Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh các trường Phổ thông Dân tộc Nội trú THCS tỉnh Bình Phước

Chia sẻ: Matroinho | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:138

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài "Quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh các trường Phổ thông Dân tộc Nội trú THCS tỉnh Bình Phước" nghiên cứu lí luận và khảo sát thực trạng quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc tại các trường Phổ thông Dân tộc Nội trú THCS tỉnh Bình Phước, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh các trường Phổ thông Dân tộc Nội trú THCS tỉnh Bình Phước

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT PHẠM THÀNH ĐÔ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC VĂN HÓA DÂN TỘC CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ TỈNH BÌNH PHƯỚC CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÍ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SỸ Bình Dương – 2019
ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT PHẠM THÀNH ĐÔ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC VĂN HÓA DÂN TỘC CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ TỈNH BÌNH PHƯỚC CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÍ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SỸ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. HOÀNG MAI KHANH Bình Dương – 2019
LỜI CAM ĐOAN Kính gửi: Ban Giám hiệu Trường Đại học Thủ Dầu Một. Tôi tên: Phạm Thành Đô, là học viên lớp Cao học Quản lí giáo dục - khóa 2016 - 2018. Luận văn “Quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh các trường Phổ thông Dân tộc Nội trú THCS tỉnh Bình Phước” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các thông tin trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung thực và chưa được sử dụng trong công trình nghiên cứu nào. Mặc dù đã rất cố gắng trong quá trình nghiên cứu thực hiện đề tài, song không tránh khỏi những sơ xuất, thiếu sót. Kính mong nhận được ý kiến đóng góp và chỉ dẫn quí báu của quý thầy, cô và bạn bè đồng nghiệp. Tác giả luận văn Phạm Thành Đô i
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận được rất nhiều sự quan tâm, giúp đỡ của quý Thầy Cô trường Đại học Thủ Dầu Một tỉnh Bình Dương. Quá trình học tập nghiên cứu là quá trình bản thân tôi được sự quan tâm giúp đỡ của tập thể các thầy cô giáo khoa quản lý giáo dục, các phòng ban, các cấp quản lý giáo dục. Với tình cảm chân thành của mình, tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến các thầy giáo, cô giáo trong Ban giám hiệu, khoa quản lý giáo dục, phòng quản lý khoa học, phòng sau Đại học, các thầy cô đã tham gia giảng dạy lớp cao học chuyên ngành Quản lí giáo dục khoá 2 (2016 - 2018) do trường Đại học Thủ Dầu Một tổ chức đã giúp đỡ tôi rất nhiều trong quá trình học tập, nhất là trong quá trình thực hiện luận văn này. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Hoàng Mai Khanh đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn tôi trong thời gian nghiên cứu để hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn các đồng chí trong Ban lãnh đạo, giáo viên các trường Phổ thông Dân tộc Nội trú Trung học cơ sở tỉnh Bình Phước đã tạo điều kiện, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn. Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong quá trình nghiên cứu song luận văn chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong nhận được sự góp ý của quý thầy cô giáo, anh chị em đồng nghiệp và các bạn. Xin chân thành cảm ơn! Bình Phước, ngày tháng 3 năm 2019 Tác giả Phạm Thành Đô ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ......................................................................................................... ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................. viii DANH MỤC CÁC BẢNG.................................................................................... ix TÓM TẮT ............................................................................................................. ix MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................ 1 2. Mục đích nghiên cứu ...................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu................................................................ 3 3.1. Khách thể nghiên cứu .............................................................................. 3 3.2. Đối tượng nghiên cứu .............................................................................. 3 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ..................................................................................... 3 5. Giả thuyết khoa học ........................................................................................ 3 6. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................ 4 7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ............................................. 4 7.1. Phương pháp luận .................................................................................... 4 7.2. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................... 5 8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ....................................................... 6 9. Cấu trúc luận văn ............................................................................................ 6 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC VĂN HÓA DÂN TỘC CHO HỌC SINH TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ ....................................................................................................................... 7 1.1. Tổng quan lịch sử vấn đề nghiên cứu .......................................................... 7 1.1.1. Trên thế giới .......................................................................................... 7 1.1.2. Trong nước............................................................................................ 9 1.2. Các khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài ................................................ 11 1.2.1. Quản lý ................................................................................................ 11 1.2.2. Quản lí giáo dục .................................................................................. 13 1.2.3. Văn hóa dân tộc .................................................................................. 18 iii
1.2.4. Giáo dục văn hóa dân tộc.................................................................... 21 1.2.5. Quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc ở trường Phổ thông dân tộc nội trú ............................................................................................................ 23 1.3. Lý luận về hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh trường Phổ thông dân tộc nội trú ......................................................................................... 24 1.3.1. Đặc điểm học sinh trường Phổ thông dân tộc nội trú .......................... 24 1.3.2. Đặc điểm cụ thể về giáo dục văn hóa dân tộc của học sinh trường Phổ thông dân tộc nội trú ..................................................................................... 25 1.4. Lý luận về chức năng quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh trường Phổ thông dân tộc nội trú .............................................................. 26 1.4.1. Kế hoạch hóa việc giáo dục văn hóa dân tộc ...................................... 26 1.4.2. Tổ chức các hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc ............................... 27 1.4.3. Chỉ đạo hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc ...................................... 28 1.4.4. Kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc ..................... 28 1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh trường Phổ thông dân tộc nội trú ................................................ 29 1.5.1. Yếu tố chủ quan .................................................................................. 29 1.5.2. Yếu tố khách quan .............................................................................. 30 Tiểu kết chương 1................................................................................................. 31 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC VĂN HÓA DÂN TỘC CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ TỈNH BÌNH PHƯỚC ...................................................... 32 2.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội và giáo dục tỉnh Bình Phước ....... 32 2.1.1. Tình hình kinh tế - xã hội ................................................................... 32 2.1.2. Tình hình phát triển giáo dục của tỉnh Bình Phước ............................ 33 2.1.3. Đặc điểm tình hình các trường Phổ thông dân tộc nội trú Trung học cơ sở Bình Phước ............................................................................................... 34 2.2. Tổ chức khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh tại các trường PTDTNT THCS Bình Phước .................. 39 iv
2.3. Thực trạng hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh tại các trường Phổ thông dân tộc nội trú Trung học cơ sở tỉnh Bình Phước ........................... 43 2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, cha mẹ học sinh và học sinh về hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh ..................... 43 GD VHDT có ý thức bảo vệ môi trường nơi quê hương mình. ....................... 45 2.3.2. Thực trạng về thái độ, hành vi của học sinh đối với việc giữ gìn văn hóa dân tộc ........................................................................................................... 46 2.3.3.Thực trạng nội dung giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh .............. 48 2.3.4. Thực trạng mức độ thực hiện và thái độ tham gia các hình thức hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh ................................................ 50 2.3.5. Thực trạng mức độ sử dụng các phương pháp giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh .................................................................................................. 51 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh tại các trường Phổ thông Dân tộc Nội trú Trung học cơ sở tỉnh Bình Phước ............. 53 2.4.1. Quản lý xây dựng kế hoạch giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh của lãnh đạo nhà trường ...................................................................................... 53 2.4.2. Công tác tổ chức các lực lượng tham gia hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh ..................................................................................... 54 2.4.3. Công tác chỉ đạo hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh .. 57 2.4.4. Công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh ................................................................................................................ 59 2.4.5. Quản lý cơ sở vật chất và tài chính cho hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh ............................................................................................ 61 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho HS các trường Phổ thông Dân tộc Nội trú Trung học cơ sở tỉnh Bình Phước ................................................................................................................ 62 2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh các trường Phổ thông Dân tộc Nội trú Trung học cơ sở tỉnh Bình Phước ................................................................................................................ 65 2.6.1. Đánh giá kết quả đạt được và nguyên nhân ........................................ 65 v
2.6.2. Đánh giá hạn chế và nguyên nhân ...................................................... 66 2.6.3. Thuận lợi và khó khăn trong công tác quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh tại các trường Phổ thông Dân tộc Nội trú Trung học cơ sở tỉnh Bình Phước.................................................................................. 67 Tiểu kết chương 2................................................................................................. 68 CHƯƠNG 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC VĂN HÓA DÂN TỘC CHO HỌC SINH TẠI CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ TỈNH BÌNH PHƯỚC ......................................... 69 3.1. Cơ sở đề xuất biện pháp ......................................................................... 69 3.1.1. Cơ sở lý luận ....................................................................................... 69 3.1.2. Cơ sở thực tiễn .................................................................................... 70 3.2. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ............................................................. 70 3.3. Các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh các trường Phổ thông Dân tộc Nội trú Trung học cơ sở tỉnh Bình Phước ............. 73 3.3.1. Nâng cao nhận thức, kiến thức, kỹ năng về giáo dục văn hóa dân tộc cho những người liên quan ................................................................................... 73 3.3.2. Xây dựng kế hoạch quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc hướng vào mục tiêu bảo tồn những giá trị truyền thống........................................... 76 3.3.3. Tổ chức phối hợp các lực lượng giáo dục tham gia các hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc ....................................................................................... 78 3.3.4. Chỉ đạo việc tích hợp giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh qua các môn học, các hoạt động ngoài giờ lên lớp và hoạt động ngoại khóa ............ 80 3.3.5. Quan tâm xây dựng và sử dụng hiệu quả phòng truyền thống trong công tác quản lý cơ sở vật chất nhằm phục vụ tích cực cho hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc ..................................................................................................... 85 3.3.6. Coi trọng công tác kiểm tra, đánh giá để thúc đẩy hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc đạt mục tiêu ......................................................................... 87 3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................ 89 3.5. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất ............ 91 Tiểu kết chương 3................................................................................................. 97 vi
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ...................................................................... 98 1. Kết luận ........................................................................................................ 98 1.3. Đề xuất các biện pháp.................................................................................. 99 2. Khuyến nghị ............................................................................................... 100 2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo.......................................................... 100 2.2. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bình Phước .............................. 100 2.3. Đối với các trường Phổ thông Dân tộc Nội trú Trung học cơ sở tỉnh Bình Phước .......................................................................................................... 100 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 102 vii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Các từ viết tắt Nghĩa của các từ viết tắt 1 BCH Ban chấp hành 2 BLĐ Ban lãnh đạo 3 CBQL Cán bộ quản lý 4 CMHS Cha mẹ học sinh 5 CSVC Cơ sở vật chất 6 GD Giáo dục 7 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo 8 GDVHDT Giáo dục văn hóa dân tộc 9 GV Giáo viên 10 GVBM Giáo viên bộ môn 11 HĐGDNGLL Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp 12 HS Học sinh 13 KT-XH Kinh tế xã hội 14 NĐ-CP Nghị định Chính phủ 15 PTDTNT Phổ thông dân tộc nội trú 16 QLGD Quản lý giáo dục 17 THCS Trung học cơ sở 18 THPT Trung học phổ thông 19 VHDT Văn hóa dân tộc viii
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Đội ngũ CB-GV-NV của các trường PT DTNT THCS tỉnh Bình Phước năm học 2017 – 2018 ......................................................................... 38 Bảng 2.2. Học sinh các trường PT DTNT THCS tỉnh Bình Phước năm học 2017 – 2018................................................................................................. 40 Bảng 2.3. Thống kê mẫu khảo sát CBQL và GV ..................................................... 40 Bảng 2.4. Quy ước xử lý thông tin phiếu khảo sát............................................... 41 Bảng 2.5. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, cha mẹ học sinh và học sinh về hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho HS ..................... 43 Bảng 2.6. Thực trạng về thái độ, hành vi của học sinh đối với việc giữ gìn VHDT ............................................................................................................... 47 Bảng 2.7. Khảo sát về mức độ cần thiết của các nội dung GD VHDT ở trường PTDTNT ............................................................................................... 48 Bảng 2.8. Nhà trường đã GD VHDT cho HS thông qua các hình thức chủ yếu . 50 Bảng 2.9. Mức độ sử dụng những phương pháp để GD VHDT .......................... 52 Bảng 2.10. Hiệu quả quản lý xây dựng kế hoạch hoạt động giáo dục VHDT của lãnh đạo nhà trường .............................................................................. 53 Bảng 2.11. Các lực lượng phối hợp tham gia tổ chức các hoạt động GDVHDT của nhà trường ............................................................................................. 55 Bảng 2.12. Sự phối hợp của ban lãnh đạo nhà trường với các lực lượng khác khi tổ chức hoạt động GDVHDT cho HS ................................................... 56 Bảng 2.13. Thực trạng việc chỉ đạo hoạt động GD VHDT ................................. 57 Bảng 2.14. Kết quả đánh giá công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động GDVHDT cho HS của ban lãnh đạo nhà trường ........................................................... 59 Bảng 2.15. Khảo sát mức độ quản lý cơ sở vật chất và tài chính cho hoạt động GD VHDT ................................................................................................... 61 Bảng 2.16. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động GD VHDT ................ 62 Bảng 3.1. Mức độ cần thiết của các biện pháp .................................................... 93 Bảng 3.2. Tính khả thi của các biện pháp ............................................................ 93 Bảng 3.3. Sự tương quan thứ bậc giữa tính cấp thiết và khả thi .......................... 95 ix
TÓM TẮT Đề tài sử dụng kết hợp cả phương pháp nghiên cứu lí luận và phương pháp nghiên cứu thực tiễn để khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng quản lí hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc (GDVHDT) cho học sinh tại các trường Phổ thông Dân tộc Nội trú Trung học cơ sở tỉnh Bình Phước, trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lí hoạt động GDVHDT tại các trường này. Đề tài đã giải quyết được các nhiệm vụ nghiên cứu đề ra như sau: Thứ nhất, đề tài đã xây dựng khung lí thuyết về quản lí hoạt động GDVHDT cho học sinh tại các trường Phổ thông Dân tộc Nội trú. Người nghiên cứu xây dựng cơ sở lí luận của hoạt động GDVHDT; quy trình quản lí hoạt động GDVHDT theo tiếp cận chức năng quản lí bao gồm: lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo thực hiện và kiểm tra giám sát việc thực hiện; nội dung quản lí hoạt động GDVHDT cho học sinh ở trường Phổ thông Dân tộc Nội trú Trung học cơ sở. Thứ hai, đề tài đánh giá thực trạng trạng quản lí hoạt động GDVHDT cho học sinh. Trong công tác quản lí, điều hành hoạt động GDVHDT cho học sinh, Hiệu trưởng đã bước đầu thực hiện tốt công tác lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo thực hiện và kiểm tra đánh giá. Tuy nhiên, công tác quản lí hoạt động GDVHDT cho học sinh có rất nhiều điểm cần cải thiện, cụ thể: Một bộ phận học sinh vẫn chưa có nhận thức và hành động đúng về ý nghĩa và tầm quan trọng của việc giữ gìn và phát huy văn hóa dân tộc. Các biện pháp đưa ra quản lý chưa hiệu quả, không tác động tích cực đến đội ngũ giáo viên và học sinh vì vậy hiệu quả không cao. Chưa xây dựng được chuẩn đánh giá đối với các nội dung quản lý hoạt động giáo dục bản hóa dân tộc cho học sinh. Chưa tổ chức bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng về giáo dục văn hóa dân tộc cho đội ngũ giáo viên. Nguyên nhân chủ yếu là lãnh đạo các nhà trường chưa có kế hoạch cụ thể, thiếu các biện pháp quản lý giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh mang tính khả thi, chưa thường xuyên kiểm tra, đánh giá, giám sát các hoạt động. x
Thứ ba, từ nghiên cứu lí luận và đánh giá thực trạng quản lí hoạt động GDVHDT cho học sinh tại các trường Phổ thông Dân tộc Nội trú Trung học cơ sở tỉnh Bình Phước, đề tài đã đề xuất 6 nhóm biện pháp nâng cao hiệu quả quản lí hoạt động GDVHDT cho học sinh, bao gồm: Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức, kiến thức, kỹ năng về giáo dục văn hóa dân tộc cho những người liên quan được xem là biện pháp có tính đột phá; tác động, ảnh hưởng sâu sắc đến chất lượng tổ chức các hoạt động GDVHDT; bởi chỉ có nhận thức tốt, nhận thức đúng và hiểu rõ được ý nghĩa, vai trò, tác dụng của việc GDVHDT thì mới có được phương pháp, cách thức tổ chức quản lý giáo dục đạt hiệu quả tốt nhất. Biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc hướng vào mục tiêu bảo tồn những giá trị truyền thống là biện pháp quan trọng, trọng tâm và là tiền đề cho việc tổ chức các hoạt động GDVHDT. Bởi vì khi có kế hoạch phù hợp thì các bộ phận, cá nhân chủ động trong công việc, thực hiện nội dung kế hoạch đầy đủ, mọi hoạt động học tập và hoạt động giáo dục khác của học sinh đi vào nề nếp, phù hợp với những điều kiện chủ quan và khách quan của nhà trường. Biện pháp 3: Tổ chức phối hợp các lực lượng giáo dục tham gia các hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc là biện pháp mang lại nhiều điều kiện rất thuận lợi trong việc tổ chức các hoạt động GD VHDT trong các nhà trường. Việc phối hợp giữa các lực lượng giáo dục là rất quan trọng, nó tạo nên sự thống nhất về quan điếm, mục tiêu, nội dung, hình thức tố chức và các điều kiện phục vụ tốt nhất cho các hoạt động nói chung và hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc nói riêng. Biện pháp 4: Chỉ đạo việc tích hợp giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh qua các môn học, các hoạt động ngoài giờ lên lớp và hoạt động ngoại khóa là biện pháp có tính đặc thù và cũng là điều kiện rất thuận lợi trong việc tổ chức các hoạt động GD VHDT trong các nhà trường. Bởi hoạt động dạy – học là hoạt động chủ yếu, chiếm đa số thời gian so với các hoạt động giáo dục khác của mỗi nhà trường nhằm truyền thụ những tri thức khoa học của nhân loại được chọn lọc, biên tập thành sách, tài liệu và được phân phối thành các đơn vị chủ đề, chương, bài, tiết xi
học. Theo đó, nếu nhà trường biết khai thác thế mạnh này để lồng ghép, tích hợp hợp lý nội dung GDVHDT vào một số môn học, bài học, tiết dạy thì hiệu quả giáo dục mang lại là rất cao. Biện pháp 5: Quan tâm xây dựng và sử dụng hiệu quả phòng truyền thống trong công tác quản lý cơ sở vật chất nhằm phục vụ tích cực cho hoạt động GD VHDT được đánh giá là một trong các yêu cầu cần thiết, không thể thiếu trong tổ chức bất kỳ hoạt động nào. Bởi mục đích cốt lõi của quản lý nhà trường là đưa nhà trường từ trạng thái đang có, tiến lên một trạng thái phát triển mới. Bằng phương thức xây dựng và phát triển mạnh mẽ các nguồn lực giáo dục và hướng các nguồn lực đó vào việc tăng cường chất lượng giáo dục nói chung và chất lượng GD VHDT nói riêng. Biện pháp 6: Coi trọng công tác kiểm tra, đánh giá để thúc đẩy hoạt động GD VHDT đạt mục tiêu giúp Hiệu trưởng nắm chắc việc tổ chức các hoạt động GDVHDT, biết được kết quả tổ chức các hoạt động của mình đang ở mức độ nào để phát huy mặt tích cực và kịp thời điều chỉnh kế hoạch phù hợp với thực tiễn ở mỗi giai đoạn nhằm làm cho hoạt động GDVHDT đạt được mục tiêu đã xác định. Sáu nhóm biện pháp đề xuất trên có mối quan hệ biện chứng và tương hỗ nhằm góp phần khắc phục những hạn chế và cải tiến công tác quản lí hoạt động GDVHDT cho học sinh tại các trường PTDTNT THCS tỉnh Bình Phước nhằm nâng cao chất lượng quản lý nhà trường. xii
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đất nước ta có 54 dân tộc anh em, mỗi dân tộc đều có bản sắc riêng của mình được kết tinh cùng với lịch sử trong quá trình hình thành và phát triển. Ngày nay, đứng trước xu thế toàn cầu hóa vừa tạo ra những cơ hội lớn cho sự phát triển mỗi dân tộc, đồng thời cũng xuất hiện không ít những thách thức, khó khăn nguy cơ về sự đồng hóa văn hóa, sự đánh mất bản sắc văn hóa. Do đó, việc khẳng định hệ giá trị đang là một vấn đề có tính cấp thiết, vừa có tính thời sự, vừa có tính lâu dài. Cần phải có chủ trương chính sách cụ thể trong việc giữa gìn và bảo tồn các giá trị truyền thống văn hóa dân tộc. Khẳng định tầm quan trọng của vấn đề, tại Nghị quyết Trung ương V khóa VIII và Nghị quyết Trung ương IX khóa XII, Nghị quyết chuyên đề về "Xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc", khẳng định vai trò của văn hóa trong tiến trình lịch sử dân tộc, tương lai đất nước: “Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội" với mục đích “Làm cho văn hóa thấm sâu vào toàn bộ đời sống và hoạt động xã hội, vào từng người, từng gia đình, từng tập thể và cộng đồng, từng địa bàn dân cư, vào mọi sinh hoạt và quan hệ con người, tạo ra trên đất nước ta đời sống tinh thần cao đẹp” (Phan Ngọc, 2002) Ngày 14/1/2011, Chính phủ đã ban hành nghị định số 05/2011/NĐ - CP về công tác dân tộc, trong đó khẳng định: “Đảm bảo việc giữ gìn tiếng nói, chữ viết, bản sắc dân tộc, phát huy những phong tục, tập quán, truyền thống và văn hóa tốt đẹp của mỗi dân tộc” (Nghị quyết TW 5, 1998). Đề cập đến chính sách phát triển giáo dục và đào tạo đối với các dân tộc thiếu số, nghị định 05/2011/NĐ - CP đã ghi: "Tiếng nói, chữ viết và truyền thống văn hóa tốt đẹp của các dân tộc được đưa vào chương trình giảng dạy trong các trường phổ thông, trường phổ thông dân tộc nội trú, phổ thông dân tộc bán trú, trung tâm giáo dục thường xuyên, trung tâm học tập cộng đồng, trường dạy nghề, trung học chuyên nghiệp, cao đẳng và đại học phù hợp với địa bàn vùng dân tộc” (Nghị quyết TW 5, 1998). Về chính sách 1
bảo tồn và phát triển văn hóa, nghị định cũng đã nhấn mạnh: "Hỗ trợ việc giữ gìn và phát triển chữ viết của các dân tộc có chữ viết. Các dân tộc thiếu số có trách nhiệm gìn giữ văn hóa truyền thống tốt đẹp, tiếng nói, chữ viết của dân tộc mình phù hợp với quy định của pháp luật” (Nghị quyết TW 5, 1998). Các trường Phổ thông Dân tộc Nội trú THCS tỉnh Bình Phước có nhiệm vụ giảng dạy chương trình phổ thông cấp trung học cơ sở cho học sinh dân tộc trong tỉnh, là cơ sở tạo nguồn cán bộ cho địa phương. Bên cạnh những nội dung giáo dục khác, các trường rất quan tâm đến công tác quản lý giáo dục giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống của các dân tộc cho học sinh, đây là một vấn đề quan trọng góp phần không nhỏ vào sự thành công trong sự nghiệp giáo dục chung của các trường Phổ thông Dân tộc Nội trú THCS tỉnh Bình Phước. Hiện nay các trường Phổ thông Dân tộc Nội trú THCS có số lượng học sinh không nhiều so với các trường THCS khác trong tỉnh, nhưng lại có số lượng học sinh dân tộc đa dạng nhất. Sống trong môi trường nội trú, học sinh có điều kiện tiếp xúc với nhiều luồng văn hóa từ xã hội cả tích cực và tiêu cực, nhiều loại văn hóa có sức lôi cuốn mạnh mẽ với giới trẻ nói chung và học sinh nói riêng, đặc biệt là học sinh dân tộc. Điều này khiến các em dễ xa rời văn hóa truyền thống dân tộc. Nhiều học sinh tự ti về truyền thống văn hóa của dân tộc mình như việc ngại sử dụng trang phục dân tộc mình, thích trang phục theo mốt hiện đại. Học sinh có tư tưởng "ra phố" nên các văn hóa truyền thống bị coi là "quê mùa". Những lí do trên sẽ làm cho một bộ phận học sinh dân tộc không còn yêu thích và quý trọng truyền thống văn hóa của dân tộc mình, thậm chí muốn giũ bỏ đế tiếp cận văn hóa hiện đại. Bên cạnh đó, mục tiêu và nhiệm vụ chính trị của các trường là "tạo nguồn cán bộ dân tộc chất lượng cho tỉnh để phục vụ công tác cán bộ tại địa phương" nên ngoài việc đào tạo kiến thức văn hóa còn cần giáo dục bản sắc văn hóa, trong đó khơi gợi lòng tự hào về truyền thống văn hóa dân tộc là yếu tố quan trọng giúp các em phát triển tình yêu đối với quê hương. Văn hóa dân tộc là một điều kiện thuận lợi cho học sinh công tác sau này khi các em đã trưởng thành. Do đó, ngoài nhiệm vụ tăng cường chất lượng trong giảng dạy thì một vấn đề đặt ra đối với các trường 2
là giúp các em luôn biết giữ gìn và phát huy văn hóa của dân tộc mình. Tuy nhiên, việc giáo dục bảo tồn văn hoá trong các nhà trường Phổ thông Dân tộc Nội trú THCS của tỉnh Bình Phước hiện nay chưa toàn diện, hệ thống, phù hợp thực tế ở địa phương và chưa đáp ứng yêu cầu của Đảng và Nhà nước. Xuất phát từ cơ sở lý luận và thực tiễn trên đây, tôi chọn đề tài: "Quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh các trường Phổ thông Dân tộc Nội trú THCS tỉnh Bình Phước" làm luận văn tốt nghiệp khóa học. 2. Mục đích nghiên cứu Đề tài nghiên cứu lí luận và khảo sát thực trạng quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc tại các trường Phổ thông Dân tộc Nội trú THCS tỉnh Bình Phước, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh của trường Phổ thông Dân tộc Nội trú. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh các trường Phổ thông Dân tộc Nội trú THCS tỉnh Bình Phước. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Hệ thống hóa cơ sở lí luận về quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh trường phổ thông dân tộc nội trú. 4.2. Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc tại các trường Phổ thông Dân tộc Nội trú THCS tỉnh Bình Phước. 4.3. Đề xuất các biện pháp quản lí hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh các trường Phổ thông Dân tộc Nội trú THCS tỉnh Bình Phước. 5. Giả thuyết khoa học Nếu xây dựng được các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh tại trường PTDTNT có tính thực tiễn và khả thi thì sẽ góp phần 3
nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong nhà trường, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục cũng như thực hiện có hiệu quả chủ trương của Đảng trong việc giữ gìn và phát huy văn hóa dân tộc trong giai đoạn hội nhập hiện nay. 6. Phạm vi nghiên cứu 6.1. Nội dung Đề tài tập trung nghiên cứu lý luận và khảo sát thực trạng, khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh các trường Phổ thông Dân tộc Nội trú THCS tỉnh Bình Phước trên cơ sở thực hiện các nội dung: mục đích, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức, kiểm tra và đánh giá thông qua các chức năng quản lý: lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá. 6.2. Thời gian Từ năm học 2016 - 2017 đến năm học 2017 - 2018. 6.3. Địa bàn Các trường Phổ thông Dân tộc Nội trú THCS tỉnh Bình Phước (gồm 04 trường: Phổ thông Dân tộc Nội trú THCS Bù Đăng, Phổ thông Dân tộc Nội trú THCS Bình Long, Phổ thông Dân tộc Nội trú THCS Lộc Ninh, Phổ thông Dân tộc Nội trú THCS Đồng Phú) 6.4. Đối tượng khảo sát là Hiệu trưởng, các phó Hiệu trưởng, tổ trưởng, giáo viên và học sinh của 04 trường nêu trên. 7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp luận 7.1.1. Quan điểm hệ thống – cấu trúc Vận dụng quan điểm hệ thống – cấu trúc vào nghiên cứu đề tài, xem xét quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh là một bộ phận của công tác quản lý nhà trường. Quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh là quá trình thực hiện các nội dung quản lý hệ thống với các bộ phận hợp thành: Chủ thể quản lý, đối tượng quản lý, mục tiêu, nội dung, chức năng, phương pháp, qui trình có liên quan với nhau. Chủ thể quản lý với mục tiêu được xác định trong 4
xây dựng văn hóa nhà trường, thực hiện các nội dung và chức năng quản lý bằng các biện pháp quản lý cụ thể tác động vào đối tượng quản lý để đạt được kết quả. 7.1.2. Quan điểm lịch sử - logic Quan điểm lịch sử được người nghiên cứu vận dụng để đánh giá thực trạng quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh các trường Phổ thông Dân tộc Nội trú THCS tỉnh Bình Phước trong bối cảnh phát triển giáo dục của tỉnh. Quan điểm logic được người nghiên cứu vận dụng vào việc sắp xếp cấu trúc của đề tài theo logic nghiên cứu: Lý luận là cơ sở, làm nền tảng và soi đường cho việc nghiên cứu thực tiễn; đề tài đặt ra giả thuyết nghiên cứu có tính chất phỏng đoán; việc nghiên cứu thực trạng nhằm tìm kiếm bằng chứng để chứng minh cho giả thuyết; nếu giả thuyết được chứng minh, giả thuyết sẽ trở thành kết luận của đề tài. 7.1.3. Quan điểm thực tiễn Dựa theo quan điểm này, người nghiên cứu tiến hành khảo sát, phỏng vấn cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên và học sinh tại các trường Phổ thông Dân tộc Nội trú THCS tỉnh Bình Phước để biết được những khó khăn, hạn chế và những biện pháp đã thực hiện quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh cũng như nguyên nhân dẫn đến những khó khăn, hạn chế đó là gì, từ đó đề ra những biện pháp nhằm nâng cao chất lượng quản lý hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc cho học sinh tại các trường Phổ thông Dân tộc Nội trú THCS tỉnh Bình Phước. 7.2. Phương pháp nghiên cứu 7.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Nghiên cứu, phân tích các quan điểm lý luận thể hiện trong các văn kiện của Đảng, văn bản của Chính phủ, văn bản của Bộ GD&ĐT, nghiên cứu tổng hợp, hệ thống hóa các tài liệu chuyên môn liên quan đến nội dung đề tài. 7.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi. Thiết kế bảng hỏi dành cho Hiệu trưởng, các phó Hiệu trưởng, TTCM và một số GV của các trường nhằm khảo sát thực trạng hoạt động giáo dục văn hóa 5