Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lí hoạt động bồi dưỡng giáo viên trường trung học phổ thông Quất Lâm, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục

Chia sẻ: Dilysstran Dilysstran | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:116

Thêm vào BST

Báo xấu

23
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn là nghiên cứu những vấn đề lý luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng GV trường THPT. Khảo sát, đánh giá thực trạng đội ngũ GV và các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng GV trường THPT Quất Lâm, tỉnh Nam Định. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng GV trường THPT Quất Lâm, tỉnh Nam Định đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục THPT hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lí hoạt động bồi dưỡng giáo viên trường trung học phổ thông Quất Lâm, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC MAI VĂN NGHIÊM QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƢỠNG GIÁO VIÊN TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG QUẤT LÂM, HUYỆN GIAO THỦY, TỈNH NAM ĐỊNH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2015
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC MAI VĂN NGHIÊM QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƢỠNG GIÁO VIÊN TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG QUẤT LÂM, HUYỆN GIAO THỦY, TỈNH NAM ĐỊNH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số : 60 14 01 14 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Trần Đình Châu HÀ NỘI - 2015
LỜI CẢM ƠN Với sự biết ơn sâu sắc và tình cảm chân thành, tác giả xin cảm ơn: các thầy giáo, cô giáo Trường đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội đã tận tình giảng dạy và giúp đỡ chúng tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu tại trường. Xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, giáo viên, học sinh trường THPT Quất Lâm đã tạo điều kiện thuận lợi, giúp đỡ, động viên tôi đồng thời cung cấp thông tin, tham gia trả lời phiếu khảo sát để tác giả thực hiện được công trình nghiên cứu của mình. Đặc biệt, tác giả bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Trần Đình Châu đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ, động viên để tác giả có thể hoàn thành luận văn này. Xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã ủng hộ, chia sẻ, động viên tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Trong quá trình nghiên cứu thực hiện, mặc dù đã hết sức cố gắng nhưng chắc chắn rằng luận văn sẽ không tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế. Tác giả rất mong nhận được sự chỉ dẫn, những góp ý quý báu từ quý thầy cô giáo và đồng nghiệp. Rất trân trọng và xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 30 tháng 10 năm 2015 TÁC GIẢ Mai Văn Nghiêm i
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BGH Ban giám hiệu CBQL Cán bộ quản lý CNH Công nghiệp hóa CNTT Công nghệ thông tin CSVC Cơ sở vật chất Đ/c Đồng chí ĐHSP Đại học Sư phạm ĐNGV Đội ngũ giáo viên GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GDCD Giáo dục công dân GDPT Giáo dục phổ thông GDQP Giáo dục quốc phòng GDTX Giáo dục thường xuyên GV Giáo viên GVCN Giáo viên chủ nhiệm HĐH Hiện đại hoá HS Học sinh KTĐG Kiểm tra, đánh giá KT-XH Kinh tế - xã hội NCKH Nghiên cứu khoa học NVSP Nghiệp vụ sư phạm PCGD Phổ cập giáo dục QL Quản lý QLGD Quản lý giáo dục THPT Trung học phổ thông ii
MỤC LỤC Lời cảm ơn .................................................................................................................. i Danh mục chữ viết tắt ................................................................................................ii Mục lục ...................................................................................................................... iii Danh mục bảng .........................................................................................................vii Danh muc sơ đồ, biểu đồ ......................................................................................... viii MỞ ĐẦU ................................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG BỒI DƢỠNG GIÁO VIÊN THPT ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC. ................... 6 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ............................................................................. 6 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ....................................................................... 8 1.2.1. Quản lý .............................................................................................................. 8 1.2.2. Quản lý giáo dục ............................................................................................. 11 1.2.3. Quản lý nhà trường ......................................................................................... 13 1.2.4. Biện pháp quản lý ............................................................................................ 14 1.2.5. Bồi dưỡng, giáo viên, đội ngũ giáo viên ........................................................... 14 1.2.6. Quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên........................................................... 14 1.3. Lí luận về hoạt động bồi dưỡng giáo viên THPT ............................................. 19 1.3.1. Yêu cầu về nhân cách giáo viên THPT. ......................................................... 19 1.3.2. Mục tiêu bồi dưỡng giáo viên THPT. ............................................................ 22 1.3.3. Nội dung bồi dưỡng giáo viên THPT. ........................................................... 22 1.3.4. Hình thức và phương pháp bồi dưỡng giáo viên THPT. ................................ 23 1.3.5. Kiểm tra đánh giá hoạt động bồi dưỡng giáo viên THPT. ............................. 24 1.4. Lí luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên THPT. ............................... 25 1.4.1. Chức năng quản lý trường học. ...................................................................... 25 1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên THPT ............................... 30 1.5. Các định hướng đổi mới giáo dục trung học phổ thông ....................................... 34 1.5.1. Các chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước, chỉ đạo của sở Giáo dục và Đào tạo, chỉ đạo của huyện và của nhà trường về đổi mới giáo dục phổ thông ........... 34 1.5.2.Quan điểm chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tào về bồi dưỡng giáo viên. ..... 36 1.5.3. Mục tiêu giáo dục trung học phổ thông ......................................................... 37 iii
1.5.4. Những yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục trung học phổ thông ........ 37 1.5.5. Những nội dung đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục trung học phổ thông...... 37 1.6. Vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của đội ngũ giáo viên và Hiệu trưởng trường THPT trong giai đoạn hiện nay.................................................................................. 39 1.6.1. Vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của đội ngũ GV THPT trong giai đoạn hiện nay ............................................................................................................................ 39 1.6.2. Vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của Hiệu trưởng trường THPT trong giai đoạn hiện nay ............................................................................................................ 40 1.7. Các yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến việc bồi dưỡng đội ngũ giáo viên trường trung học phổ thông trong giai đoạn hiện nay ..................................................................... 42 1.7.1. Các yếu tố về kinh tế - xã hội ........................................................................... 42 1.7.2. Các yêu cầu của đổi mới giáo dục phổ thông ................................................... 42 1.7.3. Các yếu tố về phát triển quy mô trường lớp ..................................................... 43 1.7.4. Các yếu tố về các điều kiện đảm bảo chất lượng .............................................. 43 1.7.5. Các yếu tố về chính sách và quản lý ................................................................. 43 Tiểu kết chương 1..................................................................................................... 44 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƢỠNG GIÁO VIÊN TRƢỜNG THPT QUẤT LÂM, HUYỆN GIAO THỦY, TỈNH NAM ĐỊNH. ...................................................................................................................... 45 2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế, chính trị văn hoá xã hội, giáo dục của huyện Giao Thủy, phía Tây Nam huyện Giao Thủy .................................. 45 2.1.1. Về vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên .............................................................. 45 2.1.2. Về dân số và nguồn nhân lực ......................................................................... 45 2.1.3. Về kinh tế - văn hoá xã hội ............................................................................ 45 2.1.4. Về giáo dục và đào tạo. .................................................................................. 46 2.2. Thực trạng về đội ngũ giáo viên trường THPT Quất Lâm ............................... 47 2.2.1. Về số lớp học và lượng giáo viên................................................................... 47 2.2.2. Về cơ cấu đội ngũ giáo viên ........................................................................... 49 2.2.3. Chất lượng đội ngũ giáo viên trường THPT Quất Lâm ................................. 52 2.3. Quy mô trường lớp ............................................................................................ 58 2.4. Chất lượng giáo dục THPT ............................................................................... 58 iv
2.5. Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên trường THPT Quất Lâm, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định ............................................................................ 59 2.5.1. Các biện pháp đã thực hiện ............................................................................ 59 2.5.2. Đánh giá chung về sự quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên của nhà trường .............................................................................................................................. 6464 Tiểu kết chương 2..................................................................................................... 68 CHƢƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG BỒI DƢỠNG GIÁO VIÊN TRƢỜNG THPT QUẤT LÂM HUYỆN GIAO THỦY, TỈNH NAM ĐỊNH. ...................................................................................................................... 69 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp. .......................................................................... 69 3.1.1. Nguyên tắc về mặt pháp lí ............................................................................. 69 3.1.2. Đảm bảo tính khoa học . ................................................................................ 69 3.1.3. Đảm bảo tính thực tiễn ................................................................................... 69 3.1.4. Đảm bảo tính kế thừa. .................................................................................... 69 3.1.5. Đảm bảo tính phát triển. ................................................................................. 69 3.2. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng GV trường THPT Quất Lâm. .................................................................................................................................. 70 3.2.1. Biện pháp 1: Tuyên truyền GD, nâng cao nhận thức của GV và CBQL về yêu cầu và tính cần thiết của việc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. ...... 70 3.2.2. Biện pháp 2: Tập huấn, bồi dưỡng ĐNGV về việc đổi mới nội dung, chương trình, sách giáo khoa để thực hiện mục tiêu của Nghị quyết 29-NQ/TW. ............... 74 3.2.3. Biện pháp 3: Căn cứ nhu cầu và thực trạng đáp ứng yêu cầu đổi mới của giáo viên để tổ chức bồi dưỡng GV một cách hiệu quả. .................................................. 77 3.2.4. Biện pháp 4: Sử dụng đội ngũ giáo viên cốt cán để hỗ trợ các giáo viên còn ít kinh nghiệm, mới ra trường. .................................................................................... 81 3.2.5 Biện pháp 5. Tạo môi trường thuận lợi và tạo động lực thúc đẩy giáo viên bồi dưỡng và phát huy năng lực sư phạm của mình. ...................................................... 83 3.2.6. Biện pháp 6. Xây dựng tiêu chí thi đua, đánh giá và khích lệ giáo viên. ....... 85 3.3. Mối liên quan giữa các biện pháp ..................................................................... 92 3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng GV của trường THPT Quất Lâm. ............................................................ 92 v
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ................................................................................... 92 3.4.2. Các bước tiến hành khảo nghiệm ................................................................... 92 3.4.3. Kết quả khảo nghiệm ..................................................................................... 93 Tiểu kết chương 3..................................................................................................... 97 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ........................................................................ 98 1. Kết luận ................................................................................................................ 98 2. Khuyến nghị ......................................................................................................... 99 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 10202 PHỤ LỤC 1 ........................................................................................................... 105 PHỤ LỤC 2 ........................................................................................................... 105 vi
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Thống kê số lớp của trường THPT Quất Lâm ............................................ . từ năm học 2010 – 2011 đến năm học 2014 – 2015 ................................................ 47 Bảng 2.2: Thống kê số lượng giáo viên của trường THPT Quất Lâm ........................ . từ năm học 2010 – 2011 đến năm học 2014 - 2015 ................................................. 48 Bảng 2.3: Về cơ cấu độ tuổi của đội ngũ giáo viên ................................................. 49 Bảng 2.4: Về cơ cấu giới tính của đội ngũ giáo viên ............................................... 50 Bảng 2.5: Thống kê số lượng giáo viên của từng môn học ..................................... 51 Bảng 2.6: Thống kê xếp loại đạo đức giáo viên trong 5 năm gần đây .................... 53 Bảng 2.7: Về trình độ đào tạo của đội ngũ giáo viên ............................................... 53 Bảng 2.8: Tỷ lệ đánh giá, xếp loại giáo viên theo quy định .................................... 55 “Chuẩn nghề nghiệp GV THPT” ............................................................................. 55 Bảng 2.9:Kết quả xếp loại Hạnh kiểm 5 năm gần đây. ............................................ 59 Bảng 2.10: Kết quả xếp loại học lực 5 năm học gần đây ......................................... 59 Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp đề xuất............... 93 Bảng 3.2: Thống kê kết quả khảo nghiệm về mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất ở Trường THPT Quất Lâm, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định về đổi mới GD. ........ 94 Bảng 3.3. Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp .......... 96 vii
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Sơ đồ 1.1: Mô hình quản lý ..................................................................................... 10 Sơ đồ 1.2: Quan hệ các chức năng quản lý .............................................................. 11 Biểu đồ 2.1: Thống kê số lượng giáo viên ............................................................... 48 Biểu đồ 2.2: Cơ cấu đội ngũ giáo viên theo độ tuổi ................................................ 49 Biểu đồ 2.3: Tỉ lệ giáo viên theo giới tính ............................................................... 51 Biểu đồ 2.4: Xếp loại giáo viên theo đạo đức .......................................................... 53 Biểu đồ 2.5: Trình độ đào tạo của đội ngũ giáo viên ............................................... 55 Biểu đồ 2.6: Tỉ lệ đánh giá, xếp loại giáo viên theo quy định “Chuẩn nghề nghiệp GV THPT” ............................................................................................................... 56 viii
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Hiện nay, toàn Đảng, toàn dân ta đã và đang thực hiện công cuộc đổi mới với mục tiêu là công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, xây dựng một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Để thực hiện được mục tiêu trên thì phải làm cho nền giáo dục có những biến đổi căn bản, mang tính chất cách mạng. Trong văn kiện Đại hội Đảng khoá XI (từ ngày 12 – 19/1/2011) đã khẳng định: “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó đổi mới cơ chế QL giáo dục, phát triển đội ngũ GV và cán bộ QL là khâu then chốt. Tập trung nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, coi trọng giáo dục đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành, khả năng lập nghiệp. Đổi mới cơ chế tài chính giáo dục. Thực hiện kiểm định chất lượng giáo dục đào tạo ở tất cả các bậc học. Xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, kết hợp chặt chẽ giữa nhà trường với gia đình và xã hội; Đổi mới mạnh mẽ nội dung, chương trình, phương pháp dạy học ở tất cả các cấp, bậc học. Mở rộng và nâng cao chất lượng đào tạo ngoại ngữ” [14, tr. 17]. Nghị quyết Ban chấp hành TW2 khoá VIII của Đảng cũng đã khẳng định: “Giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục, đào tạo và được xã hội tôn vinh”. Cổ nhân từng nói: “Không thầy đố mày làm nên” và “Thầy giỏi mới có trò giỏi”. Như vậy người thầy có vai trò hết sức quan trọng, do đó quản lý hoạt động bồi dưỡng GV để dáp ứng yêu cầu mới của giáo dục là một việc làm tất yếu. Tại Hội nghị Ban chấp hành Trung ương lần thứ 8 khóa XI, Nghị quyết số 29- NQ/TW ngày 04 tháng 11 năm 2013 “về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” đã được Hội nghị thông qua. Trong đó về công tác quản lí có nhưng quan điểm chỉ đạo như: “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là đổi mới những vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết, từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện bảo đảm thực hiện; đổi mới từ sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước đến hoạt động quản trị của các cơ sở giáo dục - đào tạo và việc tham gia 1
của gia đình, cộng đồng, xã hội và bản thân người học; đổi mới ở tất cả các bậc học, ngành học” [18, tr. 2]. Theo tinh thần Nghị quyết số 29-NQ/TW để phát triển giáo dục thì một trong những vấn đề quan trọng nhất là phải phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ QLGD. Trong mục tiêu của chiến lược phát triển giáo dục, Bộ Chính trị đã xác định: phát triển đội ngũ nhà giáo đủ về số lượng, hợp lý về cơ cấu và chuẩn hoá về chất lượng đáp ứng nhu cầu vừa tăng quy mô, vừa nâng cao chất lượng hiệu quả giáo dục và đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới QLGD tạo cơ sở pháp lý và phát huy nội lực để phát triển giáo dục. Xây dựng đội ngũ nhà giáo, cán bộ QLGD được chuẩn hóa, đảm bảo chất lượng, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối sống, lương tâm, tay nghề của nhà giáo, thông qua việc quản lý phát triển đúng định hướng và có hiệu quả. Trong các trường THPT, đội ngũ giáo viên là lực lượng quyết định đến chất lượng giáo dục, vì họ là người trực tiếp giáo dục học sinh về mặt tri thức và hình thành nhân cách, là lực lượng chủ yếu thực hiện mục tiêu giáo dục của nhà trường. Vì vậy để đáp ứng nhu cầu xã hội hiện nay cũng như yêu cầu về đổi mới giáo dục người giáo viên cần phải luôn luôn rèn luyện đạo đức, học tập văn hóa, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, nâng cao khả năng sư phạm,... điều đó chứng tỏ rằng công tác bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên trong nhà trường là hết sức cần thiết mà người cán bộ quản lý phải có trách nhiệm bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên. Trường THPT Quất Lâm huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định nằm ở phía Tây Nam của huyện Giao Thủy, đồng thời ở phía Đông của tỉnh Nam Định. Tuy huyện Giao Thủy là vùng có điều kiện kinh tế tương đối ổn định và ở mức trung bình so với cả nước nằm ở phía Tây Nam huyện, là vùng ven biển với nghề chính là chài lưới và làm muối, với trên 60% người dân theo đạo Thiên chúa thì điều kiện kinh tế, xã hội còn rất khó khăn; trường THPT Quất Lâm mới thành lập từ tháng 8 năm 2007, đội ngũ GV rất trẻ nên kinh nghiệm công tác còn hạn chế, việc đáp ứng đổi mới chương trình còn rất chậm trong khi chất lượng đầu vào của học sinh vùng này rất thấp. Điều đó ảnh hưởng không nhỏ đến việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường. Cơ sở vật chất của nhà trường còn nhiều thiếu thốn, việc đổi mới 2
về phương pháp dạy học cũng như việc nâng cao chất lượng trong giáo dục còn nhiều hạn chế. Đội ngũ GV của nhà trường đã được Sở Giáo dục & Đào tạo Nam Định quan tâm đầu tư, đảm bảo đủ về số lượng, khá đồng bộ về cơ cấu, tuy nhiên chất lượng chưa thật đồng đều và còn nhiều hạn chế. Hạn chế đó do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan khác nhau, trong đó có nguyên nhân do cán bộ quản lý nhà trường. Hiệu trưởng chưa có nhiều biện pháp chỉ đạo chuyên môn hữu hiệu. Công tác bồi dưỡng chuyên môn chưa có tính kế hoạch, chưa chủ động về thời gian. Nội dung bồi dưỡng chưa phong phú. Những thông tin về hình thức và phương pháp dạy đổi mới chưa cập nhật thường xuyên. Hình thức bồi dưỡng còn mang tính lý thuyết nhiều, chưa hợp lý, vì vậy chưa thu hút lôi cuốn giáo viên,… Xuất phát từ yêu cầu cả về mặt lý luận và thực tiễn, với tư cách là một cán bộ quản lí chúng tôi băn khoăn về chất lượng giáo viên của nhà trường theo tinh thần Nghị quyết 29- NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Chính vì thế tác giả chọn đề tài nghiên cứu luận văn thạc sĩ của mình với tiêu đề: “Quản lí hoạt động bồi dƣỡng giáo viên trƣờng trung học phổ thông Quất Lâm, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục” làm luận văn tốt nghiệp, với mong muốn có được đội ngũ GV đáp ứng được yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục theo tinh thần Nghị quyết 29- NQ/TW. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn đội ngũ giáo viên, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên của trường THPT Quất Lâm, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục THPT hiện nay. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu những vấn đề lý luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng GV trường THPT. - Khảo sát, đánh giá thực trạng đội ngũ GV và các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng GV trường THPT Quất Lâm, tỉnh Nam Định. - Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng GV trường THPT Quất Lâm, tỉnh Nam Định đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục THPT hiện nay. 3
4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 4.1. Khách thể nghiên cứu: Họat động bồi dưỡng GV trường THPT Quất Lâm. 4.2. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng GV trường THPT Quất Lâm. 5. Câu hỏi nghiên cứu. Đề tài tập trung nghiên cứu trả lời hai câu hỏi sau: - Thực trạng đội ngũ GV trường THPT Quất Lâm, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định hiện nay như thế nào? Nhà trường đã thực hiện các biện pháp nào để quản lý hoạt động bồi dưỡng GV trong những năm vừa qua? - Trường THPT Quất Lâm, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định cần phải thực hiện những biện pháp gì để quản lý hoạt động bồi dưỡng GV đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục THPT hiện nay? 6. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng GV là vấn đề then chốt trong sự nghiệp phát triển giáo dục ở nước nhà. Việc quản lý hoạt động bồi dưỡng GV của các trường THPT tỉnh Nam Định nói chung, ở trường THPT Quất Lâm nói riêng trong thời gian qua tuy đã đạt được những kết quả nhất định, song vẫn còn có những hạn chế, bất cập do yếu tố khách quan và chủ quan. Nếu áp dụng hợp lý các biện pháp quản lý hoạt động BDGV do tác giả đề xuất thì sẽ nâng cao chất lượng BDGV và góp phần nâng cao chất lượng GD toàn diện của nhà trường đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục THPT hiện nay. 7. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu - Đề tài chỉ tập trung khảo sát thực trạng và tìm kiếm các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ GV của trường THPT Quất Lâm, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định trong phạm vi quyền hạn của Hiệu trưởng. - Khảo sát và sử dụng số liệu từ năm học 2010 – 2011 đến năm học 2014 – 2015. 8. Phƣơng pháp nghiên cứu 8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Sử dụng các phương pháp: Phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá, khái quát hoá... trong quá trình nghiên cứu các tài liệu để xác định những vấn đề lí luận cho vấn đề nghiên cứu. 4
8.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp quan sát - Phương pháp chuyên gia - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm - Phương pháp thử nghiệm 8.3. Nhóm phƣơng pháp dùng các thuật toán, thống kê. Phân tích xử lí các số liệu và tính toán các xác suất thống kê liên quan đến số liệu 9. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn được trình bày theo 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lí hoạt động bồi dưỡng giáo viên THPT đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên trường THPT Quất Lâm, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định. Chương 3: Biện pháp quản lí hoạt động bồi dưỡng giáo viên trường THPT Quất Lâm, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định. 5
CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG BỒI DƢỠNG GIÁO VIÊN THPT ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC. 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu Quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục là một trong những xu hướng của quản lý hiện đại. Theo xu hướng này, yêu cầu đáp ứng đổi mới, chuẩn hóa, chuyên nghiệp hóa đội ngũ GV là một đòi hỏi tất yếu trong quản lý đội ngũ GV cả ở bình diện vĩ mô và vi mô. Xuất phát từ nhận thức về vai trò của GV và tính chất chuyên nghiệp trong lao động nghề nghiệp của GV nên các nghiên cứu về vấn đề phát triển nghề nghiệp của GV tương đối phong phú. Nhiều đánh giá thiết thực về công việc của GV và đề cao kỹ năng giảng dạy như một lĩnh vực chuyên nghiệp cần được đào tạo, huấn luyện đã được khẳng định . Hầu hết các quốc gia trên thế giới đều coi hoạt động bồi dưỡng giáo viên là vấn đề cơ bản trong phát triển giáo dục. Việc tạo điều kiện thuận lợi để mọi người có cơ hội học tập suốt đời, học tập thường xuyên để kịp thời bổ sung kiến thức và đổi mới phương pháp hoạt động phù hợp với phát triển kinh tế - xã hội là phương châm hành động của các cấp quản lý giáo dục. Tại Nhật Bản, việc bồi dưỡng và đào tạo lại cho giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục là nhiệm vụ bắt buộc đối với người lao động sư phạm. Tùy theo thực tế của đơn vị cá nhân mà các cấp quản lý giáo dục đề ra các phương thức bồi dưỡng khác nhau trong một phạm vi theo yêu cấu nhất định. Cụ thể là cứ từ 3 đến 5 giáo viên được đào tạo lại một lần theo chuyên môn mới và tập trung nhiều vào đổi mới phương pháp dạy học. Triều Tiên là một trong những nước có chính sách thiết thực về bồi dưỡng và đào tạo lại đồi ngũ giáo viên. Tất cả đội ngũ giáo viên đều phải tham gia học tập đầy đủ các nội dung chương trình về nâng cao trình độ và nghiệp vụ chuyên môn theo quy định. Ở nước ta, nhiều nhà nghiên cứu khoa học giáo dục đã quan tâm nghiên cứu đến các vấn đề về lý luận và thực tiễn về công tác quản lý ĐNGV cả ở góc độ QL vĩ mô và vi mô. Nhiều hội thảo khoa học về quản lý ĐNGV dưới góc độ QL giáo dục theo ngành, bậc học đã được thực hiện. Nhiều kết quả, nhiều công trình nghiên cứu đã và đang được ứng dụng trong các nhà trường. Có thể kể đến một số nghiên cứu loại này của tác giả Phạm Minh Hạc, Đặng Quốc Bảo, Trần Kiểm, Nguyễn 6
Ngọc Quang, Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Nguyễn Văn Lê, Nguyễn Đức Trí, Phạm Viết Vượng, ...Tuy nhiên việc nghiên cứu ứng dụng thực tiễn vào các cấp học, ngành học, vùng miền, các trường học trên địa bàn dân cư cụ thể vẫn còn một số hạn chế. Những năm gần đây, nhiều luận văn tốt nghiệp thạc sĩ đã chọn đề tài nghiên cứu thuộc lĩnh vực QL nguồn nhân lực trong giáo dục, trong đó có vấn đề quản lý ĐNGV. Các tác giả nghiên cứu về vấn đề quản lý ĐNGV theo bậc học và ngành học, vùng miền và địa phương khác nhau, như tác giả Trần Trang Nhung với đề tài “Phát triển đội ngũ giáo viên trường Trung cấp Văn hoá, Thể thao và Du lịch Bắc Giang trong giai đoạn hiện nay”, Lưu Hoài Nam với đề tài "Một số biện pháp xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên của trường Đại học Dân lập QL và Kinh doanh Hà Nội”, Nguyễn Thanh Phương với đề tài “QL phát triển đội ngũ giảng viên khoa Ngôn ngữ và Văn hoá Trung Quốc, trường Đại học Ngoại Ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội trong giai đoạn hiện nay”, Phan Văn Anh với đề tài "Biện pháp QL đội ngũ giáo viên trong các trường Trung cấp nghề thuộc tổng liên đoàn lao động Việt Nam trong thời kỳ CNH - HĐH đất nước”,... Đối với cấp học THPT có một số luận văn thạc sĩ nghiên cứu về vấn đề này, như tác giả Trần Thị Thu Hương với đề tài "Những biện pháp QL đội ngũ giáo viên trường THPT huyện Đan Phượng, tỉnh Hà Tây”, Hà Thị Khánh Vân với đề tài “Các giải pháp QL nhằm xây dựng và phát triển ĐNGV của trường THPT chuyên Chu Văn An tỉnh Lạng Sơn trong giai đoạn hiện nay”, Nguyễn Tiến Dũng với đề tài "Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên các trường phổ thông trên địa bàn thành phố Nam Định đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay”, Nguyễn Đức Cường với đề tài "Các biện pháp QL đội ngũ giáo viên các trường THPT thành phố Yên Bái trong giai đoạn hiện nay”, Đặng Xuân Cát với đề tài "Các biện pháp QL công tác chuẩn hoá đội ngũ giáo viên trường THPT Lục Nam, Bắc Giang", Lê Văn Trường với đề tài “Quản lý phát triển đội ngũ giáo viên trường Trung học phổ thông A Hải Hậu, tỉnh Nam Định trong bối cảnh hiện nay”...Các tác giả đã tập trung nghiên cứu về cơ sở lý luận; tìm hiểu và đánh giá thực trạng về ĐNGV và công tác quản lý ĐNGV; đề ra các giải pháp, biện pháp quản lý ĐNGV phù hợp với tình hình thực tiễn của các nhà trường, của địa phương nơi các tác giả công tác. 7
Trên thực tế vẫn còn ít công trình nghiên cứu quản lí hoạt động bồi dưỡng GV của một trường THPT cụ thể. Đối với trường THPT Quất Lâm là một trường còn rất non trẻ. Vì vậy nhà trường rất cần có một công nghiên cứu về quản lí hoạt động bồi dưỡng GV của nhà trường. Luận văn của tác giả sẽ đi sâu nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lí hoạt động bồi dưỡng GV của Trường THPT Quất Lâm để đề ra các biện pháp quản lí hoạt động bồi dưỡng GV của nhà trường theo tinh thần của Nghị quyết 29-NQ/TW để nâng cao chất lượng BDGV đồng thời góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường. 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài 1.2.1. Quản lý 1.2.1.1. Khái niệm về quản lý Trong quá trình hình thành và phát triển của lý luận QL, khái niệm QL đã được các nhà nghiên cứu đưa ra theo nhiều cách khác nhau, tuỳ theo những cách tiếp cận khác nhau: - Các nhà lý luận QL quốc tế như Frederick Winslow Taylor (Mỹ - 1856 - 1915), Henri Fayol (Pháp - 1841 - 1925), Max Weber (Đức - 1864 - 1920), Mary Parker Follett (Mỹ - 1868 - 1933) đều đã khẳng định: QL là khoa học đồng thời là nghệ thuật. - Nói đến QL, không thể không nhắc đến tư tưởng sâu sắc của Marx, ông nhìn nhận vấn đề QL dưới ý tưởng phân công và hợp tác trong lao động:“Bất cứ lao động xã hội hay cộng đồng trực tiếp nào được thực hiện ở quy mô tương đối lớn đều cần một chừng mực nhất định của QL” [8, tr. 195]. Theo Marx, QL về bản chất nó là quá trình điều chỉnh mọi quá trình xã hội khác: “Một nghệ sĩ vĩ cầm thì tự điều khiển mình, còn dàn nhạc thì cần nhạc trưởng” [8, tr. 23]. - Theo lý luận của Chủ nghĩa Mác - Lê nin về QL: “QL xã hội một cách khoa học là sự tác động có ý thức của chủ thể QL đối với toàn bộ hay những hệ thống khác nhau của hệ thống xã hội trên cơ sở nhận thức và vận dụng đúng đắn những quy luật khách quan vốn có của nó, nhằm đảm bảo cho nó hoạt động và phát triển tối ưu theo mục đích đặt ra” [8, tr. 283]. 8
- Một xu hướng nghiên cứu phương pháp luận QL ở Việt Nam cho rằng: hoạt động QL nhằm làm cho hệ thống vận động theo mục tiêu đặt ra, tiến đến trạng thái có chất lượng mới. QL về bản chất bao gồm hai quá trình “quản” và quá trình “lý” tích hợp vào nhau. Quản: là coi sóc, giữ gìn, là duy trì - ổn định. Lý: là sửa sang, sắp xếp, là đổi mới - phát triển. Hệ ổn định mà không phát triển tất yếu dẫn đến suy thoái. Hệ phát triển mà thiếu ổn định tất yếu dẫn đến rối ren. Như vậy: Quản lý = ổn định + phát triển. Trong "quản" phải có "lý"; trong "lý" phải có "quản"; ổn định đi tới sự phát triển, phát triển trong thế ổn định. - Tác giả Nguyễn Ngọc Quang lại định nghĩa: "QL là tác động có mục đích, kế hoạch của chủ thể QL đến tập thể những người lao động nói chung là khách thể QL nhằm thực hiện mục tiêu dự kiến" [26, tr. 24]. - Nói về hoạt động QL, định nghĩa kinh điển nhất phải kể đến là: “QL là một quá trình tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể QL (người QL) đến khách thể QL (người bị QL) trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức” [9, tr. 1]. Ngày nay, khái niệm về QL được định nghĩa một cách cụ thể hơn như là một quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng các hoạt động (chức năng) kế hoạch hoá, tổ chức, chỉ đạo (lãnh đạo) và kiểm tra. Trong quá trình này người QL là nhân vật có trách nhiệm phân bố nhân lực, các nguồn lực khác, chỉ dẫn sự vận hành của một bộ phận hay toàn bộ tổ chức để tổ chức này hoạt động có hiệu quả và đạt đến mục đích của tổ chức. Như vậy, từ các định nghĩa trên về QL ta có thể rút ra nhận xét sau: Về bản chất của hoạt động QL gồm hai bộ phận đó là chủ thể QL và khách thể QL. Hai bộ phận này có liên quan mật thiết với nhau, không tách rời nhau. Chủ thể QL có thể là một cá nhân hay nhóm người có chức năng QL, điều hành tổ chức, làm cho tổ chức vận hành đạt được mục tiêu đề ra. Khách thể QL là những người thừa hành nhiệm vụ trong tổ chức, chịu sự tác động, chỉ đạo của chủ thể QL nhằm đạt được mục tiêu chung. Chủ thể QL làm nảy sinh tác động QL, còn khách thể QL sản sinh ra vật chất tinh thần có giá trị sử dụng, đáp ứng nhu cầu con người, đáp ứng mục đích chủ thể QL. Bản chất của hoạt động QL có thể mô hình hoá qua sơ đồ sau: 9
Sơ đồ 1.1: Mô hình quản lý Công cụ Chủ thể QL Đối tƣợng QL Phƣơng pháp 1.2.1.2. Các chức năng cơ bản của quản lý Chức năng của QL là hình thức biểu hiện sự tác động có chủ định của chủ thể QL lên đối tượng QL. Đó là tập hợp những nhiệm vụ khác nhau mà chủ thể QL phải tiến hành trong quá trình QL. Có bốn chức năng cơ bản của QL đó là: Kế hoạch hoá, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra - đánh giá. - Chức năng kế hoạch hóa là quá trình xác định các mục tiêu của tổ chức và quyết định những biện pháp tốt nhất để thực hiện những mục tiêu đó. Khi tiến hành chức năng kế hoạch, người QL cần hoàn thành được hai nhiệm vụ là xác định đúng những mục tiêu cần phải thực hiện và quyết định được những biện pháp có tính khả thi (phù hợp với quan điểm, đường lối theo từng giai đoạn phát triển của đất nước). - Chức năng tổ chức là quá trình phân phối và sắp xếp các nguồn lực theo những cách thức nhất định để đảm bảo thực hiện tốt mục tiêu đã đề ra. - Chức năng chỉ đạo là quá trình tác động ảnh hưởng tới hành vi, thái độ của những người khác nhằm đạt tới mục tiêu với chất lượng cao. - Chức năng kiểm tra là quá trình đánh giá và điều chỉnh nhằm đảm bảo cho các hoạt động đạt tới mục tiêu của tổ chức. Các chức năng QL tạo thành một chu trình QL. Trong đó, từng chức năng vừa có tính độc lập tương đối, vừa có quan hệ biện chứng với nhau. Trong quá trình QL thì yếu tố thông tin luôn có mặt trong tất cả các giai đoạn với vai trò vừa là điều kiện, vừa là phương tiện để tạo điều kiện cho chủ thể QL thực hiện các chức năng QL và đưa ra được các quyết định QL. Mối quan hệ giữa các chức năng của QL được thể hiện qua sơ đồ sau: 10