Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trường THPT Phan Đăng Lưu quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: Dilysstran Dilysstran | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:174

Thêm vào BST

Báo xấu

24
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài là trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn việc quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT Phan Đăng Lưu quận Bình Thạnh, TP.HCM, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT Phan Đăng Lưu quận Bình Thạnh, TP.HCM.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trường THPT Phan Đăng Lưu quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC ______________________ NGUYỄN THỊ THANH HOA LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60 14 01 14 HÀ NỘI – 2015
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC ______________________ NGUYỄN THỊ THANH HOA LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60 14 01 14 Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Lê Kim Long HÀ NỘI – 2015
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, tôi xin tỏ lòng biết ơn Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội, Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện để chúng tôi được tham gia học tập và hoàn thành khóa học. Xin trân trọng cảm ơn Lãnh đạo trường Đại học Giáo dục, Ban chủ nhiệm khoa Quản lý giáo dục, quý thầy cô giảng viên đã tận tình giảng dạy, hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và chân thành cảm ơn PGS.TS. Lê Kim Long đã tận tâm hướng dẫn tôi hoàn thành nghiên cứu này. Trong quá trình thực hiện nghiên cứu, Thầy luôn động viên, kiểm tra, định hướng, hướng dẫn từng giai đoạn một cách rất cụ thể và đầy tâm huyết với vai trò của mình. Tôi thành tâm trân trọng kiến thức, quan điểm mà Thầy truyền đạt về những nội dung liên quan đến nghiên cứu. Xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu nhà trường, các đồng nghiệp cùng các em học sinh tại trường THPT Phan Đăng Lưu quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh đã kịp thời hỗ trợ và tạo mọi điều kiện thuận lợi để tôi có thể đạt được hiệu quả cao nhất trong quá trình thực hiện luận văn. Trong quá trình thực hiện luận văn, mặc dù đã hết sức cố gắng trao đổi và tiếp thu những ý kiến đóng góp của Quý thầy cô, bạn bè và tham khảo nhiều tài liệu nhưng do hạn chế về khả năng nghiên cứu và thời gian có hạn nên không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được những ý kiến góp ý chân thành của Quý thầy cô và các bạn. Tác giả NGUYỄN THỊ THANH HOA i
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT CHỮ VIẾT TẮT CHỮ VIẾT ĐẦY ĐỦ 1 CBQL Cán bộ quản lý 2 CNH-HĐH Công nghiệp hoá- Hiện đại hoá 3 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo 4 GV Giáo viên 5 HĐGDHN Hoạt động giáo dục hướng nghiệp 6 HN Hướng nghiệp 7 HS Học sinh 8 HT Hiệu trưởng 9 NGLL Ngoài giờ lên lớp 10 NPT Nghề phổ thông 11 KTTH-HN Kỹ thuật Tổng hợp- hướng nghiệp 12 PPCT Phân phối chương trình 13 THCS Trung học cơ sở 14 THPT Trung học phổ thông 15 TP.HCM Thành phố Hồ Chí Minh ii
MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... i MỤC LỤC ........................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH VÀ SƠ ĐỒ ............................................... ix PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................. 3 3. Nhiệm vụ nghiên cứu................................................................................. 3 4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ........................................................... 4 5. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu ................................................................ 4 6. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................... 4 7. Giả thuyết khoa học của đề tài................................................................... 4 8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ................................................... 4 9. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................... 5 10. Cấu trúc của luận văn: ............................................................................. 6 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP VÀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP ......................................................................... 7 CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG .............................................. 7 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................. 7 1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài ................................................................. 7 1.1.2. Nghiên cứu ở trong nước ............................................................... 10 1.2. Một số khái niệm cơ bản....................................................................... 12 1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường .............................. 12 1.2.2. Quản lý hoạt động hướng nghiệp ................................................... 18 1.3. Vị trí, vai trò và nhiệm vụ của giáo dục hướng nghiệp ........................ 21 iii
1.4. Yêu cầu và nội dung hoạt động giáo dục hướng nghiệp trong trường THPT ........................................................................................................... 24 1.4.1. Trường THPT trong hệ thống giáo dục hệ thống giáo dục quốc dân ............................................................................................................ 24 1.4.2. Hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT ....................... 25 1.4.3. Yêu cầu của hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT .................................................................................................................. 26 1.4.4. Nội dung hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT.. 27 1.5. Nguyên tắc hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT ..... 28 1.6. Quy trình tổ chức hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT ........................................................................................................... 34 1.7. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT .......................................................................... 36 1.7.1. Yếu tố về nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh về quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp trong trường phổ thông ......... 36 1.7.2. Yếu tố về quản lý ........................................................................... 37 1.7.3. Yếu tố về chương trình, tài liệu cho HĐGDNPT ........................... 38 1.7.4. Yếu tố về đội ngũ giáo viên hướng nghiệp .................................... 38 1.7.5. Yếu tố tài chính, cơ sở vật chất cho hoạt động giáo dục hướng nghiệp ....................................................................................................... 39 Tiểu kết chương 1............................................................................................ 40 CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP VÀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG QUẬN BÌNH THẠNH, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ............................................................................................ 41 2.1. Vài nét về tình hình kinh tế - xã hội, Giáo dục và Đào tạo tại quận Bình Thạnh, thành phố Hồ Chí Minh ................................................................... 41 iv
2.1.1. Đặc điểm địa lí, dân số và lao động ............................................... 41 2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội quận Bình Thạnh, thành phố Hồ Chí Minh ......................................................................................................... 42 2.2. Giới thiệu về trường THPT Phan Đăng Lưu quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh ......................................................................................... 44 2.2.1. Quá trình hình thành và phát triển ................................................ 44 2.2.2. Cơ cấu tổ chức và cấu trúc đào tạo của trường ............................ 45 2.2.3. Thành tích dạy và học: ................................................................... 47 2.3. Giới thiệu về khảo sát ........................................................................... 47 2.3.1. Mục đích khảo sát .......................................................................... 47 2.3.2. Nội dung khảo sát ........................................................................... 47 2.3.3. Đối tượng khảo sát ......................................................................... 48 2.3.4. Phương pháp khảo sát .................................................................... 48 2.4. Thực trạng hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trường THPT Phan Đăng Lưu quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh .......... 48 2.4.1. Nhận thức về hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường Phổ thông trung học Phan Đăng Lưu quận Bình Thạnh ........................................... 48 2.4.2. Nội dung hoạt động giáo dục hướng nghiệp .................................. 58 2.4.3. Phương pháp tổ chức hoạt động giáo dục hướng nghiệp ............... 60 2.4.4. Giáo dục hướng nghiệp qua dạy môn công nghệ ........................... 60 2.4.5. Giáo dục hướng nghiệp qua các hoạt động ngoại khoá ................. 61 2.4.6. Giáo dục hướng nghiệp qua việc tổ chức hoạt động giáo dục hướng nghiệp ....................................................................................................... 61 2.5. Thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trường THPT Phan Đăng Lưu quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh ............................................................................................................. 63 2.5.1. Quản lý, xây dựng kế hoạch công tác quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh ở trường Trung học phổ thông Phan Đăng Lưu ........................................................................................................... 63 v
2.5.2. Quản lý chỉ đạo, giám sát hoạt động hoạt động Giáo dục hướng nghiệp ở trường Trung học phổ thông Phan Đăng Lưu ........................... 64 2.5.3. Quản lý cơ sở vật chất, phương tiện phục vụ, kinh phí tổ chức cho công tác quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh ........... 65 2.5.4. Quản lý việc kiểm tra, đánh giá hoạt động Giáo dục hướng nghiệp ở trường THPT Phan Đăng Lưu quận Bình Thạnh .................................. 67 2.5.5. Công tác phối hợp với gia đình và xã hội trong hoạt động GDHN cho học sinh THPT ................................................................................... 67 2.6.6. Vê công tác đào tạo, bồi dưỡng cho giáo viên phụ trách hoạt động GDHN ............................................................................................. 68 2.6. Nhận xét và đánh giá thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trường THPT Phan Đăng Lưu ......................... 69 2.6.1. Điểm mạnh ..................................................................................... 69 2.6.2. Điểm yếu ........................................................................................ 70 2.6.3. Thời cơ ........................................................................................... 72 2.6.4. Thách thức ...................................................................................... 72 Tiểu kết chương 2............................................................................................ 74 CHƯƠNG 3 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP TẠI TRƯỜNG THPT PHAN ĐĂNG LƯU .......................................................................................... 75 3.1. Nguyên tắc xây dựng biện pháp ........................................................... 75 3.1.1. Đảm bảo tính mục tiêu ................................................................... 75 3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn ................................................................... 75 3.1.3. Đảm bảo tính hiệu quả ................................................................... 76 3.1.4. Đảm bảo tính khả thi ...................................................................... 76 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho HS ở trường Trung học phổ thông THPT Phan Đăng Lưu quận Bình Thạnh, Tp. Hồ Chí Minh ................................................................................................ 77 vi
3.2.1. Tăng cường công tác kế hoạch hóa hoạt động giáo dục hướng nghiệp trong trường THPT ....................................................................... 77 Ngoài hoạt động trong nhà trường, cần tổ chức tham quan, phối hợp với những phụ huynh, những cựu học sinh có thành tích xuất sắc trong lĩnh vực kinh doanh, sản xuất để tổ chức giao lưu, báo cáo kỉnh nghiệm trong lĩnh vực nghề nghiệp và kinh doanh đó. ............................................................. 78 3.2.2. Đổi mới bộ máy tổ chức chỉ đạo và thực hiện hoạt động giáo dục hướng nghiệp ............................................................................................ 79 3.2.3. Đổi mới nội dung giáo dục hướng nghiệp phù hợp với đặc điểm học sinh trường THPT Phan Đăng Lưu quận Bình Thạnh, TP.HCM ..... 81 3.2.4. Nâng cao trách nhiệm giáo viên trong cải tiến phương pháp và hình thức tiến hành hoạt động GDHN trong nhà trường phổ thông ................ 83 3.2.5. Tăng cường chỉ đạo, giám sát, kiểm tra, đánh giá kết quả của hoạt động GDHN trong các trường THPT ....................................................... 90 3.2.6. Huy động các thành phần xã hội tham gia hoạt động GDHN cho học sinh trường THPT .............................................................................. 92 3.2.7. Đẩy mạnh công tác bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên phụ trách hoạt động GDHN ..................................................................... 97 3.2.8. Đảm bảo các điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho hoạt động GDHN trong nhà trường THPT ............................................ 103 3.2.9. Tuyên truyền nâng cao nhận thức của phụ huynh, học sinh về hoạt động GDHN ........................................................................................... 105 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý GDHN ............................... 107 3.4. Cơ sở xây dựng các biện pháp Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trường THPT Phan Đăng Lưu quận Bình Thạnh, TP.HCM.................................................................................................... 109 3.4.1. Các quan điểm chỉ đạo phát triển giáo dục của Đảng và Nhà nước ................................................................................................................ 109 3.4.3. Căn cứ vào thực trạng và mục tiêu giáo dục trong trường THPT 111 vii
3.5. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ........... 113 3.5.1. Khảo nghiệm sự cần thiết của các biện pháp ............................... 113 3.5.2. Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp ............................... 115 Tiểu kết chương 3.......................................................................................... 118 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................ 119 1. Kết luận .................................................................................................. 119 2. Khuyến nghị........................................................................................... 122 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 124 viii
DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH VÀ SƠ ĐỒ Bảng 3. 1. Thăm dò sự cần thiết của các biện pháp ............................... 114 Bảng 3. 2. Thăm dò sự cần thiết của các biện pháp ............................... 115 Hình 2. 1. Sơ đồ quy trình hướng nghiệp ................................................ 36 Hình 2. 2. Khu A Trường THPT Phan Đăng Lưu vừa được khánh thành ............................................................................. 45 Sơ đồ 1. 1: Mô tả mối quan hệ giữa các chức năng quản lý ..................... 14 Sơ đồ 1. 2: Nội dung hướng nghiệp .......................................................... 28 Sơ đồ 3. 1. Sơ đồ Ban GDHN ................................................................... 80 ix
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Nước ta đang bước vào giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, trong bối cảnh khoa học-công nghệ phát triển như vũ bão. Sự nghiệp phát triển kinh tế-xã hội đặt ra yêu cầu nền giáo dục Việt Nam phải tạo ra lớp người lao động mới có khả năng làm chủ được khoa học-công nghệ hiện đại. Chất lượng giáo dục phải hướng vào “phát triển người”, “phát triển nguồn nhân lực”, hình thành những năng lực cơ bản mà xã hội đòi hỏi phải có... Ngày 04/11/2013, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã ký ban hành Nghị quyết số 29-NQ/TW, Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Đặc biệt, Đảng và nhà nước ta luôn xác định “Giáo dục và Đào tạo là quốc sách hàng đầu” và “Đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển”. Giáo dục là con đường cơ bản nhất, chỉ có giáo dục, qua hoạt động giáo dục mới làm cho trình độ học vấn con người được nâng lên, tạo cho con người có khả năng, trình độ nắm bắt những thành tựu của khoa học kỹ thuật tiên tiến, sử dụng vào sự phát triển kinh tế xã hội. Bước vào thế kỷ XXI, Việt Nam đã và đang hòa nhập với nền phát triển công nghệ tiên tiến, hiện đại trên thế giới, nhiều khu công nghiệp hình thành và phát triển trong thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh lân cận như Đồng Nai, Bình Dương, Bình Phước,…đòi hỏi phải có một đội ngũ công nhân có tay nghề được đào tạo ở những trường đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp. Nhiều em học sinh sau khi hoàn thành trung học cơ sở hoặc trung học phổ thông sẽ chọn cho mình con đường theo học tại các trường giáo dục chuyên nghiệp để tiếp tục việc học vừa phù hợp với năng lực học tập vừa đáp ứng được nhu cầu tuyển dụng của các công ty, xí nghiệp giúp các em có việc làm ổn định, giải quyết mưu sinh sau khi ra trường. 1
Ở nhiều nước trên thế giới, hoạt động giáo dục hướng nghiệp giữ một vai trò rất quan trọng trong hệ thống giáo dục. Hoạt động này được tích hợp trong nhiều môi trường giáo dục, chuyên nghiệp và xã hội. Một số nước như Đức, Mỹ, Hàn Quốc, Ấn Độ, Anh ... quyền đảm bảo tư vấn hướng nghiệp còn được khẳng định trong các bộ luật. Ở nước ta, trước mỗi kỳ tuyển sinh, nhiều học sinh thường lúng túng không biết chọn nghề nào phù hợp và thường chọn ngành nghề theo cảm tính, hay do sức ép từ gia đình; nhiều học sinh chỉ thích học tại các trường THPT công lập, dân lập; không thích theo học tại các trường dạy nghề ... Mà chưa tính đến tình hình thực tế của thị trường lao động. Điều này dẫn đến sự chênh lệch về số lượng lao động giữa các ngành nghề, nhiều người ra trường không có việc làm cùng với đó là tình trạng “thừa thầy, thiếu thợ”, ... Công tác quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp tại các trường THPT quận Bình Thạnh nói riêng và TP.HCM nói chung thực tế chưa đáp ứng được yêu cầu của hoạt động giáo dục hướng nghiệp đề ra, vẫn còn nhiều hạn chế trong việc xây dựng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá. Do chưa có các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp hiệu quả. Nếu có các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp khả thi và hiệu quả hơn nữa thì sẽ giảm được sức ép lên các trường THPT, các trường trung cấp chuyên nghiệp, trường trung cấp nghề, và cân bằng nguồn lực xã hội tránh tình trạng “thừa thầy, thiếu thợ”. Đảng bộ và chính quyền quận Bình Thạnh đã có kế hoạch và chương trình từng nhiệm kỳ để thực hiện công tác giáo dục hướng nghiệp nhằm thực hiện Nghị quyết 20-NQ/TW (khóa X) và Chương trình hành động số 38- CtrHĐ/TU ngày 08/07/2008 của Thành ủy thành phố Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Tiếp tục xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; yêu cầu củng cố, phát triển hệ thống trường, cơ sở đào tạo để mở rộng quy mô nâng cao chất lượng đào tạo trung 2
cấp chuyên nghiệp và trung cấp nghề là vấn đề cấp thiết và có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong chiến lược đào tạo nhân lực thành phố Hồ Chí Minh” Trước tình hình đó, công tác hướng nghiệp đã được Đảng, Nhà Nước và Bộ giáo dục & Đào tạo đã nhận thấy và xác định tầm quan trọng của công tác này. Đặc biệt, trong những năm gần đây, công tác hướng nghiệp đã có sự phát triển vượt bậc. Hầu hết các trường THPT đều có bộ phận phụ trách hướng nghiệp và tổ chức các hoạt động giáo dục hướng nghiệp, giảng dạy hướng nghiệp và tư vấn hướng nghiệp cho học sinh. Ngoài ra, hoạt động giáo dục hướng nghiệp còn nhận được sự tham gia của nhiều tổ chức xã hội khác. Việc hướng nghiệp giúp học sinh THPT nhận diện được những phẩm chất tâm lý, năng lực, sở thích ... của bản thân, cũng như có cái nhìn tổng quát về các loại ngành nghề và thông tin nguồn nhân lực như dự báo để từ đó đưa ra những cơ sở nhất định nhằm định hướng chọn nhóm nghề phù hợp. Xuất phát từ những cơ sở về lý luận và thực tiễn trên là lý do để tác giả chọn nghiên cứu đề tài “Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trường THPT Phan Đăng Lưu quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh”, nhằm góp phần phân luồng học sinh đáp ứng yêu cầu đổi mới và phát triển giáo dục trong giai đoạn hiện nay. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn việc quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT Phan Đăng Lưu quận Bình Thạnh, TP.HCM, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT Phan Đăng Lưu quận Bình Thạnh, TP.HCM. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận của quản lý hoạt động hướng nghiệp cho học sinh THPT. 3.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trường THPT Phan Đăng Lưu quận Bình Thạnh, Thành phố hồ Chí Minh. 3
3.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT Phan Đăng Lưu quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh. 4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 4.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trong trường THPT. 4.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trường THPT Phan Đăng Lưu quận Bình Thạnh, Tp. Hồ Chí Minh. 5. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu Do thời gian có hạn, tác giả chỉ tập trung nghiên cứu việc Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trường THPT Phan Đăng Lưu quận Bình Thạnh, TP.HCM trong điều kiện phát triển của các nhà trường hiện nay. 6. Câu hỏi nghiên cứu Cán bộ quản lý, Giáo viên chủ nhiệm, Giáo viên hướng nghiệp đóng vai trò gì trong việc định hướng nghề nghiệp cho học sinh? Công tác quản lý giáo dục hướng nghiệp cần có những nội dung gì để phù hợp với đặc điểm của việc tổ chức hướng nghiệp trong trường THPT? Biện pháp nào thích hợp cho việc nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT? 7. Giả thuyết khoa học của đề tài Công tác hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trường THPT Phan Đăng Lưu quận Bình Thạnh, TP.HCM hiện nay được các cấp lãnh đạo quản lý, nhà trường quan tâm, nhưng chất lượng hoạt động GDHN của trường chưa cao. Nếu đề xuất được các biện pháp có cơ sở khoa học và mang tính khả thi thì có thể nâng cao hiệu quả hoạt động GDHN cho học sinh trường THPT Phan Đăng Lưu quận Bình Thạnh, TP.HCM. 8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 8.1. Ý nghĩa lý luận 4
Từ những vấn đề lý luận chung về quản lý hướng nghiệp cho học sinh THPT, luận văn hệ thống hóa được một số cơ sở lý luận về công tác hướng nghiệp cho học sinh, xác định vai trò của quản lý đối với sự phân luồng trong trong giáo dục phổ thông. 8.2. Ý nghĩa thực tiễn Luận văn làm sáng tỏ thực trạng quản lý hoạt động hướng nghiệp cho học sinh trường THPT Phan Đăng Lưu quận Bình Thạnh, TP.HCM. Trên cơ sở đó, đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trường THPT Phan Đăng Lưu quận Bình Thạnh, TP.HCM. Kết quả của đề tài là cơ sở khoa học giúp cho phòng Giáo dục & Đào tạo quận Bình Thạnh và hiệu trưởng các trường THPT tham khảo trong công tác quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT. 9. Phương pháp nghiên cứu 9.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận Thu thập các tài liệu liên quan đến lĩnh vực phân luồng học sinh, dạy nghề sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa vận dụng các khái niệm có liên quan vào việc thiết kế công cụ nghiên cứu vào khung lý thuyết cho đề tài. 9.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Phương pháp điều tra: Sử dụng mẫu phiếu điều tra dành cho cán bộ Phòng Giáo dục và Đào tạo, Trung tâm kỹ thuật tổng hợp - hướng nghiệp, cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh để thu thập thông tin về vấn đề nghiên cứu. Phương pháp còn được sử dụng để trưng cầu ý kiến về tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT được đề xuất. 9.3. Phương pháp thống kê toán học Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý các kết quả nghiên cứu, cũng như đảm bảo tối đa tính khách quan trong quá trình nghiên cứu 5
10. Cấu trúc của luận văn: Luận văn gồm 3 phần Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Kiến nghị, Tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn dự kiến được trình bày theo 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT Phan Đăng Lưu quận Bình Thạnh, TP.HCM. Chương 3: Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT Phan Đăng Lưu quận Bình Thạnh, TP.HCM. 6
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP VÀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài Trên thế giới, hoạt động giáo dục lao động – hướng nghiệp cho học sinh có từ hàng trăm năm nay và ngày càng phát triển Để có sự tuyển chọn đích đáng những người lao động cho nhà máy, xí nghiệp, cần phải đưa hướng nghiệp vào trường phổ thông. Từ lâu, N.K.Crupxkaia, nhà giáo dục học và tâm lý học lỗi lạc người Nga đã từng nêu lên luận điểm “tự do chọn nghề” cho mỗi thanh niên. Theo bà, thông qua hướng nghiệp, mỗi trẻ em đều phải nhận thức sâu sắc hướng phát triển kinh tế của đất nước, những nhu cầu nào của nền sản xuất cần được thỏa mãn, những nhiệm vụ mà thanh thiếu niên phải đáp ứng trước yêu cầu mà xã hội đề ra trong lĩnh vực lao động sản xuất. Những vấn đề hướng dẫn chọn nghề được đặt ra một cách rộng rãi ở nhiều nước với tính cấp thiết của nó vào những năm đầu thế kỷ XX. Đã có nhiều công trình nghiên cứu về hướng nghiệp và giáo dục hướng nghiệp ở các nước như Nga, Pháp, Đức, Anh, Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc. Theo UNESCO, hướng nghiệp là một quá trình cung cấp cho người học những thông tin về bản thân, về thị trường lao động và định hướng cho người học có các quyết định đúng đối với sự lựa chọn nghề nghiệp. Ngày nay, người ta đã nhận thấy chỉ cung cấp thông tin là không đầy đủ, mà cần phải chỉ ra sự phát triển về mặt cá nhân, xã hội, giáo dục và nghề nghiệp của học sinh (HS). Một sự thay đổi khác có ảnh hưởng lớn đến hoạt động hướng nghiệp (HN) là nó được nhận thức như là một quá trình phát triển, đòi hỏi một cách tiếp cận chương trình chứ không chỉ đơn giản là các cuộc phỏng vấn cá nhân tại các thời điểm quyết định. 7
Ở Liên bang Nga, HN được thực hiện nhằm mục tiêu: Đảm bảo quyền tự chọn nghề của học sinh giúp các em tự thể hiện nhân cách trong điều kiện quan hệ thị trường; Tôn trọng hứng thú nghề nghiệp của con người cũng chỉ rõ nhu cầu của thị trường lao động; Không ngừng nâng cao trình độ thạo nghề của cá nhân như là điều kiện quan trọng nhất được thoả nguyện yêu cầu phát triển của con người trong lao động. Ở Nhật Bản, sớm quan tâm giải quyết tốt mối quan hệ giữa học vấn văn hoá phổ thông với kiến thức và kỹ năng lao động - nghề nghiệp ở tất cả các bậc học. Có khoảng 27,9% số trường phổ thông trung học vừa học văn hoá phổ thông vừa học các môn học kỹ thuật thuộc các lĩnh vực cơ khí, ngư nghiệp, công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ vv… Sau cấp II có đến 94% học sinh vào cấp III, trong đó 70% học sinh theo học loại hình trường PT cơ bản và 30% HS theo hướng học nghề. Tại Hàn Quốc, trong các loại hình trường phổ thông, nội dung giảng dạy kỹ thuật - lao động là một bộ phận cấu thành quan trọng trong chương trình GD. Hết cấp II học sinh sẽ đi theo hai luồng chính: phổ thông và chuyên nghiệp. Các trường kỹ thuật nghề nghiệp tuyển sinh trước rồi mới chọn HS theo luồng phổ thông. Trung Quốc khuyến khích GD suốt đời một cách tích cực. Hiện nay, GD dựa trên cộng đồng đang được phát triển mạnh mẽ. Trong chương trình giảng dạy thường có các môn học tự chọn với mục tiêu trang bị cho HS những kiến thức và kỹ năng chuyên môn cần thiết để HS có khả năng tham gia lao động nghề nghiệp ở các lĩnh vực kinh tế - xã hội khác nhau hoặc tiếp tục học lên trình độ nghề nghiệp cao hơn ở bậc đại học. Nội dung giáo dục HN trong trường trung học của cộng hoà Pháp được phân hoá theo nhiều phân ban hẹp trong đó phần lớn là các ban kỹ thuật - công nghệ đào tạo kỹ thuật viên. Kế hoạch dạy học ở các chuyên ban kỹ thuật - công nghệ bao gồm nhiều môn văn hoá PT và kỹ thuật nghề nghiệp theo tỷ lệ khoảng 50/50. Việc cải cách chương trình GD công nghệ ở Pháp nhằm 8
hoàn thiện hệ thống GD kỹ thuật công nghệ ở tất cả các bậc học, làm cho nội dung GD công nghệ phù hợp với từng giai đoạn GD và trình độ phát triển khoa học kỹ thuật... Các công trình nghiên cứu đề cập đến các hình thức, phương thức hướng nghiệp trong nhà trường bao gồm: - Năm 1986, các tác giả H.Frankiewiez; Bernd Rothe; U.Viets; B.Germer, D. Marschneider đã đưa ra các phương thức: “Phối hợp, cộng tác chặt chẽ giữa trung tâm giáo dục kĩ thuật tổng hợp và các trường phổ thông trong việc lập kế hoạch thực tập cho HS THPT” ; - Các tác giả R.Oberliesen, H.Keim, M.Schumann, G.Duismann đã có những công trình nghiên cứu về phương thức tổ chức cho HS phổ thông thực tập ở các nhà máy, xí nghiệp, các cơ sở kinh doanh, dịch vụ, họ đã khẳng định: “Hoạt động dạy học, lao động – kĩ thuật – kinh tế không chỉ mang tính quan trọng đối với các môn khoa học khác, mà còn là bộ phận cấu thành cơ bản của giáo dục THPT… bởi vì nó đã tạo điều kiện cho HS phát triển thành những con người trưởng thành trong cuộc sống lao động – xã hội” - Năm 1996, tác giả Schmidt, J.J và năm 1998, Roger D. Herring [108] khuyến khích các GV phối hợp định hướng nghề cho HS thông qua những bài giảng hàng ngày trên lớp; Tổ chức hoạt động tập thể hoặc các sự kiện đặc biệt như đi dã ngoại, lựa chọn sách, phim, clip, và các phương tiện đại chúng khác. Với HS trung học, có nhiều chương trình sự kiện đặc biệt về nghề sẽ giúp HS hiểu được mối tương tác giữa những trải nghiệm của bản thân với những ước mơ, khát vọng thành công trong tương lai. Như vậy có thể thấy hướng nghiệp và giáo dục hướng nghiệp (GDHN) đã xuất hiện từ rất lâu trên thế giới, các công trình nghiên cứu về hướng nghiệp, GDHN đều khẳng định vai trò của hướng nghiệp đối với thanh niên, HS là giúp các em chọn được nghề phù hợp với năng lực, sở thích, hứng thú, khuyến khích kết hợp hướng nghiệp trong nhà trường với lao động sản xuất, 9