Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc cho học sinh trường Trung học cơ sở Lê Quý Đôn, Quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội theo tiếp cận năng lực

Chia sẻ: Ganuongmuoilu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:115

Thêm vào BST

Báo xấu

67
lượt xem 16
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là lí luận về quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc nói chung, điều tra, khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc nhà trường. Luận văn nghiên cứu và đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc cho học sinh trường Trung học cơ sở Lê Quý Đôn, quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội theo tiếp cận năng lực nhằm đảm bảo tính khoa học, tính thực tiễn và tính khả thi của người học.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc cho học sinh trường Trung học cơ sở Lê Quý Đôn, Quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội theo tiếp cận năng lực

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGÔ THỊ KIM HƯƠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN ÂM NHẠC CHO HỌC SINH TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ LÊ QUÝ ĐÔN, QUẬN CẦU GIẤY, THÀNH PHỐ HÀ NỘI THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2020
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGÔ THỊ KIM HƯƠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN ÂM NHẠC CHO HỌC SINH TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ LÊ QUÝ ĐÔN, QUẬN CẦU GIẤY, THÀNH PHỐ HÀ NỘI THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã sô: 8140114 Người hướng dẫm khoa học: TS. NGUYỄN THANH LÝ HÀ NỘI - 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài: “Quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc cho học sinh trường Trung học cơ sở Lê Quý Đôn, Quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội theo tiếp cận năng lực” này là của riêng cá nhân tôi trong thời gian vừa qua. Các số liệu, kết quả có trong luận văn là do tôi tìm hiểu, nghiên cứu một cách khách quan và hoàn toàn trung thực. Tác giả luận văn Ngô Thị Kim Hương i
LỜI CẢM ƠN Trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn bằng tình cảm chân thành của mình, tôi xin được bày tỏ sự cảm ơn chân thành đối với Ban giám hiệu, phòng Sau Đại học, Khoa Quản lý giáo dục trường Đại Học Giáo Dục, các thầy giáo, cô giáo đã tham gia quản lý, giảng dạy đã giúp đỡ tôi. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ sự biết ơn, sự kính trọng đến TS. Nguyễn Thanh Lý - người đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ về khoa học để tôi hoàn thành luận văn. Tôi cũng xin được bày tỏ lòng biết ơn đến cha mẹ, cùng gia đình, bạn bè. Và ban giám hiệu, đồng nghiệp trường THCS Lê Qúy Đôn, Quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội đã khích lệ, cổ vũ, động viên và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian qua. Khi nghiên cứu đề tài không thể tránh khỏi những hạn chế và còn thiếu sót. Bởi vậy, tôi rất mong nhận được sự góp ý từ thầy cô và các bạn đồng nghiệp công trình nghiên cứu được tốt nhất. Hà Nội, ngày 26 tháng 7 năm 2020 TÁC GIẢ Ngô Thị Kim Hương ii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT VIẾT TẮT VIẾT ĐẦY ĐỦ 1. BGH Ban giám hiệu 2. CBQL, GV, NV Cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên 3. CHXHCN Cộng hòa xã hội chủ nghĩa 4. CMHS Cha mẹ học sinh 5. CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa 6. CSVC Cở sở vật chất 7. ĐNGV Đội ngũ giáo viên 8. GD Giáo dục 9. GD&ĐT Giáo dục và đào tạo 10. GV Giáo viên 11. GVBM Giáo viên bộ môn 12. GVCN Giáo viên chủ nhiệm 13. HS Học sinh 14. HT Hiệu trưởng 15. KHCN Khoa học công nghệ 16. LQĐ Lê Qúy Đôn 17. PPDH Phương pháp dạy học 18. QLGD Quản lý giáo dục 19. SGK Sách giáo khoa 20. TBDH Thiết bị dạy học 21. THCS Trung học cơ sở 22. TTCM Tổ trưởng chuyên môn 23. UBND Ủy ban nhân dân 24. XHCN Xã hội chủ nghĩa iii
MỤC LỤC Trang LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ....................................................................... iii DANH MỤC CÁC BẢNG...................................................................................... viii DANH MỤC BIỂU ĐỒ VÀ HÌNH .......................................................................... ix MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN ÂM NHẠC CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC ............................................................................................................................5 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ...........................................................................5 1.1.1. Những nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học .......................................5 1.1.2. Những nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc theo tiếp cận năng lực ..........................................................................................................7 1.2. Các khái niệm cơ bản .........................................................................................8 1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường ..........................................8 1.2.2. Âm nhạc, giáo dục Âm nhạc......................................................................10 1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học Âm nhạc ........................................................10 1.2.4. Năng lực, tiếp cận năng lực ......................................................................11 1.3. Dạy học Âm nhạc cho học sinh trung học cơ sở theo tiếp cận năng lực .....12 1.3.1. Trường trung học cơ sở trong hệ thống giáo dục quốc dân .....................12 1.3.2. Mục tiêu và ý nghĩa của dạy học Âm nhạc cho học sinh trung học cơ sở 13 1.3.3. Nội dung của dạy học Âm nhạc cần giáo dục cho học sinh trung học cơ sở .........................................................................................................................14 1.3.4. Các hình thức giáo dục Âm nhạc học sinh trung học cơ sở .....................16 1.3.5. Nhà quản lý với công tác quản lý hoạt động dạy học Âm nhạc cho học sinh trường THCS ...............................................................................................20 1.4. Nội dung quản lý hoạt động dạy học Âm nhạc cho học sinh trường trung học cơ sở theo tiếp cận năng lực ............................................................................21 iv
1.4.1. Lập kế hoạch quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc ở trường THCS.. .............................................................................................................................22 1.4.2. Tổ chức triển khai hoạt động dạy học môn Âm nhạc ở trường THCS .....23 1.4.3. Chỉ đạo thực hiện hoạt động dạy học môn Âm nhạc ở trường THCS ......24 1.4.4. Kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học môn Âm nhạc ở trường THCS .....25 1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học Âm nhạc cho học sinh trường trung học cơ sở theo tiếp cận năng lực .............................................27 1.5.1. Đặc điểm tâm lý - xã hội của lứa tuổi học sinh trung học cơ sở ..............27 1.5.2. Chất lượng tuyển sinh đầu vào .................................................................27 1.5.3. Cơ sở vật chất và phương tiện dạy học đáp ứng cho hoạt động dạy học môn Âm nhạc .......................................................................................................27 1.5.4. Môi trường giáo dục và môi trường dạy học ............................................28 1.5.5. Năng lực quản lý của lãnh đạo nhà trường ..............................................28 1.5.6. Giáo viên bộ môn ......................................................................................28 Tiểu kết chương 1 ...............................................................................................29 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN ÂM NHẠC CHO HỌC SINH TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ LÊ QUÝ ĐÔN, QUẬN CẦU GIẤY, THÀNH PHỐ HÀ NỘI THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC.. ...................................................................................................................................30 2.1. Giới thiệu về trường THCS Lê Quý Đôn, quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội .30 2.2. Giới thiệu về khảo sát ......................................................................................32 2.3. Thực trạng hoạt động dạy học Âm nhạc cho học sinh trường THCS Lê Quý Đôn, Quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội ....................................................34 2.3.1. Thực trạng nhận thức về hoạt động dạy học Âm nhạc theo tiếp cận năng lực .............................................................................................................................34 2.3.2. Thực trạng về nội dung giáo dục Âm nhạc cho học sinh THCS ...............36 2.3.3. Thực trạng thực hiện nội dung dạy học môn Âm nhạc ở trường Lê Qúy Đôn theo định hướng phát triển năng lực ...........................................................37 2.3.4. Thực trạng triển khai các hình thức tổ chức dạy học môn Âm nhạc ở trường Lê Qúy Đôn theo định hướng phát triển năng lực ..................................40 2.3.5. Thực trạng về phương pháp giáo dục Âm nhạc cho học sinh THCS ........42 v
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc cho học sinh trường Trung học cơ sở Lê Quý Đôn, Quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội theo tiếp cận năng lực ....................................................................................................................44 2.4.1. Thực trạng xây dựng kế hoạch dạy học Âm nhạc cho học sinh trường THCS Lê Quý Đôn, Quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội ...................................44 2.4.2. Thực trạng tổ chức thực hiện dạy học Âm nhạc cho học sinh trường THCS ...................................................................................................................47 2.4.3. Thực trạng chỉ đạo thực hiện các nội dung dạy học Âm nhạc cho sinh trường THCS Lê Quý Đôn, Quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội .......................49 2.4.4. Thực trạng quản lý các nguồn lực phục vụ hoạt động giáo dục dạy học Âm nhạc học sinh trường THCS Lê Quý Đôn, Quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội .......................................................................................................................52 2.4.5. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học cho học sinh trường THCS Lê Quý Đôn, Quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội ...................................55 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý HĐ DH Âm nhạc trường THCS Lê Quý Đôn, quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội theo tiếp cận năng lực ...................................................................................................................................57 2.6. Đánh giá chung thực trạng quản lý hoạt động hoạt động dạy học Âm nhạc ở trường THCS Lê Quý Đôn quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội ......................59 2.6.1. Ưu điểm .....................................................................................................59 2.6.2. Tồn tại .......................................................................................................59 2.6.3. Nguyên nhân .............................................................................................60 Tiểu kết chương 2 ...............................................................................................62 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC ÂM NHẠC CHO HỌC SINH TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ LÊ QUÝ ĐÔN, QUẬN CẦU GIẤY, THÀNH PHỐ HÀ NỘI THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC .............63 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .........................................................................63 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính pháp lý .............................................................63 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ...........................................................63 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển ........................................64 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ...........................................................64 vi
3.2. Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc cho học sinh trường Trung học cơ sở Lê Quý Đôn, Quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội theo tiếp cận năng lực ......................................................................................................64 3.2.1. Nâng cao nhận thức và sự hiểu biết của CBQL và GV về quá trình dạy học môn Âm nhạc theo tiếp cận năng lực ...........................................................64 3.2.2. Chỉ đạo thiết kế bài học theo hướng tích cực hóa học tập từ giáo viên và thẩm định của tổ chuyên môn .............................................................................66 3.2.3. Tổ chức bồi dưỡng giáo viên về phương pháp dạy học tích cực ở tổ chuyên môn và toàn trường.................................................................................71 3.2.4. Tăng cường đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Âm nhạc của học sinh đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục ...............................................76 3.2.5. Tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị để nâng cao chất lượng dạy học môn Âm nhạc theo tiếp cận năng lực ..................................................................77 3.3. Khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất..............79 3.3.1. Mục đích khảo sát .....................................................................................79 3.3.2. Nội dung khảo sát .....................................................................................79 3.3.3. Đối tượng khảo sát ....................................................................................79 3.3.4. Kết quả khảo sát ........................................................................................80 Tiểu kết chương 3 ...............................................................................................85 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .........................................................................86 1. Kết luận ...........................................................................................................86 2. Khuyến nghị ....................................................................................................87 2.1. Đối với Sở giáo dục và đào tạo tỉnh thành phố Hà Nội...............................87 2.2. Đối với Phòng giáo dục và đào tạo quận Cầu Giấy ....................................88 2.3. Đối với cán bộ quản lý và đội ngũ giáo viên Âm nhạc trường THCS Lê Qúy Đôn, quận Cầu Giấy ...........................................................................................88 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................89 PHỤ LỤC ..................................................................................................................... vii
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Thực trạng về nội dung giáo dục Âm nhạc cho học sinh THCS ..............36 Bảng 2.2: Thực trạng thực hiện nội dung dạy học môn Âm nhạc ở trường Lê Qúy Đôn theo định hướng phát triển năng lực ................................................38 Bảng 2.3: Thực trạng triển khai các hình thức tổ chức dạy học môn Âm nhạc ........40 Bảng 2.4: Thực trạng về phương pháp giáo dục Âm nhạc cho học sinh THCS .......42 Bảng 2.5: Thực trạng xây dựng kế hoạch dạy học Âm nhạc cho học sinh trường THCS Lê Quý Đôn, Quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội .......................45 Bảng 2.6: Thực trạng tổ chức thực hiện dạy học Âm nhạc .......................................47 cho học sinh trường THCS........................................................................................47 Bảng 2.7: Thực trạng chỉ đạo thực hiện các nội dung dạy học Âm nhạc cho sinh trường THCS Lê Quý Đôn, Quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội ...........50 Bảng 2.8: Thực trạng quản lý các nguồn lực phục vụ hoạt động giáo dục dạy học Âm nhạc học sinh trường THCS Lê Quý Đôn, Quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội ...........................................................................................................52 Bảng 2.9: Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học cho học sinh trường THCS Lê Quý Đôn, Quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội .......................55 Bảng 2.10: Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý HĐ DH Âm nhạc trường THCS Lê Quý Đôn, quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội theo tiếp cận năng lực.............................................................................................................57 Bảng 3.1: Tiêu chí thiết kế bài học ...........................................................................67 Bảng 3.2: Thiết kế các hoạt động của học sinh .........................................................69 Bảng 3.3: Thiết kế hoạt động của người dạy ............................................................70 Bảng 3.4: Đánh giá của CBQL, GV về tính cấp thiết của các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc theo tiếp cận năng lực ................................80 Bảng 3.5: Đánh giá của CBQL, GV về tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc theo tiếp cận năng lực. ...............................81 Bảng 3.6: Tương quan giữa tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ...........83 viii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ VÀ HÌNH Biểu đồ 2.1. Nhận thức của CBQL và đội ngũ giáo viên về tầm quan trọng của HĐDH môn Âm nhạc trường THCS Lê Qúy Đôn..............................34 Biểu đồ 2.2. Nhận thức của học sinh về tầm quan trọng của HĐDH môn Âm nhạc trường THCS Lê Qúy Đôn ..................................................................35 Biểu đồ 3.1: Đánh giá của CBQL, GV về tính cấp thiết của các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc theo tiếp cận năng lực. ..................81 Biểu đồ 3.2: Đánh giá của CBQL, GV về tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc theo tiếp cận năng lực. ..................83 Biểu đồ 3.3: Tương quan giữa tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp .......84 Hình 3.1: Các yếu tố cơ bản để thiết kế bài học .......................................................68 ix
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong xu thế phát triển của đất nước hiện nay, để đáp ứng yêu cầu CNH- HĐH đất nước đòi hỏi phải đổi mới GD. Đối với bất cứ một quốc gia nào trên thế giới, GD luôn trở thành nhân tố tích cực, một động lực thúc đẩy sự phát triển của XH, nhất là trong việc cung cấp nguồn nhân lực cho XH, mở đường cho sự phát triển kinh tế, khoa học, kĩ thuật và văn hoá… Đại hội XI năm 2011 của Đảng Cộng sản Việt Nam, trong phần nội dung của “Chiến lược phát triển kinh tế xã hội năm 2011-2020” khi nói về giáo dục và đào tạo đã khẳng định: “Phát triển nền giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ GV và CBQL là khâu then chốt”. Tiếp theo, tại Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI năm 2012, trong phần thông báo kết luận Hội nghị về nội dung “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo” lại tiếp tục khẳng định: “Phải đổi mới mạnh mẽ, sâu sắc nhận thức và tư duy về GD và ĐT; về công tác quản lý GD, về nội dung, PPGD; hình thức và phương pháp đánh giá GD… Phát triển nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục”. Từ ý nghĩa và tầm quan trọng ấy mà đòi hỏi ngành GD phải đổi mới mục tiêu, nội dung, hình thức, phương pháp đào tạo và nhất là “quản lý hoạt động giáo dục” nhằm nâng cao chất lượng đào tạo một cách toàn diện có hiệu quả cao, thiết thực. Đặc biệt là hệ thống GD phổ thông, một bậc học vô cùng quan trọng, đây là bước tạo nên sự hình thành và PT nhân cách của thế hệ trẻ Việt Nam. Có thể nói, việc đổi mới về nội dung, PPDH, về QLDH trong các nhà trường phổ thông với những yêu cầu rõ ràng, cụ thể đã được Đảng, nhà nước, lãnh đạo Bộ Giáo dục - Đào tạo và các cấp lãnh đạo thành phố đặt ra như một yêu cầu cấp thiết cần phải thực hiện trước mắt và trong những năm sắp tới. Trong chương trình giáo dục THCS, hoạt động Âm nhạc là một hoạt động hết sức gần gũi với học sinh, là hoạt động được học sinh yêu thích, là nguồn cảm hứng mạnh mẽ để học sinh cảm thụ nghệ thuật, muốn khẳng định bản thân, năng 1
lực sáng tạo. Đồng thời là phương tiện rất tốt cho việc tổ chức các hoạt động giáo dục ở trường THCS. Nhưng vấn đề còn vướng mắc hiện nay là tư tưởng của phụ huynh và của một số giáo viên chưa tích cực. Họ coi môn Âm nhạc chỉ là môn phụ nên dẫn đến chất lượng dạy học và nhất là việc quản lý hoạt động dạy học đối với môn Âm nhạc còn rất nhiều hạn chế. Thực thế trường THCS hiện nay, HĐGD Âm nhạc cho trẻ em nói chung và lứa tuổi học sinh THCS nói riêng đã được giáo viên quan tâm. Tuy nhiên công tác QLDH và trình độ của giáo viên còn nhiều hạn chế dẫn tới hoạt động dạy học môn Âm nhạc cho học sinh trung học cơ sở còn nhiều bất cập, hiệu quả chưa cao. Chính vì vậy, việc quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc đóng một vai trò vô cùng quan trọng, góp phần hiệu quả vào việc phát triển toàn diện cho các thế hệ trẻ. Chính vì vậy, tôi mạnh dạn lựa chọn đề tài: “Quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc cho học sinh trường Trung học cơ sở Lê Quý Đôn, Quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội theo tiếp cận năng lực” làm đề tài luận văn thạc sĩ. Với mong muốn có những giải pháp quản lý phù hợp để đáp ứng tốt hơn việc dạy học bộ môn Âm nhạc, mang lại nhiều niềm vui cho giáo viên và học sinh và góp phần nâng cao giáo dục toàn diện trong nhà trường, đồng thời nâng cao chất lượng của ngành giáo dục Thủ đô. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lí luận về quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc nói chung, điều tra, khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc nhà trường. Luận văn nghiên cứu và đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc cho học sinh trường Trung học cơ sở Lê Quý Đôn, quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội theo tiếp cận năng lực nhằm đảm bảo tính khoa học, tính thực tiễn và tính khả thi của người học. 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động dạy học môn Âm nhạc cho học sinh trường THCS 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc cho học sinh trường Trung học cơ 2
sở Lê Quý Đôn, quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội theo tiếp cận năng lực. 4. Câu hỏi nghiên cứu - Câu hỏi 1:Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc cho học sinh trường THCS Lê Quý Đôn hiện nay như thế nào? - Câu hỏi 2: Cần phải có những biện pháp quản lý nào để quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc cho học sinh trường THCS Lê Quý Đôn, quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội? 5. Giả thuyết nghiên cứu Các biện pháp quản lý của hiệu trưởng đảm bảo tính thực tiễn, tính khả thi đối với hoạt động dạy học môn Âm nhạc cho học sinh theo hướng tiếp cận năng lực; phối hợp chặt chẽ với các lực lượng trong, ngoài nhà trường để hoạt động Âm nhạc cho học sinh Trường THCS Lê Quý Đôn, quận Cầu Giấy, Hà Nội sẽ được nâng cao. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu - Xác định cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc cho học sinh tại trường THCS theo tiếp cận năng lực. - Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc cho học sinh trường Trung học cơ sở Lê Quý Đôn quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội theo tiếp cận năng lực. - Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc theo tiếp cận năng học cho học sinh trường THCS Lê Quý Đôn quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội 7. Phạm vi nghiên cứu - Đối tượng khảo sát: Cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh của trường THCS Lê Quý Đôn. - Thời gian khảo sát: từ 6/ 2019 đến tháng 6- 2020 8. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện được mục đích và nhiệm vụ của đề tài, tôi đã sử dụng các nhóm phương pháp sau: 8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu văn bản, tài liệu - Sưu tầm, thu thập, tổng hợp, phân tích những tài liệu liên quan đến quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc trong nhà trường, các lý thuyết về quản lý hoạt động Âm nhạc. 3
8.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: Xây dựng hệ thống câu hỏi điều tra dành cho cán bộ quản lý, giáo viên nhà trường nhằm thu thập các số liệu, thông tin về thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc cho học sinh theo tiếp cận năng lực. - Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê Toán : Áp dụng công thức toán học, thống kê để xử lý các số liệu đã thu được . - Phương pháp tham khảo ý kiến chuyên gia: Tác giả trao đổi với một số giảng viên là chuyên gia quản lý giáo dục, các cán bộ quản lý của nhà trường để xin ý kiến đóng góp về cơ sở lý luận của đề tài, phương hướng thực hiện các biện pháp được đề xuất trong đề tài. Nhằm đưa ra được một hiện trạng về hoạt động Âm nhạc ở trường trung học cơ sở hiện nay. 9. Những đóng góp mới - Về mặt lí luận: Tổng hợp đưa ra một khung lí luận về quản lý, về hoạt động dạy học Âm nhạc trong nhà trường, đặc biệt là học sinh trung học cơ sở theo tiếp cận năng lực. - Về mặt thực tiễn: Chỉ ra thực trạng về hoạt động dạy học Âm nhạc quản lý hoạt động dạy học Âm nhạc cho học sinh trường THCS Lê Quý Đôn theo tiếp cận năng lực. 10. Cấu trúc luận văn Ngoài mở đầu, kết luận và khuyến nghị, luận văn dự kiến gồm có 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc cho học sinh THCS theo tiếp cận năng lực. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc cho học sinh trường trung học cơ sở Lê Quý Đôn, quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội theo tiếp cận năng lực. Chương 3: Các biện pháp quản lý,hoạt động dạy học môn Âm nhạc cho học sinh trường trung học cơ sở Lê Quý Đôn, quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội theo tiếp cận năng lực. 4
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN ÂM NHẠC CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Những nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học Quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực là một trong những nhân tố có ảnh hưởng lớn đến việc nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo của một cơ sở giáo dục. Đã có nhiều tác giả, các nhà khoa học trong và ngoài nước nghiên cứu về các vấn đề liên quan đến lý luận dạy học, phương pháp dạy học…. Nhà sư phạm vĩ đại J.I.Comenxki (1592-1670) đã đưa ra “những yêu cầu cải tổ nền giáo dục theo hướng phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của người học. Theo ông, dạy học thế nào để người học thích thú học tập, nghiên cứu và có những cố gắng bản thân để nắm lấy tri thức” Trong thế kỷ XX. John Dewey (1859- 1952) là một trong những nhà triết học lớn nhất nước Mỹ nửa đầy thế kỉ XX, đồng thời là nhà tâm lý học, nhà GD vĩ đại, đã có đóng góp lớn lao vào công cuộc cải cách GD của nhân loại. Tư tưởng triết học và sự nghiệp GD đồ sộ của John Dewey có ảnh hưởng to lớn làm thay đổi nền GD Mỹ suốt thế kỷ XX và sang cả thế kỷ XXI. John Dewey đã dành trọn cuộc đời của mình cho sự nghiệp XD một nền giáo dục dân chủ, vì sự tiến bộ của người học, vì lợi ích to lớn của con người, vì sự phát huy tài năng, trí tuệ, đạo đức nơi mỗi cá nhân con người, nhằm xây dựng cộng đồng xã hội thực sự tốt đẹp. Tư tưởng giáo dục của John Dewey cho rằng: Trường học không đơn thuần là nơi người lớn dạy cho trẻ con các bài học kiến thức và bài học luân lý. Trường học phải là một cộng đồng dân chủ trong đó mọi HĐ được tập trung nhằm tạo ra hiệu quả nhất trong việc chia sẻ cho người học di sản tri thức nhân loại và làm cho họ có thể sử dụng tài năng của mình vào mục đích xã hội. Do đó, GD là một hoạt động của đời sống, là bản thân quá trình sống của trẻ em chứ không phải là một sự chuẩn bị cho một cuộc sông tương lai mơ hồ nào đấy. Nhà trường có nhiệm vụ tạo 5
ra những điều kiện tốt nhất để cá nhân người học phát huy tối đa năng lực tiềm tàng của mình, tạo dựng kiến thức cho mình bằng toàn bộ công cụ của chính mình như: đôi mắt, đôi tại, đôi tay, đôi chân và đặc biệt là tư duy. Tóm lại người học có thể phát triển toàn vẹn mọi khả năng của mình để tham gia vào đời sống XH [31]. Jean Piaget (1896- 1980), nhà Tâm lý học lỗi lạc người Thụy Sỹ, dành cả cuộc đời nghiên cứu về sự phát triển nhận thức của trẻ em, với phương châm của ông là đào tạo những người sáng tạo tương lai thay vì những kẻ tuân phục mô hình hiện hành có sẵn của người lớn tỏ ra đúng đắn trong bối cảnh xã hội ngày nay. Các nhà nghiên cứu giáo dục Xô Viết trước đây đã kết luận: Kết quả của bộ máy hoạt động quản lý trong nhà trường phụ thuộc vào việc tổ chức và hoạt động giảng dạy của lực lượng đội ngũ giáo viên. Dựa trên những lí luận của chủ nghĩa Mác-Lênin, đã có nhiều nhà khoa học Liên Xô cũ đạt được nhiều thành tựu khoa học đáng trân trọng về quản lý dạy học và quản lý giáo dục. Như vậy, trong lý luận và trên thực tế, đã có nhiều tác giả của nhiều nước trên thế giới quan tâm nghiên cứu về hoạt động dạy học, quản lý hoạt động dạy học để tìm ra biện pháp quản lý hữu hiệu. Ngày nay ở Việt Nam, Vấn đề quản lý HĐDH ở Việt Nam ngày nay cũng được nhiều nhà khoa học quan tâm nghiên cứu với sự xuất hiện của nhiều công trình nghiên cứu khoa học, những bài viết trên tạp chí, báo, những tài liệu nước ngoài được dịch sang tiếng Việt, những tài liệu được xuất bản của những nhà nghiên cứu về lĩnh vực quản lý giáo dục như. Tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc (2017) “ Phát trển năng lực CBQL GDVN trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0”cho rằng giáo viên cần nắm vững yêu cầu của bài giảng cũng như các kỹ thuật cho việc chuẩn bị bài giảng, cứ thoải mái áp dụng đa dạng các hình thức giảng dạy tùy vào hoàn cảnh, cơ sở vật chất, môn học cũng như học sinh [45]. Tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc (chủ biên) (2010) Cùng học để phát triển năng lực là bộ sách được biên soạn với mục tiêu trang bị những kiến thức nền tảng có thể phát triển những phẩm chất và năng lực của học sinh [46]. 6
Tác giả Lê Hoàng Hà (2012) có nghiên cứu luận án tiến sĩ chuyên ngành giáo dục học tại Học viện quản lý giáo dục với tên đề tài “Quản lý dạy học theo quan điểm dạy học phân hoá ở trường THPT Việt Nam hiện nay”. Từ nghiên cứu cơ sở lý luận và hạn chế thực trạng. Tác giả đã đề xuất các giải pháp như “(1) Nâng cao nhận thức về dạy học theo quan điểm dạy học phân hóa cho mọi lực lượng sư phạm - XH; (2) Giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho tổ chuyên môn và giáo viên; (3) Tổ chức cho giáo viên cam kết chất lượng qua các hợp đồng; (4) Kiểm soát việc thực hiện cam kết chất lượng; và (5) Tạo điều kiện hỗ trợ cho DH theo quan điểm dạy học phân hóa” [20, tr.34] Có thể nói có rất nhiều nghiên cứu về quản lý HĐDH. Cho đến nay đã được các nhà giáo dục trong và ngoài nước nghiên cứu với nhiều góc độ khác nhau. Tất cả đều tập trung vào vấn đề cải tiến phương pháp dạy học, kiểm tra, đánh giá nhằm nâng cao năng lực người học. 1.1.2. Những nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc theo tiếp cận năng lực Để góp phần nâng cao chất lượng về quản lý HĐDH môn Âm nhạc, nhiều tác giả đã đề cập đến vấn đề này như: Bùi Văn Nghị ( 2014 ) “ Giáo dục Âm nhạc học hướng vào năng lực người học” Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội. Trong cuốn sách này trình bày về khái niệm Âm nhạc, dạy học trong Âm nhạc, trong đó đề cập đến dạy học theo định hướng phát triển năng lực [50] Hoàng Long – Hoàng Lân (2005) “PPDH môn âm nhạc” Giáo trình dành cho các trường CĐSP, Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội.Trong các cuốn sách này, tác giả đã đưa ra được hệ thống các phương pháp dạy học cơ bản của bộ môn âm nhạc trong nhà trường phổ thông. Ngoài ra, tác giả còn đưa ra một số vai trò, đặc điểm của các em với môn Âm nhạc [39] Phạm tuyên (1999) “Âm nhạc với trẻ em”, Nxb Giáo dục. Cuốn sách này, tác giả đã đưa ra được tổng hợp các kiến thức âm nhạc và phương pháp dạy học âm nhạc cho trẻ em [58] 7
Lê Minh Châu (2012) “Ứng dụng trò chơi đồng giao cho trẻ em lứa tuổi mầm non – tiểu học” Nxb Văn Hóa. Cuốn sách này tác giả đã sưu tầm một số thể loại trò chơi – đồng giao, đồng thời nêu lên được một số vai trò, ý nghĩa trò chơi – đồng giao trong sự phát triển toàn diện cho trẻ em người Việt [15] Dương Anh Đức (2014) “Xây dựng chương trình hoạt động âm nhạc ngoại khoá tại cho hoc sinh THCS Thành phố Hà Nội”, luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Lý luận và phương pháp dạy học âm nhạc, Trường Đại học sư phạm Nghệ thuật Trung ương, Hà Nội. Đây là công trình nghiên cứu rất hay, đồng thời nêu được một số giải pháp để xây dựng nền âm nhạc và nâng cao chất lượng hoạt động âm nhạc thiếu nhi [18] Hầu hết các công trình nghiên cứu đều khẳng định vai trò của quản lý quá trình dạy học Âm nhạc cho HS có một ý nghĩa và vai trò rất quan trọng đối với hoạt động dạy học, là nhân tố trọng yếu nâng cao chất lượng dạy và học. Như vậy hoạt động dạy học Âm nhạc cho đến nay đã được các nhà giáo dục tập trung nghiên cứu. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện nay rất ít công trình nghiên cứu sâu về quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc cho học sinh THCS theo tiếp cận năng lực. Do vậy, nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học môn Âm nhạc theo tiếp cận năng lực tại trường THCS Lê Quý Đôn, Quận Cầu Giấy, Hà Nội sẽ đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông mới, có ý nghĩa vô cùng quan trọng không chỉ về cơ sở lý luận mà còn cả về ý nghĩa thực tiễn. 1.2. Các khái niệm cơ bản 1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường * Khái niệm quản lý Theo lý luận về quản lý của Mác “Quản lý xã hội một cách khoa học là sự tác động có ý thức của chủ thể quản lý đối với toàn bộ hay những hệ thống khác nhau của hệ thống xã hội trên cơ sở nhận thức và vận dụng đúng đắn những quy luật khách quan vốn có của nó nhằm đảm bảo cho nó hoạt động và phát triển tối ưu theo mục đích đặt ra” [12, tr.29]. Trong tác phẩm “Những vẫn đề cốt yếu của quản lý” tác giả Harold Kontz cho rằng: “Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo phối hợp những nỗ lực 8
cá nhân nhằm đạt được các mục đích của nhóm về thời gian, tiền bạc và sự bất mãn của cá nhân ít nhất” [36, tr.29]. Quan điểm của tác giả Trần Kiểm thì cho rằng: “Quản lý là những tác động của chủ thể quản lý trong việc huy động, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều phối các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực) trong và ngoài tổ chức (chủ yếu là nội lực) một cách tối ưu nhằm đạt mục đích của tổ chức với hiệu quả cao nhất” [32, tr.9]. Tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc đã nêu rõ: “Quản lý là sự tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý) trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt mục tiêu của tổ chức” [48, tr.6]. Như vậy, quản lý là một quá trình tác động có chủ đích, có định hướng, có hệ thống và phù hợp quy luật của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý thông qua cơ chế quản lý nhằm đạt được mục đích của quản lý. * Khái niệm quản lý giáo dục Quản lý giáo dục là sự vận dụng một cách cụ thể các nguyên lý của quản lý nói chung vào lĩnh vực giáo dục. Theo tác giả Đặng Quốc Bảo: “Quản lý giáo dục theo nghĩa tổng quát, là hệ thống những tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý trong hệ thống giáo dục, là sự điều hành hệ thống giáo dục quốc dân, điều hành các cơ sở giáo dục nhằm thực hiện mục tiêu đẩy mạnh công tác giáo dục theo yêu cầu phát triển của xã hội” [1]. Theo tác giả Trần Kiểm, khái niệm quản lý giáo dục đối với cấp vĩ mô: “Quản lý giáo dục được hiểu là hệ thống những tác động tự giác, có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên, công nhân viên, tập thể học sinh, cha mẹ học sinh và các lực lượng xã hội trong và ngoài nhà trường nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu giáo dục của nhà trường” [34]. Như vậy quản lý giáo dục thực chất là quản lý quá trình hoạt động của người dạy, người học và quản lý các tổ chức sư phạm ở các cơ sở khác nhau trong việc thực hiện các kế hoạch và chương trình Giáo dục và Đào tạo nhằm đạt được các 9