Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển năng lực học sinh tại các trường Trung học cơ sở thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:220

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển năng lực học sinh tại các trường Trung học cơ sở thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dương" được hoàn thành với mục tiêu nhằm hệ thống hóa lý luận về quản lý hoạt động KTĐG theo hướng phát triển năng lực HS, đề tài khảo sát thực trạng quản lý hoạt động KTĐG theo hướng phát triển năng lực HS tại trường các trường Trung học cơ sở (THCS) thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dương. Từ đó, đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động KTĐG theo hướng phát triển năng lực HS đáp ứng nhu cầu đổi mới của giáo dục hiện nay theo Chương trình GDPT 2018.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển năng lực học sinh tại các trường Trung học cơ sở thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dương

UỶ BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƢƠNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT NGUYỄN THỊ THU NGÂN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ THEO HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH TẠI CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ THUẬN AN, TỈNH BÌNH DƢƠNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC S BÌNH DƢƠNG – 2023
UỶ BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƢƠNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT NGUYỄN THỊ THU NGÂN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ THEO HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH TẠI CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ THUẬN AN, TỈNH BÌNH DƢƠNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC S NGƢỜI HƢỚNG D N KHOA HỌC: GVC.TS.VŨ THỊ LAN HƢƠNG BÌNH DƢƠNG – 2023
LỜI CAM ĐOAN Tôi tên Nguyễn Thị Thu Ngân, mã số học viên: 2018140114013 là học viên lớp Cao học Quản lý giáo dục CH20QL01 – khóa 8, Trƣờng Đại học Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng. Tôi xin cam đoan: Luận văn với đề tài “Quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển năng lực học sinh tại các trường Trung học cơ sở thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dương” là công trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi dƣới sự hƣớng dẫn của TS. Vũ Thị Lan Hƣơng Tất cả số liệu, kết quả thực hiện đƣợc trình bày trong luận văn là trung thƣc, khách quan, có nguồn gốc và chƣa đƣợc công bố ở những công trình nghiên cứu khác. Nếu có sự gian dối, tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm và bị xử lý theo quy định của nhà trƣờng. Bình Dương, ngày … tháng 4 năm 2023 Tác giả Nguyễn Thị Thu Ngân i
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn tốt nghiệp tại trƣờng Đại học Thủ Dầu Một, tôi đã nhận đƣợc sự hƣớng dẫn, giúp đỡ và động viên rất nhiệt tình của thầy cô, gia đình, bạn bè và anh chị em đồng nghiệp. Tôi chân thành xin đƣợc bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Vũ Thị Lan Hƣơng đã tận tình trực tiếp hƣớng dẫn khoa học và giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận văn này. Tôi cũng xin bày tỏ lời cảm ơn chân thành đến cán bộ quản lý, chuyên viên và cùng toàn thể các thầy, cô giảng viên trƣờng Đại học Thủ Dầu Một đã hƣớng dẫn, quan tâm tạo điều kiện trong quá trình học tập và nghiên cứu đề tài. Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ của Tập thể Hội đồng sƣ phạm trƣờng THCS Bình Chuẩn, trƣờng THCS Bình Chuẩn 2 đã tạo điều kiện cho tôi tham gia khóa học và Tập thể cán bộ quản lý, giáo viên các trƣờng THCS thành phố Thuận An đã nhiệt tình giúp đỡ, phối hợp trong quá trình tôi thực hiện khảo sát tại các trƣờng. Dù có rất nhiều cố gắng trong quá trình thực hiện luận văn, song, luận văn sẽ không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong nhận đƣợc sự góp ý của quý thầy cô, anh chị đồng nghiệp và các bạn. Xin trân trọng cảm ơn! Tác giả luận văn Nguyễn Thị Thu Ngân ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................ i LỜI CẢM ƠN ..................................................................................................... ii MỤC LỤC .......................................................................................................... iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................ ix DANH MỤC BẢNG BIỂU ................................................................................ x DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ..................................................................... xii MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................... 4 2.1. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................ 4 2.2. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 4 3. Tổng quan nghiên cứu ............................................................................................ 4 3.1. Các nghiên cứu ở nƣớc ngoài .......................................................................... 4 3.2. Các nghiên cứu trong nƣớc .............................................................................. 9 4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu ............................................................................ 14 4.1. Đối tƣợng nghiên cứu .................................................................................... 14 4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ..................................................................................... 14 4.3. Khách thể nghiên cứu .................................................................................... 14 4.3. Phạm vi nghiên cứu ....................................................................................... 15 5. Phƣơng pháp nghiên cứu ...................................................................................... 15 5.1. Nhóm các phƣơng pháp nghiên cứu lý luận .................................................. 15 5.2. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn ..................................................... 15 5.3. Phƣơng pháp xử lý dữ liệu ............................................................................. 17 6. Đóng góp của nghiên cứu ..................................................................................... 17 6.1. Về lý luận ....................................................................................................... 17 6.2. Về thực tiễn .................................................................................................... 17 7. Cấu trúc đề tài ....................................................................................................... 18 CHƢƠNG 1....................................................................................................... 19 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ19 THEO HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH .......................... 19 iii
TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ........................................................... 19 1.1. Những khái niệm cơ bản của đề tài ................................................................... 19 1.1.1. Kiểm tra đánh giá ........................................................................................ 19 1.1.2. Phát triển năng lực học sinh ........................................................................ 20 1.1.3. Kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh ....................... 23 1.1.4. Quản lý ........................................................................................................ 24 1.1.5. Quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh .............................................................................................................................. 25 1.2. Lý luận về hoạt động kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh tại trƣờng Trung học cơ sở........................................................................................ 25 1.2.1. Đặc điểm học sinh Trung học cơ sở ........................................................... 26 1.2.2. Đặc điểm của kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh . 26 1.2.3. Vị trí, vai trò của hoạt động kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh tại trƣờng Trung học cơ sở ..................................................................... 28 1.2.4. Mục tiêu của hoạt động kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh tại trƣờng Trung học cơ sở ............................................................................ 30 1.2.5. Nội dung kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh tại trƣờng Trung học cơ sở ......................................................................................... 32 1.2.6. Hình thức tổ chức kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh tại trƣờng Trung học cơ sở.................................................................................... 37 1.3. Lý luận về quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh tại trƣờng Trung học cơ sở ......................................................................... 40 1.3.1. Tầm quan trọng của quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh .......................................................................................... 40 1.3.2. Nội dung quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh ........................................................................................................... 41 1.4. Những yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh tại trƣờng Trung học cơ sở .......................................... 48 1.4.1. Các yếu tố khách quan ................................................................................ 48 1.4.2. Các yếu tố chủ quan .................................................................................... 50 TIỂU KẾT CHƢƠNG I ................................................................................... 52 CHƢƠNG 2....................................................................................................... 53 iv
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ THEO HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH TẠI CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ THUẬN AN, TỈNH BÌNH DƢƠNG53 2.1. Khái quát về kinh tế - xã hội, giáo dục trung học cơ sở của thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng ....................................................................................................... 53 2.1.1. Tình hình kinh tế - xã hội của thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng ...... 53 2.1.2. Khái quát chung về giáo dục trung học cơ sở của thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng .......................................................................................................... 54 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng hoạt động kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh tại các trƣờng Trung học cơ sở thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng ....................................................................................................................... 57 2.2.1. Nội dung khảo sát ....................................................................................... 57 2.2.2. Công cụ điều tra, khảo sát thực trạng ......................................................... 58 2.2.3. Kiểm tra độ tin cậy của thang đo trong công cụ điều tra, khảo sát ............. 59 2.2.4. Tổ chức điều tra, khảo sát ........................................................................... 61 2.2.5. Quy ƣớc thang đo ........................................................................................ 63 2.3. Kết quả khảo sát thực trạng hoạt động kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh tại các trƣờng Trung học cơ sở thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng ....................................................................................................................... 64 2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về hoạt động kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh tại các trƣờng Trung học cơ sở thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng ................................................................ 64 2.3.2. Thực trạng nhận thức của của cán bộ quản lý, giáo viên về mục tiêu hoạt động kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh tại các trƣờng Trung học cơ sở thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng ..................................... 67 2.3.3. Thực trạng thực hiện nội dung hoạt động kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh tại các trƣờng Trung học cơ sở thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng .......................................................................................................... 70 2.3.4. Thực trạng thực hiện hình thức tổ chức hoạt động kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh tại các trƣờng Trung học cơ sở thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng ................................................................................. 75 v
2.4. Kết quả khảo sát thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh tại các trƣờng Trung học cơ sở thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng .............................................................................................................. 85 2.4.1. Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh tại các trƣờng Trung học cơ sở thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng ................................................................ 86 2.4.2. Thực trạng xây dựng kế hoạch kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh tại các trƣờng Trung học cơ sở thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng .............................................................................................................................. 87 2.4.3. Thực trạng tổ chức thực hiện kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh tại các trƣờng Trung học cơ sở thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng .............................................................................................................................. 90 2.4.4. Thực trạng chỉ đạo thực hiện kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh tại các trƣờng Trung học cơ sở thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng .............................................................................................................................. 93 2.4.5. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh tại các trƣờng Trung học cơ sở thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng .......................................................................................................... 95 2.5. Thực trạng những yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh tại các trƣờng Trung học cơ sở thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng ..................................................................................... 98 2.5.1. Các yếu tố khách quan ................................................................................ 98 2.5.2. Các yếu tố chủ quan .................................................................................. 100 2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh tại các trƣờng Trung học cơ sở thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng ............................................................................................................ 102 2.6.1. Ƣu điểm .................................................................................................... 102 2.6.2. Hạn chế ..................................................................................................... 102 2.6.3. Nguyên nhân của những hạn chế .............................................................. 104 TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 ................................................................................ 106 CHƢƠNG 3..................................................................................................... 107 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ ............ 107 vi
THEO HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH ........................ 107 TẠI CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ............................................... 107 THÀNH PHỐ THUẬN AN, TỈNH BÌNH DƢƠNG ................................... 107 3.1. Cơ sở đề xuất biện pháp ................................................................................... 107 3.1.1. Cơ sở pháp lý ............................................................................................ 107 3.1.2. Cơ sở lý luận ............................................................................................. 108 3.1.2. Cơ sở thực tiễn .......................................................................................... 108 3.2. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ................................................................... 109 3.2.1. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học ........................................................... 109 3.2.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ............................................................. 109 3.2.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống – logic ............................................... 109 3.2.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ........................................................... 110 3.2.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi .............................................................. 110 3.3. Các biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh tại các trƣờng Trung học cơ sở thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng ................................................................................................................................ 111 3.3.1. Phát huy hơn nữa công tác xây dựng kế hoạch quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh tại các trƣờng Trung học cơ sở ............................................................................................................................ 111 3.3.2. Tổ chức bồi dƣỡng nâng cao nhận thức và năng lực kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh cho cán bộ quản lý và giáo viên ................. 114 3.3.3. Đẩy mạnh chỉ đạo thực hiện và giám sát quá trình thực hiện hoạt động kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh tại trƣờng Trung học cơ sở115 3.3.4. Tăng cƣờng kiểm tra, đánh giá năng lực của giáo viên trong công tác thực hiện kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh tại Trƣờng trung học cơ sở ............................................................................................................. 117 3.3.5. Tăng cƣờng trang bị cơ sở vật chất, thiết bị dạy học đáp ứng mục tiêu quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển năng lực học sinh tại trƣờng Trung học cơ sở thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng ................................... 119 3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất ......................................................... 121 3.5. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ........................ 123 3.5.1. Mục đích khảo nghiệm ............................................................................. 123 vii
3.5.2. Nội dung khảo nghiệm .............................................................................. 123 3.5.3. Đối tƣợng khảo nghiệm ............................................................................ 124 3.5.4. Phƣơng pháp khảo nghiệm ....................................................................... 125 3.5.5. Kết quả khảo nghiệm ................................................................................ 126 TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 ................................................................................ 141 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................ 143 1. Kết luận ............................................................................................................... 143 2. Khuyến nghị ........................................................................................................ 145 2.1. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bình Dƣơng ...................................... 145 2.2. Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Thuận An .......................... 145 2.3. Đối với các trƣờng trung học cơ sở ............................................................. 145 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 147 PHỤ LỤC ........................................................................................................ 147 viii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Từ viết đầy đủ 1 CBQL Cán bộ quản lý 2 CNTT Công nghệ thông tin 3 CSVC Cơ sở vật chất 4 ĐLC Độ lệch chuẩn 5 ĐTB Điểm trung bình 6 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo 7 GDPT Giáo dục phổ thông 8 GV Giáo viên 9 HS Học sinh 10 KTĐG Kiểm tra đánh giá 11 QLGD Quản lý giáo dục 12 TBC Trung bình chung 13 TH Tiểu học 14 THCS Trung học cơ sở 15 THPT Trung học phổ thông 16 UBND Ủy ban nhân dân ix
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1.1. So sánh đánh giá theo hƣớng tiếp cận nội dung và tiếp cận năng lực ............................................................................................................................ 31 Bảng 1.2. Yêu cầu cần đạt về năng lực chung của HS THCS ........................... 32 Bảng 2.1. Quy mô trƣờng lớp tại thành phố Thuận An ..................................... 54 Bảng 2.2. Kết quả xếp loại hạnh kiểm HS THCS năm học 2021-2022 ............. 55 Bảng 2.3. Kết quả xếp loại học lực HS THCS năm học 2021-2022.................. 55 Bảng 2.4. Kết quả kiểm tra độ tin cậy của các thang đo về thực trạng hoạt động KTĐG theo hƣớng phát triển năng lực HS tại trƣờng THCS ............................ 60 Bảng 2.5. Kết quả kiểm tra độ tin cậy của các thang đo về thực trạng quản lý hoạt động KTĐG theo hƣớng phát triển năng lực HS tại trƣờng THCS ................... 60 Bảng 2.6. Số lƣợng CBQL, GV đƣợc khảo sát .................................................. 61 Bảng 2.7. Đặc điểm CBQL, GV đƣợc khảo sát ................................................. 62 Bảng 2.8. Quy ƣớc thang đo .............................................................................. 64 Bảng 2.9. Ý kiến của CBQL, GV về tầm quan trọng của hoạt động KTĐG theo hƣớng phát triển năng lực HS ............................................................................ 65 Bảng 2.10. Nhận thức của CBQL, GV về mục tiêu của hoạt động KTĐG theo hƣớng phát triển năng lực HS ............................................................................ 67 Bảng 2.11. Ý kiến của CBQL, GV về thực trạng thực hiện nội dung hoạt động KTĐG theo hƣớng phát triển năng lực HS ........................................................ 70 Bảng 2.12. Ý kiến của CBQL, GV về thực trạng thực hiện hình thức KTĐG bằng nhận xét .............................................................................................................. 75 Bảng 2.13. Ý kiến của CBQL, GV về thực trạng thực hiện hình thức KTĐG bằng điểm số ............................................................................................................... 78 Bảng 2.14. Ý kiến của CBQL, GV về thực trạng thực hiện hình thức KTĐG định kì ......................................................................................................................... 83 Bảng 2.15. Ý kiến của CBQL, GV về thực trạng xây dựng kế hoạch quản lý hoạt động KTĐG theo hƣớng phát triển năng lực HS .............................................. 87 Bảng 2.16. Ý kiến của CBQL, GV về thực trạng tổ chức thực hiện quản lý hoạt động KTĐG theo hƣớng phát triển năng lực HS .............................................. 90 x
Bảng 2.17. Ý kiến của CBQL, GV về thực trạng chỉ đạo thực hiện quản lý hoạt động KTĐG theo hƣớng phát triển năng lực HS .............................................. 94 Bảng 2.18. Ý kiến của CBQL, GV về thực trạng kiểm tra, đánh giá quản lý hoạt động KTĐG theo hƣớng phát triển năng lực HS .............................................. 95 Bảng 3.1. Đặc điểm CBQL, GV đƣợc lấy ý kiến .............................................. 124 Bảng 3.2. Các mức độ khảo sát và thang đo tính cần thiết và tính khả thi ....... 126 Bảng 3.3. Kết quả đánh giá tính cần thiết và tính khả thi của biện pháp 1 ........ 126 Bảng 3.4. Kết quả đánh giá tính cần thiết và tính khả thi của biện pháp 2 ........ 130 Bảng 3.5. Kết quả đánh giá tính cần thiết và tính khả thi của biện pháp 3 ........ 133 Bảng 3.6. Kết quả đánh giá tính cần thiết và tính khả thi của biện pháp 4 ........ 136 Bảng 3.7. Kết quả đánh giá tính cần thiết và tính khả thi của biện pháp 5 ........ 138 xi
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ 1. Biểu đồ Biểu đồ 2.1. Ý kiến của CBQL, GV về thực trạng thực hiện nội dung KTĐG năng lực chung ....................................................................................... 71 Biểu đồ 2.2. Ý kiến của CBQL, GV về thực trạng thực hiện nội dung KTĐG năng lực đặc thù ..................................................................................... 73 Biểu đồ 2.3. Ý kiến của CBQL, GV về thực trạng thực hiện hình thức KTĐG thƣờng xuyên ......................................................................... 80 Biểu đồ 2.4. Nhận thức của CBQL, GV về quản lý hoạt động KTĐG theo hƣớng phát triển năng lực HS .................................................................... 86 Biểu đồ 2.5. Thực trạng tổ chức thực hiện các nội dung quản lý hoạt động KTĐG theo hƣớng phát triển năng lực HS ................................................................... 92 Biểu đồ 2.6. Thực trạng các yếu tố khách quan ảnh hƣởng .............................. 99 Biểu đồ 2.7. Thực trạng các yếu tố chủ quan ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động KTĐG theo hƣớng phát triển năng lực HS ........................................................ 100 Biểu đồ 3.1. Ý kiến của CBQL, GV về tính cần thiết của Biện pháp 2 ............. 130 Biểu đồ 3.2. Ý kiến của CBQL, GV về tính khả thi của Biện pháp 2 ............... 132 2. Sơ đồ Sơ đồ 1.1 Quan điểm truyền thống và hiện đại về kiểm tra, đánh giá .............. 27 Sơ đồ 3.1. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất .......................................... 123 xii
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Điều 2, Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28/11/2014 của Quốc hội về Đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông nêu rõ: “Kế thừa và phát triển những ƣu điểm của chƣơng trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông hiện hành, phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp của nền văn hóa Việt Nam và phù hợp với xu thế quốc tế, đồng thời đổi mới toàn diện mục tiêu, nội dung, phƣơng pháp và hình thức tổ chức giáo dục, thi, kiểm tra, đánh giá chất lƣợng giáo dục theo yêu cầu phát triển phẩm chất và năng lực học sinh; khắc phục tình trạng quá tải; tăng cƣờng thực hành và gắn với thực tiễn cuộc sống”. (Quốc hội, 2014). Việc đổi mới phƣơng pháp dạy học kéo theo việc đổi mới phƣơng pháp kiểm tra đánh giá (KTĐG) phù hợp, đáp ứng yêu cầu phát triển năng lực của ngƣời học, đổi mới phƣơng pháp KTĐG tạo động lực để ngƣời dạy và ngƣời học điều chỉnh, đổi mới phƣơng pháp dạy và học. Năm 2018, Bộ Giáo dục và Đào tạo (Bộ GD&ĐT) đã ban hành Chƣơng trình tổng thể - Chƣơng trình Giáo dục phổ thông (GDPT) 2018, chƣơng trình này đòi hỏi đánh giá kết quả học tập của học sinh (HS) bằng các hình thức định tính và định lƣợng thông qua đánh giá thƣờng xuyên và đánh giá định kì, ngƣời học tự đánh giá, đánh giá của ngƣời dạy đối với ngƣời học, đánh giá của nhà trƣờng và đánh giá của gia đình, đánh giá theo cấp quốc gia và cấp địa phƣơng để kết quả đánh giá đƣợc trung thực, khách quan theo định hƣớng phát triển năng lực của ngƣời học. Để triển khai có hiệu quả Chƣơng trình GDPT 2018, từ năm học 2020 – 2021, Bộ GD&ĐT đã triển khai thông tƣ 26/2020/TT-BGDĐT, ngày 26 tháng 8 năm 2020 Sửa đổi, bổ sung một số điều của quy chế đánh giá, xếp loại học sinh trung học cơ sở và học sinh trung học phổ thông ban hành kèm theo Thông tư số 58/2011/TT-BGDĐT ngày 12 tháng 12 năm 2011 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. Trong đó quy định KTĐG có nhiều loại nhƣ: kiểm tra, đánh giá thƣờng xuyên; kiểm tra, đánh giá định kì; kết hợp giữa đánh giá nhận xét và đánh giá bằng điểm số, “Đánh giá bằng nhận xét sự tiến bộ về thái độ, hành vi và kết quả 1
thực hiện các nhiệm vụ học tập của học sinh trong quá trình học tập môn học, hoạt động giáo dục quy định trong Chƣơng trình giáo dục phổ thông do Bộ trƣởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành. Đánh giá bằng điểm số kết quả thực hiện các yêu cầu về chuẩn kiến thức, kĩ năng đối với môn học quy định trong Chƣơng trình giáo dục phổ thông do Bộ trƣởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành” (Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2020) nhằm phát triển năng lực của HS. Đến đầu năm học 2021-2022, Bộ GD&ĐT tiếp tục ban hành Thông tƣ 22/2021/TT-BGDĐT, ngày 20 tháng 7 năm 2021 Quy định về đánh giá học sinh trung học cơ sở và học sinh trung học phổ thông. Trong Thông tƣ này mục đích của việc đánh giá “nhằm xác định mức độ hoàn thành nhiệm vụ rèn luyện và học tập của học sinh theo yêu cầu cần đạt đƣợc quy định trong Chƣơng trình giáo dục phổ thông; cung cấp thông tin chính xác, kịp thời để học sinh điều chỉnh hoạt động rèn luyện và học tập, cán bộ quản lý giáo dục và giáo viên điều chỉnh hoạt động dạy học”. (Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2021). KTĐG là một khâu trong thể thiếu trong quá trình dạy học cũng nhƣ quá trình giáo dục. KTĐG theo hƣớng phát triển năng lực HS là quá trình thu thập các minh chứng về học việc HS đã thực hiện các sản phẩm đầu ra tới mức độ thành công nhƣ thế nào, thông qua những hành động cụ thể của HS trong một số nhiệm vụ học tập tiêu biểu, đánh giá khả năng vận dụng sáng tạo tri thức trong những tình huống khác nhau ở những bối cảnh có ý nghĩa. KTĐG theo hƣớng phát triển năng lực HS không chỉ đo lƣờng khả năng thực hiện nhiệm vụ hoặc hành động học tập, bao gồm việc đo lƣờng khả năng tiềm ẩn của HS và đo lƣờng việc sử dụng những kiến thức, kỹ năng, thái độ để thực hiện nhiệm vụ học tập tới một chuẩn nào đó đƣợc quy định sẵn. Kết quả KTĐG theo hƣớng phát triển năng lực HS phản ánh kết quả dạy và học của giáo viên (GV) và HS, giúp GV xác định năng lực cá nhân và sự tiến bộ của HS để đƣa ra phƣơng pháp dạy học phù hợp nhằm hình thành và phát triển năng lực HS. HS nắm bắt đƣợc năng lực của bản thân đạt ở mức độ nào so với mục tiêu học tập, từ đó xây dựng kế hoạch học tập trong thời gian tới đạt hiệu quả hơn. Đồng thời, KTĐG theo hƣớng phát triển năng lực HS chính là một bộ phận quan trọng của hoạt động quản lý, thông qua 2
kết quả KTĐG cán bộ quản lý (CBQL) xác định đƣợc chất lƣợng dạy và học, chất lƣợng giáo dục của đơn vị. Trong những năm gần đây, ngành giáo dục tỉnh Bình Dƣơng nói chung, thành phố Thuận An nói riêng đang thực hiện đổi mới phƣơng pháp KTĐG theo định hƣớng phát triển năng lực HS, nhƣng chƣa sâu rộng và đồng bộ. Hiện nay, ở các trƣờng học vẫn còn sử dụng các hình thức KTĐG truyền thống nhằm tái hiện kiến thức đã học nhƣ kiểm tra bài cũ vào đầu tiết học, kiểm tra viết 15 phút, 45 phút,.... Phƣơng pháp KTĐG đƣợc sử dụng chủ yếu là phƣơng pháp viết bao gồm kiểm tra tự luận và trắc nghiệm khách quan nên chƣa đánh giá hết các năng lực tiềm ẩn của HS. Hình thức KTĐG trong quá trình học tập chƣa đƣợc tổ chức một cách khoa học và hiệu quả, chú trọng việc tái hiện kiến thức hơn là nhận xét, đánh giá về năng lực của HS. Nguyên nhân là do GV chƣa tiếp cận nhiều với những phƣơng pháp KTĐG và công cụ đánh giá hiện đại theo hƣớng phát triển năng lực HS, chƣa nắm vững các năng lực giúp HS hình thành và phát triển theo Chƣơng trình GDPT 2018, ở một bộ phận GV ngại tìm hiểu, đổi mới phƣơng pháp dạy cũng nhƣ phƣơng pháp KTĐG, dẫn đến nhận thức về KTĐG theo hƣớng phát triển năng lực HS vẫn còn hạn chế. Việc quản lý hoạt động KTĐG theo hƣớng phát triển năng lực HS của cán bộ quản lý có những hạn chế nhất định vì chỉ quản lý về điểm số cụ thể qua các kì kiểm tra còn việc quản lý hằng ngày qua các tiết học/môn học khó thực hiện. CBQL chƣa giám sát chặt chẽ, khâu KTĐG hoạt động KTĐG thƣờng xuyên trong quá trình dạy và học chƣa đƣợc thực hiện để kịp thời điều chỉnh những khó khăn, trở ngại của GV và HS trong quá trình đánh giá năng lực. Việc quản lý hoạt động đánh giá HS qua quá trình học tập mang tính chung chung, chƣa rõ ràng, còn mang tính hình thức và chƣa đạt hiệu quả cao. Với những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài “Quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển năng lực học sinh tại các trường Trung học cơ sở thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dương” nhằm đƣa ra các biện pháp khắc phục các hạn chế, từng bƣớc nâng cao hiệu quả trong công tác tổ chức, quản lý hoạt động KTĐG HS, đồng thời nâng cao chất lƣợng giáo dục và đào tạo. 3
2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở hệ thống hóa lý luận về quản lý hoạt động KTĐG theo hƣớng phát triển năng lực HS, đề tài khảo sát thực trạng quản lý hoạt động KTĐG theo hƣớng phát triển năng lực HS tại trƣờng các trƣờng Trung học cơ sở (THCS) thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng. Từ đó, đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động KTĐG theo hƣớng phát triển năng lực HS đáp ứng nhu cầu đổi mới của giáo dục hiện nay theo Chƣơng trình GDPT 2018. 2.2. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý hoạt động KTĐG theo hƣớng phát triển năng lực HS tại các trƣờng THCS thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng đã đạt đƣợc triển khai, áp dụng và đạt đƣợc những kết quả nhất định góp phần nâng cao chất lƣợng giáo dục theo mục tiêu đổi mới giáo dục theo Chƣơng trình GDPT 2018. Tuy nhiên, công tác quản lý KTĐG theo hƣớng phát triển năng lực HS vẫn còn một số hạn chế trong xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá. Nếu phân tích, đánh giá đúng thực trạng quản lý hoạt động KTĐG theo hƣớng phát triển năng lực HS tại các trƣờng THCS thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng thì tác giả nghiên cứu sẽ đề xuất đƣợc biện pháp quản lý nâng cao chất lƣợng hoạt động KTĐG theo hƣớng phát triển năng lực HS tại các trƣờng THCS thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng có tính cần thiết và khả thi cao, đáp ứng nhu cầu đổi mới của giáo dục hiện nay theo Chƣơng trình GDPT 2018. 3. Tổng quan nghiên cứu 3.1. Các nghiên cứu ở nƣớc ngoài Giáo dục thế giới đã có nhiều nghiên cứu trong việc KTĐG HS, các nghiên cứu đã chỉ ra tầm quan trọng của việc KTĐG trong quá trình giáo dục HS, đặc biệt là KTĐG theo hƣớng phát triển năng lực HS, KTĐG đƣợc xem là một hoạt động đo lƣờng, gắn liền với hoạt động dạy học, xuyên suốt trong quá trình giáo dục, giúp hình thành và phát triển năng lực HS, thúc đẩy quá trình giáo dục. Theo Norman Edward Gronlund, trong cuốn Measurement and Evaluation in Teaching (tạm dịch là: Đo lƣờng và đánh giá trong dạy học), ông cho rằng 4
mục đích của giáo dục là sự tiến bộ của HS. Đây chính là kết quả cuối cùng của quá trình học tập nhằm thay đổi hành vi của HS. Khi nhìn nhận mục tiêu giáo dục theo hƣớng kết quả học tập, cần phải lƣu tâm rằng chúng ta đang đề cập đến những sản phẩm của quá trình học tập chứ không phải bản thân quá trình đó. (Norman Edward Gronlund, 1971) Năm 1996, Phillip D.Rutherford trong bài nghiên cứu Competency based assessment: A guide to implementation (tạm dịch là: Đánh giá dựa trên năng lực: Hƣớng dẫn thực hiện) đƣợc đăng trên tạp chí Journal of Management & Organization (tạm dịch là: tạp chí Quản lý và Tổ chức) đã đƣa ra quan điểm về KTĐG năng lực HS. Tác giả cho rằng xu hƣớng KTĐG mới của thế giới là KTĐG dựa theo năng lực, tìm kiếm minh chứng về việc HS đã thực hiện, mức độ thành công nhiệm vụ đó trong quá trình dạy học và kết quả cuối mỗi giai đoạn học tập để đánh giá tiềm ẩn của HS. Quá trình KTĐG năng lực HS có sự tham gia của cả GV và HS, hình thức và phƣơng pháp KTĐG đƣợc sử dụng đa dạng và sáng tạo giúp GV đánh giá đƣợc nhiều mặt năng lực của HS để điều chỉnh hoạt động giảng dạy. HS chủ động điều chỉnh hoạt động học tập của mình. Qua kết quả KTĐG dựa trên năng lực HS, CBQL đƣa ra đƣợc nhận xét, xếp loại năng lực HS và hiệu quả giáo dục. (Phillip D. Rutherford, 1996) Trong cuốn sách Knowing What Students Know: The Science and Design of Educational Assessment (tạm dịch là: Biết đƣợc học sinh biết gì: khoa học và thiết kế đánh giá giáo dục) của National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine (tạm dịch là: Học viện Khoa học quốc gia, Kỹ thuật và Y học) cho rằng mọi đánh giá giáo dục, cho dù đƣợc sử dụng trong lớp học hay ở quy mô lớn hơn đều dựa trên các nguyên tắc khoa học, cơ sở pháp lý, dựa trên các quan niệm và lý thuyết về cách mọi ngƣời học tập, những gì họ biết cũng nhƣ kiến thức và năng lực tiến bộ nhƣ thế nào theo thời gian. Mỗi đánh giá bao gồm các giả định về cách quan sát hoặc nhiệm vụ nào đó, có nhiều khả năng gợi ra những minh chứng về kiến thức và kỹ năng quan trọng của từng HS, từ đó đƣa ra những suy luận về những gì HS biết và có thể làm đƣợc, HS thực hiện các nhiệm vụ để phát triển các năng lực bản thân theo thời gian. Bên cạnh đó, nhà quản lý giáo 5
dục (QLGD) sử dụng kết quả đánh giá để phân loại HS theo mức độ năng lực chung và cung cấp loại hình học tập theo nhu cầu của HS. (National Academies of Sciences, Engineering & Medicine, 2001) Trong bài nghiên cứu Building Teacher Capacity in Classroom Assessment To Improve Student Learning năm 2004 (tạm dịch là: Xây dựng năng lực giáo viên trong đánh giá lớp học để cải tiến việc học tập của học sinh), các tác giả Nancy McMunn, Wendy McColskey và Susan Butler đã đề nghị GV phải cải tiến KTĐG năng lực HS để có kết quả tích cực tác động đến việc học của HS: (1) thay đổi bản chất của hoạt động giao tiếp với HS để HS phát huy kiến thức và năng lực của bản thân, có trách nhiệm cao hơn với mục tiêu học tập; (2) đánh giá kiến thức sẵn có và mức độ năng lực đã đạt đƣợc của HS, sử dụng thông tin đó trong việc lập kế hoạch, hƣớng dẫn tốt hơn để đáp ứng nhu cầu của HS và phù hợp với sở thích của HS; (3) đặt vấn đề cho HS ở mức độ cao hơn so với năng lực hiện có để giúp HS phát triển năng lực sáng tạo, kích thích hứng thú học tập và giải quyết vấn đề của HS; (4) hiểu rõ hơn về các tiêu chí, các tiêu chí đánh giá cần rõ ràng và đạt hiệu quả, kết thúc nhiệm vụ học tập cần cho HS tự đánh giá. (Nancy McMunn, Wendy McColskey, & Susan Butler, 2004) Trong cuốn sách Understanding by Design (tạm dịch là: Hiểu biết về thiết kế), tác giả Grant Wiggins và Jay McTighe cho rằng việc đánh giá năng lực HS rất quan trọng trong thiết kế sƣ phạm. Đánh giá năng lực HS cho phép ngƣời dạy xác định các chỉ số đo lƣờng sự hiểu biết và năng lực của HS đối với mục tiêu học tập. Trƣớc khi thiết kế chƣơng trình giảng dạy, GV cần xem xét trƣớc HS đã có những hiểu biết nhƣ mong muốn hay chƣa, năng lực đạt ở mức độ nào. Từ đó, thiết kế các đơn vị và bài học cụ thể có mục tiêu cần đạt đƣợc và năng lực cần phát triển một cách phù hợp với HS. (Grant Wiggins & Jay McTighe, 2005) Năm 2008, trong Trong chƣơng trình OECD/CERI International Conference “Learning in the 21st Century: Research, Innovation and Policy” (tạm dịch là: Hội nghị quốc tế OECD/CERI "Học trong thế kỷ 21: nghiên cứu, đổi mới và chính sách”) có bài nghiên cứu Assessment for Learning Formative Assessment (tạm dịch là: Đánh giá về đánh giá hình thành). Nghiên cứu cách GV 6