Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh trường TH bán trú trên địa bàn huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương

Chia sẻ: Matroinho | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:164

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Quản lý hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh trường TH bán trú trên địa bàn huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương" được hoàn thành với mục tiêu nhằm hệ thống hoá lý luận, khảo sát thực trạng quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho học sinh trường TH bán trú trên địa bàn huyện Dầu Tiếng tỉnh Bình Dương. Từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho HS trường TH bán trú trên địa bàn huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh trường TH bán trú trên địa bàn huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương

UBND TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT NGUYỄN THÀNH TRUNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC Ý THỨC TỰ PHỤC VỤ CHO HỌC SINH TRƯỜNG TIỂU HỌC BÁN TRÚ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN DẦU TIẾNG, TỈNH BÌNH DƯƠNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ BÌNH DƯƠNG – 2020
UBND TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT NGUYỄN THÀNH TRUNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC Ý THỨC TỰ PHỤC VỤ CHO HỌC SINH TRƯỜNG TIỂU HỌC BÁN TRÚ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN DẦU TIẾNG, TỈNH BÌNH DƯƠNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GD MÃ SỐ: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN VĂN TRUNG BÌNH DƯƠNG - 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài: “Quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho học sinh trường TH bán trú trên địa bàn huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương” là một công trình nghiên cứu độc lập không có sự sao chép của người khác. Đề tài là một sản phẩm mà tôi đã nỗ lực nghiên cứu trong quá trình học tập. Trong quá trình viết tôi có tham khảo một số tài liệu có nguồn gốc rõ ràng và trích dẫn đúng quy định. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về đề tài của mình. Người cam đoan Nguyễn Thành Trung i
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập và nghiên cứu hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ tận tình của nhiều tổ chức và cá nhân. Tôi xin trân trọng cảm ơn: Phòng Sau Đại học Trường Đại học Thủ Dầu Một đã tạo điều kiện cho tôi học tập và nghiên cứu khoa học. TS. Trần Văn Trung, Trưởng phòng Khoa học, Trường Đại học Thủ Dầu Một đã trực tiếp hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Quý Thầy, Cô đã giảng dạy và hướng dẫn tôi trong suốt quá trình học tập tại Trường Đại học Thủ Dầu Một. Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Dầu Tiếng, các Phó Hiệu trưởng trường Tiểu học Long Tân, cán bộ quản lý và giáo viên các trường tiểu học trong huyện Dầu Tiếng đã cung cấp tài liệu và có những ý kiến quý báu để tôi thực hiện luận văn này. Bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã góp ý và tạo điều kiện tốt nhất để tôi hoàn thành luận văn. Dù đã rất cố gắng, song luận văn vẫn còn nhiều thiếu sót. Kính mong quý Thầy, Cô và Hội đồng chấm luận văn góp ý để luận văn được hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn ! Bình Dương, tháng 07 năm 2020. Tác giả luận văn Nguyễn Thành Trung ii
TÓM TẮT GD ý thức cho học sinh nói chung, ý thức tự phục vụ cho HS ở trường TH trường bán trú nói riêng. Nhằm giúp các em nhận thức và hình thành một số thói quen, có thái độ tốt với công việc, các em nhận thức được những giá trị từ trong cuộc sống hàng ngày, thích nghi chung hòa với môi trường sống hàng ngày. GD ý thức tự phục vụ cho bản thân sẽ giúp các em có ý thức phục vụ bản thân tốt, giáo viên, cha mẹ và những người xung quanh cần khuyến khích, động viên để các em có thói quen tốt tự phục vụ bản thân. Mọi người lớn có sự nhìn nhận và không nên làm hộ các em mà nên tạo cơ hội cho các em được làm, để hình thành ý thức trong cuộc sống “Mình có thể làm được”, để giúp trẻ tự tin, tự chủ trong mọi hoạt động. Tuy nhiên lúc đầu các em có thể chưa ý thức được những điều đó, nhưng giáo viên, bảo mẫu có thể chỉ dẫn để giúp các em ý thức và tự làm những công việc phục vụ cho bản thân. Chính vì vậy thông qua các hoạt động hằng ngày, việc ở lại bán trú tại trường cũng như ở nhà của các em sẽ giúp các em có ý thức tự phục vụ cho các em rất tốt. Qua khảo sát ý thức tự phục vụ cho học sinh 7 trường TH bán trú trên địa bàn huyện Dầu Tiếng cho thấy GV, CBQL nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của việc GD ý thức tự phục vụ cho học sinh tại các trường bán trú. Tuy nhiên một số phương pháp và hình thức giáo viên thực hiện còn hạn chế. Vì vậy hiệu quả GD ý thức tự phục vụ cho học sinh chưa cao, còn nhiều em chưa có ý thức tự phục vụ bản thân mà cần đến sự nhắc nhở. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng này mặc dù giáo viên đã sự quan tâm đến GD ý thức tự phục vụ cho học sinh, nhưng vẫn còn mang tính chung chung, chưa tâm huyết trong công việc, chưa chú tâm đến việc GD ý thức tự phục vụ cho học sinh. Một số trường chưa tổ chức các hoạt động thi đua, tuyên dương về GD ý thức tự phục vụ cho học sinh. PHHS chưa có nhiều thời gian quan tâm đến việc GD các em ý thức tự phục vụ, chỉ hình vào kết quả học tập. Bên cạnh đó, một số PHHS quá nuông chiều, bao bọc dẫn đến các em không biết làm gì. Dó đó các em không có kỹ năng sống nói chung và ý thức tự phục vụ cho bản thân nói riêng. Các biện pháp GD ý thức tự phục vụ cho HS trường tiểu học bán trú có tính khả thi cao phù hợp với đặc điểm phát triển ý thức cho HSTH gồm 6 biện pháp sau: iii
Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức đội ngũ CBQL, GV, PHHS về GD ý thức tự phục vụ cho HS trường TH bán trú. Biện pháp 2: Kế hoạch hóa hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho học sinh tại các trường TH bán trú Biện pháp 3: Cải tiến nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho HS Biện pháp 4: Tăng cường công tác chỉ đạo tổ chức hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho HS Biện pháp 5: Đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá việc thực hiện hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho HS Biện pháp 6: Phối hợp các lực lượng (nhà trường, gia đình, xã hội) Các biện pháp trên có mối quan hệ mật thiết với nhau, ràng buộc lẫn nhau, bổ sung và hỗ trợ cho nhau nhằm đạt được kết quả của mục tiêu, nội dung GD tự phục vụ cho HSTH. Các biện pháp đề xuất trên được đánh giá cao tính cần thiết và tính khả thi khi áp dụng vào thực tiễn trong công tác quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho học sinh tại các trường TH trên địa bàn huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương. iv
MỤC LỤC Trang Lời cam đoan ................................................................................................................ i Lời cảm ơn ..................................................................................................................ii Tóm tắt ...................................................................................................................... iii Mục lục ........................................................................................................................ v Danh mục những chữ viết tắt ..................................................................................... ix Danh mục các bảng ..................................................................................................... x Danh mục các biểu đồ ................................................................................................ xi MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC Ý THỨC TỰ PHỤC VỤ CHO HỌC SINH Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC .................... 9 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ...................................................................... 9 1.1.1. Các nghiên cứu nước ngoài ................................................................... 9 1.1.2. Các nghiên cứu trong nước .................................................................. 12 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài............................................................ 15 1.2.1. Quản lý, hoạt động, quản lý giáo dục, quản lý trường tiểu học .......... 15 1.2.2. Giáo dục, ý thức, tự ý thức, ý thức xã hội, giáo dục ý thức tự phục vụ 18 1.2.3. Khái niệm quản lý hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh tiểu học ........................................................................................................... 21 1.3. Một số vấn đề lý luận về giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh tiểu học .............................................................................................................................. 22 1.3.1. Đặc điểm tâm lý, lứa tuổi của học sinh tiểu học ................................ 22 1.3.2. Tầm quan trọng của giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh tiểu học ................................................................................................................ 24 1.3.3. Mục tiêu giáo dục ý thức tự phục phụ cho học sinh tiểu học............. 24 1.3.4. Nội dung giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh tiểu học .............. 24 1.3.5. Phương pháp giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh tiểu học ....... 25 1.3.6. Hình thức giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh tiểu học ............. 26 1.4. Quản lý hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh trường tiểu học ........................................................................................................................ 27 v
1.4.1. Xây dựng kế hoạch giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh trường tiểu học ................................................................................................................ 27 1.4.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh trường tiểu học ............................................................................................. 27 1.4.3. Chỉ đạo thực hiện giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh trường tiểu học ................................................................................................................ 28 1.4.4. Kiểm tra, đánh giá việc thực hiện giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh trường tiểu học ..................................................................................... 29 1.4.5. Những điều kiện để hỗ trợ hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ ..... 30 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh tiểu học........................................................................................... 31 1.5.1. Những yếu tố khách quan................................................................... 31 1.5.2. Những yếu tố chủ quan ...................................................................... 33 Tiểu kết chương 1 ................................................................................................ 36 CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC Ý THỨC ....................................................................................................................... 37 TỰ PHỤC VỤ CHO HỌC SINH TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC ........................... 37 TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN DẦU TIẾNG, TỈNH BÌNH DƯƠNG ....................... 37 2.1. Khái quát về kinh tế - xã hội, giáo dục và đào tạo của các trường tiểu học trên địa bàn huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương ............................................ 37 2.1.1. Khái quát về điều kiện tư nhiên, kinh tế - chính trị, văn hóa- xã hội của các trường TH trên địa bàn huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương ................ 37 2.1.2. Khái quát về tình hình giáo dục - đào tạo của các trường tiểu học trên địa bàn huyện Dầu Tiếng ............................................................................. 38 2.2. Khái quát tổ chức khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh tiểu học .................................................... 40 2.2.1. Mục tiêu khảo sát ............................................................................... 40 2.2.2. Nội dung khảo sát .............................................................................. 40 2.2.3. Đối tượng khảo sát ............................................................................. 41 2.2.4. Số lượng mẫu khảo sát ....................................................................... 41 2.2.5. Quy ước thang đo ............................................................................... 44 vi
2.3. Thực trạng hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh trường tiểu học trên địa bàn huyện Dầu Tiếng ............................................................ 45 2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, phụ huynh học sinh về giáo dục ý thức tự phục vụ ......................................................................... 45 2.3.2. Thực trạng về thực hiện chương trình, nội dung giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh ............................................................................................... 48 2.3.3. Thực trạng về thực hiện phương pháp giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh .......................................................................................................... 52 2.3.4. Thực trạng về thực hiện hình thức giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh ................................................................................................................. 53 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh trường TH bán trú trên địa bàn huyện Dầu Tiếng ......................................... 55 2.4.1. Thực trạng quản lý xây dựng kế hoạch giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh .......................................................................................................... 55 2.4.2. Thực trạng quản lý tổ chức thực hiện giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh .......................................................................................................... 57 2.4.3. Thực trạng quản lý chỉ đạo thực hiện GD ý thức tự phục vụ cho học sinh ........................................................................................................................ 58 2.4.4. Thực trạng quản lý kiểm tra, đánh giá việc thực hiện giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh ...................................................................................... 59 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh trường tiểu học bán trú trên huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương ......................................................................................................... 62 2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh tiểu học bán trú trên huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương ... 63 2.6.1. Ưu điểm ................................................................................................ 63 2.6.2. Hạn chế ................................................................................................ 64 2.6.3. Nguyên nhân của những hạn chế ......................................................... 65 Tiểu kết chương 2 ................................................................................................ 68 CHƯƠNG 3 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC Ý THỨC .. 69 TỰ PHỤC VỤ CHO HỌC SINH TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC ........................... 69 vii
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN DẦU TIẾNG, TỈNH BÌNH DƯƠNG ....................... 69 3.1. Những cơ sở để đề xuất biện pháp ............................................................. 69 3.1.1. Cơ sở lý luận ........................................................................................ 69 3.1.2. Cơ sở thực tiễn ..................................................................................... 69 3.2. Các nguyên tắc xây dựng biện pháp .......................................................... 70 3.2.1. Đảm bảo tính mục tiêu ......................................................................... 70 3.2.2. Đảm bảo tính thực tiễn ......................................................................... 70 3.2.3. Đảm bảo tính đồng bộ hệ thống ........................................................... 70 3.2.4. Đảm bảo tính hiệu quả ......................................................................... 70 3.3. Một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ trong trường tiểu học trên địa bàn huyện Dầu Tiếng, Bình Dương ......................... 71 3.3.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức cho đội ngũ CBQL, GV, PHHS về giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh tiểu học ........................................ 71 3.3.2. Biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh tại các trường tiểu học bán trú ............................................... 73 3.3.3. Biện pháp 3: Cải tiến nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh ............................................. 75 3.3.4. Biện pháp 4: Tăng cường công tác chỉ đạo tổ chức hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh ..................................................................... 77 3.3.5. Biện pháp 5: Đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá việc thực hiện hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh ............................................. 79 3.3.6. Biện pháp 6: Phối hợp các lực lượng (nhà trường, gia đình, xã hội) xây dựng môi trường thuận lợi tổ chức hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh tiểu học .................................................................................... 81 3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................ 83 3.5. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất 84 Tiểu kết chương 3 ................................................................................................ 90 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................ 91 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 94 PHỤ LỤC ................................................................................................................. 97 viii
DANH MỤC NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Từ được viết tắt 1 BGH Ban giám hiệu 2 CBGV Cán bộ giáo viên 3 CBQL Cán bô quản lý 4 CMHS Cha mẹ học sinh 5 CSVC Cơ sở vật chất 6 GD GD 7 GD&ĐT GD và Đào tạo 8 GDYT GD ý thức 9 GV Giáo viên 10 GVCN Giáo viên chủ nhiệm 11 HĐ Hoạt động 12 HS Học sinh 13 KN Kỹ năng 14 KNS Kỹ năng sống 15 PGS Phó giáo sư 16 PP Phương pháp 17 PPDH Phương pháp dạy học 18 PHHS Phụ huynh học sinh 19 QL Quản lý 20 QLGD Quản lý GD 21 SHTT Sinh hoạt tập thể 22 TNTP Tiếu niên tiền phong 23 TPV Tự phục vụ 24 TS Tiến sĩ 25 TH TH 26 UBND Ủy ban nhân dân 27 XHCN Xã hội chủ nghĩa ix
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Kết quả khảo sát đặc điểm của GV và CBQL tại các trường tiểu học tại huyện Dầu Tiếng ........................................................................................42 Bảng 2.2. Quy ước thang đo trong đánh giá .............................................................44 Bảng 2.3. Kết quả khảo sát GV, CBQL về nhận thức sự cần thiết của giáo dục ý thức tự phục vụ của HSTH .................................................................................45 Bảng 2.4. Kết quả khảo sát CBQL, GV về nhận thức tầm quan trọng của hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho HS trường TH bán trú ..............................46 Bảng 2.5. Kết quả khảo sát CBQL, GV về thực hiện chương trình, nội dung giáo dục ý thức tự phục vụ cho HS trường TH bán trú .............................................48 Bảng 2.6. Ý kiến của PHHS về giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh ...............50 Bảng 2.7. Kết quả khảo sát PHHS về biểu hiện ý thức tự phục vụ tại nhà của HS trường TH bán trú .......................................................................................51 Bảng 2.8. Kết quả khảo sát GV, CBQL về phương pháp tổ chức giáo dục ý thức tự phục vụ cho HS trường TH bán trú ............................................................52 Bảng 2.9. Thực trạng về hình thức tổ chức giáo dục ý thức tự phục vụ cho HS trường TH bán trú của GV và CBQL .....................................................................54 Bảng 2.10. Thực trạng thực hiện xây dựng kế hoạch giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh tại các trường TH bán trú trên huyện Dầu Tiếng .........................56 Bảng 2.11. Thực trạng tổ chức thực hiện giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh trường TH bán trú trên địa bàn huyện Dầu Tiếng ......................................57 Bảng 2.12. Thực trạng chỉ đạo thực hiện GD ý thức tự phục vụ cho học sinh tại các trường TH bán trú trên huyện Dầu Tiếng ...................................................58 Bảng 2.13. Thực trạng kiểm tra đánh giá việc thực hiện giáo dục ý thức tự phục vụ cho học sinh trường TH bán trú trên huyện Dầu Tiếng .............................60 Bảng 2.14. Kết quả khảo sát CBQL, GV về các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ của học sinh ...........................................62 Bảng 2.15. Một số nguyên nhân chính ảnh hưởng đến kết quả hoạt động và công tác quản lý giáo dục ý thức tự phục vụ cho HS trường TH bán trú .................65 Bảng 3.1. Kết quả khảo sát đánh giá tính khả thi của các biện pháp .......................84 Bảng 3.2. Kết quả khảo sát đánh giá tính cần thiết của các biện pháp .....................87 x
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Tỷ lệ % nhận thức về sự cần thiết của hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho HS trường TH bán trú ..................................................................46 Biểu đồ 2.2. Tỷ lệ % các nguyên nhân ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động giáo dục ý thức tự phục vụ cho HS trường TH bán trú .............................................66 Biểu đồ 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp ............................86 Biểu đồ 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp .........................89 xi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Có thể nói, trong cuộc sống hiện nay, trước sự phát triển, chuyển biến mạnh về khoa học công nghệ, kéo theo sự phát triển các ngành, nghề khác để đáp ứng yêu cầu và để đảm bảo sự tồn tại, sự phát triển trong bối cảnh đó, nền GD đã trở thành nhân tố quyết định đối với sự phát triển kinh tế - xã hội. Xu hướng chung của các nước trên thế giới đều coi GD là nhân tố hàng đầu quyết định sự phát triển nhanh và bền vững của mỗi quốc gia. Ở nước ta, Nghị quyết 29 - CT/TW ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về đổi mới căn bản, toàn diện GD và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế" đã được hội nghị trung ương 8 (khóa XI) thông qua đã nêu rõ: “Đối với GD phổ thông, tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng GD toàn diện, chú trọng GD lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời” (Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI, 2013). GD luôn gắn liền với sự phát triển của nhân loại, sự tồn tại và phát triển của xã hội chi phối của GD; GD là công cụ, phương tiện để cải tiến xã hội. Xã hội phát triển thì GD là động lực, mục tiêu cho việc phát triển xã hội. Những năm qua, đất nước ta đang chuyển biến mạnh mẽ trong công cuộc đổi mới sâu sắc và toàn diện. Trong công cuộc đổi mới, chúng ta có những thành tựu to lớn rất đáng tự hào về phát triển kinh tế - xã hội, văn hóa – GD. Tuy nhiên, bên cạnh những sự phát triển của xã hội thì đời sống vật chất cũng như tinh thần của con người cũng nâng lên, từ đó khả năng tự phục vụ của trẻ ngày càng giảm, càng thiếu tinh thần tự phục vụ. Theo tổ chức Văn hoá, khoa học và GD của Liên Hiệp Quốc UNESCO, do Jacques Delors năm 1996 đề xuất bốn trụ cột chiến lược GD (GD) là “Học để biết; Học để làm; Học để tự khẳng định mình; Học để chung sống”. (Jacques Delors, 1996). 1
Luật GD Việt Nam sửa đổi 2019 đã đề ra mục tiêu GD toàn diện là “Mục tiêu GD nhằm phát triển toàn diện con người Việt Nam có đạo đức, tri thức, văn hóa, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp; có phẩm chất, năng lực và ý thức công dân; có lòng yêu nước, tinh thần dân tộc, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; phát huy tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và hội nhập quốc tế”. ( Luật GD 2019 số 43/2019/QH14). GD Việt Nam đã và đang cải cách, đổi mới ngày một tốt hơn đặc biệt là trong GD TH (TH). Kết hợp với việc GD kiến thức, GD ý thức tự phục vụ cho học sinh trường TH bán trú giúp học sinh phát triển cả thể chất lẫn trí tuệ. GD ý thức tự phục vụ cho học sinh trường TH bán trú phải bắt đầu từ việc định hướng cho HSTH những hành vi tốt, GD học sinh biết nhận thức, biết ý thức tự phục vụ cho bản thân, nên GD ý thức tự phục vụ cho học sinh trường TH bán trú cho HSTH là vấn đề cấp thiết cần đặt lên hàng đầu, khi trẻ tự nhận thức được khả năng của chính mình thì vận dụng các ý thức sống (KNS) khác một cách có hiệu quả. Thực trạng hiện tại, trong dư luận đã phản ánh khá nhiều về tình trạng trẻ em thiếu ý thức tự phục vụ, tự thực hiện trong việc chuẩn bị những việc cá nhân các em cũng chưa thực hiện được tốt. Phần lớn các em sống chỉ biết quan tâm, nghĩ đến bản thân của mình và chỉ biết nhận, biết hưởng thụ mà không ý thức là phải làm giúp ai, làm điều gì… Trên thực tế hiện tại nhiều năm nay tại Trường TH trên địa bàn huyện Dầu Tiếng những năm gần đây cũng không phải là ngoại lệ các em được sự quan tâm chăm sóc hết sức chu đáo của phụ huynh vì sống trong gia đình ít con, hoàn cảnh kinh tế ổn định hoặc là những em sống trong gia đình khó khăn, phụ huynh bỏ mặc con cái. Chính từ những môi trường hoàn cảnh khác nhau ấy lại mang đến cho các em những thiếu sót lớn trong ý thức, nhất là trong ý thức tự phục vụ bản thân. Trong tình hình chung của huyện Dầu Tiếng hiện nay việc GD ý thức tự phục vụ cho học sinh trường bán trú cũng bộc lộ những hạn chế nhất định. Việc GD ý thức tự phục vụ cho học sinh trường bán trú chưa được nghiên cứu sâu rộng, chỉ nói chung về KNS và một số kỹ năng, những ý thức cơ bản cần hình thành cho học sinh. Giáo viên (GV) chỉ GD kỹ năng nhưng chưa GD ý thức tự phục vụ cho học sinh trường TH bán trú cho học sinh sơ sài, không mang tính hệ thống. Khi dạy học sinh về ý 2
thức tự phục vụ cho học sinh trường TH bán trú thì chủ yếu GV sẽ lồng ghép vào các hoạt động khác nhau hoặc chỉ sẽ nhắc nhở học sinh phải có ý thức tự phục vụ qua tất cả các hoạt động như: ăn, ngủ, đi vệ sinh, để giày dép,... mà ít khi GV dạy học sinh hình thành ý thức tự phục vụ cho học sinh cụ thể. GD ý thức tự phục vụ cho HS trường TH bán trú không chỉ như một mục tiêu GD mà còn như một nhiệm vụ GD cụ thể, vì ở lứa tuổi HSTH đã, đang hình thành cơ sở ban đầu của nhân cách. Việc GD ý thức tự phục vụ cho học sinh trường TH bán trú nhằm GD tính tự lập, ý thức về công việc, nhiệm vụ cho học sinh ngay từ những năm đầu của GD phổ thông. Tuy nhiên, trong công tác GD ý thức, người quản lý và GVCN chưa xây dựng cách tổ chức các hình thức học tập, sử dụng phương pháp dạy học (PPDH)… một cách hợp lý. Do đó, GV chỉ tập trung vào GD hành vi, chưa chú trọng vào khía cạnh nhận thức và thái độ của học sinh, làm giúp cho học sinh những công việc mà lẽ ra học sinh hoàn toàn có thể tự làm được khi được GD ý thức tự phục vụ cho học sinh trường TH bán trú. Bên cạnh đó, các bậc phụ huynh nhận thức việc GD ý thức tự phục vụ cho học sinh chưa đúng như: chỉ chú trọng dạy con ý thức tự học, chiều chuộng con cái không đúng, không chú trọng GD ý thức như thế nào, khả năng sử dụng những đồ dùng, vật dụng trong việc bán trú, từ ăn, uống, ngủ nghỉ, thay đồ, cất gối, gấp chăn, chải tóc ra sao khiến học sinh thiếu ý thức, thiếu KNS trong việc tự phục vụ cho mình. Chính vì thế đã khiến cho học sinh thiếu tự tin, thiếu ý thức trong các hoạt động của chính bản thân mình, có xu hướng rụt rè, nhút nhát trong giao tiếp với những người xung quanh đặc biệt là trong đời sống xã hội hiện đại của chúng ta ngày nay. Thiếu ý thức tự phục vụ sẽ dẫn đến hệ lụy học sinh lười biếng, thụ động và khó khăn khi tham gia vào các hoạt động của tập thể, các hoạt động trong việc tự chăm sóc bản thân trong hoạt động bàn trú tại trường, tại lớp. Đổi mới công tác quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho học sinh trường TH bán trú không phải là hoạt động đơn giản, cần có sự kiên trì và cần có sự đầu tư về mọi mặt. Vì vậy, cần phải có cách nhìn nhận đổi mới phương pháp quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho học sinh trường TH bán trú trong tư duy, nhận thức của cả hệ thống giáo dục và có sự tác động của nhiều yếu tố. Những vấn đề đặt ra trong thực hiện đổi mới phương pháp quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho 3
học sinh trường TH bán trú, những cản trở quan sát được trong thực tế sẽ khó giải quyết nếu chỉ dựa vào sự tự giác, ý chí, điều kiện chủ quan của giáo viên mà bỏ qua nhiều yếu tố khác thuộc các cấp độ khác nhau như hệ thống quản lý từ giáo viên đến cán bộ quản lý nhà trường và các cấp quản lý ngành GD. Với mục tiêu mong muốn nâng cao chất lượng GD ý thức tự phục vụ cho học sinh trường TH bán trú, tôi chọn đề tài “Quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho học sinh trường TH bán trú trên địa bàn huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương” làm luận văn tốt nghiệp. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở hệ thống hoá lý luận, khảo sát thực trạng quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho học sinh trường TH bán trú trên địa bàn huyện Dầu Tiếng tỉnh Bình Dương. Từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho HS trường TH bán trú trên địa bàn huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Công tác quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho HS trường tiểu học. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho HS trường TH bán trú trên địa bàn huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lý luận quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho HS trường TH bán trú. Khảo sát thực trạng quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho HS trường TH bán trú trên địa bàn huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho HS trường TH bán trú trên địa bàn huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất. 5. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho học sinh trường tiểu bán trú đã được thực hiện và bước đầu đạt một số kết quả nhất định. Tuy nhiên vẫn còn nhiều hạn chế và bất cập trong nhận thức, trong việc xây dựng kế hoạch thực 4
hiện, hoạt động tổ chức, chỉ đạo cũng như công tác kiểm tra đánh giá trong công tác tổ chức hay lồng ghép vào các tiết dạy. Nguyên nhân của thực trạng này có thể do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan trong công tác quản lý ở trường TH bán trú. Nếu đánh giá đúng thực trạng về quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ thì sẽ đề xuất được các biện pháp mang tính khà thi và từ đó góp phần nâng cao hiệu quả chất lượng GD nói chung và quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho học sinh tại trường TH bán trú trên địa bàn huyện Dầu Tiếng tỉnh Bình Dương hiện nay. 6. Phạm vi nghiên cứu 6.1. Về nội dung Đề tài tập trung nghiên cứu quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho HS trường TH bán trú trên địa bàn huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương. 6.2. Về địa bàn nghiên cứu Gồm 7 trường TH trên địa bàn huyện Dầu Tiếng: TH Long Tân; TH An Lập; TH Bến Súc; TH Thanh Tuyền; TH Thanh Tân; TH Ngô Quyền; TH Dầu Tiếng. 6.3. Về thời gian Đề tài về quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho HS trường TH bán trú được nghiên cứu về thực trạng trong thời gian 02 năm học (Năm học 2018-2019; 2019-2020). 7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 7.1 Phương pháp luận 7.1.1. Quan điểm hệ thống - cấu trúc Quan điểm hệ thống – cấu trúc nghiên cứu hiện tượng một cách toàn diện, trên nhiều mặt, dựa vào việc phân tích đối tượng thành các bộ phận. Xác định mối quan hệ hữu cơ giữa các yếu tố của hệ thống để tìm quy luật phát triển. Qua cách tiếp cận quan điểm này, người nghiên cứu tìm hiểu được mối liên hệ chặt chẽ giữa quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho học sinh và quản lý các hoạt động sư phạm khác ở nhà trường. Thông qua việc nghiên cứu, quan điểm hệ thống – cấu trúc giúp người nghiên cứu tìm hiểu chính xác thực trạng công tác quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho học sinh ở các trường TH trên địa bàn huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương. 5
7.1.2. Quan điểm lịch sử - logic Tìm hiểu sự hình thành và phát triển của công tác quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho học sinh nói chung, quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho học sinh TH nói riêng trên thế giới, tại Việt Nam và trên địa bàn huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương. Quan điểm này giúp người nghiên cứu xác định phạm vi không gian, thời gian và điều kiện hoàn cảnh cụ thể, để điều tra thu thập số liệu chính xác, đúng với mục đích nghiên cứu đề tài, trình bày công trình nghiên cứu theo một trình tự hợp lý. 7.1.3. Quan điểm thực tiễn Nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho học sinh ở các trường TH bán trú trên huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương xuất phát từ thực tiễn của công tác quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho học sinh TH bán trú trên địa bàn tỉnh Bình Dương nói chung và huyện Dầu Tiếng nói riêng để tìm ra những tồn tại, khó khăn trong công tác quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho học sinh ở các cơ sở GD này, từ đó đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho học sinh phù hợp với thực tiễn. 7.2. Phương pháp nghiên cứu 7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Phân tích và tổng hợp các văn bản, tài liệu, sách báo và các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài; phân loại và hệ thống hoá những nội dung lý luận nói trên làm cơ sở lí luận về quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho học sinh ở các trường TH bán trú. 7.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn Để đánh giá khách quan về thực trạng quản lý hoạt động GD ý thức tự phục phụ cho học sinh ở các trường TH bán trú trên địa bàn huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương, chúng tôi sử dụng phối hợp các phương pháp sau đây: 7.2.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi Điều tra GD là phương pháp khảo sát một số lượng lớn các đối tượng nghiên cứu ở một hay nhiều khu vực, vào một hay nhiều thời điểm nhằm thu thập số liệu phục vụ cho mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu. 6
Mục đích: Nhằm phối hợp với các phương pháp khác để thu lại kết quả khách quan nhất đồng thời chúng tôi cũng dùng phương pháp này để khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho học sinh ở các trường TH bán trú trên địa bàn huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương mà đề tài đề xuất. Nội dung: Nội dung xoay quanh về công quản lý, hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho học sinh (gồm câu hỏi đóng và câu hỏi mở ở 3 đối tượng: cán bộ quản lý (CBQL); Giáo viên; PHHS (PHHS) nhằm thu thập thông tin về thực trạng công tác quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho học sinh. Cách tiến hành: Xây dựng 2 phiếu khảo sát gồm: Phiếu 1: Dành cho cán bộ quản lý (Hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn) và giáo viên của 7 trường (phiếu) nghiên cứu nhằm tìm hiểu về công tác quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho học sinh. Phiếu 2: Dành cho PHHS của 7 trường, nội dung câu hỏi về nhận thức của phụ huynh đối với việc GD ý thức tự phục vụ về GD ý thức tự phục vụ cho các em hiện nay. 7.2.2.2. Phương pháp phỏng vấn Người nghiên cứu phỏng vấn các CBQL và GV nhằm thu thập dữ liệu làm rõ hơn trong kết quả nghiên cứu định lượng về quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho học sinh tại các trường TH bán trú. Các nội dung phỏng vấn bao gồm các ý kiến về mục tiêu, vai trò trong quá trình thực hiện hoạt động GD, cũng như trong công tác quản lý hoạt động GD ý thức tự phục vụ cho học sinh tại các trường TH bán trú trên địa bàn huyện Dầu Tiếng. Trong đó, các câu hỏi được tập trung hỏi về thực hiện các nội dung GD ý thức tự phục vụ, xây dựng thực hiện kế hoạch, tổ chức chỉ đạo và kiểm tra đánh giá hoạt động GD này. Để thực hiện tốt việc phỏng vấn, người nghiên cứu xác định đối tượng cần được phỏng vấn, lập danh sách và thông báo cho các đối tượng được phỏng vấn để họ có thời gian chuẩn bị, cũng như tiến hành phỏng vấn theo các câu hỏi đã được chuẩn bị trước tránh làm mất thời gian cho người được phỏng vấn; Mẫu phỏng vấn: bao gồm 7 Ban giám hiệu và 35 giáo viên công tác tại các trường TH tham gia khảo sát trên địa bàn huyện Dầu Tiếng, Bình Dương. 7.2.3. Nhóm phương pháp xử lý số liệu 7