Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản trị hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi tại trường Trung học phổ thông Khoa học Giáo dục, Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội

Chia sẻ: Chuheodethuong10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:121

Thêm vào BST

Báo xấu

49
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là nghiên cứu lý luận và thực trạng triển khai hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi tại trường THPT Khoa học Giáo dục đề xuất biện pháp quản trị hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản trị hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi tại trường Trung học phổ thông Khoa học Giáo dục, Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN THỊ MINH HẠNH QUẢN TRỊ HOẠT ĐỘNG BỒI DƢỠNG HỌC SINH GIỎI TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG KHOA HỌC GIÁO DỤC, TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC, ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2019
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN THỊ MINH HẠNH QUẢN TRỊ HOẠT ĐỘNG BỒI DƢỠNG HỌC SINH GIỎI TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG KHOA HỌC GIÁO DỤC, TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC, ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ TRƢỜNG HỌC Mã số: Thí điểm Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. LÊ THÁI HƢNG HÀ NỘI - 2019
LỜI CẢM ƠN Tác giả xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, toàn thể cán bộ viên chức các phòng chức năng, các thầy cô giáo của Trường Đại học giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội đã tận tình giảng dạy, cung cấp những kiến thức, kỹ năng quý báu, hướng dẫn, tạo mọi điều kiện thuận lợi để tác giả hoàn thành chương trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn này. Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Lê Thái Hưng, một người thầy rất nhiệt tình và trách nhiệm đã định hướng và trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tác giả xây dựng và hoàn thiện luận văn. Tác giả xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, các thầy cô tổ trưởng/tổ phó các tổ chuyên môn, các thầy cô trực tiếp giảng dạy các đội tuyển, các cán bộ phòng ban và các em học sinh trường THPT Khoa học Giáo dục đã tạo điều kiện cho tác giả tham gia và hoàn thành khóa học, cung cấp số liệu khảo sát, đóng góp ý kiến liên quan đến đề tài. Đồng thời, tác giả cũng xin chân thành cảm ơn những người thân trong gia đình và bạn bè luôn động viên, giúp đỡ để tác giả hoàn thành khóa học và luận văn. Trong quá trình thực hiện đề tài, mặc dù tác giả đã rất cố gắng nhưng do hạn chế về khả năng và kinh nghiệm nghiên cứu, luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất mong nhận được sự góp ý, chỉ bảo của quý thầy cô giáo, các nhà khoa học trong Hội đồng khoa học, các bạn đồng nghiệp và tất cả những ai quan tâm đến đề tài để luận văn hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 25 tháng 11 năm 2019 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Minh Hạnh i
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ BGH Ban giám hiệu CBQL Cán bộ quản lý CMHS Cha mẹ học sinh CSVC Cơ sở vật chất ĐHGD Đại học Giáo dục ĐHQGHN Đại học Quốc gia Hà Nội GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GV Giáo viên GVCN Giáo viên chủ nhiệm HS Học sinh HSG Học sinh giỏi KHGD Khoa học Giáo dục SGK Sách giáo khoa THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông ii
MỤC LỤC Trang Lời cảm ơn .................................................................................................................. i Danh mục chữ viết tắt ................................................................................................ ii Danh mục các bảng .................................................................................................. vii Danh mục các biểu đồ, sơ đồ .................................................................................. viii MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ HOẠT ĐỘNG BỒI DƢỠNG HỌC SINH GIỎI TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG .................................... 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu .......................................................................................6 1.1.1. Các văn bản các cấp quản lý giáo dục có liên quan đến hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ......................................................................................6 1.1.2. Các công trình nghiên cứu về quản lý, quản trị hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học phổ thông ...........................................9 1.2. Những khái niệm cơ bản..................................................................................11 1.2.1. Khái niệm liên quan đến học sinh giỏi và bồi dưỡng học sinh giỏi .......11 1.2.2. Khái niệm liên quan đến quản trị chất lượng trong giáo dục ................13 1.3. Hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi tại trƣờng trung học phổ thông ...........15 1.3.1. Mục đích, tầm quan trọng của hoạt động bồi học dưỡng học sinh giỏi ......15 1.3.2. Nội dung, hình thức, phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi tại trường trung học phổ thông .............................................................................16 1.4. Quản trị hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi tại trƣờng trung học phổ thông.....19 1.4.1. Quản trị xây dựng và thực thi chiến lược dài hạn và kế hoạch chi tiết theo năm học của hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ...............................19 1.4.2. Quản trị hoạt động xây dựng chương trình, nội dung dạy và học nâng cao bồi dưỡng học sinh giỏi ....................................................................20 1.4.3. Quản trị hoạt động lựa chọn và tổ chức bồi dưỡng, xây dựng chế tài cho đội ngũ giáo viên tham gia bồi dưỡng học sinh giỏi ............................21 1.4.4. Quản trị hoạt động theo quá trình học tập và các chế tài đối với học sinh tham gia đội dự tuyển và đội tuyển (lựa chọn đầu vào đội dự tuyển, đội tuyển; quá trình học tập, kiểm tra, đánh giá học sinh giỏi, các chế tài về khen thưởng, kỉ luật) ..........................................................................................24 iii
1.4.5. Quản trị cơ sở vật chất, trang thiết bị ....................................................27 1.4.6. Quản trị hoạt động phối hợp giữa nhà trường và gia đình, xã hội........28 1.5. Những yếu tố tác động tới quản trị hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi......29 1.5.1. Yếu tố chủ quan ......................................................................................29 1.5.2. Yếu tố khách quan ..................................................................................30 Tiểu kết chƣơng 1 ....................................................................................................32 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ HOẠT ĐỘNG BỒI DƢỠNG HỌC SINH GIỎI TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG KHOA HỌC GIÁO DỤC ....................................................................................................33 2.1. Khái quát về trƣờng THPT Khoa học Giáo dục ...........................................33 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển trường.............................................33 2.1.2. Cơ cấu tổ chức và chương trình đào tạo của trường .............................34 2.1.3. Đội ngũ cán bộ, giáo viên ......................................................................35 2.1.4. Cơ sở vật chất của trường ......................................................................37 2.2. Tổ chức nghiên cứu khảo sát thực trạng .......................................................38 2.2.1. Mục đích khảo sát...................................................................................38 2.2.2. Đối tượng khảo sát .................................................................................38 2.2.3. Nội dung khảo sát ...................................................................................38 2.2.4. Phương pháp khảo sát ............................................................................39 2.3. Thực trạng hoạt động bồi dƣỡng HSG tại trƣờng THPT Khoa học Giáo dục ...................................................................................................................40 2.3.1. Thực trạng học sinh trường THPT Khoa học Giáo dục.........................40 2.3.2. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh về tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng HSG tại trường THPT Khoa học Giáo dục.....................................................................................................42 2.3.3. Thực trạng nội dung, hình thức, phương pháp tổ chức hoạt động bồi dưỡng HSG tại trường THPT Khoa học Giáo dục ....................................44 2.4. Thực trạng quản trị hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi tại trƣờng THPT Khoa học Giáo dục ......................................................................................46 2.4.1. Thực trạng quản trị xây dựng và thực thi chiến lược dài hạn và kế hoạch chi tiết theo năm học của hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi...............46 2.4.2. Thực trạng quản trị hoạt động xây dựng chương trình, nội dung, phương pháp dạy và học nâng cao bồi dưỡng học sinh giỏi. ..........................48 iv
2.4.3. Thực trạng quản trị hoạt động lựa chọn và tổ chức bồi dưỡng, xây dựng chế tài cho đội ngũ giáo viên tham gia bồi dưỡng học sinh giỏi ............51 2.4.4. Thực trạng quản trị hoạt động theo quá trình học tập và các chế tài đối với học sinh tham gia đội dự tuyển và đội tuyển ........................................54 2.4.5. Thực trạng quản trị cơ sở vật chất, trang thiết bị ..................................61 2.4.6. Thực trạng quản trị việc phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội......63 2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản trị hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi tại trƣờng THPT Khoa học Giáo dục ............................................................65 2.5.1. Những điểm mạnh...................................................................................65 2.5.2. Những tồn tại ..........................................................................................66 2.5.3. Nguyên nhân ...........................................................................................67 Tiểu kết Chƣơng 2 ...................................................................................................69 CHƢƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN TRỊ HOẠT ĐỘNG BỒI DƢỠNG HỌC SINH GIỎI TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG KHOA HỌC GIÁO DỤC ..............................................................................................................70 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ..................................................................70 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển .....................................70 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính phù hợp và hiệu quả ......................................70 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................71 3.2. Các biện pháp cụ thể ........................................................................................71 3.2.1. Biện pháp 1: Xây dựng chiến lược và kế hoạch cụ thể, chi tiết theo sản phẩm đầu ra, đồng thời quán triệt và nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của công tác bồi dưỡng HSG. ........................................................71 3.2.2. Biện pháp 2: Đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị, tài liệu, học liệu phục vụ bồi dưỡng HSG .............................................................75 3.2.3. Biện pháp 3: Xây dựng chương trình, đổi mới kiểm tra đánh giá và tổ chức tốt việc thực hiện kế hoạch bồi dưỡng HSG. .......................................77 3.2.4. Biện pháp 4: Thu hút, tuyển chọn và bồi dưỡng, nâng cao chất lượng giáo viên dạy đội tuyển ..........................................................................80 3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cường phối hợp các lực lượng giáo dục trong việc tổ chức bồi dưỡng cho HSG ......................................................................83 3.2.6. Biện pháp 6: Cải tiến chế độ, chính sách thi đua khen thưởng để khuyến khích học sinh và giáo viên tham gia bồi dưỡng HSG.........................87 v
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .....................................................................90 3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ...................91 Tiểu kết Chƣơng 3 ...................................................................................................95 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .........................................................................96 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................101 PHỤ LỤC vi
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Thống kê số lượng cán bộ, giáo viên của nhà trường năm 2019 ........35 Bảng 2.2: Thống kê số lượng học sinh từ năm 2016 đến năm 2019 ...................40 Bảng 2.3: Thống kê ý kiến đánh giá năng lực học sinh đội tuyển HSG .............42 Bảng 2.4: Nhận thức của CBQL, GV, HS trường THPT KHGD về tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng HSG .........................................44 Bảng 2.5: Tổng hợp ý kiến GV dạy đội tuyển về thực trạng lập kế hoạch, triển khai kế hoạch bồi dưỡng HSG....................................................48 Bảng 2.6: Bảng tổng hợp ý kiến học sinh về giáo viên dạy đội tuyển ................50 Bảng 2.7: Thống kê về việc tham gia các lớp tập huấn/bồi dưỡng nâng cao trình độ trong 3 năm qua và việc tham gia sinh hoạt chuyên môn để trao đổi nâng cao trình độ...............................................................52 Bảng 2.8: Thống kê những khó khăn GV gặp phải trong bồi dưỡng HSG .........52 Bảng 2.9: Thống kê sự hài lòng của GV dạy đội tuyển về chế độ đãi ngộ của nhà trường.....................................................................................54 Bảng 2.10: Kết quả khảo sát lí do tham gia học đội tuyển học sinh giỏi ..............56 Bảng 2.11: Kết quả khảo sát nội dung, chương trình học đội tuyển .....................57 Bảng 2.12: Kết quả khảo sát ý kiến học sinh về việc kiểm tra, đánh giá ..............59 Bảng 2.13: Thống kê sự hỗ trợ và khuyến khích mà học sinh nhận được ............61 Bảng 2.14: Tổng hợp nhận xét về cơ sở vật chất của CBQL, GV và HS .............63 Bảng 2.15: Thống kê mức độ thường xuyên trao đổi với cha mẹ học sinh của giáo viên dạy đội tuyển ................................................................64 Bảng 3.1: Kết quả khảo sát về tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp .........92 vii
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Biểu đồ 2.1: Thống kê số lượng cán bộ, giáo viên của nhà trường năm 2019 ........36 Biểu đồ 2.2: Tổng hợp ý kiến học sinh về giáo viên dạy đội tuyển ........................50 Biểu đồ 2.3: Kết quả khảo sát mức độ hài hòng của học sinh về chế độ thi đua khen thưởng ........................................................................................60 Sơ đồ 3.1: Mối quan hệ giữa các biện pháp .........................................................90 viii
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Xuất phát từ những tư tưởng chỉ đạo phát triển giáo dục - đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá của Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khoá VIII) về định hướng chiến lược phát triển giáo dục - đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá và nhiệm vụ đến năm 2000: coi giáo dục - đào tạo là quốc sách hàng đầu, giáo dục - đào tạo cùng với khoa học và công nghệ là nhân tố quyết định tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội, đầu tư cho giáo dục - đào tạo là đầu tư phát triển; thực hiện các chính sách ưu tiên, ưu đãi đối với giáo dục - đào tạo và bảo đảm điều kiện cho những người học giỏi phát triển tài năng. Tiếp đó, đến Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04 tháng 11 năm 2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo vấn đề giáo dục nói chung và công tác bồi dưỡng phát triển năng khiếu, năng lực đặc biệt của học sinh nói riêng lại được khẳng định trong một số nội dung của quan điểm chỉ đạo như: (i) Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển, được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội. (ii) Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là đổi mới những vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết, từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện bảo đảm thực hiện; đổi mới từ sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước đến hoạt động quản trị của các cơ sở giáo dục-đào tạo và việc tham gia của gia đình, cộng đồng, xã hội và bản thân người học; đổi mới ở tất cả các bậc học, ngành học; (iii) Phát triển giáo dục và đào tạo là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Học đi đôi với hành; lý luận gắn với thực tiễn; giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội; (iv) Phát triển giáo dục và đào tạo phải gắn với nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội và bảo vệ Tổ quốc; với tiến bộ khoa học và công nghệ; phù hợp quy luật khách quan. [15] 1
Hiện thực hóa các nghị quyết Trung ương phát triển giáo dục trong giai đoạn hiện nay, ngành giáo dục đang tích cực từng bước đổi mới nội dung chương trình, đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới công tác quản lý giáo dục, đặc biệt chú trọng nâng cao chất lượng bồi dưỡng học sinh giỏi nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo hoàn thành mục tiêu: “Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài”. Công tác phát hiện và bồi dưỡng học sinh giỏi, học sinh năng khiếu là một trong các hoạt động hướng tới mục tiêu nâng cao dân trí, đào tạo nguồn lực chất lượng cao, bồi dưỡng nhân tài cho nhà trường nói riêng, cho địa phương nói chung. Bồi dưỡng học sinh giỏi là một công việc khó khăn và lâu dài, đòi hỏi nhiều công sức của thầy và trò. Chính vì vậy nhiệm vụ quan trọng của người lãnh đạo nhà trường là phải quản lý công tác bồi dưỡng học sinh giỏi sao cho có hiệu quả và đạt thành tích cao nhất. Để làm được điều đó, nhà trường, đặc biệt là những nhà lãnh đạo nhà trường phải luôn luôn nghiên cứu, học hỏi và tìm ra những biện pháp quản trị công tác này một cách khoa học, có hệ thống và hiệu quả phù hợp nhất với thực trạng và chiến lược phát triển của nhà trường. Đây là một nhiệm vụ cấp bách để đáp ứng nhu cầu phát triển của giáo dục nói riêng, của xã hội nói chung và của cả xu thế hội nhập quốc tế đang diễn ra từng ngày trong cuộc sống ngày nay. Với ý nghĩa đó, trường THPT Khoa học Giáo dục luôn chú trọng công tác phát hiện và bồi dưỡng học sinh giỏi nên mặc dù mới thành lập, nhà trường đã đạt được những thành tích rất đáng tự hào. Tuy nhiên, để hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi tại trường THPT Khoa học Giáo dục phát triển bền vững, chất lượng ngày càng được nâng cao thì cần thiết phải đánh giá thực trạng của hoạt động này từ đó đề xuất các biện pháp quản trị hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả của quá trình dạy, học của hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi của nhà trường. Từ những lí do trên tác giả lựa chọn đề tài nghiên cứu: “Quản trị hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi tại trường Trung học phổ thông Khoa học Giáo dục, Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội”. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng triển khai hoạt động bồi dưỡng 2
học sinh giỏi tại trường THPT Khoa học Giáo dục đề xuất biện pháp quản trị hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi. 3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi tại trường THPT Khoa học Giáo dục. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản trị hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi tại trường THPT Khoa học Giáo dục. 4. Câu hỏi nghiên cứu Những biện pháp quản trị nào có thể sử dụng để triển khai hiệu quả hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi tại trường THPT Khoa học Giáo dục. 5. Giả thuyết khoa học Trường THPT Khoa học Giáo dục đã đi vào hoạt động được ba năm, hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi của nhà trường rất được quan tâm đầu tư phát triển nhưng vẫn còn một số tồn tại. Nếu triển khai đồng bộ các biện pháp đề xuất để quản trị phù hợp hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi theo cả quá trình như: xây dựng chiến lược dài hạn, xây dựng và thực hiện kế hoạch chi tiết cho từng năm học; tuyển chọn tốt đầu vào; xây dựng chương trình, nội dung dạy và học nâng cao phù hợp, lựa chọn đội ngũ giảng dạy chuyên sâu có tâm huyết, đồng thời phối hợp tốt giữa nhà trường, gia đình và các lực lượng xã hội nhằm tạo động lực và phong trào bồi dưỡng học sinh giỏi của nhà trường phát triển mạnh mẽ hơn, chất lượng ngày được nâng cao hướng tới phát huy tinh thần chủ động sáng tạo của học sinh sẽ nâng cao được chất lượng và hiệu quả của hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi để phát hiện những học sinh năng khiếu, khơi gợi đam mê, tính sáng tạo của học sinh trong các môn học, đồng thời dần hình thành được đội ngũ giáo viên tâm huyết, có chuyên môn sâu làm “hạt nhân” để lan tỏa đến các giáo viên khác trong trường nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy đại trà của nhà trường. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện được mục đích nghiên cứu trên, luận văn tập trung triển khai các nhiệm vụ nghiên cứu dưới đây: 3
6.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản trị hoạt động giáo dục, quản trị trường học và quản trị hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi 6.2. Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng quản trị hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi tại trường THPT Khoa học Giáo dục 6.3. Đề xuất các biện pháp quản trị hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THPT Khoa học Giáo dục 7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu - Nghiên cứu, đánh giá thực trạng quản trị hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi tại trường THPT Khoa học Giáo dục. - Địa bàn nghiên cứu: Trường THPT Khoa học Giáo dục - Đối tượng khảo sát: + Nhóm 1: Cán bộ quản lý (Ban giám hiệu, Tổ trưởng chuyên môn, nhóm trưởng môn học). + Nhóm 2: Giáo viên. + Nhóm 3: Học sinh giỏi được lựa chọn vào các đội tuyển dự thi học sinh giỏi các môn học. - Các số liệu thống kê được sử dụng trong luận văn là số liệu của trường giai đoạn từ năm học 2016 - 2017 đến năm học 2018-2019. 8. Phƣơng pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng một số phương pháp nghiên cứu sau: 8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Tập trung nghiên cứu các tài liệu về lý luận quản lý giáo dục, quản trị chất lượng giáo dục, quản trị nhà trường, các văn kiện, Nghị quyết của Đảng, các văn bản quy định của nhà nước, của Bộ GD&ĐT, Đại học Quốc gia Hà Nội và các tài liệu có liên quan đến quản trị và hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi; tổng hợp các quan điểm, lý luận liên quan đến vấn đề nghiên cứu. 8.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Các phương pháp cơ bản: Phân tích, tổng hợp, đánh giá, nêu vấn đề và đề xuất những biện pháp, kết hợp với trao đổi, phỏng vấn, điều tra. Cụ thể là: + Phương pháp khảo sát bằng phiếu điều tra 4
+ Phương pháp phỏng vấn + Lấy ý kiến chuyên gia 8.3. Nhóm phương pháp xử lý thông tin Dùng thống kê toán học để thống kê các kết quả khảo sát liên quan đến các nội dung nghiên cứu của luận văn. 9. Những đóng góp của đề tài Làm sáng tỏ những vấn đề lý luận liên quan đến quản trị hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi nói chung và tại trường THPT Khoa học Giáo dục nói riêng. Chỉ ra những điểm mạnh, những tồn tại trong hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi tại trường THPT Khoa học Giáo dục và đề xuất các biện pháp quản trị để phát huy hơn nữa những điểm mạnh và xây dựng các kế hoạch hành động khắc phục những tồn tại. Qua nghiên cứu này có thể giúp nhân rộng kinh nghiệm quản trị hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi cho các trường THPT có cùng điều kiện và đặc thù hoặc có mô hình tương đồng với trường THPT Khoa học Giáo dục. 10. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, và phụ lục, luận văn được trình bày trong 3 chương: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản trị hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi tại trường trung học phổ thông. Chƣơng 2: Thực trạng quản trị hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi tại trường THPT Khoa học Giáo dục. Chƣơng 3: Biện pháp quản trị hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi tại trường THPT Khoa học Giáo dục. 5
CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ HOẠT ĐỘNG BỒI DƢỠNG HỌC SINH GIỎI TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan nghiên cứu 1.1.1. Các văn bản các cấp quản lý giáo dục có liên quan đến hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi "...Hiền tài là nguyên khí của quốc gia, nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh mà hưng thịnh, nguyên khí suy thì thế nước yếu mà thấp hèn. Vì thế các bậc đế vương thánh minh không đời nào không coi việc giáo dục nhân tài, kén chọn kẻ sĩ, vun trồng nguyên khí quốc gia làm công việc cần thiết...". Phát biểu nổi tiếng năm 1442 nói về lịch sử khoa thi của Tiến sĩ triều Lê, Thân Nhân Trung được ghi trên văn bia Tiến sĩ đầu tiên dựng tại Văn Miếu Quốc Tử Giám vào năm 1484 tính đến nay còn nguyên giá trị với vai trò của giáo dục. Với bất kỳ một quốc gia nào, vào thời đại nào muốn phát triển đột phá đều phải dựa vào nguồn lực trí tuệ. Chính vì vậy, việc phát hiện, đào tạo và bồi dưỡng, trọng dụng, tạo điều kiện để nhân tài được phát huy tài năng, đóng góp thiết thực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc là một yêu cầu cấp bách, không thể chậm trễ, có ý nghĩa sống còn vì thắng lợi của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Từ những ngày đầu thành lập Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”. Dù đất nước ta đang rơi vào hoàn cảnh khó khăn, tài chính thâm hụt, nước nhà chia cắt, thù trong giặc ngoài nhưng Người vẫn quan tâm đến công cuộc diệt “giặc dốt”. Ngày 20 tháng 11 năm 1946 trong bài viết “Tìm người tài đức” đăng trên Báo Cứu Quốc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định “Nước nhà cần phải kiến thiết. Kiến thiết cần phải có nhân tài, trong số 20 triệu đồng bào chắc không thiếu gì người có tài, có đức…”. [25] Hơn 40 năm trở lại đây, phát triển giáo dục và đào tạo cùng với phát triển khoa học và công nghệ luôn được coi là quốc sách hàng đầu, là then chốt trong sự nghiệp phát triển đất nước; đầu tư cho giáo dục và đào tạo là đầu tư phát triển. Đã 6
có nhiều Nghị quyết của Trung ương ban hành về các nội dung này: Nghị quyết số 14-NQ/TW của Bộ Chính trị Ban chấp hành Trung ương khóa IV ngày 11 tháng 1 năm 1979 về cải cách giáo dục, trong đó xem giáo dục là bộ phận quan trọng của cách mạng tư tưởng, thực hiện nhiệm vụ chăm sóc và giáo dục thế hệ trẻ từ nhỏ tới lúc trưởng thành, thực hiện tốt nguyên lý giáo dục: “học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, nhà trường gắn liền với xã hội”[12]; Nghị quyết số 04-NQ/HNTW của Hội nghị Ban chấp hành Trung Ương Đảng khóa VII ngày 14 tháng 01 năm 1993 về tiếp tục đổi mới sự nghiệp giáo dục và đào tạo; Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban chấp hành Trung Ương Đảng khóa VIII năm 1996 về định hướng chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và nhiệm vụ đến năm 2000; Nghị quyết số 29-NQ/TW của Hội nghị lần thứ 8 ban chấp hành Trung ương khóa XI ngày 04 tháng 11 năm 2013 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, thể hiện cụ thể đường lối của Đảng trên lĩnh vực giáo dục và đào tạo. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) đã nêu: “Giáo dục và đào tạo có sứ mệnh nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng phát triển đất nước, xây dựng nền văn hoá và con người Việt Nam”[14]. Thực hiện quan điểm chỉ đạo của Đảng, các cấp Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo, các chính quyền địa phương đã ban hành các quyết định, thông tư, quy chế hướng dẫn lựa chọn, đào tạo, bồi dưỡng, khuyến khích, động viên, khen thưởng học sinh giỏi và giáo viên tham gia công tác bồi dưỡng học sinh giỏi. Ngày 24 tháng 6 năm 2010, Thủ tướng chính phủ đã ban hành quyết định và phê duyệt “Đề án phát triển hệ thống trường THPT chuyên giai đoạn 2010-2020” trong đó nhấn mạnh đến công tác đào tạo, bồi dưỡng HSG và sinh viên tài năng. Ngày 13 tháng 6 năm 2012, Thủ tướng chính phủ ban hành Quyết định 711/QĐ-TTg phê duyệt “Chiến lược phát triển giáo dục 2011-2020”. Quan điểm chỉ đạo phát triển giáo dục trong giai đoạn này có nhấn mạnh đến công tác đào tạo, bồi dưỡng học sinh, sinh viên tài năng (phần 3 mục III). Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa, hội nhập 7
quốc tế phải chú trọng thỏa mãn nhu cầu phát triển của mỗi người học, những người có năng khiếu được phát triển tài năng. Ngày 18 tháng 12 năm 1998, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Quyết định số 65/1998/QĐ-BGD&ĐT về Quy chế thi chọn học sinh giỏi quốc gia lớp 12 trung học phổ thông; Ngày 11 tháng 5 năm 2006, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Quyết định số 18/2006/QĐ-BGDĐT về Quy chế thi chọn học sinh trung học phổ thông vào các đội tuyển quốc gia tham dự các kỳ thi Olympic quốc tế và khu vực các môn văn hoá. Ngày 29 tháng 12 năm 2006, Bộ giáo dục và Đào tạo ban hành Quy chế thi chọn học sinh giỏi theo quyết định số 52/2006/QĐ-BGDĐT. Ngày 25 tháng 11 năm 2011 Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Quy chế thi chọn HSG cấp quốc gia theo thông tư số 56/2011/TT-BGDĐT. Quy chế này quy định về việc thi chọn HSG quốc gia đồng thời giao cho các địa phương quy định cụ thể về việc tổ chức các kỳ thi chọn HSG cấp cơ sở tại đơn vị, địa phương. Gần đây nhất, ngày 25 tháng 8 năm 2014, Bộ GD&ĐT bạn hành Thông tư số 22/VBHN-BGDĐT về quy chế thi chọn học sinh giỏi cấp quốc gia thay thế cho các quy chế trước đó. Quy chế quy định về: công tác chuẩn bị cho kỳ thi; công tác đề thi, coi thi, chấm thi và phúc khảo, xử lý kết quả thi; chế độ báo cáo và lưu trữ; thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm và khen thưởng của kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia THPT và kỳ thi chọn học sinh THPT vào các đội tuyển quốc gia dự thi Olympic quốc tế và khu vực. Ngày 16 tháng 12 năm 2009 Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Công văn số 10803/BGDĐT-GDTrH hướng dẫn thực hiện chương trình chuyên sâu các môn chuyên cấp THPT. Ngày 15 tháng 02 năm 2012 Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Thông tư số 06/2012/TT-BGDĐT về quy chế tổ chức và hoạt động của trường trung học phổ thông chuyên, quy định rõ chức năng, nhiệm vụ, tổ chức, quản lý, tuyển sinh của các trường THPT chuyên. Đối với từng địa phương, chính quyền các địa phương cũng rất quan tâm đến công tác phát hiện, bồi dưỡng, trọng dụng nhân tài và nguồn nhân lực chất lượng cao. 8
Ngày 17 tháng 7 năm 2013 của Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội ban hành Nghị quyết số 14/2013/NQ-HĐND về chính sách trọng dụng nhân tài trong xây dựng, phát triển Thủ đô. Ngày 16 tháng 06 năm 2015, UBND thành phố Hà Nội ra quyết định số 2735/QĐ-UBND ban hành quy chế hoạt động của quỹ ưu đãi, khuyến khích các nhà khoa học đầu ngành, chuyên gia giỏi, người có trình độ cao tham gia cống hiến cho sự nghiệp xây dựng và phát triển thủ đô. Ngày 02 tháng 7 năm 2004 UBND Thành phố Hồ Chí Minh ban hành quyết định số 162/2004/QĐ-UB về quy định chế độ khen thưởng học sinh giỏi đạt giải trong các kỳ thi và giáo viên có công đào tạo, bồi dưỡng học sinh giỏi đạt giải trong các kỳ thi. Ngày 12 tháng 7 năm 2018, Hội đồng nhân dân thành phố Hải Phòng ra Nghị quyết số 06/2018/NQ-HĐND quy định cơ chế chính sách trong phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng học sinh giỏi; tuyển chọn, sử dụng, đãi ngộ đội ngũ giáo viên giỏi trong lĩnh vực đào tạo, bồi dưỡng học sinh giỏi quốc gia, quốc tế thành phố Hải Phòng. Ngày 17 tháng 7 năm 2015, Hội đồng nhân dân tỉnh Hà Tĩnh khóa XVI, kỳ họp thứ 14 ban hành quy định các chính sách: Chế độ học bổng khuyến khích, trợ cấp sinh hoạt, hỗ trợ đối với cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh trường THPT chuyên Hà Tĩnh và chính sách ưu đãi đối với giáo viên và học sinh tham gia bồi dưỡng đội tuyển dự thi học sinh giỏi các môn văn hóa và cuộc thi khoa học kỹ thuật dành cho học sinh trung học. Nhìn chung những chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước; các quy chế, hướng dẫn của Bộ GD&ĐT, Sở GD&ĐT và của Phòng GD&ĐT về quy chế dạy học và quy chế quản lý hoạt động dạy học, quy chế thi chọn HSG; các cơ chế, chính sách của chính quyền các địa phương liên quan đến công tác tuyển chọn, bồi dưỡng, trọng dụng nhân tài là cơ sở pháp lý có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong quản trị hoạt động bồi dưỡng HSG và nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. 1.1.2. Các công trình nghiên cứu về quản lý, quản trị hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học phổ thông Công tác phát hiện và bồi dưỡng HSG là trách nhiệm và là một trong các 9
nhiệm vụ hàng đầu của các trường THPT hiện nay. Những năm gần đây, có rất nhiều công trình nghiên cứu, đề tài, tham luận về công tác nâng cao chất lượng đào tạo và bồi dưỡng của nhà trường nhằm đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ phát triển đất nước trong thời đại quốc tế hóa và hội nhập toàn cầu. Hằng năm, trong Hội thảo các trường THPT chuyên khu vực Duyên hải và đồng bằng Bắc Bộ có rất nhiều chuyên đề, báo cáo tham luận của các nhà khoa học, cán bộ quản lý, giáo viên bộ môn về công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, công tác quản lý trường chuyên, nâng cao chất lượng giảng dạy của 12 môn chuyên, công tác xây dựng kế hoạch, công tác bồi dưỡng học sinh giỏi và vấn đề hội nhập quốc tế về giáo dục. Có nhiều chuyên đề có chất lượng khoa học và giá trị thực tiễn cao. Đây sẽ là nguồn tài liệu quý báu và hữu ích đối với các thầy cô giáo và các em học sinh trong quá trình học tập, giảng dạy và bồi dưỡng học sinh giỏi, cũng là cơ sở để thúc đẩy các thầy cô giáo tích cực tham gia nghiên cứu khoa học. Những năm gần đây có rất nhiều học viên chọn đề tài liên quan đến công tác bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường mình, địa phương mình làm luận văn thạc sỹ, có thể kể đến như: - Luận văn “Quản lý công tác bồi dưỡng học sinh giỏi tại Trường trung học phổ thông chuyên Chu Văn An, Lạng Sơn” của tác giả Phan Mỹ Hạnh, năm 2011. - Luận văn “Biện pháp quản lý công tác bồi dưỡng học sinh giỏi tại trường Trung học phổ thông chuyên Hà Nội – Amsterdam” của tác giả Bùi Mỹ Hạnh, năm 2014. - Luận văn “Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường Trung học phổ thông thành phố Điện Biên Phủ trong bối cảnh hiện nay” của tác giả Phí Văn Sốp, năm 2014. - Luận văn “Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi tại trường Trung học phổ thông chuyên Thái Bình, tỉnh Thái Bình” của tác giả Nguyễn Văn Dũng, năm 2015. - Luận văn “Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường Trung học phổ thông Mỹ Văn, huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục” của tác giả Bùi Thành Hồ, năm 2017. Những đề tài trên đã nghiên cứu một cách khá toàn diện về cơ sở lý luận về quản lý chất lượng dạy và học nói chung và quản lý dạy và học, bồi dưỡng HSG nói 10