Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý kế hoạch dạy học tại Trường trung học cơ sở - trung học phổ thông Newton, thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Ganuongmuoilu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:126

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu cơ sở lý thuyết về phát triển chương trình dạy học, thực trạng xây dựng kế hoạch dạy học tại trường THCS – THPT Newton hiện nay. Từ đó đề tài đề ra các biện pháp quản lý kế hoạch dạy học tại Trường THCS – THPT Newton (Hà Nội) theo hướng đổi mới nhằm hình thành phẩm chất, năng lực cho thế hệ học sinh mới để sẵn sàng hội nhập, trở thành những công dân toàn cầu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý kế hoạch dạy học tại Trường trung học cơ sở - trung học phổ thông Newton, thành phố Hà Nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC HOÀNG THỊ MẬN QUẢN LÝ KẾ HOẠCH DẠY HỌC TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ - TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NEWTON, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2020
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC HOÀNG THỊ MẬN QUẢN LÝ KẾ HOẠCH DẠY HỌC TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ - TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NEWTON, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8140114 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TS Nguyễn Hữu Châu HÀ NỘI - 2020
LỜI CẢM ƠN Sau thời gian học tập và rèn luyện tại Trường Đại học Giáo dục- Đại học Quốc gia Hà Nội, bằng sự biết ơn và kính trọng, tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, các phòng, khoa của Trường Đại học Giáo dục và các Giáo sư, Phó Giáo sư, Tiến sĩ đã nhiệt tình giảng dạy và tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và làm Luận văn. Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn và lời cảm ơn sâu sắc tới: GS.TS Nguyễn Hữu Châu, người thầy đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình thực hiện đề tài. Xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong ban giám hiệu, các tổ trưởng chuyên môn và tập thể giáo viên, nhân viên trường THCS – THPT Newton cùng gia đình, bạn bè, đồng nghiệp, đã tạo điều kiện và hỗ trợ tôi rất nhiều trong việc nghiên cứu hoàn thành Luận văn này. Do điều kiện về năng lực bản thân còn hạn chế, luận văn chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các thầy cô trong hội đồng khoa học, bạn bè và đồng nghiệp để luận văn của tôi được hoàn thiện hơn. Tôi xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, tháng 12 năm 2019 Tác giả luận văn Hoàng Thị Mận i
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ CBQL Cán bộ quản lý CTGD Chương trình giáo dục GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GV Giáo viên HS Học sinh KH Kế hoạch QL Quản lý THCS - THPT Trung học cơ sở - Trung học phổ thông ii
MỤC LỤC Trang Lời cảm ơn .................................................................................................................. i Danh mục chữ viết tắt ................................................................................................ ii Danh mục các bảng .................................................................................................. vii Danh mục các biểu đồ ............................................................................................. viii MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ KẾ HOẠCH DẠY HỌC Ở TRƢỜNG PHỔ THÔNG .....................................................................................9 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ...........................................................................9 1.1.1. Tình hình nghiên cứu tại nước ngoài .......................................................9 1.1.2. Tình hình nghiên cứu trong nước ...........................................................10 1.1.3. Xác định các nội dung nghiên cứu của đề tài luận văn ..........................12 1.2. Một số khái niệm cơ bản ..................................................................................13 1.2.1. Quản lý và quản lý giáo dục ...................................................................13 1.2.2. Kế hoạch và kế hoạch hoá trong quản lý giáo dục .................................15 1.2.3. Dạy học và quản lý hoạt động dạy học ..................................................18 1.2.4. Kế hoạch dạy học và quản lý kế hoạch dạy học.....................................20 1.3. Chƣơng trình giáo dục và kế hoạch dạy học tại các trƣờng phổ thông ......21 1.3.1. Chương trình giáo dục và chương trình giáo dục tại trường phổ thông .........................................................................................................21 1.3.2. Kế hoạch dạy học tại các trường phổ thông ...........................................24 1.4. Quản lý kế hoạch dạy học................................................................................28 1.4.1. Chuẩn bị xây dựng kế hoạch dạy học.....................................................28 1.4.2. Tổ chức xây dựng kế hoạch dạy học ......................................................29 1.4.3. Chỉ đạo triển khai thực hiện kế hoạch dạy học ......................................32 1.4.4. Kiểm tra, đánh giá kế hoạch dạy học .....................................................34 1.4.5. Điều chỉnh kế hoạch dạy học .................................................................34 1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý các kế hoạch dạy học tại các trƣờng phổ thông ....................................................................................................35 1.5.1. Chương trình giáo dục quốc gia .............................................................35 iii
1.5.2. Chương trình giáo dục đặc thù của nhà trường ......................................35 1.5.3. Nhu cầu học tập của học sinh .................................................................36 1.5.4. Nhu cầu đổi mới dạy học và năng lực của cán bộ quản lý và giáo viên ......36 1.5.5. Các điều kiện về dạy và học của nhà trường ..........................................37 Tiểu kết chƣơng 1 ....................................................................................................38 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ KẾ HOẠCH DẠY HỌC TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ - TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NEWTON .......39 2.1. Khái quát về Trƣờng THCS- THPT Newton (Hà Nội) ................................39 2.1.1. Sơ lược về lịch sử hình thành và phát triển ............................................39 2.1.2. Tầm nhìn, sứ mệnh và giá trị cốt lõi của nhà trường .............................40 2.1.3. Nét đặc thù về chương trình giáo dục của trường THCS – THPT Newton .......41 2.1.4. Những thuận lợi và khó khăn của nhà trường ........................................43 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ...........................................................................46 2.2.1. Mục đích khảo sát...................................................................................46 2.2.2. Nội dung khảo sát ...................................................................................46 2.2.3. Đối tượng và phạm vi khảo sát...............................................................46 2.2.4. Phương pháp khảo sát ............................................................................47 2.2.5. Xử lý số liệu ...........................................................................................47 2.3. Thực trạng kế hoạch dạy học tại Trƣờng THCS – THPT Newton .............47 2.3.1. Thực trạng nhận thức cán bộ, giáo viên, nhân viên trường THCS – THPT Newton về tầm quan trọng của kế hoạch dạy học ..............................47 2.3.2. Thực trạng về kế hoạch dạy học tổng thể của trường THCS – THPT Newton ..................................................................................................50 2.3.3. Thực trạng về kế hoạch dạy học bộ môn của trường THCS – THPT Newton ..................................................................................................51 2.3.4. Thực trạng về kế hoạch dạy học theo từng bài học của trường THCS – THPT Newton ....................................................................................53 2.3.5. Đánh giá kế hoạch dạy học tại Trường THCS – THPT Newton ...........55 2.4. Thực trạng quản lý kế hoạch dạy học tại Trƣờng THCS – THPT Newton ........58 2.4.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên trường THCS – THPT Newton về ý nghĩa, tầm quan trọng của kế hoạch dạy học và những định hướng trước khi xây dựng kế hoạch dạy học ....................59 iv
2.4.2. Thực trạng về hoạt động tổ chức xây dựng kế hoạch dạy học của Trường THCS – THPT Newton .......................................................................60 2.4.3. Thực trạng chỉ đạo triển khai thực hiện kế hoạch dạy học tại Trường THCS – THPT Newton .......................................................................61 2.4.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá, điều chỉnh kế hoạch dạy học tại Trường THCS – THPT Newton .......................................................................65 2.5. Thực trạng yếu tố ảnh hƣởng đến hoạt động quản lý kế hoạch dạy – học tại trƣờng THCS – THPT Newton .................................................................66 2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý kế hoạch dạy học tại Trƣờng THCS – THPT Newton ...........................................................................................68 2.6.1. Những thành tựu đã đạt được trong công tác quản lý kế hoạch dạy học tại trường THCS – THPT Newton.............................................................68 2.6.2. Những tồn tại trong công tác quản lý kế hoạch dạy học tại trường THCS – THPT Newton ....................................................................................69 2.6.3. Nguyên nhân ...........................................................................................70 Tiểu kết chƣơng 2 ....................................................................................................72 CHƢƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ KẾ HOẠCH DẠY HỌC TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ – TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NEWTON ....... 73 3.1. Một số nguyên tắc đề xuất biện pháp .............................................................73 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển ......................................73 3.1.2. Nguyên tắc bảo đảm tính thực tiễn .........................................................73 3.1.3. Nguyên tắc bảo đảm tính khả thi ............................................................73 3.1.4. Nguyên tắc bảo đảm tính hiệu quả .........................................................74 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học ........................................................74 3.2. Biện pháp quản lý kế hoạch dạy học tại Trƣờng THCS – THPT Newton .......74 3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức của đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên về ý nghĩa, tầm quan trọng của kế hoạch dạy học và định hướng xây dựng, thực hiện kế hoạch dạy học tại Trường THCS – THPT Newton ........74 3.2.2. Biện pháp 2: Bồi dưỡng năng lực xác định mục tiêu dạy học cho cán bộ quản lý và đội ngũ giáo viên Trường THCS – THPT Newton .............77 3.2.3. Biện pháp 3: Tổ chức hướng dẫn đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên Trường THCS – THPT Newton xây dựng kế hoạch dạy học ..................82 v
3.2.4. Biện pháp 4: Tổ chức tốt các điều kiện cho việc triển khai thực hiện các kế hoạch dạy học tại trường THCS – THPT Newton ........................93 3.2.5. Biện pháp 5: Thực hiện kiểm tra, đánh giá thường xuyên và có hiệu quả các kế hoạch dạy học tại Trường THCS – THPT Newton ................96 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .....................................................................99 3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp .................100 3.4.1. Mục tiêu khảo nghiệm, đối tượng khảo nghiệm ..................................100 3.4.2. Phương hướng khảo nghiệm, tiêu chí, cách cho điểm .........................100 3.4.3. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................101 Tiểu kết chƣơng 3 ..................................................................................................105 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .......................................................................106 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................109 PHỤ LỤC vi
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Mẫu khách thể khảo sát thực trạng ........................................................46 Bảng 2.2. Cách cho điểm và thang đánh giá thực trạng kế hoạch dạy học và quản lý kế hoạch dạy học tại trường THCS – THPT Newton ...............47 Bảng 2.3. Kết quả khảo sát nhận thức nhận thức cán bộ, giáo viên, nhân viên trường THCS – THPT Newton về tầm quan trọng của kế hoạch dạy học ........................................................................................48 Bảng 2.4. Biểu hiện tầm quan trọng của kế hoạch dạy học ...................................49 Bảng 2.5. Đánh giá nội dung kế hoạch dạy học tổng thể của Trường THCS – THPT Newton năm học 2018 – 2019 .................................................50 Bảng 2.6. Đánh giá hiệu quả của kế hoạch dạy học môn học Trường THCS – THPT Newton năm học 2018 - 2019..................................................52 Bảng 2.7. Đánh giá kế hoạch bài học của giáo viên Trường THCS – THPT Newton năm học 2018 - 2019 ................................................................54 Bảng 2.8. Kết quả đánh giá thực trạng quản lý kế hoạch dạy học tại Trường THCS – THPT Newton .........................................................................58 Bảng 2.9. Đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến hoạt động quản lý kế hoạch dạy – học tại trường THCS – THPT Newton.....................66 Bảng 3.1. Cách cho điểm và thang đánh giá tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý kế hoạch dạy học tại trường THCS – THPT Newton ......................................................................................100 Bảng 3.2. Kết quả khảo sát tính cấp thiết của các biện pháp quản lý kế hoạch dạy học tại trường THCS – THPT Newton...............................101 Bảng 3.3. Kết quả khảo sát tính khả thi của các biện pháp quản lý kế hoạch dạy học tại trường THCS – THPT Newton .........................................102 vii
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Kết quả khảo sát nhận thức nhận thức cán bộ, giáo viên, nhân viên trường THCS – THPT Newton về tầm quan trọng của kế hoạch dạy học ...................................................................................48 Biểu đồ 2.2. Đánh giá hiệu quả của kế hoạch dạy học môn học Trường THCS – THPT Newton năm học 2018 - 2019 .................................53 Biểu đồ 2.3. Kết quả đánh giá thực trạng nhận thức của CB-GV trường Newton về ý nghĩa, tầm quan trọng của kế hoạch dạy học và những định hướng trước khi xây dựng kế hoạch dạy học ................59 Biểu đồ 2.4. Kết quả đánh giá thực trạng tổ chức xây dựng kế hoạch dạy học tại Trường THCS – THPT Newton ...........................................61 Biểu đồ 2.5. Kết quả đánh giá thực trạng tổ chức triển khai thực hiện kế hoạch dạy học ...................................................................................62 Biểu đồ 2.6. Kết quả đánh giá thực trạng Tổ chức giám sát, kiểm tra, đánh giá kế hoạch dạy học ...............................................................................65 Biểu đồ 3.1. Mối tương quan giữa tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý kế hoạch dạy học tại trường THCS – THPT Newton ....103 viii
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Thế giới đang bước vào cuộc cách mạng 4.0 với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin. Internet, công nghệ truyền thông đã ảnh hưởng sâu sắc đến tất cả các lĩnh vực đời sống, kinh tế, xã hội. Con người có thể tiếp cận với thông tin mọi lúc, mọi nơi, mỗi sản phẩm ra đời chứa đựng hàm lượng chất xám ngày càng nhiều. Nền kinh tế tri thức đang hình thành và phát triển yêu cầu xã hội phải có một nguồn nhân lực chất lượng cao. Sự phát triển của xã hội đòi hỏi ngành giáo dục phải nhanh chóng thay đổi mục tiêu, cách thức nhằm đào tạo ra những con người có đầy đủ năng lực, phẩm chất đáp ứng yêu cầu mới. Sản phẩm của giáo dục là con người với những phẩm chất, năng lực đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội, đầu tư cho giáo dục chính là đầu tư cho phát triển. Vì vậy chất lượng giáo dục là sự quan tâm hàng đầu của mọi quốc gia trên thế giới. Đặc biệt trong xu thế phát triển của khoa học công nghệ, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và toàn cầu hóa hiện nay, giáo dục đã trở thành động lực phát triển kinh tế - xã hội, là chìa khóa thành công cho nhiều quốc gia trên thế giới. Trong những năm qua, Đảng và nhà nước ta luôn quan tâm đến vấn đề nâng cao chất lượng giáo dục Việt Nam. Báo cáo chính trị tại Đại hội XI của Đảng nêu rõ: “ Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp dạy học, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục. Tập trung nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, coi trọng giáo dục đạo đức lối sống, năng lực sáng tạo, kĩ năng thực hành…”. Nghị quyết 29 hội nghị Trung ương 8 khóa XI cũng đã xác định rõ nhiệm vụ của giáo dục đào tạo: “ Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục và đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học. Trên cơ sở mục tiêu đổi mới giáo dục đào tạo, cần xác định rõ, công khai chuẩn đầu ra của từng bậc học, môn học, chương trình ngành và chuyên ngành đào tạo. Coi đó là cam kết chất lượng của cả hệ thống và từng cơ sở giáo dục và đào tạo: là căn cứ giám sát, đánh giá chất lượng của giáo dục và đào tạo.” 1
Thực hiện nghị quyết của Đảng, ngày 28 tháng 11 năm 2014 Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam đã có nghị quyết số 88/2014/QH13 về việc đổi mới chương trình, giáo dục phổ thông. Nghị quyết đã khẳng định mục tiêu của chương trình đổi mới là: “... nhằm tạo chuyển biến căn bản, toàn diện về chất lượng và hiệu quả giáo dục phổ thông; kết hợp dạy chữ, dạy người và định hướng nghề nghiệp; góp phần chuyển nền giáo dục nặng về truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục phát triển toàn diện cả về phẩm chất và năng lực, hài hòa đức, trí, thể, mỹ và phát huy tốt nhất tiềm năng của mỗi học sinh” [19]. Về nội dung chương trình giáo dục phổ thông mới nghị quyết chỉ rõ: “… nội dung giáo dục phổ thông theo hướng tinh giản, hiện đại, thiết thực, phù hợp với lứa tuổi, trình độ và định hướng nghề nghiệp; tăng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tích hợp cao ở các lớp học dưới và phân hóa dần ở các lớp học trên. Ở cấp tiểu học và cấp trung học cơ sở thực hiện lồng ghép những nội dung liên quan với nhau của một số lĩnh vực giáo dục, một số môn học trong chương trình hiện hành để tạo thành môn học tích hợp; thực hiện tinh giản, tránh chồng chéo nội dung giáo dục, giảm hợp lý số môn học” [19]. Tháng 7 năm 2017, Bộ GD & ĐT đã công bố dự thảo chương trình giáo dục phổ thông tổng thể được xây dựng theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất người học. Theo dự thảo chương trình phổ thông tổng thể được công bố “Chương trình giáo dục phổ thông bảo đảm phát triển phẩm chất và năng lực người học thông qua nội dung giáo dục với những kiến thức cơ bản, thiết thực, hiện đại; hài hòa đức, trí, thể, mỹ; chú trọng thực hành, vận dụng kiến thức để giải quyết vấn đề trong học tập và đời sống; tích hợp cao ở các lớp học dưới, phân hóa dần ở các lớp học trên; thông qua các phương pháp, hình thức tổ chức giáo dục phát huy tính chủ động và tiềm năng của mỗi học sinh, các phương pháp kiểm tra, đánh giá phù hợp với mục tiêu giáo dục và phương pháp giáo dục để đạt được mục tiêu đó” [5]. Như vậy, một trong những nội dung quan trọng của chủ trương đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục chính là việc đổi mới trong công tác phát triển chương trình giáo dục ở từng cấp học. Riêng với cấp học phổ thông, hiện nay các nhà trường đều tập trung xây dựng kế hoạch dạy học với mong muốn chủ động thiết kế chương trình gắn với thực tiễn tại cơ sở mình dựa trên khung chương trình quốc gia. 2
Tại các nhà trường phổ thông, việc xây dựng và quản lý các kế hoạch dạy – học trong nhà trường có vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động quản lý dạy học và giáo dục nhằm nâng cao chất lượng. Bởi lẽ kế hoạch là khâu đầu tiên, dẫn dắt và soi đường cho các hoạt động thực thi một cách bài bản, có định hướng và logic. Trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay, vấn đề quản lý hiệu quả các kế hoạch dạy học tại các nhà trường được đặt ra như một nhu cầu và đòi hỏi bức thiết nhằm phát huy tính sáng tạo, tính thực tiễn và tính hiệu quả của các hoạt động dạy học. Trường THCS – THPT Newton (gọi tắt là Trường Newton) là trường phổ thông liên cấp ngoài công lập, có yếu tố nước ngoài tại Hà Nội. Với mô hình đó, ngoài việc thực hiện những quy định và chỉ đạo chung của Bộ GD &ĐT, Sở GD&ĐT Hà Nội, Trường Newton còn có những nét đặc thù riêng về chuyên môn, có sự khác biệt về chương trình ngoại ngữ và những hoạt động giáo dục mang tính Quốc tế. Trường hiện đang triển khai nhiều chương trình giảng dạy (Chương trình Quốc tế, Bán Quốc tế) với mục tiêu đáp ứng đa dạng nhu cầu và nguyện vọng của học sinh: du học nước ngoài; thi Đại học trong nước và đặc biệt hướng tới việc đào tạo nên những thế hệ học sinh mới vừa học văn hóa giỏi vừa có kỹ năng sống tốt, có khả năng tự chủ để sẵn sàng hội nhập quốc tế. Một trong những nhiệm vụ then chốt của Nhà trường trong thời điểm hiện tại là việc xây dựng, phát triển kế hoạch dạy học vừa đảm bảo những quy định trong khung chương trình quốc gia vừa có những đột phá, sáng tạo mang màu sắc riêng theo tinh thần đổi mới, tiếp cận năng lực người học. Hiện nay, nhà trường đang có nhiều thuận lợi so với các trường công lập khác trên địa bàn: Trường được đầu tư về cơ sở vật chất hết sức hiện đại, bởi những nhà giáo tâm huyết, mong tạo dựng một môi trường giáo dục Quốc tế cho học sinh Việt Nam. Hội đồng quản trị tâm huyết, trực tiếp và hết lòng chăm lo cho nhà trường. Đội ngũ cán bộ, giáo viên thuộc nhiều lứa tuổi khác nhau để có thể học hỏi, chia sẻ, kế tục những kinh nghiệm, những phương pháp; lớp giáo viên trẻ nhiệt tình, năng động, có ý chí phấn đấu, nhiều người sớm khẳng định được năng lực chuyên môn bằng kết quả đào tạo học sinh và qua các kỳ thi giáo viên giỏi các cấp. Học sinh trong trường đều được tuyển chọn khá kỹ trong mỗi kỳ tuyển sinh. Hầu hết các em đều ngoan ngoãn, có tư chất, tỉ lệ học sinh giỏi khá cao. Phụ huynh học sinh rất 3
quan tâm tới con em mình, tích cực phối hợp với nhà trường trong việc giáo dục học sinh. Chương trình giáo dục hội nhập quốc tế của nhà trường có nhiều khởi sắc, được nhiều phụ huynh quan tâm.Trường đã và đang có nhiều hoạt động ngoại khóa đươc tổ chức theo hình thức mới mẻ mang tính quốc tế, nhằm phát triển những cá nhân học sinh khỏe mạnh, toàn diện, sẵn sàng hội nhập quốc tế. Bên cạnh những thuận lợi, Trường cũng có một số khó khăn trong việc xây dựng và phát triển kế hoạch dạy học, đặc biệt là cho việc thiết kế thêm các chương trình trải nghiệm sáng tạo, chương trình ngoại khóa, những đổi mới về hình thức dạy học và phương pháp dạy học: - Qũy thời gian dành cho các hoạt động ngoại khóa còn hạn chế do HS phải đảm bảo đủ thời lượng cho chương trình chuẩn quốc gia và chương trình tiếng Anh nâng cao theo chuẩn quốc tế. - Đội ngũ giáo viên phần lớn rất trẻ, tuy nhiệt tình song còn thiếu kinh nghiệm tổ chức, đôi khi chưa dám mạnh dạn với các ý tưởng mới. - HS không tập trung ở khu vực gần trường mà rải rác ở khắp nơi trên địa bàn thành phố. Do đó việc triển khai thêm các hoạt động ngoại khóa ngoài giờ học gặp khó khăn. Là một thành viên trong Ban giám hiệu của Trường THCS – THPT Newton, tác giả ý thức rất sâu sắc rằng để góp phần đào tạo nên một thế hệ HS mới có đầy đủ năng lực, phẩm chất để hội nhập quốc tế trong tương lai thì bên cạnh việc xây dựng kế hoạch dạy học đảm bảo theo định biên số tiết dạy, khung chương trình chuẩn quốc gia còn rất cần xây dựng cho các em những chương trình mở, các chương trình ngoại khóa với những hoạt động đa dạng nhất để các em được tổ chức, được tham gia, được trưởng thành. Với mong muốn đó và sau một thời gian học tập, nghiên cứu về công tác quản lý giáo dục tại trường Đại học giáo dục thuộc Đại học quốc gia Hà Nội dưới sự hướng dẫn của các Giáo sư, Phó giáo sư, Tiến sĩ và được tiếp cận dự thảo chương trình tổng thể giáo dục phổ thông mới, tác giả nhận thấy cần phải có những giải pháp đồng bộ, hiện đại và phù hợp để quản lý kế hoạch dạy học tại nhà trường. Tác giả mạnh dạn nghiên cứu đề tài “Quản lý kế hoạch dạy học tại Trƣờng trung học cơ sở - trung học phổ thông Newton, thành phố Hà Nội” 4
2. Mục đích nghiên cứu Đề tài nghiên cứu cơ sở lý thuyết về phát triển chương trình dạy học, thực trạng xây dựng kế hoạch dạy học tại trường THCS – THPT Newton hiện nay. Từ đó đề tài đề ra các biện pháp quản lý kế hoạch dạy học tại Trường THCS – THPT Newton (Hà Nội) theo hướng đổi mới nhằm hình thành phẩm chất, năng lực cho thế hệ học sinh mới để sẵn sàng hội nhập, trở thành những công dân toàn cầu. 3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Quản lý kế hoạch dạy học tại trường THCS – THPT Newton (Hà Nội) 3.2. Khách thể nghiên cứu Kế hoạch dạy học trong các trường phổ thông hiện nay. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận: Nghiên cứu cơ sở lý luận về chương trình dạy học, phát triển chương trình dạy học và quản lý kế hoạch dạy học. 4.2. Nghiên cứu thực tiễn: Khảo sát thực trạng quản lý kế hoạch dạy học tại Trường THCS – THPT Newton (Hà Nội). 4.3. Nghiên cứu, đề xuất một số biện pháp quản lý kế hoạch dạy học tại Trường THCS – THPT Newton (Hà Nội). 5. Câu hỏi nghiên cứu - Cơ sở lý luận của quản lý kế hoạch dạy học được tiếp cận theo lý thuyết nào? - Thực trạng công tác quản lý kế hoạch dạy học tại trường THCS – THPT Newton như thế nào? - Những giải pháp nào phù hợp và có hiệu quả đối với công tác quản lý kế hoạch dạy học tại trường THCS – THPT Newton? 6. Giả thuyết nghiên cứu Một trong những yếu tố quan trọng quyết định việc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục hiện nay chính là hiệu quả của việc xây dựng, triển khai các kế hoạch dạy học tại nhà trường theo hướng đổi mới, tiếp cận năng lực, phầm chất người học. Hiện nay, quản lý kế hoạch dạy học tại Trường THCS – THPT Newton (Hà Nội) còn có hạn chế và chưa đáp ứng đúng nhu cầu đổi mới. Nếu đề xuất được các biện 5
pháp quản lý kế hoạch dạy học của ban giám hiệu, tổ trưởng chuyên môn và đội ngũ giáo viên một cách khoa học và phù hợp với đặc thù riêng của Trường THCS – THPT Newton thì sẽ nâng cao chất lượng dạy – học, hình thành được những năng lực, phầm chất cần thiết cho học sinh và tạo dựng uy tín lớn cho Trường THCS – THPT Newton đối với xã hội. 7. Phạm vi nghiên cứu 7.1. Thời gian nghiên cứu Các hoạt động quản lý kế hoạch dạy học tại Trường THCS – THPT Newton từ năm học 2015 – 2016 đến 11/2019. 7.2. Địa bàn nghiên cứu Trường THCS – THPT Newton, quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội. 8. Phƣơng pháp nghiên cứu Nghiên cứu trong luận văn được tiến hành theo các phương pháp sau: 8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết 8.1.1. Phương pháp phân tích, tổng hợp lý thuyết - Nghiên cứu tài liệu, sách có nội dung liên quan đến chương trình dạy học, kế hoạch dạy học và công tác quản lý kế hoạch dạy học. Từ đó phân tích, tổng hợp các kiến thức liên quan đến đề tài. - Nghiên cứu các văn bản về chính sách, quy định của Đảng và nhà nước về vấn đề quản lý giáo dục; phát triển chương trình dạy học; quản lý kế hoạch dạy học; chủ trương đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục. - Nghiên cứu các công trình nghiên cứu, luận văn, bài báo có nội dung liên quan để tổng hợp, rút kinh nghiệm về đề tài. 8.1.2. Phương pháp phân loại, hệ thống hoá lý thuyết - Hệ thống hóa các kiến thức có liên quan làm cơ sở cho việc giải thích, chứng minh các luận điểm, biện pháp đề xuất và vận dụng trong công tác xây dựng kế hoạch dạy học và quản lý kế hoạch dạy học. - Phân loại kiến thức có liên quan đến đề tài thu nhận được để có các cách tiếp cận khác nhau trong đề tài. 6
8.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 8.2.1. Phương pháp quan sát Bằng việc quan sát các hoạt động xây dựng, phát triển kế hoạch dạy học; các hoạt động quản lý kế hoạch dạy học để đánh giá thực trạng và mức độ phù hợp của các biện pháp quản lý từ đó đề xuất các biện pháp mới phù hợp, hiệu quả hơn Hình thức quan sát: - Quan sát trực tiếp như dự giờ thăm lớp, quan sát thông qua việc tham gia trực tiếp vào các hoạt động quản lý kế hoạch dạy học. - Quan sát gián tiếp thông qua các phương tiện nghe nhìn, báo cáo quản lý kế hoạch dạy học tại nhà trường. 8.2.2. Phương pháp phỏng vấn Gặp gỡ trao đổi với các đối tượng tham gia vào quá trình xây dựng kế hoạch dạy học nhằm thu thập thông tin đánh giá, phản hồi về thực trạng, giải pháp quản lý kế hoạch dạy học tại Trường THCS – THPT Newton. 8.2.3. Phương pháp điều tra bảng hỏi Thông qua bảng hỏi các đối tượng tham gia vào quá trình xây dựng, triển khai kế hoạch dạy học và quản lý kế hoạch dạy học bao gồm: cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh...vv để đánh giá thực trạng quản lý kế hoạch dạy học, đồng thời lấy ý kiến đánh giá các biện pháp quản lý đề ra. 8.3. Các phương pháp thống kê toán học Các số liệu thu thập của đề tài được xử lý bằng phương pháp thống kê, biểu đồ, để so sánh, đánh giá kết quả giáo dục thời kì trước và sau khi áp dụng biện pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả tác động của đề tài đối với công tác giáo dục tại nhà trường. 9. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 9.1. Ý nghĩa lý luận Góp phần làm rõ cơ sở lý luận của việc quản lý kế hoạch dạy học tại các cơ sở giáo dục phổ thông hiện nay. 9.2. Ý nghĩa thực tiễn Đề xuất và thực nghiệm một số biện pháp quản lý kế hoạch dạy học tại 7
Trường THCS – THPT Newton. Qua đó rút ra kinh nghiệm quản lý kế hoạch dạy học cho các Trường phổ thông có điều kiện tương đồng trong thành phố. 10. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu và Kết luận, khuyến nghị, luận văn có cấu trúc 3 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý kế hoạch dạy học. Chương 2. Thực trạng quản lý kế hoạch dạy học tại trường THCS – THPT Newton. Chương 3. Biện pháp quản lý kế hoạch dạy học tại trường THCS – THPT Newton. 8
CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ KẾ HOẠCH DẠY HỌC Ở TRƢỜNG PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Tình hình nghiên cứu tại nước ngoài Vấn đề quản lý kế hoạch dạy học trong nhà trường là vấn đề đã được nhiều nhà nghiên cứu nước ngoài đặt ra và nghiên cứu từ rất sớm. Trong hướng tiếp cận chương trình giáo dục mở, không bị đóng kín bởi quy định bắt buộc trong chương trình quốc gia, các nhà nghiên cứu giáo dục nước ngoài đã sớm đặt ra vấn đề phát triển chương trình nhà trường. Tác giả Skilbeck (1984, trích theo Mash và cộng sự, 1990) đã đưa ra khái niệm về phát triển chương trình nhà trường (school – based curiculium development) như sau: “Phát triển chương trình nhà trường là việc một cơ sở giáo dục lập kế hoạch, thiết kế, thực thi và đánh giá chương trình học tập của học sinh trường mình”. Định nghĩa này đã đặt ra vấn đề vai trò của các hoạt động bên trong nhà trường trong việc xây dựng, triển khai, phát triển các kế hoạch dạy học gắn liền với một nhà trường cụ thể. Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) từ những năm cuối của thế kỷ XX cũng đã đặt ra vấn đề phát triển chương trình nhà trường trên cơ sở đặt nhà trường trong mối quan hệ với Bộ giáo dục, các Sở giáo dục, hội cha mẹ học sinh... vv. OECD cho rằng “Phát triển chương trình nhà trường là một quá trình, trên cơ sở các hoạt động bên trong nhà trường, hoặc trên cơ sở nhu cầu của nhà trường trong việc thực thi chương trình giáo dục, nhằm tạo ra sự phân quyền, trách nhiệm và kiểm soát giữa chính quyền trung ương và địa phương, để nhà trường có được quyền tự chủ hợp pháp về hành chính, nghề nghiệp để có thể tự quản lý quá trình phát triển của trường mình”. Nền giáo dục New Zealand là một nền giáo dục tiên tiến, hiện đại. Ngay từ những năm 1990, Bộ GD-ĐT New Zealand đã có nêu vấn đề về vai trò quan trọng của mỗi nhà trường trong việc xây dựng các kế hoạch triển khai các hoạt động dạy học của trường mình trên cơ sở nghiên cứu chương trình giáo dục quốc gia. Theo đó 9
“Chương trình giáo dục New Zealand đảm bảo sự mềm dẻo, cho phép các trường cùng giáo viên thiết kế chương trình phù hợp với nhu cầu học tập của học sinh mình. Chương trình nhà trường được tổ chức linh hoạt để đáp ứng nhu cầu của mỗi học sinh, phù hợp với cách hiểu mới về các phong cách học khác nhau của học sinh, phù hợp với những thay đổi trong điều kiện kinh tế - xã hội, phù hợp với những yêu cầu và kỳ vọng của cộng đồng địa phương”. Những quan điểm trên đã mô tả quá trình xây dựng, quản lý các kế hoạch dạy học tại các nhà trường. Năm 1992, tác giả Brady đã nêu cụ thể hơn về quá trình này với những đặc điểm cơ bản như: - Đây là hoạt động lôi cuốn sự tham gia của giáo viên (có thể là một bộ phận giáo viên chứ không phải toàn thể) vào các quyết định liên quan đến phát triển và thực thi chương trình. - Đó là hoạt động lựa chọn và điều chỉnh chương trình chứ không phải là một chương trình mới hoàn toàn. - Đó là hoạt động làm thay đổi vai trò truyền thống của giáo viên - Hoạt động đó chỉ bao gồm việc thay đổi vị trí trong trách nhiệm của nhà trường liên quan tới chương trình chứ không đề cập tới quan hệ khác của nhà trường với các cấp quản lý. 1.1.2. Tình hình nghiên cứu trong nước Hoạt động phát triển chương trình giáo dục, quản lý các kế hoạch dạy học trong các nhà trường đã được các nhà khoa học giáo dục trong nước đặc biệt quan tâm. Thành công của những nghiên cứu về đề tài này đã góp phần quan trọng trong việc đổi mới chương trình và nâng cao chất lượng dạy – học nói chung. Về khái niệm chương trình giáo dục, trong một số tài liệu như Những vấn đề cơ bản về chương trình và quá trình dạy học (Nguyễn Hữu Châu, NXBGD, 2006), Thiết kế và đánh giá chương trình giáo dục (Nguyễn Đức Chính, tập bài giảng, Đại học Quốc gia Hà Nội, khoa Sư phạm, 2008)…, các tác giả đã cung cấp những tổng quan ngắn gọn nhưng tương đối đầy đủ về lịch sử phát triển cũng như những cách hiểu khác nhau xung quanh nội hàm của khái niệm chương trình giáo dục. Tác giả Nguyễn Đức Chính, Vũ Lan Hương, Phạm Thị Nga trong tài liệu “Phát triển 10