêu chuẩn sau đây: a) Phẩm chất, đạo đức, tư tưởng tốt; b) Đạt trình độ chuẩn được đào tạo về chuyên môn, nghiệp vụ; c) Đủ sức khỏe theo yêu cầu nghề nghiệp; d) Lý lịch bản thân rõ ràng. 3. Nhà giáo giảng dạy ở các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục nghề nghiệp được gọi là giáo viên; ở cơ sở giáo dục đại học được gọi là giảng viên”. [29, tr. 109-110] 1.2.1.2. Giáo viên THPT Theo quy định của Luật Giáo dục, giáo viên thực hiện lao động nghề nghiệp của mình tại các trường THPT được gọi là giáo viên THPT. Tại Điều 30 của Điều lệ trường THCS, trường THPT và trường phổ thông có nhiều cấp học do Bộ GD&ĐT ban hành ngày 28 tháng 3 năm 2011 quy định đã ghi rõ: Giáo viên trường trung học là người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trường, gồm: Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, giáo viên bộ môn, giáo viên làm công tác Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh 9