Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh

Chia sẻ: Chuheodethuong10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:151

Thêm vào BST

Báo xấu

46
lượt xem 15
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là nghiên cứu cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng và đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC ĐẶNG VĂN HUY QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CHƢƠNG TRÌNH TRUNG CẤP LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ - HÀNH CHÍNH TẠI TRƢỜNG CHÍNH TRỊ NGUYỄN VĂN CỪ TỈNH BẮC NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2019
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC ĐẶNG VĂN HUY QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CHƢƠNG TRÌNH TRUNG CẤP LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ - HÀNH CHÍNH TẠI TRƢỜNG CHÍNH TRỊ NGUYỄN VĂN CỪ TỈNH BẮC NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ TRƢỜNG HỌC Mã số: Thí điểm Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. ĐỖ THỊ THU HẰNG HÀ NỘI - 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng bản thân tôi. Các số liệu trong luận văn là trung thực. Kết quả của luận văn chưa từng được ai công bố trong bất kì công trình nào. Tác giả luận văn Đặng Văn Huy i
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, tôi bày tỏ lòng biết ơn đối với Ban giám hiệu, các khoa, phòng thuộc Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội, các thầy giáo, cô giáo đã tham gia quản lý, giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện hoàn thành luận văn “Quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh”. Tôi xin bày tỏ sự biết ơn đặc biệt đến TS. Đỗ Thị Thu Hằng, người đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ về khoa học để tôi hoàn thành luận văn. Xin chân thành cảm ơn cán bộ, lãnh đạo Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ, tỉnh Bắc Ninh cùng Đảng ủy, trưởng khoa chuyên môn, giảng viên cùng học viên nhà trường và Trường Trung học cơ sở Đại Phúc, thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh đã không ngừng hỗ trợ và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tôi trong suốt thời gian nghiên cứu và thực hiện luận văn. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, các anh chị và các bạn đồng nghiệp đã hỗ trợ, tạo điều kiện, động viên tôi trong quá trình thực hiện luận văn. Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong suốt quá trình thực hiện, song luận văn có thể còn có những mặt hạn chế, thiếu sót. Tôi rất kính mong nhận được ý kiến đóng góp, sự chỉ dẫn của quý thầy cô giáo và bạn bè đồng nghiệp. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm 2020 Tác giả luận văn Đặng Văn Huy ii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT VIẾT TẮT VIẾT ĐẦY ĐỦ 1. CB Cán bộ 2. CBCCVC Cán bộ công chức viên chức 3. CBQL Cán bộ quản lý 4. CSVC Cở sở vật chất 5. DH Dạy học 6. GD&ĐT Giáo dục và đào tạo 7. GV Giảng viên 8. HĐDH Hoạt động dạy học 9. HV Học viên 10. LLCT-HC Lý luận chính trị - hành chính 11. PPDH Phương pháp dạy học 12. QLGD Quản lý giáo dục 13. TBDH Thiết bị dạy học 14. UBND Ủy ban nhân dân iii
MỤC LỤC Trang Lời cam đoan ....................................................................................................... i Lời cảm ơn ..................................................................................................................ii Danh mục các chữ viết tắt ......................................................................................... iii Danh mục các bảng, biểu đồ ................................................................................... viii MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CHƢƠNG TRÌNH TRUNG CẤP LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ - HÀNH CHÍNH TẠI TRƢỜNG CHÍNH TRỊ TỈNH .......................................................................... 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ........................................................................... 6 1.1.1. Những nghiên cứu về hoạt động dạy học và dạy học các môn chính trị........ 6 1.1.2. Những nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học ở trường chính trị....... 9 1.2. Một số khái niệm cơ bản .................................................................................. 11 1.2.1. Quản lý, quản lý nhà trường ................................................................... 11 1.2.2. Hoạt động dạy học, Quản lý hoạt động dạy học .................................... 13 1.2.3. Chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính ........................... 15 1.3. Lý luận về hoạt động dạy học chƣơng trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại trƣờng chính trị cấp tỉnh ............................................................ 17 1.3.1. Vị trí, vai trò, nhiệm vụ trường chính trị cấp tỉnh .................................. 17 1.3.2. Đặc trưng của chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính .... 19 1.3.3. Mục tiêu, nhiệm vụ hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị tại trường chính trị cấp tỉnh ........................................................ 21 1.3.4. Nội dung dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị tại trường chính trị cấp tỉnh ................................................................................... 23 1.3.5. Phương pháp, hình thức tổ chức dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị tại trường chính trị cấp tỉnh ........................................................ 26 1.3.6. Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính ........................................................................................ 27 1.4. Quản lý hoạt động dạy học chƣơng trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại trƣờng chính trị cấp tỉnh .............................................................. 28 iv
1.4.1. Quản lý mục tiêu, nhiệm vụ hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính ..................................................................... 28 1.4.2. Quản lý nội dung dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính ......................................................................................................... 29 1.4.3. Quản lý phương pháp, hình thức tổ chức dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị- hành chính............................................................. 30 1.4.4. Quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính............................................................................ 32 1.4.5. Quản lý hoạt động dạy của giảng viên ................................................... 37 1.4.6. Quản lý hoạt động học của học viên ...................................................... 43 1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng tới quản lý hoạt động dạy học chƣơng trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính ............................................................... 44 1.5.1. Đường lối, quan điểm, chính sách của Đảng và Nhà nước .................... 44 1.5.2. Điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học ..................................... 45 1.5.3. Năng lực quản lý đội ngũ của cán bộ quản lý, giảng viên ..................... 45 1.5.4. Đặc điểm của người học ......................................................................... 46 1.5.5. Các điều kiện khác ................................................................................. 46 Tiểu kết chƣơng 1 .................................................................................................... 48 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CHƢƠNG TRÌNH TRUNG CẤP LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ - HÀNH CHÍNH TẠI TRƢỜNG CHÍNH TRỊ NGUYỄN VĂN CỪ TỈNH BẮC NINH............................ 49 2.1. Khái quát về Trƣờng Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh ................. 49 2.1.1. Quá trình hình thành ............................................................................... 49 2.1.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy ........................................................................... 50 2.1.3. Về đội ngũ cán bộ, giảng viên ................................................................ 50 2.1.4. Về cơ sở vật chất, trang thiết bị .............................................................. 51 2.2. Giới thiệu quá trình tổ chức nghiên cứu khảo sát ........................................ 53 2.3. Thực trạng hoạt động dạy học chƣơng trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại Trƣờng Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh .............. 55 2.3.1. Thực trạng nhận thức về vị trí vai trò của chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính ................................................................................ 55 v
2.3.2. Thực trạng thực hiện mục tiêu chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính.................................................................................................. 56 2.3.3. Thực trạng thực hiện nhiệm vụ hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị tại Trường chính trị Nguyễn Văn Cừ, tỉnh Bắc Ninh .......... 59 2.3.4. Thực trạng thực hiện nội dung hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị tại Trường chính trị Nguyễn Văn Cừ, tỉnh Bắc Ninh .......... 60 2.3.5. Thực trạng sử dụng phương pháp, hình thức tổ chức dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính ...................................... 63 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học chƣơng trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại Trƣờng Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh ... 65 2.4.1. Thực trạng quản lý mục tiêu, nhiệm vụ hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính ................................................... 65 2.4.2. Thực trạng quản lý nội dung dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị- hành chính ................................................................................. 68 2.4.3. Thực trạng quản lý phương pháp, hình thức tổ chức dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị- hành chính ....................................... 71 2.4.4. Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả giảng dạy chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính ...................................... 74 2.4.5. Thực trạng quản lý hoạt động giảng viên dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính............................................................ 79 2.4.6. Thực trạng quản lý hoạt động học của học viên trong chương trình dạy học trung cấp lý luận chính trị - hành chính .............................................. 82 2.5. Thực trạng yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động dạy học chƣơng trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại Trƣờng Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh .............................................................................. 85 2.6. Đánh giá về thực trạng hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học chƣơng trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính................................. 87 2.6.1. Mặt mạnh ................................................................................................ 87 2.6.2. Mặt yếu ................................................................................................... 89 2.6.3. Nguyên nhân ........................................................................................... 90 Tiểu kết chƣơng 2 .................................................................................................... 92 vi
Chƣơng 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CHƢƠNG TRÌNH TRUNG CẤP LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ - HÀNH CHÍNH TẠI TRƢỜNG CHÍNH TRỊ NGUYỄN VĂN CỪ TỈNH BẮC NINH ....................... 93 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp .................................................................. 93 3.1.1. Đảm bảo tính kết thừa ............................................................................ 93 3.1.2. Đảm bảo tính khả thi .............................................................................. 93 3.1.3. Đảm bảo tính hệ thống ........................................................................... 94 3.1.4. Đảm bảo phù hợp với đặc điểm của Trường Chính trị tỉnh Bắc Ninh ....... 94 3.2. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy học chƣơng trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại Trƣờng Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh .... 95 3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức của cán bộ, giảng viên về sự cần thiết của công tác quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính ........................................................................................ 95 3.2.2. Chỉ đạo xác định nội dung cốt lõi của chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính ................................................................................ 99 3.2.3. Chỉ đạo đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính ................................................. 104 3.2.4. Tổ chức xây dựng kế hoạch bồi dưỡng kỹ thuật kiểm tra, đánh giá kết quả học tập chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính .......... 107 3.2.5. Huy động các nguồn lực phục vụ hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính.......................................................... 111 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................... 113 3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ................. 113 3.4.1. Mục đích ............................................................................................... 113 3.4.2. Các bước tiến hành khảo nghiệm ......................................................... 114 3.4.3. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................ 114 Tiểu kết chƣơng 3 .................................................................................................. 118 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ....................................................................... 119 PHỤ LỤC vii
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ Bảng 2.1. Thực trạng thực hiện mục tiêu chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính .......................................................................... 56 Bảng 2.2. Thực trạng thực hiện nhiệm vụ hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị tại Trường chính trị Nguyễn Văn Cừ, tỉnh Bắc Ninh ...................................................................................... 59 Bảng 2.3. Thực trạng thực hiện nội dung hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại Trường chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh .................................................................................. 61 Bảng 2.4. Phương pháp, hình thức tổ chức dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính .............................................................. 63 Bảng 2.5. Thực trạng quản lý mục tiêu, nhiệm vụ hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính ........................ 65 Bảng 2.6. Thực trạng quản lý nội dung dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị- hành chính ................................................................... 68 Bảng 2.7. Thực trạng quản lý phương pháp, hình thức tổ chức dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị- hành chính ......................... 72 Bảng 2.8. Thực trạng quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả giảng dạy chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính ..................................... 74 Bảng 2.9. Thực trạng quản lý hoạt động giảng viên dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính .............................................. 79 Bảng 2.10. Thực trạng quản lý hoạt động học của học viên trong chương trình dạy học trung cấp lý luận chính trị - hành chính ........................ 83 Bảng 2.11. Thực trạng yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học chương trình Trung cấp LLCT - HC tại Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh ......................................................................... 86 Bảng 3.1. Kết quả khảo sát tính cấp thiết của các biện pháp ............................ 114 Bảng 3.2. Kết quả khảo sát tính khả thi của các biện pháp ............................... 115 Biểu đồ 2.1. Thực trạng nhận thức về vị trí vai trò của chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính .............................................................. 55 Biểu đồ 3.1. Mối tương quan giữa tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ....... 116 viii
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Hoạt động giáo dục lý luận chính trị, tư tưởng luôn là nhiệm vụ quan trọng của Đảng và Nhà nước ta. V.L. Lênin đã nêu: “Không có lý luận cách mạng thì không có phong trào cách mạng”; Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đã khẳng định: “Thực tiễn mà không có lý luận hướng dẫn thì thành thực tiễn mù quáng, lý luận mà không có liên hệ thực tiễn là lý luận suông”. Có thể thấy, chưa bao giờ công tác lý luận chính trị lại cần thiết và có tầm đặc biệt quan trọng như giai đoạn hiện nay. Là vì từ thực tiễn cách mạng, sự phát triển của xã hội nước ta cũng như các quá trình phát triển của thế giới đã và đang đặt ra cho công tác lý luận hàng loạt vấn đề phức tạp cần phải xem xét, nghiên cứu và giải quyết. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã nhấn mạnh việc quan trọng trước hết là phải đổi mới tư duy, nâng cao trí tuệ của Đảng lên một bước phát triển mới: Đảng ta phải nâng cao trình độ hiểu biết và năng lực tổ chức thực tiễn, từ việc nắm vững quy luật vận động của đời sống xã hội, quy luật vận động của Đảng cho đến hiểu biết về thế giới, về thời đại; Đảng làm giàu trí tuệ của mình bằng cách không ngừng nâng cao trình độ lý luận, nắm vững, vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh đồng thời không ngừng tổng kết kinh nghiệm thực tiễn sinh động. Quản lý hoạt động dạy học, thực chất là những tác động của chủ thể quản lý vào quá trình dạy học (được tiến hành bởi tập thể giảng viên và học viên với sự hỗ trợ của các lực lượng xã hội) nhằm góp phần hình thành và phát triển toàn diện nhân cách người học theo mục tiêu đào tạo của mỗi cơ sở giáo dục đào tạo. Đây là hoạt động cơ bản và quan trọng nhất của nhà trường, quản lý nhà trường chủ yếu là quản lý hoạt động dạy và học vì hoạt động này có ý nghĩa quyết định đến chất lượng đào tạo của nhà trường. Quản lý hoạt động dạy học là nền tảng, là cơ sở để xác định các mục tiêu nhiệm vụ quản lý khác trong hoạt động của nhà trường và càng có ý nghĩa hơn khi trong giai đoạn hiện nay, yêu cầu đổi mới được đặt ra đối với các trường chính trị và đã trở thành vấn đề then chốt có ý nghĩa quyết định việc nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cơ sở, đáp ứng yêu cầu thực hiện nhiệm vụ. 1
Hơn 60 năm xây dựng và trưởng thành, Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh luôn thực hiện hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị do Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và Tỉnh uỷ, Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Ninh giao cho. Trong nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị, nhà trường đã có những đóng góp quan trọng vào việc xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt và cán bộ nguồn cấp cơ sở cho tỉnh Bắc Ninh. Tuy nhiên, để giúp cho người học những ý thức đầy đủ về việc học tập lý luận chính trị không phải chỉ là yêu cầu bắt buộc mà còn là nhu cầu thực sự nhằm trang bị tri thức toàn diện cho người cán bộ lãnh đạo, quản lý thì phải xây dựng một đội ngũ cán bộ giảng viên thực sự có năng lực, trình độ và tâm huyết với nghề là yêu cầu quan trọng, có ý nghĩa quyết định đến chất lượng đào tạo cán bộ của nhà trường. Với những lý do nêu trên, tôi chọn đề tài “Quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh” làm đề tài luận văn tốt nghiệp thạc sĩ của mình. 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng và đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh. 3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại trường chính trị cấp tỉnh 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh. 4. Câu hỏi nghiên cứu - Quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính có đặc trưng gì? - Những giải pháp nào cần thực hiện để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại trường chính trị cấp tỉnh? 2
5. Giả thuyết khoa học Quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính ở Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh trong những năm qua có những bước chuyển biến tích cực và đạt được những kết quả nhất định, tuy nhiên vẫn còn những hạn chế, bất cập. Nếu đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học phù hợp sẽ góp phần nâng cao chất lượng hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu 6.1. Hệ thống hóa cơ sở lý luận về hoạt động và quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại các trường chính trị cấp tỉnh. 6.2. Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh. 6.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh. 7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 7.1. Phạm vi không gian Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh. 7.2. Phạm vi thời gian Giai đoạn từ năm 2016 đến năm 2019 8. Phƣơng pháp nghiên cứu 8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng, tác giả vận dụng phương pháp tư duy logic, phân tích tổng hợp, phân tích dự báo... để phân tích, khái quát hóa các tri thức lý luận, những quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, nâng cao chất lượng quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại trường chính trị tỉnh. 8.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Các phương pháp được tác giả sử dụng nhằm nghiên cứu, khảo sát, đánh giá thực chất, khách quan, toàn diện thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học 3
chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh. 8.2.1. Phương pháp quan sát Sử dụng phương pháp này, tác giả quan sát trực tiếp để nhìn nhận, xem xét, kiểm chứng thực tiễn công tác điều hành, quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính của Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh. Trên cơ sở đó, đánh giá đúng bản chất, khách quan đối với công tác quản lý dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính để có những nhận định sát thực tiễn, khách quan. 8.2.2. Phương pháp điều tra xã hội học Tác giả xây dựng hệ thống câu hỏi điều tra xã hội học theo nguyên tắc, nội dung nhất định phục vụ mục đích nghiên cứu của luận văn đối với những đối tượng liên quan đến đề tài nghiên cứu. Mục đích là thông qua số liệu điều tra, khảo sát, phân tích, dự đoán, nhận xét có căn cứ, thuyết phục. 8.2.3. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia Tác giả sử dụng phương pháp này dựa trên một dữ liệu câu hỏi, lựa chọn một số đối tượng (lãnh đạo quản lý, cán bộ làm công tác quản lý đào tạo, người học...) có chọn lọc về thực trạng, tính hợp lý và khả thi của giải pháp đưa ra nhằm nâng cáo chất lượng quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính. 8.2.4. Phương pháp phỏng vấn Để tăng thêm độ tin cậy của kết quả nghiên cứu, tác giả sử dụng phương pháp phỏng vấn trực tiếp, trao đổi ý kiến đối với đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý giáo dục lâu năm, có kinh nghiệm, uy tín về những vấn đề mà đề tài đặt ra nhằm nâng cao chất lượng quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại trường chính trị tỉnh. 8.3. Phương pháp thống kê toán học Tác giả sử dụng số liệu đã được tổng kết, công bố chính thức của cơ quan, của Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh qua các năm để phân tích, tiếp cận từ nhiều góc độ khác nhau phục vụ mục đích nghiên cứu. Phân tích số liệu 4
thống kê có độ tin cậy giúp việc phân tích, lý giải, nhận định, đánh giá một cách khách quan hơn nhứng vấn đề đặt ra trong quá trình nghiên cứu. 9. Những đóng góp của đề tài 9.1. Đóng góp về mặt lý luận Góp phần bổ sung một số vấn đề lý luận cơ bản về quản lý hoạt động dạy học chương trình lý luận chính trị - hành chính tại các trường chính trị cấp tỉnh. 9.2. Đóng góp về mặt thực tiễn Đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả về công tác quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính ở Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh. 10. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại trường chính trị tỉnh. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh. Chương 3: Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh. 5
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CHƢƠNG TRÌNH TRUNG CẤP LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ - HÀNH CHÍNH TẠI TRƢỜNG CHÍNH TRỊ TỈNH 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Những nghiên cứu về hoạt động dạy học và dạy học các môn chính trị Hoạt động dạy học giữ vị trí trung tâm trong nhà trường, bởi dạy học là hoạt động chiếm hầu hết thời gian, khối lượng công việc của thầy và trò; là nền tảng cơ bản và quan trọng để thực hiện thành công mục tiêu chương trình giáo dục toàn diện; đồng thời, nó quyết định kết quả đào tạo của nhà trường. HĐDH (hoạt động dạy học) còn là hoạt động mang tính đặc thù, nó được quy định bởi lao động sư phạm đặc thù của người thầy (giáo viên) trong nhà trường. Trong phạm vi cho phép có thể đề cập đến một số nghiên cứu như sau: Trong cuốn “Phương pháp giảng dạy triết học chính trị”, nhóm tác giả Trường Đại học Mátxcơva đã nhấn mạnh quan điểm của Lênin về con đường nhận thức biện chứng, đồng thời khẳng định tính cụ thể của chân lí phải thông qua hoạt động thực tiễn của con người. Từ đó, đặt ra yêu cầu trong thực tiễn dạy học, người dạy phải xác định toàn diện về mục đích, nội dung, phương pháp sử dụng trong bài giảng phù hợp với người học [Dẫn theo 16, tr.107]. Trong cuốn sách của tác giả Vương Tất Đạt về “Phương pháp giảng dạy chính trị - hành chính cho lớp bồi dưỡng trung cấp lý luận chính trị” đã khẳng định những nguyên tắc dạy học môn học chỉ đạo toàn bộ hoạt động của người học và dạy; trên cơ sở đó xác định nội dung, lựa chọn phương pháp đến hình thức tổ chức dạy và học môn học. Tác giả đã chỉ rõ nguyên tắc tính thực tiễn trong dạy học được phân tích cụ thể trên cơ sở lí luận và ý nghĩa của nó, yêu cầu trong bài giảng cần thể hiện thực tiễn gắn với tri thức lí luận môn học; trong đó, sử dụng PPDH truyền thống và các hình thức kiểm tra, đánh giá tiếp cận khả năng vận dụng kiến thức, hiểu biết của người học với thực tiễn đời sống xã hội [16, tr.49-59]. Trong cuốn sách “Một số vấn đề về phương pháp giảng dạy và nghiên cứu 6
triết học”, tác giả Phùng Văn Bộ đã chỉ rõ vận dụng nguyên tắc tính thực tiễn vào giảng dạy phải thực hiện được các yêu cầu cơ bản: Xác định nội dung bài giảng, những kiến thức lí luận nào cần phải sử dụng thực tiễn để chứng minh, sử dụng loại thực tiễn nào là phù hợp; quán triệt và nắm vững đường lối, chính sách của Đảng ta qua các thời kì. Tác giả nhận định, khi sử dụng PPDH, hay hình thức giảng dạy nào, GV cần đáp ứng được yêu cầu nguyên tắc tính thực tiễn trong dạy học [10, tr.31-33]. Cuốn sách “Tổ chức dạy học lý luận chính trị” của Ngô Văn Thạo đề cập cụ thể nguyên lí thống nhất giữa lí luận và thực tiễn. Theo tác giả, trong quá trình dạy học cần làm rõ nội dung: Người học phải hiểu được nội dung các lí luận và mối quan hệ giữa những lí luận này với đời sống thực tiễn xã hội; nhu cầu nhận thức của người học và mỗi mảng kiến thức cần định hướng người học liên hệ, vận dụng lí luận vào thực tiễn [45]. Tác giả X.G.Lu-Cô-Nhin và V.V.Xê-Rê-Bri-An-Ni-Cốp trình bày trong cuốn sách “Phương pháp giảng dạy các môn khoa học xã hội” việc giảng dạy cần tuân thủ sự thống nhất giữa lí luận và thực tiễn; thể hiện, GV biết sử dụng những ví dụ trong đời sống và hoạt động của các nhà kinh điển để minh họa, giúp người học dễ hiểu hơn tri thức lí luận. Đồng thời, cần tăng cường áp dụng bài tập toán kinh tế về năng suất lao động, hành chính, văn hóa… cần phải sử dụng số liệu thực tế của các công ty, xí nghiệp trong các dạng bài tập đó để tính toán, làm cho người học hứng thú, xét về thực chất chính là tăng cường gắn kết lí luận chứng minh qua thực tiễn sản xuất. Các tác giả đã đi sâu trình bày việc tổ chức dạy học dưới hình thức thâm nhập thực tế rất phong phú, như tìm hiểu về quá trình sản xuất, nói chuyện với công nhân, kĩ sư, kĩ thuật viên hay nghiên cứu tài liệu kinh tế, tăng cường mối liên hệ giữa nhà trường với các xí nghiệp để buổi học đạt hiệu quả gắn kết môn học với thực tiễn. Qua nghiên cứu, tác giả chỉ rõ để nâng cao hiệu quả giảng dạy kinh tế chính trị, cần phải đảm bảo thống nhất giữa lí luận và thực tiễn, mối liên hệ của khoa học với đời sống [Dẫn theo 16]. Trong cuốn Dạy học hiện đại – Lý luận, biện pháp, kỹ thuật của Đặng Thành Hưng đã đưa ra quan điểm giáo dục, dạy học của Platon (427 - 347 trước công nguyên) khẳng định được vai trò tất yếu của giáo dục trong xã hội, tính quyết định 7
của chính trị đối với giáo dục, phần nào nói lên tầm quan trọng của thể chế xã hội đối với giáo dục nói chung và hoạt động dạy học nói riêng, tuy rằng các quan điểm này của ông còn hạn chế về mặt bình đẳng trong giáo dục [18, tr.56]. Tác giả Phan Huy Ngọ đã nêu quan điểm HĐDH của Không Tử (551 – 479 trước công nguyên) trong cuốn Dạy học và phương pháp dạy học trong nhà trường, với quan điểm là: “dùng cách gợi mở, đi từ gần tới xa, từ đơn giản đến phức tạp, nhưng vẫn đòi hỏi người học phải tích cực suy nghĩ…, đòi hỏi học trò phải tập luyện, phải hình thành nề nếp, thói quen học tập” và “học không biết chán, dạy không biết mỏi”. Quan điểm của Khổng Tử là muốn mang lại hiệu quả HĐDH phải đề cao đến các quy định về nề nếp HĐDH, nâng cao trình độ của người dạy để lựa chọn được những PPDH (phương pháp dạy học) theo hướng đề cao năng lực tự học, phát huy tinh thần độc lập suy nghĩ và sáng tạo của người học [34, tr.45]. Từ cuối thế kỷ XIV, vấn đề HĐDH được nhiều nhà giáo dục quan tâm, nổi bật nhất trong thời kỳ đó là J.A.Cômenxki (1592-1670) đã đưa ra những quan điểm về HĐDH mà chúng ta có thể vận dụng trong HĐDH chương trình trung cấp LLCT-HC (lý luận chính trị - hành chính). Theo ông thì quá trình dạy học để truyền thụ và tiếp nhận tri thức là phải dựa vào sự vật hiện tượng do người học tự quan sát, tự suy nghĩ mà hiểu biết, không nên áp đặt, gò ép người ta chấp nhận bất kỳ một điều gì. Cùng với đó, ông đã nêu ra một số nguyên tắc dạy học có giá trị rất lớn, đó là: nguyên tắc trực quan; nguyên tắc phát huy tính tự giác, tích cực của người học; nguyên tắc hệ thống và liên tục; nguyên tắc củng cố kiến thức; nguyên tắc dạy học theo khả năng tiếp thu của người học (tính vừa sức); dạy học phải thiết thực và dạy học theo nguyên tắc cá biệt [34, tr.45]. Trong cuốn Lý luận dạy học ở trường Trung học cơ sở đã bàn về phương thức thực hiện nguyên tắc tính thực tiễn được nhắc đến trong cuốn “Nguyên lí về phương pháp giảng dạy” tác giả Đu-Kốp trình bày lí luận giảng dạy trong nhà trường Xô Viết, vận dụng nguyên tắc dạy học vào giảng dạy chú ý tới kiến thức, kĩ năng, kĩ xảo gây hứng thú cho người học, khắc phục lí luận tách rời với thực tiễn. Dưới góc độ LLDH (lý luận dạy học), việc tổ chức dạy học với kiến thức mới, làm việc nhóm, sử dụng PPDH tình huống để đạt hiệu quả dạy học cao. Cùng với đó, 8
người dạy đảm bảo yếu tố thực tiễn, cung cấp thêm bài tập gắn với hoạt động thực tiễn để người học thấy được ý nghĩa của nội dung kiến thức được lĩnh hội trong thực tiễn cuộc sống, tạo hứng thú trong học tập [8, tr.45]. Đối với các tác giả Việt Nam, nghiên cứu của các nhà giáo dục học, trong cuốn sách “Lý luận dạy học đại học”, tác giả Đặng Vũ Hoạt trong sách chỉ rõ: “Người GV trong quá trình giảng dạy phải luôn bám sát yêu cầu thực tiễn, kinh tế - xã hội và sự phát triển của khoa học công nghệ...” [31]; Trong cuốn “Giáo dục học”, tác giả Trần Thị Tuyết Oanh đã nêu về khái niệm nguyên tắc dạy học, hệ thống các nguyên tắc dạy học, PPDH, trong đó có nêu nguyên tắc cần đảm bảo thống nhất giữa “lí luận và thực tiễn”, “học đi đôi với hành”, “nhà trường gắn liền với đời sống”. Tác giả nhận định tính thực tiễn dạy học được thể hiện ở việc phải đổi mới PPDH, nghiên cứu tư liệu thực tiễn giúp người học nắm chắc những kiến thức lí luận, đồng thời biết vận dụng vào giải quyết những tình huống khác nhau. trong cuộc sống; dạy học phải kết hợp với lao động, sản xuất và hoạt động công ích là điều kiện quan trọng để thực hiện nguyên tắc này [35]. 1.1.2. Những nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học ở trường chính trị Việc nâng cao chất lượng giáo dục nói chung, nâng cao chất lượng dạy học nói riêng trong các trường học, luôn là vấn đề được đặc biệt quan tâm của các nước trên thế giới. Các nhà lãnh đạo, các nhà nghiên cứu đều thấy rõ vai trò, động lực của giáo dục trong phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia, của thế giới. Ngày nay, nền kinh tế tri thức đã và đang trở thành một thành phần quan trọng trong sự phát triển của mọi quốc gia. UNESCO suốt quá trình tồn tại, phát triển của mình đã tập hợp được nhiều học giả trên thế giới để nghiên cứu những vấn đề về QLGD (quản lý giáo dục) trên quy mô toàn cầu cũng như trong phạm vi khu vực hoặc quốc gia. Những công trình nghiên cứu về HĐDH của các nhà nghiên cứu ở nước ngoài có giá trị cả về lý luận và thực tiễn. Tác giả đã tiếp thu và kế thừa một số kết quả nghiên cứu đã được tổng quát để xác định vấn đề nghiên cứu tiếp theo về tổ chức HĐDH nói chung và tổ chức HĐDH về lĩnh vực lý luận chính trị - hành chính trong tình hình hiện nay nói riêng. 9
Cuốn sách “Xây dựng chương trình dạy học lý luận chính trị - hành chính” [14, tr.46] của Nguyễn Việt Dũng, Vũ Hồng Tiến, Nguyễn Văn Phúc trình bày vấn đề chung về lý luận dạy học chính trị - hành chính và những nguyên tắc cơ bản cần vận dụng vào quá trình giảng dạy học và biện pháp tổ chức dạy học. Kết quả nghiên cứu chỉ rõ, GV khi truyền đạt kiến thức môn học phải đảm bảo tính khoa học, tính chính xác cao; nội dung bài giảng phải phản ánh được những thành tựu lí luận mới nhất về LLCT gắn với thực tiễn kinh tế xã hội, với đường lối, chính sách, biện pháp kinh tế của Đảng, Nhà nước. Nhóm tác giả đề cập biện pháp thực hiện trong từng chương trình dạy học nắm vững đối tượng, nhiệm vụ và mục đích học tập môn học, sử dụng nhiều PPDH, thủ thuật khác nhau như phương pháp trực quan kết hợp kể chuyện, nêu vấn đề; để tăng cường tính tích cực, năng lực người học GV chú ý công tác tổ chức và hướng dẫn tự học của học viên. Thái Duy Tuyên trong cuốn “PPDH truyền thống và đổi mới” đã đề cập về lý luận chung HĐDH, tác giả cũng đã đề cập đến những cơ sở phương pháp luận chung nhất trong quản lý hoạt động dạy học như: Quan điểm tiếp cận phức hợp, hệ thống cấu trúc, mô hình… để nghiên cứu các vấn đề cơ bản của HĐDH và hoạt động giáo dục. Đó là, hệ thống những quy luật dạy học được tác giả giới thiệu với 3 dạng: những quy luật chung nhất, những quy luật chung và những quy luật đặc thù; đồng thời trình bày phương pháp phối hợp các quy luật DH trong giảng dạy [41]. Tác giả Nguyễn Hữu Châu nghiên cứu “Quản lý hoạt động dạy học ở trường phổ thông” cho thấy hệ thống cấu trúc của quá trình dạy học bao gồm những thành tố cơ bản: các mô hình dạy học, các cách tiếp cận và PPDH, các kĩ thuật dạy học những hình thức và biện pháp tổ chức hoạt động dạy học… Tác giả có quan điểm rõ ràng trong quản lý quá trình dạy phải thể hiện một cách sinh động và cụ thể các ý tưởng của chương trình giáo dục, đồng thời cũng chỉ rõ, chủ thể phải biết thiết kế và tổ chức chương trình nói chung, có tinh thần hướng đến cá nhân người học; khi xây dựng chương trình phải đặt ra những vấn đề ảnh hưởng của giao tiếp đến chất lượng giảng dạy của giáo viên và các PPDH tích cực [13]. Khái quát chung các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước có liên quan đến quản lý hoạt động dạy học cho thấy: 10