Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động học tập của học viên Trường Trung cấp 24 Biên phòng hiện nay

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:102

Thêm vào BST

Báo xấu

10
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Quản lý hoạt động học tập của học viên Trường Trung cấp 24 Biên phòng hiện nay" được hoàn thành với mục tiêu nhằm đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động học tập của học viên, góp phần nâng cao hiệu quả học tập của người học cũng như chất lượng đào tạo ở Trường Trung cấp 24 Biên phòng hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động học tập của học viên Trường Trung cấp 24 Biên phòng hiện nay

BỘ QUỐC PHÒNG HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ NGUYỄN TRUNG KIÊN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA HỌC VIÊN TRƯỜNG TRUNG CẤP 24 BIÊN PHÒNG HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2013
BỘ QUỐC PHÒNG HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ NGUYỄN VĂN TUẤN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA HỌC VIÊN TRƯỜNG TRUNG CẤP 24 BIÊN PHÒNG HIỆN NAY Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60 14 01 14 Người hướng dẫn khoa học: TS ĐỖ DUY MÔN HÀ NỘI - 2013
3 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đảng và Nhà nước luôn quan tâm đến đổi mới, phát triển giáo dục - đào tạo và xác định đó là một trong những vấn đề trọng yếu được trong các chủ trương, chính sách của mình. Đó là nhiệm vụ có ý nghĩa chiến lược vô cùng quan trọng trong việc đào tạo con người có đủ phẩm chất, năng lực, có tư duy độc lập, năng động, sáng tạo thích ứng với sự biến đổi không ngừng của xã hội. Nghị quyết Đại hội Đảng XI nêu rõ: “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá, dân chủ hoá và hội nhập quốc tế ... Đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương pháp dạy và học ở tất cả các cấp các bậc học” [14, tr.130 - 131]. Quán triệt những quan điểm, tư tưởng chỉ đạo phát triển giáo dục - đào tạo của Đảng, Nhà nước, trong các trường quân đội, song song với quá trình đổi mới về mục tiêu yêu cầu nội dung chương trình, phương pháp đào tạo đi liền với đó là cần phải tổ chức quản lý tốt hoạt động học tập của người học. Bởi lẽ, quản lý hoạt động học tập là một khâu quan trọng trong toàn bộ quy trình giáo dục - đào tạo, thông qua đó để phát huy cao độ tính chủ động, tích cực, tự giác, độc lập sáng tạo trong hoạt động học tập của học viên, định hướng phát triển các phương pháp, kỹ năng học tập phù hợp để họ học tập xuốt đời. Đồng thời, cũng trong quá trình đó, các chủ thể làm công tác quản lý đào tạo và giảng dạy tiếp nhận, nắm bắt kịp thời những thông tin phản hồi để có những quyết định về điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện quá trình dạy và học, không ngừng nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo lên những bước mới. Thực hiện theo đúng phương châm của Nghị quyết số 86 của Đảng uỷ Quân sự Trung ương (nay là Quân ủy Trung ương) đã chỉ ra: “ Khuyến khích và tạo điều kiện phát triển tư duy độc lập, sáng tạo của người học, biến quá trình đào tạo thành tự đào tạo” [17].
4 Trường Trung cấp 24 Biên phòng là một Nhà trường trong hệ thống các trường Quân đội, có nhiệm vụ huấn luyện, đào tạo đội ngũ huấn luyện viên nuôi dạy, sử dụng chó nghiệp vụ, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị của Bộ quốc phòng, Bộ tư lệnh Biên phòng. Trong những năm qua, vấn đề học tập và quản lý hoạt động học tập của học viên Trường Trung cấp 24 Biên phòng cho thấy cơ bản công tác quản lý hoạt động học chặt chẽ, có hiệu quả; duy trì khá tốt hoạt động học tập của học viên, song vẫn còn những hạn chế, bất cập. Công tác quản lý còn thiếu tính hệ thống, chưa thể hiện rõ mục tiêu, kế hoạch, nội dung phương thức quản lý hoạt động học tập của học viên; vai trò, trách nhiệm của cơ quan quản lý, cán bộ, giáo viên trong quản lý hoạt động học tập của học viên còn nhiều hạn chế; việc bảo đảm thời gian, cơ sở vật chất cho học tập chưa đáp ứng kịp thời; hoạt động học tập của học viên chưa đáp ứng với yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học, một số khâu của hoạt động học tập vẫn chậm đổi mới… Những hạn chế trên do nhiều nguyên nhân, trong đó công tác quản lý hoạt động học tập là một trong những yếu tố làm cản trở việc nâng cao chất lượng học tập của học viên hiện nay. Về mặt lý luận, đã có nhiều công trình khoa học nghiên cứu về quá trình học tập, vấn đề học tập, hệ thống hoá lý luận học tập và chỉ ra các giải pháp nâng cao chất lượng học tập dưới nhiều phương thức, khía cạnh khác nhau. Tuy nhiên, cho tới nay chưa có công trình nghiên cứu nào đề cập một cách trực tiếp, sâu sắc và toàn diện đến vấn đề quản lý hoạt động học tập của học học viên Trung cấp 24 Biên phòng. Xuất phát từ những lý do trên, tác giả lựa chọn: "Quản lý hoạt động học tập của học viên Trường Trung cấp 24 Biên phòng hiện nay" là vấn đề mang tính cấp thiết, có ý nghĩa cả về mặt lý luận và thực tiễn làm đề tài nghiên cứu trong khuôn khổ luận văn thạc sĩ chuyên ngành quản lý giáo dục.
5 2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài * Tiếp cận tìm hiểu về vấn đề học tập và quản lý hoạt động học tập trong quá trình dạy học trên thế giới: Trong tiến trình lịch sử phát triển của giáo dục, các nhà giáo dục luôn đề cao vị trí, vai trò của hoạt động học tập. Vào thời cổ đại, Khổng Tử (551 - 479 TCN), ông được tôn vinh là “vạn thế sư biểu” của Trung Hoa cổ đại đã đưa ra một số quan điểm, tư tưởng về hoạt động học tập và xây dựng nhân cách con người với nhiều cấp độ, ví như: “Ngọc bất trác bất thành khí, nhân bất học bất tri lý”, nghĩa là (ngọc không được mài dũa thì không thể trở thành món đồ có giá trị, người mà không học thì không biết đạo lý) [51,tr.1]. Muốn thành người, trước hết phải học đạo lý làm người. Khổng tử đã chỉ ra: “Ôn cố nhi tri tân”, (ôn tập những tri thức cũ đã học sẽ có thêm lĩnh hội mới, thu hoạch mới) [48,tr.56]. Khi đề cập đến vấn đề quản lý hoạt động học tập, Ông yêu cầu phải quản lý chặt chẽ người học, trong đó cần giải quyết đúng những phép tắc, lễ nghi trong mỗi mối quan hệ giữa thầy và trò, giữa con người với con người; phát huy tính tích cực, chủ động của người học, coi trọng việc học dưới sự chỉ đạo, dẫn dắt của thầy, người thầy chỉ định hướng cho học trò cái mấu chốt, căn bản, còn những vấn đề khác học trò phải từ đó mà suy luận, tìm ra. Ông còn đề cao việc quản lý học tập là phải thường xuyên, kiên trì, nhẫn nại và cẩn trọng nhằm đạt mục đích, “giáo học tương trưởng”, có nghĩa là (người dạy và người học tương tác thúc đẩy lẫn nhau cùng phát triển) [60, tr.26 - 30]; trong đó “phải học trước đã rồi mới vừa làm, vừa học thêm được” [35,tr.147]; nguyên tắc đặt ra trong quản lý học tập là phải tu tâm, dưỡng tính để học thầy, học bạn, học ở mọi nơi. Socrate (469 - 399 tr.CN), triết gia Hy Lạp cổ đại cũng đã đưa ra rất các quan điểm về học tập, Ông cho rằng “Chỉ khi nào ham học, bạn mới trở thành người có học”, vì vậy “Lòng ham hiểu biết và ham học ở lứa tuổi trẻ cần được kích thích bằng mọi cách… từ phía bố mẹ, nhà trường, bài vở và phương
6 pháp giảng dạy”, “người tạo thuận lợi cho học sinh và biết làm cho chúng ham mê học tập là những giáo viên” [32, tr.54,61]. Cũng chính từ những quan niệm về học tập mà phương pháp Socrate ra đời nhằm phát hiện chân lý bằng cách tranh luận. Qua nhiều thế kỷ, phương pháp Socrate đã được các nhà trường, các nhà giáo dục vận dụng trong giảng dạy có hiệu quả rất cao (phát vấn, phát huy tích cực đàm thoại, quy nạp…). Qua nhiều thế kỷ, đặc biệt là ở thời kỳ phục hưng, khai sáng ở Châu Âu, vấn đề rèn luyện các kỹ năng, phương pháp học tập lại tiếp tục được các nhà giáo dục quan tâm nghiên cứu như: Môngtécxkiơ (1689-1755), Pháp), GiăngRútxô (1712 - 1778, Pháp), Usinxki (1824 - 1870, Nga)…. Trong đó nổi bật nhất là J.A.Comenxki (1592 - 1670) là nhà giáo dục vĩ đại người Tiệp Khắc (Cộng hoà Séc), trong tác phẩm “Khoa sư phạm vĩ đại” của mình, ông đã ra lời chỉ dẫn “Bạn đừng để cho trí nhớ nghỉ ngơi…mỗi ngày nên giao cho trí nhớ một việc gì đó”, “Sự học tập trau dồi kiến thức phải được bắt đầu, phát triển và tăng cường từ cội rễ bên trong…, muốn trau dồi kiến thức vững chắc không thể làm một lần mà phải ôn đi ôn lại, có bài tập thường xuyên” [32,tr.77 - 82]. Trong quản lý hoạt động học, ông cho rằng nhà trường và học sinh cần tạo ra sự ham học, phát huy mạnh mẽ các chức năng tâm lý nhận thức để lĩnh hội kiến thức; người học phải “nỗ lực tổ chức hoạt động học tập của mình, dành thời gian tối đa có thể cho việc học tập” [60, tr.58]. Theo ông, quản lý học tập phải tuân theo quy luật phát triển tự nhiên “như sinh hoạt của cỏ, cây, hoa, lá, của cuộc sống xem có phù hợp không, nếu không phù hợp sẽ trái quy luật và dẫn tới đổ vỡ trong giáo dục” [53, tr.87]. Ông là người đầu tiên trong lịch sử giáo dục thế giới, đã vạch ra một kế hoạch tổ chức học tập trong nhà trường, có trương trình giờ giấc và kỷ luật. Hiện nay, công tác quản lý hoạt động học tập của con người luôn được các quốc gia trên thế giới đặc biệt coi trọng. Nhật Bản, với chính sách giáo dục hướng đến sự bảo đảm phát triển hài hòa của con người về mọi mặt từ trái
7 tim, trí tuệ, tình cảm, tinh thần, thái độ, hệ thống giá trị, nhân văn.v.v.. đã trở thành triết lý giáo dục cơ bản( kokoro) của nước Nhật. Tại Bộ Khoa học giáo dục Nhật Bản, ngoài việc thiết lập Cục chính sách học tập suốt đời, Uỷ ban giáo dục Trung ương còn thành lập Hội phân khoa học tập suốt đời có trách nhiệm tiến hành điều tra, thẩm định những vấn đề cần thiết liên quan đến việc xúc tiến xây dựng “xã hội học tập suốt đời”. Trung Quốc xác định quản lý hoạt động học tập là “nhân tố quan trọng của chất lượng giáo dục”; ở nước Anh và Australia, người ta coi quản lý hoạt động học tập là một “Hệ thống” trong đó có quản lý chất lượng; ở Hoa Kỳ, có một bước ngoặt trong nhận thức về quản lý trong những năm 90 là quản lý học tập “lấy công nghệ là trung tâm sang lấy con người là trung tâm” [53, tr.165]. Qua một số công trình nghiên cứu, chúng ta thấy rằng tuyệt đại đa số các chủ thể ở những cấp độ khác nhau đều xác định đúng vai trò, tầm quan trọng của công tác quản lý hoạt động học tập đối với việc nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo. Theo đó, đưa ra những phương châm, nguyên tắc, phương cách biện pháp về tổ chức, chính sách và kỹ thuật đối với lĩnh vực giáo dục - đào tạo ở nhiều nước trên thế giới. * Nghiên cứu về học tập và quản lý hoạt động học tập trong quá trình dạy học ở Việt Nam: Trong lịch sử giáo dục Việt Nam, tư tưởng về học tập và quản lý hoạt động học tập đã được bàn đến trong lịch sử giáo dục của dân tộc, nhiều tư tưởng mãi còn nguyên giá trị cả về ý nghĩa lý luận và thực tiễn đối với công tác quản lý hoạt động học tập của người học. Nghiên cứu các tài liệu viết về Quốc Tử Giám, trường đại học đầu tiên ở nước ta, đề cập đến những cách thức học tập của các giám sinh. Phương pháp học của giám sinh là học tập, tự tìm hiểu, nghiền ngẫm, suy luận…. Giám sinh nghe thầy giảng kinh truyện, tập làm văn, các thầy giao bài tập cho
8 giám sinh có loại làm ngay trên lớp học trong ngày phải xong, có loại đem về làm ở nhà. Thông qua đó, chúng ta có thấy việc quản lý, rèn luyện cách học tập cho học sinh bậc đại học từ thời xưa của ông cha, mà ngày nay chúng ta đã và đang kế thừa, phát huy trong dạy học. Chu Văn An (1292 - 1370), một nhà giáo lỗi lạc, tài đức vẹn toàn, bậc chí tôn cho đạo làm thầy, ông đã định hướng cho người học vận dụng kiến thức vào tìm hiểu cuộc sống xã hội hiện thực. Ông nói, “Ta chưa thấy một nước nào coi nhẹ sự học mà khá lên được”, ông được vua Trần Minh Tông hạ chiếu vời vào triều để dạy học cho các thái tử và họ đã tích cực học hành theo cách quản lý của ông, một nhà nho “đại quán thế”, tâm huyết và sáng tạo. Điểm nổi bật trong quản lý của ông là “Nêu gương sáng cho kẻ sĩ học tập” [65, tr.62]. Ông uốn nắn từng nét chữ, lời văn, trau dồi cho người học từng nhận thức, thương yêu học sinh như con đẻ, song ông là một người thầy rất nghiêm khắc, đòi hỏi rất cao ở học trò cũng như ở chính mình. Nguyễn Trãi (1380 - 1442), Ông là một nhà giáo dục lớn của dân tộc, quan điểm về cách quản lý học tập của ông là phải hướng tới sự trong sáng “Khoe tiết làu làu nơi học đạo”, do đó phải biết “Trừ độc, trừ tham, trừ bạo ngược”, “Có nhân, có trí, có anh hùng”. Mặc dù coi trọng thi, thư, nhưng Nguyễn Trãi đề cao thực hành, cách quản lý hành động học tập làm sao cho trò “học nhiều để biết nhiều”, “Đạo cốt ở thực hành”, đem cái sở học vận dụng vào hoạt động vì mọi người [65, tr.66]. Lê Quý Đôn (1726 - 1784), Ông hướng học trò với cách quản lý riêng của mình “Học giả có ba sự nhiều: đọc sách nhiều, nghị luận nhiều, trước tác nhiều”. Trong học tập, ông khuyên học trò “Biết hổ thực mới thành người”, “Biết học thì không thể biện lẽ thiếu thì giờ” [65, tr.70]. Ông nêu ý kiến tiến bộ về quản lý xã hội theo mệnh đề:“Tứ tôn” và “Ngũ quy”. Đây là những kiến giả quan trọng cho quản lý xã hội nói chung, quản lý học tập nói riêng.
9 Chủ tịch Hồ Chí Minh (1890 - 1969), Người rất quan tâm đến giáo dục và tổ chức xây dựng nền giáo dục nước nhà. Năm 1947, Người chỉ thị: “Sự học tập trong nhà trường có ảnh hưởng rất lớn cho tương lai của thanh niên và tương lai của thanh niên là tương lai của nước mình. Vì vậy…phải dạy cho họ có ý chí tự lập, tự cường”, phải “Tổ chức thành từng lớp”, “học đi với lao động”. Khi bàn về công tác huấn luyện, Người chỉ thị phải “Mở lớp nào cho ra lớp ấy”, “lấy học tập làm cốt, có thảo luận và chỉ đạo giúp vào” [44, tr.52]. Theo Người, việc tổ chức quản lý học tập phải “đảm bảo tính toàn diện, hài hoà giữa học tập - nghỉ ngơi - vui chơi - giải trí - văn nghệ - thể thao - hoạt động xã hội và lao động sản xuất, phải động viên học tập, tự quản lý” [65, tr.103]. Những năm qua, Đảng, Nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách quản lý để phát triển giáo dục. Do đó, trong và ngoài quân đội đã có nhiều công trình nghiên cứu về công tác quản lý giáo dục, quản lý hoạt động học tập như: “Một số khái niệm về quản lý giáo dục” của Đặng Quốc Bảo (1997); “Những khái niệm cơ bản về quản lý giáo dục”, “Cơ sở của khoa học quản lý” của tác giả Nguyễn Minh Đạo và Nguyễn Ngọc Quang (1998); “Giáo trình Quản lý giáo dục và đào tạo” của tập thể cán bộ nghiên cứu Trường Cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo Hà Nội (2002);“Khoa học quản lý giáo dục - một số vấn đề lý luận và thực tiễn” của Trần Kiểm (2004); “Quản lý Nhà nước về giáo dục, lý luận và thực tiễn” của Đặng Bá Lãm (2005). Về công tác quản lý giáo dục, có các đề tài: “Nâng cao chất lượng quản lý giáo dục - đào tạo trong các học viện, trường sĩ quan quân đội đáp ứng yêu cầu mới” của tác giả Vũ Quang Lộc (chủ nhiệm đề tài); giáo trình:“Quản lý giáo dục đại học quân sự” của tác giả Đặng Đức Thắng (chủ biên); đề tài: “Một số vấn đề chung về quản lý giáo dục - đào tạo trong quân đội” của các tác giả Ngô Quý Ty và Lê Văn Chung. Các công trình nghiên cứu trên đã khái quát được vị trí, vai trò, bản chất, chức năng, nguyên tắc, phương pháp quản lý giáo dục và công cụ quản lý giáo dục, quản lý trường học.
10 Về công tác quản lý học viên, có các công trình tiêu biểu như: Đề tài cấp Bộ“Công tác quản lý học viên là quân nhân đào tạo ở các trường đại học ngoài quân đội hiện nay” của tác giả Nguyễn Đức Thành; Luận văn thạc sĩ “Biện pháp quản lý học viên cấp phân đội ở Học viện Chính trị quân sự” của tác giả Phan Lê Long. Các công trình nghiên cứu này đề cập những vấn đề quản lý học viên theo cách tiếp cận quản lý toàn diện về bề rộng như: số lượng, chất lượng, kỷ luật của học viên; nội dung, mục tiêu đào tạo; điều kiện bảo đảm cơ sở vật chất học tập nhưng không tiếp cận ở góc độ hoạt động học tập của học viên. Về quản lý chất lượng học tập, các nhà nghiên cứu đề cập khá rõ nét qua một số công trình tiêu biểu như đề tài: "Nâng cao chất lượng Giáo dục - đào tạo đại học ở Học viện Chính trị Quân sự hiện nay" của tác giả Trương Thành Trung (chủ biên); đề tài “Đánh giá đúng chất lượng học tập của học viên đào tạo ở Học viện Chính trị quân sự hiện nay” của tác giả Mai Văn Hoá; Luận văn thạc sĩ “Biện pháp quản lý chất lượng học tập của học viên ở Trường Sĩ quan Đặc công” của tác giả Nguyễn Xuân Điệp; "Biện pháp bồi dưỡng phương pháp học tập cho học viên Trường Sĩ quan Chính trị hiện nay" của tác giả Nguyễn Xuân Sinh; “Quản lý hoạt động học tập của học viên ở Trường Sĩ quan Chính trị hiện nay” của tác giả Đỗ Ngọc Anh. Các công trình trên tập trung luận giải những vấn đề về chất lượng, quản lý chất lượng, quản lý học viên và hệ thống các biện pháp quản lý chất lượng học tập của học viên ở một số học viện, nhà trường trong quân đội. Đề tài còn chỉ ra những vấn đề lý luận và thực tiễn, giải pháp trong đánh giá chất lượng học tập của học viên. Tuy tiếp cận vấn đề quản lý hoạt động học tập của người học trong các giai đoạn lịch sử khác nhau, những góc độ, khía cạnh khác nhau, nhưng các nhà khoa học đều thống nhất nhận thức về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của hoạt động học tập và công tác quản lý hoạt động học tập; đây là quá trình, một khâu quan trọng và là nhân tố quyết định đến chất lượng học tập của người học.
11 Tóm lại, trong lịch sử giáo dục thế giới vấn đề học tập, quản lý hoạt động học tập đã được các nhà giáo dục đề cập đến từ rất sớm, các công trình khoa học trên ở những khía cạnh khác nhau, nhưng đã đề cập về cách quản lý đối với người học - với tư cách là chủ thể trong quá trình dạy học; khẳng định tầm quan trọng của công tác quản lý hoạt động học tập đối với việc nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo, trong đó đã đưa ra được một số quan điểm và tư tưởng lý luận dạy học dưới dạng một yêu cầu dạy học cần quan tâm Vấn đề học tập, quản lý hoạt động học tập của học viên ở các cơ sở đào tạo của Quân đội đã có những công trình chuyên khảo, đề tài nghiên cứu với các khía cạnh khác nhau. Nhưng lý luận về biện pháp, cách thức, kỹ năng quản lý hoạt động học tập của học viên để định hướng cho việc thực hiện quản lý hoạt động học tập của học viên thì chưa được các tác giả quan tâm nghiên cứu một cách thỏa đáng. Ở một số nhà trường quân đội tuy đã có những công trình nghiên cứu đề cập đến các phương hướng tổ chức hoạt động học tập của học viên; phương pháp nâng cao hiệu quả hoạt động học tập của họ. Song vấn đề quản lý hoạt động học tập của học viên là vấn đề ít được nghiên cứu có hệ thống, cơ bản. 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu Về mục đích: Làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý hoạt động học tập, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động học tập cho học viên, góp phần nâng cao chất lượng học tập của học viên Trường Trung cấp 24 Biên phòng. Về nhiệm vụ: - Làm rõ cơ sở lý luận về quản lý hoạt động học tập của học viên Trường Trung cấp 24 Biên phòng. - Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động học tập của học viên Trường Trung cấp 24 Biên phòng.
12 - Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động học tập của học viên, góp phần nâng cao hiệu quả học tập của người học cũng như chất lượng đào tạo ở Trường Trung cấp 24 Biên phòng hiện nay. 4. Khách thể, đối tượng, phạm vi nghiên cứu - Khách thể nghiên cứu: Cán bộ, giáo viên, học viên Trường Trung cấp 24 Biên phòng - Đối tượng nghiên cứu: Quản lý hoạt động học tập của học viên Trường Trung cấp 24 Biên phòng - Phạm vi và giới hạn nghiên cứu: - Về phạm vi nội dung: Nội dung, biện pháp quản lý hoạt động học tập của học viên Trường Trung cấp 24 Biên phòng. - Về phạm vi, đối tượng khảo sát: Học viên, cán bộ quản lý, giáo viên của Trường Trung cấp 24 Biên phòng. - Phạm vi, giới hạn thời gian nghiên cứu: Các số liệu điều tra khảo sát tính từ năm 2006 đến nay. 5. Giả thuyết khoa học Chất lượng quản lý hoạt động học tập của học viên Trường Trung cấp 24 Biên phòng phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Nếu chỉ ra, tác động hợp quy luật vào các nhân tố xác định: mục tiêu, nội dung quản lý hoạt động học của học viên; các nhân tố tác động hoạt động quản lý hoạt động học tập của học viên; đề xuất được những biện pháp quản lý hoạt động học tập của học viên phù hợp và được thực hiện một cách khoa học, đồng bộ, thống nhất, thì chất lượng học tập của học viên sẽ được nâng cao, đáp ứng mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ giáo dục - đào tạo của nhà trường hiện nay. 6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu * Về phương pháp luận nghiên cứu: Đề tài tổ chức nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, các tư tưởng kinh điển của chủ nghĩa Mác -
13 Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh; các văn kiện nghị quyết của Đảng, Nhà nước, về giáo dục - đào tạo, về đổi mới dạy và học; phương pháp luận của khoa học xã hội và nhân văn, khoa học chuyên ngành. Tác giả đề tài sử dụng cách tiếp cận nghiên cứu theo quan điểm hệ thống - cấu trúc, phức hợp và hoạt động thực tiễn để nghiên cứu, giải quyết vấn đề khoa học của đề tài. Tiếp cận hệ thống - cấu trúc, tức là xem quá trình học tập và quản lý hoạt động học tập của học viên là một yêu cầu, nhiệm vụ tiếp theo của quá trình dạy học và tổ chức hoạt động học tập. Vì vậy, cần nghiên cứu quá trình này trong mối quan hệ tương liên với các bộ phận, các yếu tố khác trong toàn bộ chuỗi của hoạt động dạy, hoạt động học tập, đồng thời tính đến các điều kiện khách quan và chủ quan của nó. Tiếp cận phức hợp là hệ phương pháp áp dụng vào việc nghiên cứu một đối tượng dựa trên nhiều lí thuyết khác nhau. Để nghiên cứu việc quản lý hoạt động học tập; sử dụng các thành tựu của nhiều khoa học có liên quan làm cơ sở khoa học cho việc xây dựng các biện pháp quản lý hoạt động học tập của học viên như Tâm lí học, Giáo dục học… Tiếp cận dưới góc độ hoạt động thực tiễn là sự vận dụng lí thuyết vào nghiên cứu, xem xét đối tượng; quán chiếu, trải nghiệm, khái quát, đúc rút từ thực tiễn. Với quan điểm này, thực chất quản lý hoạt động học tập là ở đó tính khoa học, mức độ phù hợp, sự chuẩn mực, tính vừa sức trong triển khai, thực hiện quản lý hoạt động học tập đã phản ánh mục đích và lôgíc của nó đã và đang ở mức độ như thế nào. * Về phương pháp nghiên cứu: - Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Sử dụng phối hợp các phương pháp phân tích, tổng hợp, phân loại, hệ thống hoá, mô hình hoá, khái quát hoá trong nghiên cứu tài liệu lí luận có liên quan đến quản lý hoạt động học tập. Trong đó dựa vào các tư tưởng của các
14 tác giả, các công trình nghiên cứu khoa học như: các luận án, luận văn, các giáo trình, tài liệu khoa học có liên quan đến việc nghiên cứu của đề tài để xây dựng cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu. - Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Phương pháp quan sát hoạt động của đội ngũ cán bộ làm quản lý phòng đào tạo, giáo viên chủ nhiệm lớp, hoạt động dạy của giáo viên, hoạt động học tập của học viên để rút ra những kết luận có liên quan đến nội dung của đề tài. Phương pháp điều tra: Điều tra xã hội học bằng phiếu điều tra với các bảng hỏi đối với học viên, giáo viên và cán bộ quản lý để đánh giá thực trạng, nguyên nhân về nhận thức, trách nhiệm trong công tác quản lý hoạt động học tập. Phương pháp toạ đàm: Trao đổi, trò truyện với học viên, cán bộ quản lý và giáo viên về thực trạng và biện pháp quản lý hoạt động học tập cho học viên; Phương pháp nghiên cứu sản phẩm: nghiên cứu các văn bản nghị quyết, tổng kết giáo dục - đào tạo của Trường; chương trình, quy trình đào tạo; hệ thống sổ sách tài liệu của cán bộ quản lý học viên, kế hoạch, lịch học tập, công tác của học viên và kết quả bài thi, kiểm tra…tốt nghiệp cuối khóa của học viên. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Nghiên cứu quá trình học tập của học viên, quy trình quản lý hoạt động học tập, nhằm đúc rút những kinh nghiệm về quản lý hoạt động học tập của học viên Trường Trung cấp 24 Biên phòng. Nếu thời gian cho phép, tác giả sẽ cùng với giáo viên và cán bộ chủ nhiệm lớp, cán bộ quản lý sẽ áp dụng, thử nhiệm để chứng minh tính hiệu quả của những biện pháp quản lý hoạt động học tập cho học viên mà đề tài đã nêu ra. Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến chuyên gia về các vấn đề phân tích, đánh giá và những biện pháp đề xuất.
15 Phương pháp toán học: Nhằm xử lý số liệu, tài liệu đã thu thập được. 7. Ý nghĩa và đóng góp của đề tài nghiên cứu - Nghiên cứu, xác định mục tiêu, nội dung quản lý hoạt động học tập của học viên ở Trường Trung cấp 24 Biên phòng. - Phân tích, đánh giá đúng thực trạng hoạt động học tập và quản lý hoạt động học tập; đề xuất các biện pháp nâng cao chất lượng quản lý hoạt động hoạt động học tập của học viên cũng như chất lượng giáo dục - đào tạo ở Trường Trung cấp 24 Biên phòng. Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể dùng làm tài liệu tham khảo phục vụ cho công tác giảng dạy, nghiên cứu, công tác quản lý giáo dục - đào tạo ở Trường Trung cấp 24 Biên phòng. 8. Kết cấu của đề tài Đề tài được kết cấu gồm: Mở đầu, 3 chương (6 tiết), kết luận và kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục
16 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA HỌC VIÊN TRƯỜNG TRUNG CẤP 24 BIÊN PHÒNG 1.1. Khái niệm cơ bản về hoạt động học tập và quản lý hoạt động học tập của học viên Trường Trung cấp 24 Biên phòng 1.1.1. Hoạt động học tập của học viên Trường Trung cấp 24 Biên phòng Học viên ở Trường Trung cấp 24 Biên phòng là những người sỹ quan, quân nhân chuyên nghiệp, hạ sĩ quan, chiến sĩ, viên chức được cử đi học theo quy định của Bộ Quốc phòng và Bộ Tư lệnh Biên phòng; có trình độ học vấn, phẩm chất chính trị, đạo đức, sức khoẻ tốt để học tập, rèn luyện, được đào tạo trở thành huấn luyện viên huấn luyện sử dụng chó nghiệp vụ trình độ trung cấp và sơ cấp với các chuyên ngành: Huấn luyện chó chiến đấu, phát hiện ma tuý, tìm kiếm cứu nạn, hỗ trợ điều tra hình sự…Đào tạo cho lực lượng Bộ đội Biên phòng, Cục Quân khí- Tổng cục Kỹ Thuật, Cục điều tra chống buôn lậu - Tổng cục Hải Quan, Cảnh sát Hoàng gia Cam Phu Chia. Thời gian đào tạo đối với hệ trung cấp là 02 năm, sơ cấp là 01 năm. Điểm nổi bật về mục tiêu đào tạo ở Trường Trung cấp 24 Biên Phòng là đào tạo, huấn luyện đội ngũ huấn luyện viên nuôi dạy, sử dụng chó nghiệp vụ và làm công tác nghiên cứu khoa học về chăn nuôi, huấn luyện chó nghiệp vụ, phục vụ đắc lực cho nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia, bảo vệ các mục tiêu chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội quan trọng và thực hiện các nhiệm vụ quốc phòng- an ninh, kinh tế- xã hội khác theo sự phân công của Bộ Quốc phòng, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng. Khi học viên tốt nghiệp ra trường, họ có đủ phẩm chất, trình độ, năng lực về chuyên môn, nghiệp vụ được đào tạo; yêu mến, tận tâm với nghề, là người có kiến thức, kỹ năng chuyên sâu về huấn luyện và sử dụng chó nghiệp vụ.
17 Từ mục tiêu và nhiệm vụ đào tạo, hoạt động học tập của học viên ở Trường Trung cấp 24 biên phòng có vị trí rất quan trọng trong tiến trình thực hiện thực hoá mục tiêu, nhiệm vụ giáo dục - đào tạo do Nhà trường và thực tiễn đặt ra. Hoạt động học tập của học viên có tính chất đặc thù cả về mục đích và kết quả, giúp người học có những thay đổi, tiến bộ về nhiều mặt. Hoạt động học tập của học viên Trường Trung cấp 24 Biên phòng, đòi hỏi mỗi người học trong quá trình học tập phải nỗ lực phấn đấu toàn diện. Việc học không chỉ học để biết, học để hiểu và vận dụng mà học phương pháp học tập, học có kế hoạch, học có tư duy và học có óc sáng tạo nhằm tiếp thu các kiến thức, hình thành kỹ năng, kỹ xảo, tác phong công tác, phát triển tố chất nghề nghiệp người huấn luyện và trực tiếp sử dụng chó nghiệp vụ; hoạt động học tập của học viên diễn ra trong điều kiện sinh hoạt, học tập trung, chấp hành kỷ luật chặt chẽ; hoạt động liên tục ở cường độ cao; tính chất khó khăn, phức tạp, qua nhiều thử thách khắc nghiệt, luôn đối mặt với những rủi ro, nguy hiểm đe doạ đến sinh mạng, có lúc phải hy sinh, do những yêu cầu của công tác huấn luyện và thực hành trong những tình huống đặc biệt (Huấn luyện chó nghiệp vụ được xác định là nghề đặc biệt, nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm). Với hướng tiếp cận, nghiên cứu luận giải ở trên chúng tôi cho rằng: Hoạt động học tập của học viên Trường Trung cấp 24 Biên phòng là những hành động tự giác, tích cực chiếm lĩnh các tri thức, kiến thức khoa học, phát triển tư duy, trí tuệ, bản lĩnh và nhân cách; rèn luyện các kỹ năng, kỹ xảo chuyên biệt về nghiệp vụ huấn luyện, nuôi dạy, sử dụng chó nghiệp vụ và làm công tác nghiên cứu khoa học về chó nghiệp vụ dưới sự chỉ đạo, hướng dẫn của người dạy và tổ chức quản lý trong điều kiện môi trường quân sự. Từ khái niệm trên có thể khái quát những đặc trưng cơ bản hoạt động học tập của học viên Trường Trung cấp 24 Biên phòng như sau:
18 Thứ nhất, hoạt động học tập của học viên là toàn bộ những hành động của người học, mang tính tự giác, có hướng đích, được điều khiển, chỉ đạo bởi các chủ thể quản lý; khi tiến hành các hoạt động học tập, học viên không chỉ nhận thức xuôi chiều mà tiến hành hoạt động nhận thức trên cơ sở tư duy độc lập, sáng tạo phát triển ở mức độ cao để chiếm lĩnh mục tiêu đào tạo đã đề ra. Thứ hai, mục đích là thành thạo về ngành nghề, chuyên môn nghiệp vụ chuyên biệt về huấn luyện, nuôi dạy, sử dụng chó nghiệp vụ cả về lý thuyết và thực hành theo các chuyên ngành được đào tạo; là hoạt động thể hiện sự quyết tâm của học viên nhằm vươn lên chiếm lĩnh làm chủ tri thức, củng cố và vận dụng các kiến thức kỹ xảo, kỹ năng, phát triển tư duy sáng tạo, rèn luyện phẩm chất nhân cách của người huấn luyện viên sử dụng chó nghiệp vụ. Thứ ba, hoạt động học tập của học viên được tiến hành trong quá trình đào tạo với quy trình tổ chức chặt chẽ. Thực hiện theo đúng quy chế, quy định, chế độ, nề nếp giáo dục - đào tạo, tuân theo các chế độ, nền nếp quy định của Quân đội và của Nhà trường; hoạt động học tập của học viên được tiến hành trong quá trình đào tạo với quy trình tổ chức chặt chẽ. Đội ngũ giáo viên, cán bộ lãnh đạo, quản lý giữ vai trò định hướng hoạt động nhận thức của học viên. Người học gia tăng tính tích cực, năng động, sáng tạo trong tổ chức điều khiển quá trình học học tập của họ. Thứ tư, hoạt động học tập của học viên diễn ra thường xuyên, liên tục trong tất cả các quy trình, các khâu, các bước của quá trình đào tạo với điều kiện và phương tiện học tập rất phong phú và đa dạng, trong những không gian, thời gian khác nhau. Người học biết tự tạo ra điều kiện và có ý thức tự chủ cao. Trong đó, luôn đề cao lý thuyết gắn với thực hành và lấy thực hành làm chính, góp phần giúp cho học viên tốt nghiệp ra trường, nâng cao năng lực, phẩm chất, phương pháp tác phong, giao tiếp, xử lý giải quyết tốt các nhiệm vụ được phân công.
19 1.1.2. Quản lý hoạt động học tập của học viên Trường Trung cấp 24 Biên phòng Quản lý là sự tác động có ý thức nhằm điều khiển, hướng dẫn các quá trình xã hội, những hành vi hoạt động của con người để đạt tới mục đích đúng với ý chí của nhà quản lý và phù hợp với quy luật khách quan. Theo đó, có thể thấy quản lý bao giờ cũng được đặt trong một mối quan hệ đa chiều, phức hợp. Trong quản lý có các nhân tố: chủ thể quản lý, mục tiêu quản lý và đối tượng quản lý, về bản chất, là cách thức tác động (tổ chức, điều khiển, chỉ huy) hợp quy luật khách quan của chủ thể quản lý nhằm làm cho tổ chức vận hành đạt hiệu quả mong muốn và đạt mục tiêu đề ra. Học tập của học viên Trường Trung cấp 24 Biên phòng là một hoạt động diễn ra trong suốt quá trình đào tạo, trong một tổ chức có tính kế hoạch, tính quy định cao. Từ những luận giải trên, có thể đưa ra khái niệm như sau: Quản lý hoạt động học tập của học viên Trường Trung cấp 24 Biên phòng là phương thức của chủ thể quản lý sử dụng tổng thể các tác động quản lý (cách thức, quy trình, kế hoạch...) để tổ chức, điều khiển, định hướng hoạt động học tập của học viên nhằm làm cho người học đạt kết quả cao nhất trong học tập, nghiên cứu khoa học, rèn luyện theo đúng mục tiêu, yêu cầu đào tạo của Nhà trường đề ra. Thực chất, quản lý hoạt động học tập của học viên Trường Trung cấp 24 là quá trình tương tác, tổ chức, định hướng, điều khiển của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý, làm cho người học luôn chủ động, tích cực, tự giác, say mê học tập, nghiên cứu, thực hành, trải nghiệm, lĩnh hội tri thức, chuyên môn nghiệp vụ, rèn luyện kỹ năng, hình thành, phát triển, hoàn thiện phẩm chất nhân cách đáp ứng với mục tiêu đào tạo đã xác định. Có thể khẳng định, quản lý hoạt động học tập của học viên là một nhiệm vụ trung tâm của hoạt động quản lý chất lượng đào tạo của nhà trường.
20 Nó đóng vai trò quyết định đến chất lượng đào tạo của các sơ sở đào tạo. Trên thực tế có thể chất lượng dạy, chất lượng bảo đảm cơ sở vật chất phương tiện được đánh giá là có chất lượng khá tốt, nhưng ở một góc độ nào đó chất lượng học tập trên thực tế lại thấp, chưa đạt được như mong muốn của chủ thể quản lý và cả người học, có nghĩa là việc nắm bắt tri thức, kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo, phát triển tư duy, trí tuệ, phẩm chất năng lực, đạo đức, nhân cách, lối sống của học viên còn có khoảng cách nhất định chưa đồng bộ, thống nhất với mục tiêu yêu cầu đào tạo của nhà trường thì một lẽ đương nhiên khó có thể khẳng định cơ sở đào tạo đó có chất lượng cao về giáo dục - đào tạo. Một số nhà giáo dục cũng đã chỉ ra điều này: Giáo dục chính là nói về việc học tập của mọi người. Nếu trong giáo dục có vấn đề quản lý chất lượng tổng thể thì trọng tâm của công tác này phải là quản lý chất lượng học tập. 1.2. Mục tiêu và nội dung quản lý hoạt động học tập của học viên Trường Trung cấp 24 Biên phòng *Mục tiêu quản lý: Chính là phát huy tối đa tiềm năng, trí tuệ, sự năng động, sáng tạo, tính tích cực hoá đối tượng quản lý; nhằm nâng cao chất lượng hoạt động học tập, tự nghiên cứu, hoàn thiện phẩm chất, nhân cách của học viên; đúc rút ra những kinh nghiệm quản lý hoạt động học tập hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo. Từ mục tiêu quản lý, chủ thể là nhà trường, bao gồm: Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo, các khoa chuyên ngành, đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý đào tạo… thực hiện việc xây dựng nội dung, kế hoạch, phương pháp quản lý; kiểm tra, đánh giá một cách khách quan, khoa học, đồng bộ và có tính khả thi, đồng thời bảo đảm các điều kiện về cơ sở vật chất, kỹ thuật, các trang thiết bị, đầu tư về tài lực, vật lực nhằm gia tăng thúc đẩy quá trình học tập của học viên ngày càng phát triển. Cũng từ mục tiêu quản lý, học viên tự xác định thái độ, động cơ tinh thần trách nhiệm trong học tập và rèn luyện, luôn tích cực, chủ động, sáng tạo trong