intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý xây dựng VH ứng xử tại các trường THCS huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình

Chia sẻ: Ganuongmuoilu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:97

Thêm vào BST
Báo xấu
63
lượt xem 11
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là lí luận về quản lý xây dựng VH ứng xử tại các trường THCS và khảo sát thực trạng quản lý xây dựng văn hóa ứng xử tại các trường THCS huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình, luận văn đề xuất các biện pháp quản lý xây dựng văn hóa ứng xử tại các trường THCS huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý xây dựng VH ứng xử tại các trường THCS huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình

  1. VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI ------ ------ TẠ THỊ THU HẰNG QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HÓA ỨNG XỬ TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN YÊN KHÁNH, TỈNH NINH BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI, 2020
  2. VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI ------ ------ TẠ THỊ THU HẰNG QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HÓA ỨNG XỬ TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN YÊN KHÁNH, TỈNH NINH BÌNH Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8.14.01.14 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. VŨ THU TRANG HÀ NỘI, 2020
  3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn là công trình nghiên cứu khoa học, độc lập của tôi; các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Tác giả luận văn Tạ Thị Thu Hằng
  4. LỜI CẢM ƠN Em xin bầy tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các thầy, cô giáo trong khoa Tâm lý– Giáo dục, Học viện Khoa học xã hội đã quan tâm giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho em trong quá trình học tập và nghiên cứu đề tài. Em xin chân thành cảm ơn Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Yên Khánh, Ban giám hiệu, các đồng chí giáo viên tại các trường THCS huyện Yên Khánh, các em học sinh, phụ huynh học sinh và gia đình đã động viên, khích lệ, tạo điều kiện và giúp đỡ em trong suốt thời gian thực hiện và hoàn thành đề tài. Đặc biệt, em xin bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc tới TS. Vũ Thu Trang đã hướng dẫn nhiệt tình, chu đáo và đầy trách nhiệm cho em trong quá trình nghiên cứu, hoàn thành đề tài. Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong thực hiện đề tài nhưng chắc chắn rằng đề tài sẽ còn có những hạn chế, thiếu sót. Em rất mong nhận được sự góp ý chân thành của quý thầy cô, đồng nghiệp và những người quan tâm đến đề tài này để đề tài được tốt hơn Em xin trân trọng cảm ơn!
  5. MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HÓA ỨNG XỬ TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ............................................................... 8 1.1. Lí luận về văn hóa ứng xử trong trường trung học cơ sở ............................... 8 1.2. Xây dựng văn hóa ứng xử tại trường trung học cơ sở.................................. 16 1.3. Quản lý xây dựng văn hóa ứng xử tại trường trung học cơ sở ..................... 23 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý xây dựng VH ứng xử tại trường THCS........ 30 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HÓA ỨNG XỬ TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN YÊN KHÁNH, TỈNH NINH BÌNH ............................................................................................................. 32 2.1. Khái quát về địa bàn nghiên cứu ................................................................. 32 2.2. Tổ chức nghiên cứu .................................................................................... 34 2.3. Thực trạng xây dựng văn hóa ứng xử tại các trường trung học cơ sở huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình ............................................................................... 37 2.4. Thực trạng quản lý xây dựng văn hóa ứng xử tại các trường trung học cơ sở huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình ................................................................ 48 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý xây dựng văn hóa ứng xử tại các trường trung học cơ sở huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình .......................... 52 2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý xây dựng văn hóa ứng xử tại các trường trung học cơ sở huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình ................................ 54 Chương 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HÓA ỨNG XỬ TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN YÊN KHÁNH, TỈNH NINH BÌNH ............................................................................................................. 58 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ............................................................... 58 3.2. Các biện pháp quản lý xây dựng văn hóa ứng xử tại các trường trung học cơ sở huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình ........................................................... 59 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 69 3.4. Khảo nghiệm sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp........................ 70 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................. 74 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................. 77 PHỤ LỤC ................................................................................................................. 80
  6. DANH MỤC VIẾT TẮT STT Các chữ viết tắt Các chữ viết đầy đủ 1 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo 2 HS Học sinh 3 QL Quản lý 4 THCS Trung học cơ sở 5 UBND Ủy ban nhân dân 6 VHNT Văn hóa nhà trường 7 VH Văn hóa
  7. DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Quy mô trường lớp, đội ngũ ngành GD&ĐT huyện Yên Khánh................. 33 Bảng 2.2. Xếp loại hạnh kiểm cấp THCS huyện Yên Khánh ...................................... 34 Bảng 2.3. Xếp loại văn hóa cấp THCS huyện Yên Khánh .......................................... 34 Bảng 2.4. Mức độ thực hiện mục tiêu xây dựng văn hóa ứng xử tại các trường trung học cơ sở huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình................................................... 38 Bảng 2.5. Mức độ thực hiện nội dung xây dựng văn hóa ứng xử tại các trường trung học cơ sở huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình................................................... 40 Bảng 2.6. Mức độ thực hiện xây dựng không gian cảnh quan sư phạm tại các trường THCS huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình........................................................ 40 Bảng 2.7. Mức độ thực hiện xây dựng bầu không khí sư phạm tại các trường THCS huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình .................................................................. 42 Bảng 2.8. Mức độ thực hiện xây dựng phong cách ứng xử tại các trường trung học cơ sở huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình ......................................................... 43 Bảng 2.9. Mức độ thực hiện xây dựng chuẩn mực về văn hóa ứng xử tại các trường trung học cơ sở huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình ......................................... 44 Bảng 2.10. Mức độ thực hiện xây dựng các giá trị văn hóa ứng xử tại các trường trung học cơ sở huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình ......................................... 45 Bảng 2.11. Mức độ thực hiện các hình thức xây dựng văn hóa ứng xử tại các trường trung học cơ sở huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình ......................................... 46 Bảng 2.12. Mức độ lập kế hoạch xây dựng văn hóa ứng xử tại các trường trung học cơ sở huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình ......................................................... 48 Bảng 2.13. Mức độ tổ chức xây dựng văn hóa ứng xử tại các trường trung học cơ sở huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình .................................................................. 49 Bảng 2.14. Mức độ chỉ đạo xây dựng văn hóa ứng xử tại các trường trung học cơ sở huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình .................................................................. 51 Bảng 2.15. Mức độ kiểm tra, giám sát xây dựng văn hóa ứng xử tại các trường trung học cơ sở huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình................................................... 52 Bảng 2.16: Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý xây dựng văn hóa ứng xử tại các trường THCS huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình ................................. 53
  8. Bảng 2.17. Thực trạng mức độ thực hiện các nội dung quản lý xây dựng văn hóa ứng xử tại các trường trung học cơ sở huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình ....... 54 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của biện pháp quản lý xây dựng văn hóa đọc cho học sinh trong trường trung học cơ sở theo tiếp cận tham gia ...... 70 Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của biện pháp quản lý xây dựng văn hóa đọc cho học sinh trong trường trung học cơ sở theo tiếp cận tham gia ...... 71
  9. DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ Biểu đồ 2.1. Mức độ nhận thức về vai trò của xây dựng văn hóa ứng xử tại các trường trung học cơ sở huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình ............................ 37 Biểu đồ 2.2. Mức độ tham gia và hiệu quả tham gia của các lực lượng trong xây dựng văn hóa ứng xử tại các trường trung học cơ sở huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình ..................................................................................................... 47 Biểu đồ 3.1. Mối quan hệ giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý xây dựng văn hóa ứng xử tại các trường THCS huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình ..................................................................................................... 73
  10. MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Văn hóa ứng xử trong nhà trường ngày càng thu hút sự quan tâm của ngành giáo dục nói riêng và dư luận xã hội nói chung. Thành quả của những phong trào xây dựng văn hóa ứng xử trong nhà trường là hầu hết học sinh, sinh viên sống trách nhiệm, văn minh, lịch sự,ứng xử có văn hóa, lễ phép, kính trọng thầy giáo, cô giáo, người lớn tuổi,có tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái. Cán bộ quản lý, nhà giáo, nhân viên trong các cơ sở giáo dục gương mẫu, có thái độ, hành vi giao tiếp, ứng xử chuẩn mực; trang phục phù hợp, tôn trọng đồng nghiệp và phụ huynh học sinh; có nhiều tấm gương nhà giáo sẵn sàng hy sinh lợi ích bản thân, vì học sinh thân yêu. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn tồn tại một số biểu hiện của văn hóa nhà trường bị xuống cấp, đặc biệt là văn hóa ứng xử, đạo lý “tôn sư trọng đạo” suy giảm, những hành vi lệch chuẩn của học sinh xuất hiện ngày càng nhiều như ứng xử thiếu văn hóa, vi phạm nội quy học tập của nhà trường, bạo lực học đường,… một số cán bộ quản lý, nhà giáo, nhân viên trong các cơ sở giáo dục chưa chuẩn mực trong giao tiếp ứng xử, xảy ra tình trạng vi phạm đạo đức nhà giáo, có hành vi và thái độ ứng xử thiếu kiềm chế, xúc phạm tinh thần, thể chất HS, bạo hành trẻ trong các cơ sở mầm non... Công tác phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội còn bất cập, chưa huy động được sức mạnh của các ban ngành, đoàn thể tại địa phương, đặc biệt của gia đình HS. Trước những vấn đề thời sự đó, ngày 03/10/2018, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1299/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học giai đoạn 2018-2025” với mục tiêu “Tăng cường xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học nhằm xây dựng văn hóa trường học lành mạnh, thân thiện; tạo chuyển biến căn bản về ứng xử văn hóa của cán bộ quản lý, nhà giáo, nhân viên, học sinh, sinh viên để phát triển năng lực, hoàn thiện nhân cách, lối sống văn hóa; nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo; góp phần xây dựng con người Việt Nam: Yêu nước, nhân ái, nghĩa tình, trung thực, đoàn kết, cần cù, sáng tạo”. Theo đó, ngày 12/4/2019, Bộ GD-ĐT ban hành Thông tư số 06/TT-BGDĐT về Quy định quy tắc ứng xử trong cơ sở giáo dục mầm non, cơ sở giáo dục phổ thông và cơ sở giáo dục thường xuyên; ban hành Kế hoạch triển khai Đề án theo Quyết định số 1506/QĐ-BGDĐT ngày 31/5/2019 với mục đích triển khai Đề án trong toàn Ngành giáo dục đảm bảo kịp thời, hiệu quả. 1
  11. Dưới sự chỉ đạo của Bộ GD&ĐT, của UBND tỉnh Ninh Bình, Sở GD&ĐT tỉnh, phòng GD&ĐT huyện Yên Khánh đã có nhiều chủ trương xây dựng văn hóa nhà trường nói chung và xây dựng VH ứng xử nói riêng. Đến nay đã đạt được nhiều thành tích nhưng còn nhiều điểm cần tăng cường. Vì vậy, chúng tôi lựa chọn đề tài: “Quản lý xây dựng VH ứng xử tại các trường THCS huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình” để nghiên cứu với mục đích nâng cao ứng xử của cán bộ quản lí, giáo viên, nhân viên, học sinh trong nhà trường, tạo nên môi trường học tập xanh, sạch, đẹp, an toàn, môi trường xã hội nhân văn với các mối quan hệ thân thiện, lành mạnh giữa giáo viên và HS, HS với HS, giáo viên với phụ huynh học sinh để hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo, hướng tới trường học hạnh phúc. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài VH ứng xử trong trường học hay VH ứng xử học đường là một bộ phận quan trọng, khăng khít trong VHNT, góp phần tạo nên thương hiệu, tạo nên bản sắc văn hóa trường học. Chính vì vậy, VH ứng xử nói chung, VH ứng xử trong nhà trường nói riêng là chủ đề nghiên cứu thu hút sự quan tâm của nhiều nhà khoa học. Các công trình nghiên cứu chủ yếu tập trung vào các nội dung như: Thực trạng văn hóa ứng xử học đường, giáo dục VH ứng xử học đường... 2.1. Các nghiên cứu về thực trạng văn hóa ứng xử trong nhà trường Tác giả Lê Gia Khánh (2009), “Văn hóa ứng xử trong nhà trường-Một biểu hiện của văn hóa học đường” [13]. Tác giả nhận định rằng, văn hóa ứng xử học đường thể hiện tập trung ở phong cách làm việc của hiệu trưởng, cán bộ, giáo viên, quan niệm, thái độ hành vi, giao tiếp trong các mối quan hệ, các hoạt động của nhà trường… Tác giả Nguyễn Minh Phụng (2009) [22], đã phân tích một số biểu hiện tiêu cực của văn hóa học đường hiện nay. Đó là, học sinh sử dụng ngôn ngữ giao tiếp chưa văn hóa; Bạo lực học đường phát triển.Chỉ từ những biểu hiện nhỏ cũng có thể dẫn tới bạo lực, chính giáo viên cũng trở thành nạn nhân của bạo lực học đường. Tác giả đã đề cập đến một số nguyên nhân của những hành vi chưa văn hóa này như: Tác động của hội nhập quốc tế và kinh tế thị trường; thay đổi giá trị sống, chủ nghĩa cá nhân,… Tác giả Nguyễn Duy Phấn (2016), “Văn hóa ứng xử của sinh viên một số trường cao đẳng kỹ thuật trong giai đoạn hội nhập hiện nay-Thực trạng và khuyến nghị” [20], nghiên cứu của tác giả cho thấy thực trạng VH ứng xử nói chung và VH 2
  12. ứng xử của sinh viên nói riêng ảnh hưởng trực tiếp đến các hoạt động giáo dục trong nhà trường. Xây dựng VH ứng xử cho sinh viên được xác định là một trong những yếu tố cơ bản để hoàn thiện giá trị kiến thức và nhân văn cho thế hệ trẻ. Luận văn thạc sĩ của tác giả Trần Văn Thảo, năm 2014, “Hành vi văn minh học đường của sinh viên ở một số trường đại học tại thành phố Hồ Chí Minh” [24]; Luận văn thạc sĩ tâm lý học của tác giả Châu Thúy Kiều, năm 2010, “Kỹ năng giao tiếp của sinh viên Sư phạm trường cao đẳng Cần Thơ”. 2.2. Các nghiên cứu về xây dựng văn hóa ứng xử trong nhà trường Phạm Thị Minh Hạnh [9] và Nguyễn Khắc Hùng [12] đưa ra quan điểm “Văn hóa học đường là một bộ phận của văn hóa xã hội, là đặc trưng văn hóa cơ bản mà mỗi nhà trường phải dày công xây dựng trong một thời gian dài mới có thể đạt được nét văn hóa phù hợp với sự phát triển của xã hội trong từng giai đoạn lịch sử. Đặc biệt văn hóa học đường chịu nhiều ảnh hưởng của hiệu trưởng - người lãnh đạo cao nhất trong nhà trường. Do đó, khi nói đến xây dựng văn hóa học đường ở nước ta hiện nay người hiệu trưởng phải là người đầu tiên thấy rõ bản chất, vai trò và những yếu tố cơ bản nhất của văn hóa học đường mới có thể thực hiện hoạt động này hiệu quả” Tác giả Nguyễn Thị Ngọc Dung (2019), “Một số vấn đề lí luận về giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh ở trường tiểu học” [3], bài viết hệ thống hóa các vấn đề lí luận cơ bản về giáo dục VH ứng xử cho học sinh ở trường tiểu học nhằm góp phần xây dựng văn hóa học đường an toàn, lành mạnh, thân thiện, phòng chống bạo lực học đường. Tác giả Trần Nguyên Hào (2016), “Một số giải pháp giáo dục văn hóa ứng xử cho sinh viên trường đại học Hà Tĩnh” [10], tác giả trình bầy quan niệm về văn hóa ứng xử, nhận thức về văn hóa ứng xử, và những biểu hiện trong VH ứng xử của sinh viên trường đại học Hà Tĩnh, tác giả cũng đưa ra những giải pháp giáo dục văn hóa ứng xử cho sinh viên trường đại học Hà Tĩnh. Tác giả Đỗ Thị Hằng Nga (2015), “Một số biện pháp giáo dục văn hóa ứng xử cho sinh viên trường cao đẳng Sư phạm Hà Giang” [18], tác giả trình bầy biện pháp giáo dục VH ứng xử cho sinh viên: Lồng ghép, tích hợp nội dung giáo dục VH ứng xử cho học sinh, sinh viên vào việc giảng dạy các môn học, thông qua tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, đánh giá, thực hiện quy chế khen thưởng. .. 3
  13. Luận án của tác giả Trần Thị Tùng Lâm, năm 2017, “Hiệu quả giáo dục văn hóa học đường cho sinh viên các trường đại học ở Hà Nội hiện nay” [15]. Tác giả đưa ra nhiều giải pháp để nâng cao hiệu quả giáo dục văn hóa học đường cho sinh viên các trường đại học ở Hà Nội, trong đó nhấn mạnh giải pháp xây dựng hệ giá trị chuẩn mực cho sinh viên là giải pháp tiên quyết. 2.3. Đánh giá chung về các công trình nghiên cứu đã có Quá trình thu thập tổng hợp, nghiên cứu, phân tích các tài liệu đã tham khảo cho thấy hầu như các công trình, tài liệu đều tập trung vào nghiên cứu những vấn đề VHNT, văn hóa học đường, hiệu quả giáo dục văn hóa học đường, ứng xử văn hóa học đường ở các trường phổ thông, đại học, cao đẳng…. Đa số các công trình nghiên cứu về văn hóa ứng xử trong nhà trường từ lĩnh vực giáo dục học, văn hóa học. Vấn đề nghiên cứu về quản lý xây dựng VH ứng xử tại các trường THCS còn hạn chế, đặc biệt đưa ra những biện pháp quản lý xây dựng văn hóa ứng tại các trường THCS trên địa bàn huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình thì chưa được đề cập tới. Vì vậy, đề tài nghiên cứu “Quản lí xây dựng VH ứng xử tại các trường THCS huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình” tập trung đi sâu vào vấn đề xây dựng VH ứng xử trên cơ sở kế thừa và phát triển những kết quả nghiên cứu trên nhằm tìm hiểu thực trạng cũng như đề xuất biện pháp quản lý xây dựng VH ứng xử tại các trường THCS huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình, tạo một môi trường thân thiện, lành mạnh, an toàn. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lí luận về quản lý xây dựng VH ứng xử tại các trường THCS và khảo sát thực trạng quản lý xây dựng văn hóa ứng xử tại các trường THCS huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình, luận văn đề xuất các biện pháp quản lý xây dựng văn hóa ứng xử tại các trường THCS huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý xây dựng VH ứng xử ở các trường THCS - Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý xây dựng VH ứng xử ở các trường THCS huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - Đề xuất một số biện pháp quản lý xây dựng VH ứng xử tại các trường THCS huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình và khảo nghiệm tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp. 4
  14. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý xây dựng VH ứng xử tại các trường THCS huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình. 4.2. Phạm vi nghiên cứu 4.2.1. Giới hạn về nội dung nghiên cứu VH ứng xử là nội hàm bao quát nhiều mặt của hoạt động ứng xử, giao tiếp. Trong phạm vi đề tài này, chúng tôi giới hạn VH ứng xử ở hoạt động giao tiếp trong nhà trường THCS, giữa các thành viên trong nhà trường với nhau. Đề tài quan tâm tới các mối quan hệ giao tiếp trong nhà trường như giữa cán bộ, giáo viên với cán bộ, giáo viên; giữa cán bộ, giáo viên với cán bộ quản lý nhà trường; giữa cán bộ, giáo viên với HS và giữa HS với HS. Mặc dù VH ứng xử trong nhà trường bao gồm cả hoạt động giao tiếp giữa các thành viên trong nhà trường với các đối tượng bên ngoài nhà trường (phụ huynh, cán bộ địa phương, nhân dân,…), đề tài không nghiên cứu những mối quan hệ này. 4.2.2. Giới hạn khách thể và địa bàn nghiên cứu - Giới hạn khách thể khảo sát: Trong luận văn này, chúng tôi tập trung khảo sát 3 nhóm đối tượng: (1) Cán bộ quản lý: Lãnh đạo các trường (từ tổ trưởng trở lên), lãnh đạo phòng GD&ĐT cấp huyện; (2) Giáo viên; (3) Học sinh. - Giới hạn về địa bàn nghiên cứu: Huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình có 19 trường THCS chia thành 5 cụm theo địa bàn dân cư. Mỗi cụm, tác giả chọn nghiên cứu 1 trường. Trong phạm vi của đề tài, tác giả lựa chọn nghiên cứu tại 5 trường: Trường THCS Khánh Hòa, Trường THCS Khánh An, Trường THCS Khánh Vân, Trường THCS Khánh Cư, Trường THCS Khánh Tiên. 4.2.3. Giới hạn về chủ thể quản lý trong nghiên cứu Chủ thể quản lý chính trong nghiên cứu này được xác định là Hiệu trưởng Trường THCS. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận nghiên cứu Có nhiều cách tiếp cận nghiên cứu khác nhau, tuy nhiên, trong luận văn này chúng tôi tập trung vào các cách tiếp cận sau: Tiếp cận chức năng quản lý: Tiếp cận chức năng quản lý là tiếp cận phổ biến trong quản lý giáo dục. Vì thế, khi nghiên cứu về quản lý xây dựng VH ứng xử tại trường THCS, chúng tôi sử dụng tiếp cận chức năng quản lý để xác định các nội dung chính của quản lý xây dựng VH ứng xử tại trường THCS. 5
  15. Tiếp cận văn hoá nhà trường: VH ứng xử là một bộ phận của VHNT, vì vậy, chúng tôi sử dụng tiếp cận VHNT trong nghiên cứu quản lý xây dựng VH ứng xử tại trường THCS. Cách tiếp cận này sẽ giúp xác định được các nội dung xây dựng VH ứng xử tại trường THCS. Tiếp cận hệ thống: Quản lý xây dựng VHNT nói chung và VH ứng xử nói riêng là công việc của cả hệ thống từ lãnh đạo, ban giám hiệu, giáo viên, cán bộ nhân viên, học sinh, cùng với sự hỗ trợ giúp đỡ của phụ huynh, chính quyền cơ sở và các tổ chức chính trị xã hội tại địa phương. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: - Phương pháp nghiên cứu văn bản tài liệu - Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi - Phương pháp phỏng vấn sâu - Phương pháp thống kê toán học Các phương pháp nghiên cứu được trình bày cụ thể ở Chương 2, mục 2.2.3. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Đề tài đã hệ thống hoá và làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận về quản lý xây dựng VH ứng xử tại các trường THCS. Cụ thể, đề tài đã định nghĩa và chỉ ra các biểu hiện của xây dựng VH ứng xử tại trường THCS và quản lý xây dựng VH ứng xử tại trường THCS. Đề tài cũng chỉ ra các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý xây dựng VH ứng xử tại trường THCS. Kết quả nghiên cứu này góp phần bổ sung phong phú thêm những vấn đề lý luận về quản lý xây dựng VH ứng xử tại các trường THCS. Chỉ ra các nội dung xây dựng VH ứng xử ở trường THCS. Chỉ ra các yếu tố ảnh hưởng đến xây dựng VH ứng xử ở trường THCS. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Luận văn đã chỉ ra thực trạng quản lý xây dựng VH ứng xử tại các trường THCS huyện Yên Khánh, Ninh Bình và những yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động này. Trên cơ sở đó, đề tài đã đề xuất một số biện pháp xây dựng văn hóa ứng xử tại các trường THCS huyện Yên Khánh, Ninh Bình. Các biện pháp đã được khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi. Kết quả nghiên cứu về thực trạng và các biện pháp quản lý xây dựng VH ứng xử tại các trường THCS huyện Yên Khánh là tài liệu tham khảo bổ 6
  16. ích cho Hiệu trưởng, cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh tại các trường trên địa bàn huyện Yên Khánh, cũng như các trường THCS khác, trong bối cảnh cả nước đang thực hiện Đề án “Xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học giai đoạn 2018-2025” của Thủ tướng Chính phủ. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn được kết cấu thành 03 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý xây dựng VH ứng xử tại trường THCS Chương 2. Thực trạng quản lý xây dựng VH ứng xử tại các trường THCS huyện Yên Khánh, Ninh Bình Chương 3. Biện pháp quản lý xây dựng VH ứng xử tại các trường THCS huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình 7
  17. Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HÓA ỨNG XỬ TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ 1.1. Lí luận về văn hóa ứng xử trong trường trung học cơ sở 1.1.1. Văn hóa nhà trường 1.1.1.1. Khái niệm văn hóa nhà trường Trước khi trình bầy và phân tích khái niệm văn hóa nhà trường, nghiên cứu xác định khái niệm văn hóa như sau: - Khái niệm văn hóa Văn hóa là chủ đề nghiên cứu được nhiều ngành khoa học xã hội và nhân văn quan tâm, vì vậy các định nghĩa về văn hóa hiện nay rất đa dạng. Nhìn chung, định nghĩa về văn hóa có thể quy về hai cách hiểu chính: theo nghĩa rộng và theo nghĩa hẹp. Theo nghĩa rộng, văn hóa thường được xem là bao gồm tất cả những gì do con người sáng tạo ra. Trong cuốn “Hồ Chí Minh toàn tập”, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: “Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hàng ngày về mặc, ăn, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó là văn hóa”[16]. Theo đó, văn hóa bao gồm toàn bộ sản phẩm của trí tuệ nhân loại. Theo nghĩa hẹp, văn hóa được giới hạn theo thành phần cấu thành nên văn hóa. Theo hướng này, nổi bật 3 khuynh hướng định nghĩa văn hóa. Khuynh hướng thứ nhất coi văn hóa là những kết quả (sản phẩm) nhất định. Đó có thể là những giá trị, những truyền thống, những nếp sống, những chuẩn mực, những tư tưởng, những thiết chế xã hội, những biểu trưng, ký hiệu, những thông tin… mà một cộng đồng đã sáng tạo, kế thừa, và tích luỹ. Có thể kể đến các định nghĩa về văn hóa của UNESCO, Trần Ngọc Thêm [25],… Khuynh hướng thứ hai xem văn hóa như một quá trình. Đó có thể là những hoạt động sáng tạo, những công nghệ, những quy trình, những phương thức tồn tại, sinh sống và phát triển, cách thức thích ứng với môi trường, phương thức ứng xử của con người. Tiêu biểu cho khuynh hướng này là quan điểm của Ban Chấp hành Trung ương khóa VIII [5] về văn hóa và vai trò của văn hóa trong đời sống con người. 8
  18. Khuynh hướng thứ ba xem văn hóa như những quan hệ, những cấu trúc giữa các giá trị, giữa con người với đồng loại và muôn loài. Có thể kể đến một số tác giả tiêu biểu cho khuynh hướng này như Phan Ngọc [19],… Tất cả các khuynh hướng định nghĩa khác nhau ấy đều có tính hợp lý. Dù theo khuynh hướng nào cũng có thể thấy một điểm chung cốt lõi và khá nhất quán thể hiện một cách phổ biến qua hầu hết các khái niệm văn hóa, đó là sự nhấn mạnh yếu tố con người. Văn hóa là những gì gắn với con người, thuộc về con người và đời sống của con người. Từ các định nghĩa đã nêu, trong luận văn này, chúng tôi lựa chọn định nghĩa văn hóa theo nghĩa hẹp để nêu bật cấu trúc và vai trò của văn hóa, làm cơ sở để thao tác hóa các khái niệm của đề tài. Chúng tôi sử dụng định nghĩa của UNESCO về văn hóa như sau: Văn hóa là tập hợp những đặc trưng về tâm hồn, vật chất, tri thức và xúc cảm của một xã hội hay một nhóm người trong xã hội mà nó chứa đựng, ngoài văn học và nghệ thuật còn có cả cách sống, phương thức chung sống, hệ thống giá trị, truyền thống và đức tin. [29] Định nghĩa này cho thấy một số đặc trưng cơ bản của văn hóa. Thứ nhất, văn hóa là khái niệm vừa mang nghĩa rộng (đặc điểm chung của một xã hội, một cộng đồng) lại vừa mang nghĩa hẹp (đặc trưng riêng của cộng đồng người này so với cộng đồng người khác). Văn hóa thể hiện rõ nét dấu ấn đặc trưng của một cộng đồng, một xã hội cụ thể. Thứ hai, văn hóa gồm nhiều tầng bậc, từ những tầng bậc ngầm như đức tin, hệ thống giá trị đến những tầng bậc nổi như văn học, nghệ thuật, cách sống, phương thức chung sống… - Khái niệm văn hóa nhà trường Nhà trường là một tổ chức chính trị - xã hội, một cộng đồng có những đặc trưng riêng. Vì thế, VHNT vừa mang những thành phần của văn hóa nói chung vừa thể hiện những đặc điểm riêng biệt của tổ chức nhà trường. Peterson (2009) định nghĩa: “Văn hóa nhà trường là tập hợp các chuẩn mực, giá trị và niềm tin, các nghi lễ và nghi thức, các biểu tượng và truyền thống tạo ra “vẻ bề ngoài” của nhà trường” [33] 9
  19. Theo tác giả Trần Văn Dàng: “VHNT được hiểu là tập hợp các chuẩn mực, giá trị và niềm tin, các nghi thức, biểu tượng và truyền thống đặc trưng riêng của nhà trường, tạo động lực thúc đẩy các thành viên tổ chức hoạt động giáo dục, dạy học, làm việc có chất lượng, phát triển bền vững phẩm chất, năng lực của học sinh theo yêu cầu của xã hội” [2] Các tác giả Nguyễn Vũ Bích Hiền (chủ biên), Nguyễn Thị Minh Nguyệt, Nguyễn Xuân Thanh cho rằng: VHNT là một tập hợp các chuẩn mực, các giá trị, niềm tin và hành vi ứng xử,…VHNT là những nét đặc trưng riêng biệt tạo nên sự khác biệt của nhà trường với các tổ chức khác và sự khác biệt giữa trường này với trường khác. VHNT liên quan tới toàn bộ đời sống vật chất và tinh thần của một nhà trường. VHNT là những giá trị tốt đẹp được hình thành bởi một tập thể và được mỗi cá nhân trong nhà trường chấp nhận. VHNT tốt hướng tới chuẩn chất lượng cao [11] Nhìn chung, các định nghĩa về VHNT đều chỉ rõ vai trò của VHNT trong việc định hình và thúc đẩy sự phát triển của nhà trường. Trong luận văn này, chúng tôi lựa chọn định nghĩa của tác giả Trần Quốc Thành vì định nghĩa này dễ thao tác hóa. Theo đó, VHNT được định nghĩa là: VHNT là hệ thống giá trị, niềm tin, chuẩn mực, thói quen và truyền thống hình thành trong quá trình phát triển của nhà trường, được các thành viên trong nhà trường thừa nhận, làm theo và được thể hiện trong các hình thái vật chất và tinh thần, từ đó tạo nên bản sắc riêng cho mỗi nhà trường, giúp ta phân biệt nhà trường này với nhà trường khác [23] Từ những định nghĩa trên, có thể rút ra những đặc điểm cơ bản của VHNT như sau: Thứ nhất, VHNT có cấu trúc tương tự như văn hóa. VHNT gồm những yếu tố bề nổi và những yếu tố ngầm, là tập hợp các chuẩn mực, các giá trị, niềm tin và hành vi ứng xử... trong nhà trường. Thứ hai, VHNT là văn hóa của một cộng đồng, mà cụ thể là cộng đồng giáo viên – học sinh của nhà trường. VHNT tạo nên những đặc trưng riêng biệt của nhà trường với các tổ chức chính trị - xã hội khác và sự khác biệt giữa trường này với trường khác. 1.1.1.2. Cấu trúc của văn hóa nhà trường Về cấu trúc của VHNT, hiện tồn tại hai lý thuyết chính về cấu trúc của VHNT: lý thuyết tảng băng (2 tầng bậc) và lý thuyết 3 tầng bậc của văn hóa nhà trường. 10
  20. Lý thuyết tảng băng được đưa ra bởi Frank Gonzales (1978), trong đó VHNT được chia thành những yếu tố bề nổi và những yếu tố bề sâu. Những yếu tố bề nổi như tầm nhìn, mục tiêu, khung cảnh, logo, khẩu hiệu, đồng phục, nghi lễ, các hoạt động học tập của nhà trường… thường dễ quan sát và dễ thay đổi; trong khi các yếu tố bề sâu như nhu cầu, cảm xúc, mong muốn của các thành viên trong nhà trường, quyền lực, giá trị, chuẩn mực… thường khó quan sát và bền vững, khó thay đổi. Lý thuyết 3 tầng bậc của Edgar Schein xác định 3 tầng bậc của VHNT gồm: tầng thứ nhất – các yếu tố hữu hình, tầng thứ hai – các giá trị, niềm tin, chuẩn mực trong nhà trường, và tầng thứ ba – các giả định ngầm về cách thức vận hành nhà trường và mối quan hệ giữa con người với con người trong nhà trường (dẫn theo Nguyễn Thị Mỹ Lộc). Hai lý thuyết này có nhiều điểm tương đồng, đặc biệt là quan niệm tương đồng về những thành phần hữu hình và vô hình của VHNT cũng như tính chất của các thành phần này. Sự khác biệt giữa hai lý thuyết nằm ở chỗ lý thuyết 3 tầng bậc của Schein nhấn mạnh hơn vào tầng giả định ngầm, coi đây là nền tảng cho các thành tố còn lại của VHNT. Trong luận văn này, chúng tôi sử dụng lý thuyết tảng băng để xác định các thành phần của VHNT nói chung và các văn hóa thành phần của VHNT nói riêng. Lý thuyết tảng băng đưa ra cấu trúc VHNT một cách đơn giản nhưng rõ ràng, phù hợp để thao tác cho các văn hóa thành phần của VHNT, cụ thể là VH ứng xử - đối tượng nghiên cứu chính của đề tài này. Như vậy, VHNT gồm 2 thành phần: những yếu tố bề nổi (tầm nhìn, mục tiêu, khung cảnh, logo, khẩu hiệu, đồng phục, nghi lễ, các hoạt động dạy và học của nhà trường…) và các yếu tố bề sâu (nhu cầu, cảm xúc, mong muốn của các thành viên trong nhà trường, quyền lực, giá trị, chuẩn mực). 1.1.1.3. Biểu hiện của văn hóa nhà trường Dựa trên lý thuyết tảng băng của Frank Gonzales, VHNT được cụ thể hóa thành các biểu hiện sau: - Các yếu tố bề nổi của VHNT, bao gồm: Các yếu tố ngoại cảnh như kiến trúc, hiện vật, logo và các biểu tượng của nhà trường; sứ mệnh, tầm nhìn của nhà trường; các nghi lễ, truyền thống, nghi thức trong nhà trường; hoạt động của giáo viên, học sinh và cán bộ trong nhà trường, bao gồm các hoạt động cá nhân, hoạt động tập thể, phong cách làm việc…; các quan hệ trong nhà trường, thể hiện ở bầu không khí sư phạm trong nhà trường, thái độ của các thành viên trong nhà trường… 11
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

TL.01: Bộ Tiểu Luận Triết Học
207 tài liệu
1468 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2