Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lí hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:165

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn được hoàn thành với mục tiêu nhằm hệ thống hóa cơ sở lí luận và khảo sát, thực trạng quản lí hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương; đề tài đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lí hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lí hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT NGUYỄN THỊ THU HƯƠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG THÔNG QUA TRẢI NGHIỆM TẠI CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT, TỈNH BÌNH DƯƠNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÍ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ BÌNH DƯƠNG – 2024
ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT NGUYỄN THỊ THU HƯƠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG THÔNG QUA TRẢI NGHIỆM TẠI CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT, TỈNH BÌNH DƯƠNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÍ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. TRẦN VĂN TRUNG TS. NGUYỄN NGỌC QUÍ BÌNH DƯƠNG – 2024
LỜI CAM ĐOAN Tôi tên Nguyễn Thị Thu Hương xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu thu thập và kết quả phân tích trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kì công trình nào khác. Bình Dương, ngày … tháng … năm … Học viên Nguyễn Thị Thu Hương i
LỜI CẢM ƠN Đầu tiên, em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến tất cả quý thầy, cô trường Đại học Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương đã hỗ trợ cho em trong quá trình tham gia học tập cũng như thực hiện luận văn. Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến TS. Trần Văn Trung và TS. Nguyễn Ngọc Quí đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ em trong suốt thời gian thực hiện nghiên cứu và hoàn thiện luận văn này. Em cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành tới đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lí tại các trường Tiểu học trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương bao gồm các trường Tiểu học: TH Tương Bình Hiệp, TH Kim Đồng, TH Lê Thị Hồng Gấm, TH Tân An, TH Nguyễn Hiền, TH Chánh Mỹ, TH Định Hòa, TH Nguyễn Trãi, TH Lê Hồng Phong đã tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ nhiệt tình trong quá trình thực hiện khảo sát thực trạng cho đề tài. Cuối cùng, em xin chân thành cảm ơn gia đình, tập thể các anh chị em, bạn bè đã chia sẻ, động viên và hỗ trợ em trong suốt quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn. Em xin chân thành cảm ơn! Người nghiên cứu Nguyễn Thị Thu Hương ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................... ii MỤC LỤC ....................................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................................ viii DANH MỤC BẢNG ....................................................................................................... ix DANH MỤC BIỂU ĐỒ ................................................................................................... xi TÓM TẮT ....................................................................................................................... xii MỞ ĐẦU .......................................................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài ........................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................... 3 3. Khách thể và Đối tượng nghiên cứu ............................................................................. 3 3.1. Khách thể nghiên cứu ..................................................................................................... 3 3.2. Đối tượng nghiên cứu ..................................................................................................... 3 4. Phạm vi nghiên cứu ...................................................................................................... 3 4.1. Về nội dung...................................................................................................................... 3 4.2. Về địa bàn nghiên cứu .................................................................................................... 4 4.3. Về thời gian nghiên cứu .................................................................................................. 4 5. Giả thuyết khoa học ...................................................................................................... 4 6. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................................... 4 7. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................................. 5 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận ......................................................................... 5 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn ..................................................................... 5 7.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi .......................................................................... 5 7.2.2. Phương pháp phỏng vấn sâu........................................................................................ 6 7.2.3. Phương pháp nghiên cứu tài liệu, sản phẩm hoạt động ............................................. 6 7.3. Nhóm phương pháp xử lí dữ liệu ................................................................................... 6 8. Đóng góp của luận văn ................................................................................................. 7 8.1. Về lí luận .......................................................................................................................... 7 8.2. Về thực tiễn...................................................................................................................... 7 9. Dự kiến cấu trúc của luận văn....................................................................................... 7 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG THÔNG QUA TRẢI NGHIỆM CHO HỌC SINH Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC ................. 8 1.1.Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề ......................................................................... 8 iii
1.1.1. Những nghiên cứu trên thế giới................................................................................... 8 1.1.2. Những nghiên cứu ở Việt Nam ................................................................................. 10 1.2. Một số khái niệm liên quan đến đề tài ..................................................................... 12 1.2.1. Khái niệm quản lí, quản lí giáo dục, quản lí trường học.......................................... 12 1.2.2. Khái niệm kĩ năng; kĩ năng sống; hoạt động trải nghiệm ........................................ 15 1.2.3. Trường tiểu học .......................................................................................................... 19 1.2.4. Khái niệm quản lí hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh tiểu học .......................................................................................................................... 20 1.3. Lí luận về giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh ở trường tiểu học ................................................................................................................................... 20 1.3.1. Đặc điểm tâm lí lứa tuổi học sinh ở trường tiểu học................................................ 20 1.3.2. Mục tiêu giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh ở trường tiểu học ......................................................................................................................................... 21 1.3.3. Nội dung giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh ở trường tiểu học ......................................................................................................................................... 22 1.3.4. Phương pháp giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh ở trường tiểu học .................................................................................................................................. 23 1.3.5. Hình thức giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh ở trường tiểu học ......................................................................................................................................... 24 1.3.6. Kiểm tra, đánh giá việc thực hiện giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh ở trường tiểu học.................................................................................................... 25 1.4. Lí luận về quản lí giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh ở trường tiểu học ............................................................................................................................ 25 1.4.1. Tầm quan trọng quản lí giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh ở trường tiểu học................................................................................................................... 25 1.4.2. Xây dựng kế hoạch giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh ở trường tiểu học ...................................................................................................................... 26 1.4.3. Tổ chức thực hiện giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh ở trường tiểu học ...................................................................................................................... 28 1.4.4. Chỉ đạo thực hiện giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh ở trường tiểu học .................................................................................................................................. 32 1.4.5. Kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh ở trường tiểu học ............................................................................... 33 iv
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lí hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh ở trường tiểu học ....................................................................... 34 1.5.1. Các yếu tố khách quan ............................................................................................... 34 1.5.2. Các yếu tố chủ quan ................................................................................................... 36 Kết luận chương 1 ........................................................................................................... 37 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG THÔNG QUA TRẢI NGHIỆM TẠI CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT, TỈNH BÌNH DƯƠNG ................................................................................ 38 2.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội; giáo dục và đào tạo thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ............................................................................................................. 38 2.1.1. Khái quát về thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ........................................ 38 2.1.2. Khái quát tình hình kinh tế - xã hội thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương...... 38 2.1.3. Tình hình giáo dục và đào tạo thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ........... 39 2.2. Tổ chức nghiên cứu thực trạng ................................................................................ 39 2.2.1. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................. 39 2.2.2. Nội dung nghiên cứu.................................................................................................. 40 2.2.3. Phương pháp khảo sát ................................................................................................ 40 2.2.4. Mẫu khảo sát............................................................................................................... 41 2.2.5. Xây dựng thang đo ..................................................................................................... 44 2.3. Thực trạng về giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương..................................................................... 44 2.3.1. Thực trạng thực hiện mục tiêu giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương .......................... 44 2.3.2. Thực trạng thực hiện nội dung giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương .......................... 46 2.3.3 Thực trạng sử dụng phương pháp giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ................... 48 2.3.4. Thực trạng sử dụng hình thức giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương .......................... 50 2.3.5. Thực trạng kiểm tra, đánh giá giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương .......................... 51 2.4. Thực trạng về quản lí thực hiện giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ........................................... 53 v
2.4.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lí và giáo viên về tầm quan trọng quản lí giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ................................................................................................................... 53 2.4.2. Thực trạng xây dựng kế hoạch giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương .......................... 55 2.4.3. Thực trạng quản lí thực hiện giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương .......................... 56 2.4.4. Thực trạng chỉ đạo giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương .............................................. 59 2.4.5. Thực trạng kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương .................................................................................................................................... 60 2.4.6. Thực trạng quản lí các điều kiện đảm bảo cho hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ....... 61 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ...................................... 64 2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lí giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm tại các trường tiểu học thành phố Thủ dầu Một, tỉnh Bình Dương ................................. 65 2.6.1. Ưu điểm ...................................................................................................................... 65 2.6.2. Hạn chế ....................................................................................................................... 66 2.6.3. Nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên ....................................................................... 67 Kết luận chương 2 ........................................................................................................... 68 CHƯƠNG 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG THÔNG QUA TRẢI NGHIỆM TẠI CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT, TỈNH BÌNH DƯƠNG ...................................................................................................... 69 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .................................................................................. 69 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu............................................................................ 69 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ........................................................................... 69 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống............................................................................ 70 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa.............................................................................. 70 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi............................................................................... 71 3.2. Đề xuất các biện pháp quản lí hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ................................ 71 vi
3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lí, giáo viên về tầm quan trọng của hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm ở trường tiểu học ........................ 71 3.2.2. Biện pháp 2: Tổ chức bồi dưỡng cho giáo viên về thiết kế chương trình và kĩ năng tổ chức hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm ở trường tiểu học ............................. 73 3.2.3. Biện pháp 3: Đa dạng hóa phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm nhằm giáo dục kĩ năng sống cho học sinh ở trường tiểu học............................................. 76 3.2.4. Biện pháp 4: Huy động các nguồn lực trong và ngoài nhà trường phục vụ triển khai kế hoạch hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm ở trường tiểu học...... 79 3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cường kiểm tra, đánh giá việc hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm ở trường tiểu học ............................................................................. 82 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất ................................................................. 85 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất .................... 85 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm .............................................................................................. 85 3.4.2. Nội dung khảo nghiệm............................................................................................... 85 3.4.3. Mẫu khảo nghiệm....................................................................................................... 86 3.4.4. Quy ước thang đo ....................................................................................................... 86 3.4.5. Kết quả khảo nghiệm ................................................................................................. 87 3.4.6. Tương quan tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ..................... 90 3.4.7. Hệ số tương quan Spearman...................................................................................... 91 Kết luận chương 3 ........................................................................................................... 93 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................................. 94 1. Kết luận ....................................................................................................................... 94 2. Khuyến nghị ................................................................................................................ 94 2.1. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bình Dương ..................................................... 94 2.2. Đối với phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương..... 95 2.3. Đối với các trường tiểu học tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ............. 95 TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................. 97 PHỤ LỤC vii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Chữ viết tắt Nội dung đầy đủ 1 CBQL Cán bộ quản lí 2 CMHS Cha mẹ học sinh 3 CSVC Cơ sở vật chất 4 GD Giáo dục 5 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo 6 GV Giáo viên 7 HĐTN Hoạt động trải nghiệm 8 HS Học sinh 9 KCN Khu công nghiệp 10 KNS Kĩ năng sống 11 TH Tiểu học 12 TS Tiến sĩ viii
DANH MỤC BẢNG TT KÍ HIỆU TÊN BẢNG Trang 1 Bảng 2.1 Thống kê số liệu các trường khảo sát 41 2 Bảng 2.2 Đặc điểm CBQL và GV được khảo sát 42 3 Bảng 2.3 Quy ước xử lí thông tin phiếu khảo sát 44 4 Bảng 2.4 Kết quả khảo sát thực trạng thực hiện mục tiêu giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho 44 học sinh tại các trường tiểu học 5 Bảng 2.5 Kết quả khảo sát thực trạng thực hiện nội dung giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho 46 học sinh tại các trường tiểu học 6 Bảng 2.6 Kết quả khảo sát thực trạng sử dụng phương pháp giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho 48 học sinh tại các trường tiểu học 7 Bảng 2.7 Kết quả khảo sát thực trạng sử dụng hình thức giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho 50 học sinh tại các trường tiểu học 8 Bảng 2.8 Kết quả khảo sát thực trạng kiểm tra, đánh giá thực hiện giáo dục kĩ năng sống thông qua trải 51 nghiệm cho học sinh tại các trường tiểu học 9 Bảng 2.9 Kết quả khảo sát thực trạng nhận thức của cán bộ quản lí và giáo viên về tầm quan trọng quản lí 53 giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm tại các trường tiểu học 10 Bảng 2.10 Kết quả khảo sát thực trạng xây dựng kế hoạch giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho 55 học sinh các trường tiểu học 11 Bảng 2.11 Kết quả khảo sát thực trạng quản lí thực hiện giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học 56 sinh các trường tiểu học ix
12 Bảng 2.12 Kết quả khảo sát thực trạng chỉ đạo giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh các 59 trường tiểu học 13 Bảng 2.13 Kết quả khảo sát thực trạng kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch giáo dục kĩ năng sống 60 thông qua trải nghiệm cho học sinh các trường tiểu học 14 Bảng 2.14 Kết quả khảo sát thực trạng quản lí các điều kiện vật chất và con người đảm bảo cho hoạt động giáo 61 dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh tại các trường tiểu học 15 Bảng 2.15 Kết quả khảo sát thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí giáo dục kĩ năng sống thông qua trải 64 nghiệm tại các trường tiểu học 16 Bảng 3.1 Mô tả mẫu khảo nghiệm 86 17 Bảng 3.2 Quy ước thang đo kết quả khảo nghiệm 87 18 Bảng 3.3 Kết quả khảo sát tính cần thiết của các biện pháp 87 đề xuất 1 Bảng 3.4 Kết quả khảo sát tính khả thi của các biện pháp 88 đề xuất 20 Bảng 3.5 Tương quan tính cần thiết và tính khả thi của các 90 biện pháp x
DANH MỤC BIỂU ĐỒ TT KÍ HIỆU TÊN BIỂU ĐỒ Trang 1 Biểu đồ Tương quan tính cần thiết và tính khả thi của các 91 3.1 biện pháp xi
TÓM TẮT Giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm là điều tất yếu để nâng cao chất lượng giáo dục và để người học có thể đáp ứng những thách thức của cuộc sống. Quá trình giáo dục trong nhà trường cần phải được tổ chức theo hướng tiếp cận kĩ năng sống đảm bảo sự tương tác giữa người dạy với người học, người học với người học với nhau theo phương thức cùng tham gia, đảm bảo đạt được kết quả tổng hợp, toàn diện của cả kiến thức, thái độ, giá trị và kĩ năng, đảm bảo cho người học. Quá trình giáo dục bao giờ cũng được quản lí dựa trên 4 chức năng cơ bản: Xây dựng kế hoạch; Công tác tổ chức; Công tác chỉ đạo; Công tác kiểm tra, đánh giá. Kết quả khảo sát thực trạng nhận thức về sự phù hợp và cần thiết, thực trạng kĩ năng sống, giáo dục kĩ năng sống, quản lí giáo dục kĩ năng sống, các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm ở các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương cho thấy: Giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm đã được cán bộ quản lí và giáo viên nhận thức được tầm quan trọng của kĩ năng sống và giáo dục kĩ năng sống. Song mức độ nhận thức về kĩ năng sống của học sinh chưa cao, mới chỉ đạt ở mức độ khá. Công tác quản lí hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm ở các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu một, tỉnh Bình Dương được đánh giá ở mức khá, còn có mặt hạn chế. Các nhà trường đã quan tâm xây dựng mục tiêu giáo dục kĩ năng sống cho học sinh tuy nhiên, một số trường còn chưa chi tiết, cụ thể về nội dung, đối tượng, thời gian, lực lượng phối hợp, hình thức kiểm tra đánh giá, đặc biệt kinh phí cho hoạt động ít được quan tâm. Công tác kiểm tra, đánh giá còn hạn chế về tiêu chí. Việc huy động các lực lượng trong tổ chức hoạt động giáo dục chưa chặt chẽ nên hiệu quả chưa cao. Dựa trên cơ sở khung lí thuyết về hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh trường tiểu học và kết quả khảo sát thực trạng về hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. Tác giả luận văn đề xuất 5 biện pháp về hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. Giữa các biện pháp có mối quan hệ mật thiết xii
với nhau, hỗ trợ truyền tải nội dung giáo dục để đạt được mục tiêu của hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh ở các trường tiểu học. Các biện pháp được xây dựng trên cơ sở khoa học và tuân thủ theo các nguyên tắc xây dựng biện pháp, được khảo nghiệm và kiểm nghiệm về mức độ cần thiết, do đó có thể vận dụng trong hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. xiii
MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Trong sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước Đảng ta luôn coi trọng giáo dục và đào tạo (GD&ĐT), coi giáo dục là quốc sách hàng đầu; đầu tư cho giáo dục (GD) là đầu tư phát triển…, đó là động lực thúc đẩy và là điều kiện cơ bản đảm bảo thực hiện mục tiêu kinh tế- xã hội trong giai đoạn mới của đất nước. Hiện tại, do yêu cầu phát triển nhanh và bền vững đặt ra, giáo dục nước ta đang đứng trước nhiều cơ hội và thách thức hơn bao giờ hết trong bối cảnh toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng. Khoa học và công nghệ ngày càng phát triển mạnh mẽ, nhiều vấn đề về dân số, khí hậu môi trường… nảy sinh theo chiều hướng ngày càng gay gắt. Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII khẳng định: “Tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả GD&ĐT. Chú trọng đào tạo, đào tạo lại đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT. Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học; từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý dạy và học trực tuyến, qua Internet, truyền hình, các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học; giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội.” (Đảng cộng sản Việt Nam, 2021, tr.115). Báo cáo chính trị Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Bình Dương lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 - 2025 khẳng định: “Ngành GD&ĐT tỉnh Bình Dương tiếp tục đổi mới căn bản, toàn diện và GD&ĐT, tập trung khắc phục, tạo sự chuyển biến căn bản các vấn đề về GD&ĐT mà xã hội quan tâm, dư luận bức xúc; xây dựng môi trường lành mạnh, dân chủ, kỷ cương” (Đảng bộ tỉnh Bình Dương, 2020). Xu thế hội nhập với một xã hội ngày càng phát triển như hiện nay đòi hỏi con người ngoài việc nắm vững tri thức, phát triển năng lực hoạt động trí tuệ, có phẩm chất tốt thì cần phải có Kĩ năng sống (KNS) tốt, kĩ năng hòa nhập tốt. Do vậy, các nhà giáo dục đặc biệt quan tâm đến vấn đề giáo dục KNS cho học sinh, trong đó có học sinh ở trường tiểu học (TH). Mặt khác, trong xã hội hiện đại, muốn thành công và sống có chất lượng, con người cần phải có KNS. Kĩ năng sống vừa mang tính xã hội vừa mang tính cá nhân. 1
Kĩ năng sống là một phần quan trọng của nhân cách con người trong xã hội hiện đại. Muốn thành công và sống có chất lượng trong xã hội ngày càng phát triển, con người cần phải có kĩ năng sống. Kĩ năng sống vừa mang tính xã hội vừa mang tính cá nhân. Giáo dục KNS đang trở thành mục tiêu và là một nhiệm vụ trong giáo dục nhân cách toàn diện cho học sinh (HS). Giáo dục KNS hoặc giáo dục dựa trên tiếp cận KNS có thể cung cấp cho học sinh những kĩ năng để giải quyết được các vấn đề nảy sinh từ các tình huống bất ngờ xảy ra. Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã quy định về nguyên tắc giáo dục KNS: “Hoạt động giáo dục kĩ năng sống góp phần củng cố, nâng cao kiến thức, kỹ năng, giáo dục nhân cách cho người học; có nội dung phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý người học, phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam”. (Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2014). Giáo dục KNS thông qua trải nghiệm cho học sinh (HS) đã được nhiều quốc gia trên thế giới đưa vào giáo dục cho học sinh trong các nhà trường phổ thông dưới nhiều hình thức khác nhau. Chương trình hành động Dakar về Giáo dục cho mọi người (Senegal-2000) đã đặt ra trách nhiệm cho mỗi quốc gia phải đảm bảo cho người học tiếp cận với chương trình giáo dục KNS thông qua trải nghiệm cho HS phù hợp và KNS cần được coi như một nội dung của chất lượng giáo dục. Bậc học tiểu học là bậc học đặt nền móng cho sự phát triển về thể chất, nhận thức, trí tuệ, tình cảm xã hội và thẩm mỹ cho học sinh, có nhiệm vụ quan trọng là hình thành ở học sinh những cơ sở đầu tiên của nhân cách ngay từ những bước chân chập chững đầu đời. Chính vì vậy, giáo dục tiểu học giữ vai trò đặc biệt quan trọng để giáo dục và tạo nền móng cho sự phát triển của các em trong tương lai. Những kiến thức và kĩ năng mà các em tiếp thu được qua chương trình giáo dục tiểu học sẽ là nền tảng cho việc học tập, thành công của các em sau này. Phát triển giáo dục tiểu học, tăng cường GD kỹ năng sống là yếu tố góp phần quan trọng trong việc phát triển nhân cách, trí tuệ cho HS, chuẩn bị để các em học tốt ở những bậc học cao hơn. Hiện nay ở các trường tiểu học tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương đã tiến hành hoạt động giáo dục KNS cho học sinh. Tuy nhiên, hoạt động giáo dục KNS cho học sinh ở nhiều trường tiểu học vẫn còn nhiều bất cập, không theo hệ 2
thống, không thống nhất, còn rời rạc giữa các khâu tổ chức. Mặt khác, việc quản lý hoạt động GD KNS cho học sinh các tiểu học tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương còn nhiều khó khăn và bất cập. Việc lập kế hoạch hoạt động, tổ chức triển khai kế hoạch hoạt động giáo dục KNS, công tác chỉ đạo, kiểm tra đánh giá thực hiện kế hoạch ở rất nhiều trường còn mang tính hình thức, đối phó; cơ chế tổ chức, quản lí còn nhiều khiếm khuyết và chưa có các chính sách khuyến khích việc tổ chức hoạt động giáo dục KNS cho HS… Những điều đã nêu dẫn tới hiệu quả quản lý hoạt động giáo dục kĩ năng sống chưa cao. Xuất phát từ thực tiễn trên, tác giả quyết định chọn đề tài nghiên cứu: “Quản lí hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương” làm luận văn tốt nghiệp thạc sĩ. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở hệ thống hóa cơ sở lí luận và khảo sát, thực trạng quản lí hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương; đề tài đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lí hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. 3. Khách thể và Đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quá trình quản lí hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho học sinh ở trường tiểu học. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lí hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. 4. Phạm vi nghiên cứu 4.1. Về nội dung Luận văn tập trung nghiên cứu cơ sở lí luận, khảo sát, đánh giá thực trạng và đề xuất các biện pháp quản lí hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương theo tiếp cận chức 3
năng quản lí (lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá), dưới sự lãnh đạo, điều hành của hiệu trưởng nhà trường. Chủ thể quản lí là Hiệu trưởng. 4.2. Về địa bàn nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu điều tra, khảo sát tại 9 trường Tiểu học của thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương, gồm: Trường TH Tương Bình Hiệp, trường TH Kim Đồng, trường TH Lê Thị Hồng Gấm, trường TH Tân An, trường TH Nguyễn Hiền, trường TH Chánh Mỹ, trường TH Định Hòa, trường TH Nguyễn Trãi, trường TH Lê Hồng Phong. 4.3. Về thời gian nghiên cứu Thời gian nghiên cứu từ tháng 10/2022 đến tháng 4/2023. Số liệu sử dụng trong đề tài luận văn được thu thập từ năm học 2021-2022, 2022-2023. 5. Giả thuyết khoa học Hoạt động giáo dục KNS cho HS ở các trường tiểu học tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương trong thời gian qua đã được các cấp lãnh đạo quản lí giáo dục quan tâm, đạt được một số thành tựu nhất định. Tuy nhiên, quản lí hoạt động giáo dục KNS cho HS ở các trường tiểu học vẫn còn mang tính hình thức, chưa thực sự hướng đến phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh. Mặc dù cán bộ quản lí và giáo viên nhận thức được tầm quan trọng của quản lí hoạt động giáo dục KNS cho HS nhưng công tác quản lý vẫn còn một số bất cập trong việc tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá do nhiều nguyên nhân khác nhau. Nếu nghiên cứu cơ sở lí luận, khảo sát, phân tích đánh giá thực trạng quản lí hoạt động giáo dục KNS cho HS ở các trường tiểu học tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương chính xác, khách quan, từ đó, đề xuất được các biện pháp quản lí hoạt động giáo dục KNS cho HS ở các trường tiểu học tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương mang tính cần thiết và khả thi cao thì sẽ khắc phục được những hạn chế nêu trên, góp phần phát triển giáo dục KNS cho HS ở các trường tiểu học tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lí luận về quản lí giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh ở trường tiểu học. 4
Nghiên cứu thực trạng quản lí hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. Đề xuất hệ thống các biện pháp quản lí hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh ở các trường tiểu học tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận Mục đích: Hệ thống hóa cơ sở lí luận về quản lí hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh ở trường tiểu học. Nội dung và cách thực hiện: Sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh các nguồn tài liệu như sách, tạp chí, các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước, các bài viết khoa học, chỉ thị, nghị quyết của Đảng và Nhà nước, Luật Giáo dục, các văn bản, quy chế, thông tư hướng dẫn có liên quan nhằm tìm hiểu sâu sắc bản chất của vấn đề nghiên cứu để xây dựng lí luận của đề tài. Từ đó, phân loại và hệ thống hóa những nội dung lí luận làm cơ sở lí luận về quản lí hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh các trường tiểu học tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi Mục đích: Thu thập số liệu, dữ liệu để làm rõ thực trạng quản lí hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh các trường tiểu học tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. Nội dung: Tập trung khảo sát thực trạng quản lí hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh các trường tiểu học tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. Chẳng hạn như: nhận thức của cán bộ quản lí và giáo viên về hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông qua trải nghiệm cho học sinh; những thuận lợi và khó khăn; những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân. Đề tài cũng sử dụng phương pháp điều tra bằng bảng hỏi để khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất. 5